Bab 2 Ekosistem (bm_pdf).pdf

Cikgu yus 2018

B ab 2 EK OSISTEM Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

B ab 2: EK OSISTEM Cikgu yus 2018

2.1 Aliran Tenaga dalam Ekosistem

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Tu m b u h a n h ija u m e n u k a rka n t e n a g a c a h a y a d a ri m a t a h a ri k e p a d a t e n a g a k im ia m e la lu i p ro s e s fo t o s in te s is . Ma s ihk a n a n d a in g a t a p a k a h y a n g d im a k s u dk a n d e n g a n p ro s e s fo t o s in te s is ? Fo t o s in t e s is ia la h s a t u p ro s e s d a la m t u m b u h a n h ija u m e m b u a t m a k a n a n s e n d iri d e n g a n k e h a d ira n c a h a y a m a t a h a ri. Te n a g a k im ia t e rs e b u t d ip in d a h k a n k e p a d a p e n g g u n a p rim e r d a n s e t e ru s ny a k e p a d a p e n g g u n a s e k u n d e r d a n k e p a d a p e n g g u n a t e rtie r d a la m ra n t a i m a k a n a n d a n s ira ta n m a k a n a n.

Jom kita menyelami apakah yang di maksudkan dengan PENGELUAR, PENGGUNA dan PENGURAI

Cikgu yus 2018

B ab 2: EK OSISTEM Cikgu yus 2018

*PENGELUAR *PENGGUNA •PRIMER •SEKUNDER •TERTIER *PENGURAI

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

B ab 2: EK OSISTEM

PENGELUAR Pengeluar ialah organisma yang boleh membuat makanan sendiri. Sebahagian besar tumbuhan merupakan pengeluar

Cikgu yus 2018

B ab 2: EK OSISTEM PENGUNA SEKUNDER Haiwan omnivor dan karnivor yang memakan pengguna primer.

PENGUNA PRIMER Pengguna primer ialah organisma yang memakan organisma lain yang biasanya terdiri daripada haiwan herbivor dan omnivor yang memakan pengeluar

PENGUNA TERTIER Haiwan karnivor sekunder yang memakan pengguna sekunder. Saiz pengguna tertier biasanya lebih besar daripada pengguna primer & sekunder Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

B ab 2: EK OSISTEM

*PENGURAI Organisma yang menguraikan haiwan dan tumbuhan mati kepada bahan-bahan yang lebih ringkas atau nutrient. Hubungan ini dikenali sebagai Saprofitisme

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Pengelasan Organisma Rantai Makanan

Pengguna Primer

Pengeluar

Pengguna Sekunder

§

Menghasilkan makanan sendiri

§

Herbivor yang makan tumbuhan

§

Contoh tumbuhan

§

Contoh tikus, belalang

:

:

§

§

Karnivor atau omnivor yang makan pengguna primer Contoh : ular, burung

Pengurai

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

§

Menguraikan haiwan dan tumbuhan mati kepada bahan teringkas yang boleh diserap tumbuhan

§

Contoh : bakteria, kulat

Pengguna Tertier §

Karnivor yang makan pengguna sekunder

§

Contoh : harimau, burung helang

Jom kita lihat BEBERAPA CONTOH RANTAI MAKANAN Cuba kenal pasti pengeluar, pengguna primer, sekunder, tertier dan pengurai

Cikgu yus 2018

Cikgu yus 2018

Cikgu yus 2018

Siratan Makanan Siratan Makanan

Pengguna Tertier

Pengguna Sekunder

Pengguna Primer

Pengeluar

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Satu set rantai makanan yang saling berhubung kait

Cikgu yus 2018

Jom kita lihat BEBERAPA CONTOH SIRATAN MAKANAN Cuba kenal pasti pengeluar, pengguna primer, sekunder, tertier dan pengurai

Cikgu yus 2018

B ab 2: EK OSISTEM Cikgu yus 2018

Jom kita sama sama cuba latihan membina siratan makanan dari rantai makanan yang diberikan.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Siratan Makanan

Piramid Nombor

•

Suatu rajah yang menunjukkan bilangan relatif organisma di setiap peringkat rantai makanan.

