Autocad Koordinat Sistemleri

35

BÖLÜM 3

3. KOORDİNAT SİSTEMLERİ İki boyutlu düzlemde çizim alanında çizim noktaları belirtilirken X,Y parametreleri kullanılır. Verilen değerler X ve Y’yi temsil ederler. Dik koordinat sisteminde X değeri yatay mesafeyi, Y değeri ise dik mesafeyi ifade eder. İki koordinat ekseninin kesiştiği noktaya Orijin adı verilir. Kartezyen koordinat sistemini dört çeyrek kısımdan oluşur. Birinci çeyrekte X ve Y pozitif , ikinci çeyrekte X negatif Y pozitif, üçüncü çeyrekte X ve Y negatif ve dördüncü çeyrekte X pozitif Y negatif değerlere sahiptir. Yekseni

-X,+Y

+X,+Y X ekseni

-X,-Y

+X,-Y Orijin (0,0)

Şekil 3.1. Koordinat Ekseni 3.1. KARTEZYEN KOORDİNAT SİSTEMLERİ 1. Mutlak koordinat sistemi (Absolute coordinates) 2. Artışlı koordinat sistemi (Relatif coordinates) 3. Kutupsal koordinat sistemi (Polar coordinates)

36

3.1.1.

MUTLAK

KOORDİNAT

SİSTEMİ

(ABSOLUTE

COORDİNATES) Çizim yapılırken ilk seçilen nokta (Line specify first point) çizginin birinci noktasını yani “Başlangıç Noktası”nı temsil eder. Mutlak koordinat sisteminin büyük projelerde ve karmaşık resimlerde mesafelerin hesaplanması güç olduğu için pek tercih edilmez. Bir AutoCAD çiziminde, pratik olarak başlangıç noktasını Command satırına Line specify first point iletisi geldiğinde (0,0) Orijin noktası girilerek mesafelerin hesaplanması biraz kolaylaştırılabilir.

Şekil 3.2. Mutlak Koordinat Sistemi Yukarıdaki örnekte Command satırında aşağıdaki mesafeler girilerek Mutlak koordinat sistemi daha iyi anlaşılabilir. Command: Line Specify first point: 50,50 Specify next point or [Undo]: 300,50 Specify next point or [Undo]: 300,150

37

Specify next point or [Close/Undo]: 250,150 Specify next point or [Close/Undo]: 250,250 Specify next point or [Close/Undo]: 200,250 Specify next point or [Close/Undo]: 200,350 Specify next point or [Close/Undo]: 100,350 Specify next point or [Close/Undo]: 50,50 3.1.2.

ARTIŞLI

KOORDİNAT

SİSTEMİ

(RELATİF

COORDİNATES) Önceki noktaya ilişkin koordinat değerleri bilindiğinde göreceli koordinat sistemi kullanılır. Burada en son gelinen nokta 0,0 noktası kabul edilerek verilir. X ve Y koordinatlarının başına “at” @ işareti getirilir. Kısaca @X,Y şeklinde formülüze edilebilir.

Şekil 3.3. Artışlı Koordinat Sistemi

38

Yukarıdaki örnekte Command satırına aşağıdaki mesafeler girilerek artışlı koordinat sistemi daha iyi anlaşılabilir. Command: Line Specify first point: 50,50 Specify next point or [Undo]: @250,0 Specify next point or [Undo]: @0,100 Specify next point or [Close/Undo]: @-50,0 Specify next point or [Close/Undo]: @0,100 Specify next point or [Close/Undo]: @-50,0 Specify next point or [Close/Undo]: @0,100 Specify next point or [Close/Undo]: @-100,0 Specify next point or [Close/Undo]: @-50,-300 3.1.3.

KUTUPSAL

KOORDİNAT

SİSTEMİ

(POLAR

COORDİNATES) Kutupsal koordinatta mesafeler açıya bağlı olarak verilir. Sembol olarak “at” işareti (@) kullanılır. Bu koordinat sistemini formülüze etmek gerekirse @ MESAFE < AÇI şeklinde tanımlanabilir. Bu koordinat sisteminde de en son gelinen nokta 0,0 noktası olarak kabul edilir. Verilen açılar aksi belirtilmedikçe saat dönüş yönü tersine (Counter Clockwise) doğrudur. Açı yönü

Unıts

komutuyla veya açılıştaki Startup diyalog kutusunda saat dönüş yönüne göre ayarlanabilir.

39

Şekil 3.4. Kutupsal Koordinat Sistemi Aşağıda Kutupsal Koordinat Sistemine göre çizilmiş bir örnek çizimin parametreleri verilmiştir. Command: Line Specify first point: 50,50 Specify next point or [Undo]: @ 250<0 Specify next point or [Undo]: @100<90 Specify next point or [Close/Undo]: @50<180 Specify next point or [Close/Undo]: @100<90 Specify next point or [Close/Undo]: @50<180 Specify next point or [Close/Undo]: @100<90 Specify next point or [Close/Undo]: @100<180 Specify next point or [Close/Undo]: C (Close)

40

3.2. ÇİZİM ALANINDA NESNE SEÇİMİ ÖZELLİKLERİ AutoCAD2000 nesne seçiminde komut içinde ve komutu aktif hale getirmeden (Grips) nesne seçme gibi özellikler sunar. 3.2.1. NESNE SEÇİMİNDE GRİPS’LERİN KULLANILMASI Grips’ler AutoCAD’te komutu aktif hale getirmeden seçmeye yarar. Fakat bu özellik bütün komutlarda kullanılamaz. Bu özellik sadece Noun/Verb (İsim/fiil) ilişkisi olan komutlarda kullanılır. Örneğin bazı komutlar seçildiğinde ekrana Select Object mesajı gelir. Eğer bu mesajı alıyorsanız komutun isim/fiil ilişkisine uymadığını anlaşılmalıdır. Bu ilişkiye uyan bazı komutlar aşağıda verilmiştir. ALIGN

DVIEW

PROPERTIES

ARRAY

ERASE

ROTATE

BLOCK

EXPLODE

SCALE

CHANGE

LIST

STRETCH

CHPROP

MIRROR

WBLOCK

COPY

MOVE Grips’ler çizim alanında, kürsörle nesne üzerine tıklandığında nesnenin

üzerinde görülen küçük karelerdir.

Şekil 3.5. Griplerin Görünümü

41

Eğer nesneler seçildiğinde grips’ler görünmüyorsa grip seçeneği kapalı olabilir. Bunu açmak için “OPTIONS” Selection menüsündeki grips seçeneğinden Enable Grips seçeneğini aktif hale getirin. Grips seçeneğinde nesne kutularının üzerine gelindiğinde imleç mıknatıslanarak kenetlenir. Üzerine tıklandığında ise kutucuk, işaretli hale gelir.

Şekil 3.6. Griplerin Kullanılması Grip yukarıdaki gibi ışıklandığında mouse’un sağ tuşuna tıklayarak grips kısa menüsüne ulaşılabilir.

Şekil 3.7. Grip Sağ Tuş Menüsü

Grips kısa yol özelliği ile yukarıdaki seçeneklere hızlı bir şekilde ulaşılabilir.

42

3.2.2. KOMUT İÇERİSİNDE NESNE SEÇİMİ Komut içerisinde nesnelerin seçim özellikleri kullanılabilir. Bu özellikte ekrana Select Object mesajı geldiğinde klavyeden aşağıdaki seçenekleri kullanarak değişik seçme özelliklerinden yararlanılabilir. Window/Last/Crossing/BOX/ALL/Fence/WPolygon/CPolygon/Group/Add/Remove /Multiple/Previous/Undo/AUto/Sıngle Window: Standart seçim penceresi açar. Pencere içerisinde kalan nesneler seçilir. Eğer açılan pencere tüm nesneyi kaplamazsa diğer nesne seçilmez. Aşağıda görüldüğü gibi sağdan sola doğru nesne seçim penceresi açılır.