•

Sebarang perubahan bilangan populasi pada manamana peringkat akan menyebabkan ketidakseimbangan ekosistem.

at gk en in

m am

50 burung (Pengguna sekunder)

nis or ga

Sa iz

Bi la

ng an o

rg a

nis

ma b

er k

ur an g

1 helang (Pengguna tertier)

50 000 belalang (Pengguna primer) Tumbuhan (Pengeluar)

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Jaringan Makanan dalam siratan makanan Aliran tenaga Aliran Tenaga

Tenaga hilang

n ira te n ag

Pengguna sekunder

Al

Pengguna tertier

a

Pengguna primer Pengeluar

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

B ab 2: EK OSISTEM Cikgu yus 2018

2.2 Kitar Nutrien dalam Ekosistem

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

B ab 2: EK OSISTEM Cikgu yus 2018

Pemindahan nutrien dan tenaga berlaku secara berterusan dalam sesuatu ekosistem. Nutrien diperoleh dari ekosistem yang seimbang dan digunakan oleh benda hidup. Nutrien dikembalikan ke persekitaran untuk digunakan semula. Kitaran ini disebut sebagai kitar nutrien

Contoh kitar nutrien ialah •Kitar air •Kitar karbon •Kitar oksigen Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Kitar oksigen

Kitar karbon

Kitar air

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Kitar Karbon

Cikgu yus 2018

Pembakaran menggunakan O2 dan membebaskan CO2

O2 digunakan untuk penguraian organisma mati Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Respirasi menggunakan O2 dan membebaskan CO2

Pengurai

Fotosintesis menggunakan CO2 dan membebaskan O2

Membebaskan CO 2

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada kitar nutrien Pemuliharaan Organisma Hidup •

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Untuk melindungi dan menguruskan sumber semulajadi secara bijak dengan paling sedikit gangguan kepada benda hidup dan persekitarannya.

Langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada kitar nutrien

Aktiviti Manusia yang mengganggu kita nutrien • •

Pembalakan Perlombongan

• •

Pembinaan Perindustrian

•

Pertanian

•

Pembakaran

•

Perikanan

Gangguan Kepada Ekosistem • •

Hakisan tanah Pencemaran sungai

Cara Menangani •

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Mengurangkan, Mengitar semula, Mengguna semula, Mengganti semula

Langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada kitar nutrien Pemeliharaan Organisma Hidup •

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Tindakan untuk mengekalkan benda hidup dan persekitarannya dalam keadaan semulajadi yang seimbang

Langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada kitar nutrien •

Mengawal pencemara n

•

Langkah –Langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada kitar nutrien

•

•

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Pendidikan

Pengurusan sumber semula jadi/ menyimpan air hujan untuk kegunaan

•

Menanam semula pokok / hutan simpan

•

Menggunakan kenderaan awam

Memperketatkan undang-undang

B ab 2: EK OSISTEM Cikgu yus 2018

LATIHAN PENGUKUHAN Latihan formatif 2.1 & Latihan formatif 2.2 Siapkan latihan formatif 1& 2 di dalam buku latihan dan hantar selepas sesi pembelajaran.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

B ab 2: EK OSISTEM Cikgu yus 2018

2.3 Saling Bersandaran dan Interaksi Antara organisma dan Antara Organisma dengan Persekitaran

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

B ab 2: EK OSISTEM Cikgu yus 2018

Sebelum kita belajar dengan lebih dalam lagi bab ini, Apa kata kita tahu dan fahami dahulu istilah pentingnya….. 1. HABITAT 1. SPESIS 1. POPULASI 1. KOMUNITI 1. EKOSISTEM Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Saling Bersandaran dan Interaksi Antara organisma dan Antara Organisma dengan Persekitaran Pengenalan Kepada Saling Bersandaran Antara Organisma v Habitat ialah tempat di mana organisma hidup dan membiak/ tempat Tinggal.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

SPESIES Cikgu yus 2018

• Spesies merujuk kepada jenis organisma. • Organisma yang sama spesies mempunyai ciri-ciri yang serupa dan boleh membiak sesama sendiri untuk menghasilkan anak. Contohnya adalah monyet, kucing dan harimau.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

POPUL A SI Cikgu yus 2018

• Populasi merupakan sekumpulan organisma yang sama spesies yang hidup di dalam suatu habitat. Contohnya populasi lembu di ladang.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

K OMUNITI

Cikgu yus 2018

• Komuniti terdiri daripada beberapa populasi haiwan dan tumbuhan yang berbeza hidup bersama-sama dan saling mempengaruhi serta berinteraksi di dalam suatu habitat. Contoh komuniti kolam terdiri daripada populasi ikan, populasi siput dan populasi tumbuhan yang saling bersandaran antara satu sama lain.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