Şekil 3.8. Nesne Seçimi Last: En son çizilen nesneyi seçer. Aşağıdaki örnekte çember en son çizildiği için o seçili hale gelmiştir.

Şekil 3.9. nesne seçimi Crossing: Window seçeneğine benzer. Fakat bunun farkı pencerenin temas ettiği bütün nesneler seçilir. Aşağıda gösterilen kesikli çizgi açılan pencereyi ifade etmektedir. Burada iki nesnenin tümü pencere içine alınmadığı halde iki nesne seçilmiş olur.

43

Şekil 3.10. Nesne Seçimi BOX: Bu seçenekte kutu içerisine alınan nesne seçilmiş olur. Nesneleri tek tek seçtiğinizde diğer nesne seçili durumdan çıkar. ALL: Çizim alanında dondurulmuş (Freeze)ve kilitlenmiş (Lock) nesneler hariç bütün nesneleri seçer. Fence: Bu seçenek, nesneleri seçerken bir çit oluşturmaya benzer. Nesnelerin etrafına bir doğru çizerek nesneler seçilir. Şekilde görüldüğü gibi kesikli çizgiler fence’yi (çit) ifade etmektedir. Bu çizgiler iki nesneye de temas ettiği için Enter tuşuna basıldığında bu iki nesne seçilmiş olur.

Şekil 3.11. Nesne Seçimi Wpolygon: Çokgen içinde kalan tüm nesneleri seçer. Aşağıdaki şekilde çokgen içine tamamen girmeyen yay (Arc) bu işlem sonunda seçilmez.

Şekil 3.12. Nesne Seçimi

44

Cpolygon: Burada Wpolygon’daki gibi çokgenin nesneyi tamamıyla kapatması gerekmez. Çokgenin temas ettiği noktalar tüm nesneleri seçer.

Şekil 3.13. Nesne Seçimi Group: Çizim alanında gruplandırılan nesneleri siler. Add: Nesne seçim özelliklerini kurar. Multiple/Previous/Undo/AUto/Sıngle Remove: Yanlışlıkla seçilen nesneleri seçimden çıkarır. Multiple: Birden çok nesneyi seçmeye yarar. Previous: En son düzenlenen veya seçilen nesne grubunu seçer. Undo: Nesne seçim elemanlarından birisi ile seçilen nesneleri seçmeyi iptal eder. Auto: Otomatik nesne seçim özelliğidir. Sıngle: Nesneleri tek tek seçmeye yarar.

45

3.3. KOMUT GİRME YÖNTEMLERİ Autocad2000’de komut girme yöntemleri çok daha basite indirilmiştir. Komutların sağ tuş fonksiyonlarına ağırlık verilmiştir. Girilen komutun farklı alt seçeneklerine mausun sağ tuşu kullanılarak ulaşılabilir. 3.3.1. PULL – DOWN MENÜLERLE Pull – down menülerle komut girilmesi. (File, Edit, View, İnsert, Format, Tools, Draw, Dimension, Modify, Express, Window, Help)

Şekil 3.14. Pull – Down Menü Örnekte çizgi komutu ile işleme başlamak için line komutu draw pull – down menüsünden alındı. 3.3.2. KOMUT SATIRI (COMMAND) İLE KOMUT GİRİLMESİ AutoCAD komutlarına, komut ismini komut satırına klavyeden yazarak ulaşılabilir. Command: Line Specify first point: 0,0 Specify next point or [Undo]: 100 Specify next point or [Undo]: 100 Specify next point or [Close/Undo]: 100 Specify next point or [Close/Undo]: c