EK OSISTEM

Cikgu yus 2018

• Ekosistem merujuk kepada beberapa komuniti yang saling bersandaran dan berinteraksi antara satu sama lain dengan persekitaran bukan hidup seperti air, udara, cahaya matahari dan tanah. Contoh ekosistem adalah hutan hujan tropika, hutan paya bakau, padang rumput dan lautan. • Dalam satu ekosistem biasanya terdapat beberapa habitat.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Saling Bersandaran dan Interaksi Antara organisma dan Antara Organisma dengan Persekitaran

Cikgu yus 2018 Spesies, Populasi dan Komuniti

Spesies X

Populasi spesies X

Sebuah komuniti

Spesies Y

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Populasi spesies Y

v Ekosistem ialah beberapa komuniti berlainan yang tinggal di habitat yang sama dengan benda bukan hidup. v Ekosistem Seimbang

v

Untuk kekal hidup, mereka saling bersandaran antara satu sama lain.

v

Sebuah ekosistem yang seimbang tidak mengalami perubahan yang banyak dalam satu jangka masa.

Matahari

m me

me mb

Karbon dioksida

alk k be

Makanan an (Ulat bulu) Makanan

ek alk an

Nutrient

(Semut)

(Tumbuhan) Tempat berlindung Air

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Terdapat pelbagai spesies (haiwan dan tumbuhan) tinggal besama dalam satu habitat.

(Burung)

Cikgu yus 2018

Kepentingan penyesuaian hidupan terhadap alam sekitar

Kawasan Tropika

Kawasan Gurun

Kawasan Tundra Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Cikgu yus 2018

Interaksi antara Organisma Hidup

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Interaksi Antara Organisma Hidup

•

•

Simbiosis

•

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Persaingan

Mangsa - Pemangsa

Interksi Antara Organisma Simbiosis

v Dua atau lebih organisma yang berlainan spesies hidup bersama v 3 jenis

Komensalism e v

Satu organisma memperoleh manfaat daripada organisma lain

Mutualisme v

Kedua-dua organisma memperoleh manfaat

Parasitisme v

v v

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Contoh remora cebisan jerung

:

Ikan makan makanan

v

Contoh : Bakteria rhizobium mendapat rumah dan tumbuhan mendapat nitrat

Parasit manfaat perumah

mendapat daripada

Contoh : Cacing pita mendapat makanan dan tempat tinggal daripada usus manusia. Manusia kehilangan nutrien

Interksi Antara Organisma

Pemangsa – Mangsa

v Satu hubungan di mana seekor haiwan makan haiwan lain. v Contoh : ular makan tikus.

Interksi Antara Organisma •

Dua atau lebih organisma bersaing untuk keperluan asas seperti makanan, tempat berlindung, pasangan dan lain-lain.

•

Menghadkan populasi organisma.

Persaingan

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Rajah di bawah menunjukkan interaksi …………………..

A. Mangsa pemangsa B. komensalisme C. Persaingan D. Parasitisme

Berikut adalah interaksi simbiosis, kecuali…. A. Komensalisme B. Parasitisme C. Mutualisme D. Persaingan

Yang manakah antara berikut menggambarkan interaksi parasitisme ? A. Katak memakan lalat B. Tali putri dan inangnya C. Cacing pita dalam usus D. Bunga sepatu dan lebah

Antara berikut penyataan manakah yang benar ?

A B

Interaksi adalah saling kebergantungan antara organisma Interaksi antara lebah dengan bunga adalah interaksi parasitisme

C

Interaksi berlaku diantara organisma hidup sahaja

D

Interaksi persaingan wujud antara paku pakis tanduk rusa dan pokok bunga raya

Kawalan Biologi Cikgu yus 2018

Kawalan Biologi

•

• •

• Kurang memberi Kebaikan kesan buruk pada persekitaran

Mengurangkan populasi perosak Mengurangkan penggunaan bahan kimia

•

Satu kaedah yang digunakan untuk mengawal populasi sesuatu organisma.

Menggunakan hubungan pemangsa – mangsa, parasitisme atau persaingan

•

Mahal Keburukan

•

Sukar dilakukan

•

Memusnahkan keseimbangan ekosistem

•

Tidak dapat menghapuskan keseluruhan perosak Mengambil masa yang lama

•

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Faktor-faktor yang mempengaruhi saiz populasi dalam suatu ekosistem

Bagaimanakah saiz populasi boleh berubah dalam suatu ekosistem? Antara faktor yang menyebabkan saiz populasi berubah ialah:

• • • •

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Serangan penyakit Kehadiran pemangsa Sumber makanan Perubahan cuaca

Cikgu yus 2018

Serangan penyakit Populasi haiwan dan tumbuhan menurun apabila diserang oleh wabak penyakit. Sebagai contoh, penyakit selsema burung yang menular di kawasan ternakan ayam dan penyakit mozek tembakau di ladang tembakau.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Kehadiran pemangsa Saiz populasi sesuatu organisma hidup dipengaruhi oleh saiz populasi pemangsanya. Sebagai contohnya saiz populasi kuda belang di ekosistem savana berkurangan dengan kehadiran pemangsanya.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Sumber makanan Jika sumber makanan semakin berkurangan, haiwan boleh diancam kepupusan. Sebagai Contoh panda bergantung pada pokok buluh sebagai sumber makanannya.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Perubahan cuaca Kemarau yang berpanjangan menyebabkan tanah menjadi kering dan tidak subur serta meningkatkan risiko kebakaran hutan. Kesannya populasi tumbuhan dan haiwan menurun

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Perubahan dalam Ekosistem Perubahan dalam ekosistem seperti kekurangan bekalan air, migrasi haiwan dan saiz Suatu populasi yang menurun atau meningkat boleh mengganggu keseimbangan antara Populasi/

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Perubahan dalam Ekosistem KEKURANGAN BEKALAN AIR Padi merupakan tanaman yang memerlukan air yang banyak Sekiranya berlaku kemarau,akan berlakunya perubahan ekosistem dan akan mengganggu keseimbagan populasi. Siratan makanan akan terjejas iaitu padi berkurangan.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

MIGRASI Ekosistem juga boleh berubah disebabkan oleh berlakunya migrasi haiwan iaitu perpindahan dari satu tempat ke satu tempat lain akibat perubahan musim.

PERUBAHAN SAIZ POPULASI Saiz suatu populasi boleh menurun atau meningkat disebabkan oleh perubahan suatu populasi yang lain. Sebagai contoh kehadiran serangga perosak seperti kumbang,beluncas akan akibatkan populasi menurun.

Cikgu yus 2018

B ab 2: EK OSISTEM

2.4 Peranan Manusia dalam Usaha Mengekalkan Keseimbangan Alam

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Peranan manusia dalam menekalkan keseimbangan semula jadi • Manusia mempunyai hubungan yang erat dengan ekosistem. Manusia merupakan sebahagian daripada ekosistem yang saling bersandaran dengan benda hidup dan benda bukan hidup untuk terus hidup. • Manusia berinteraksi dengan ekosistem untuk memperoleh keperluan asas bagi memastikan keselesaan hidup.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Peranan manusia dalam menekalkan keseimbangan semula jadi • Manusia menggunakan pelbagai cara untuk mendapatkan keperluan tersebut dan pada masa yang sama manusia mengganggu keseimbangan ekosistem. • Aktiviti-aktiviti manusia seperti perhutanan, pembalakan, perindustrian, perumahan, perikanan, pertanian, pembinaan, perlombongan dan pemburuan haram kepada ketidakseimbanagn dan kemerosotan alam sekitar.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

Peranan manusia dalam menekalkan keseimbangan semula jadi

Cikgu yus 2018

• Pembukaan hutan yang tidak terancang telah mengakibatkan kemusnahan habitat hidupan. • Antara langkah-langkah untuk mengawal aktiviti manusia termasuklah: - Menggubal undang-undang untuk menghentikan aktiviti yang berbahaya kepada persekitaran. - Pendidikan untuk memberi pendedahan dan kesedaran kepada manusia tentang tanggungjawab terhadap persekitaran. - Kawalan pencemaran dengan melarang penggunaan pestisid yang berlebihan dan menggalakkan penggunaan kawalan biologi.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

PENEBANGAN HUTAN/PEMBALAKAN

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

PERINDUSTRIAN

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Cikgu yus 2018

PEMBURUAN HAIWAN

Cikgu yus 2018

muka surat 42 dan 43 • Siapkan sebagai kerja rumah • Hantar pada sesi pembelajaran akan datang