46

3.3.3. TOOLBAR (ARAÇ ÇUBUĞU) Toobar’lar

AutoCAD

de

kullanılan

komutların

sembolleştirilmiş

şekilleridir. Araç çubuğunun hangi komut olduğu mause ile üzerine gelinip bir süre beklenirse komutun ismi belirir. Araç çubuklarını, bulundukları yerden çıkarmak için mausun sol tuşu ile araç grubunun köşesine yakın bir yerden basılı tutularak taşınabilir. Araç çubukları ekran üzerine, Pull – down menü view seçeneğinden açılabileceği gibi araç çubuklarının üstünde sağ tıklayarak ta açılabilir. Açılmak istenen araç çubukları işaretli hale getirilerek ekrana çağrılabilir. Toolbar hakkında geniş bilgi ileri kısımlarda verilecektir. 3.3.4. EKRAN MENÜSÜ (SCREEN MENÜ) AutoCADR12’deki gibi ekranın sağındaki screen menüyü açmak için aşağıda görüldüğü gibi “OPTİONS”tan Display sekmesini tıklayın. Burada açılan pencereden Window Elements’deki Display screen menü kutucuğunu işaretli hale getirin. “OPTİONS”tan Apply (Uygula) ve Okey (Tamam) ikonlarına basarak çıkın. 3.3.5. KOMUTLARA BAŞVURMAK AutoCAD komutları, AutoCAD kullanımına rehberlik eder. • Komutu ismiyle veya diğer komut girme yöntemleri ile girip ENTER veya SPACEBAR tuşuna basın. Girilen her bir komut aynı görevi yerine getirir, her biriyle aynı işlevi görmek mümkündür. Bu çalışmada aşağıdaki komut girme kalıbı kullanılmıştır. Örnek olarak PAN komutunu ele alalım.

47

Standard toolbar: View menu: Pan Shortcut menu: Çizim alanında mouse’un sağ tuşuna tıklayın, çıkan menüden PAN komutuna seçin. Komut Satırından: Komut satırına PAN yazın Kısa yol menülerinin kullanılması, sistem değişkenlerini kullanılır hale getirmenizle mümkündür. Komuttan

çıkmak

istediğinizde

ESC

tuşuna

basarak

komuttan

çıkabilirsiniz. 3.3.4.6. SAYDAM KOMUTU KULLANARAK: (Using Transparent Commands) Herhangi bir komutun kullanımı sırasında aktif olan komutu devam ettirerek başka bir komut kullanma imkanı vardır. AutoCAD programı içinde bu komutlara Transparent komutları denir. Örneğin, Line komutunu kullanırken ‘Zoom komutu girildiğinde komut satırında bir değişiklik olduğu görülecektir. Komut satırında (<<) bu şekilde bir sembol ile karşılaşılır. Zoom komutunun kullanımı tamamlandıktan sonra Line komutunun kullanımı hâlâ devam ediyor olacaktır. Zoom komutundan önce kullanılan (‘) apastrof işareti bu komutun transparent bir komut olduğunu belirtmektedir. Command: Line Specify first point: 'Grid >>Specify grid spacing(X) or [ON/OFF/Snap/Aspect] <current>: on Resuming LINE command Specify first point: Komut satırında iken ENTER veya SPEACEBAR tuşlarına basıldığında en son çalıştırılmış olan komuta yeniden ulaşılabilir. En son çalıştırmış olan

48

komut sistem değişkeni tarafından tutulmaktadır, ENTER veya SPEACEBAR tuşlarına basmakla en son kullanılan komut yeniden aktif hale getirilebilir. Çalıştırmak istediğiniz bir komutu iptal etmek istediğinizde ESC tuşuna basılmalıdır. AutoCAD komutları hakkında etkili ve çabuk bilgi erişimi sağlanabilir. AutoCAD’in yardım menüsünden yararlanarak herhangi bir komut hakkında yardım alınabilir. Eğer hiçbir komut aktif değilse, kısayol menüsünden komut seçimi yapılabilir. Mouse ikonu çizim alanında iken sağ tuşa tıklayarak açılacak menüden en son kullanılan komuta veya sık kullanılan komutlara ulaşmak mümkündür. Şekil 3.15. Kısa Yol Menüsü İle Komut Girme

NOT: Her hangi bir komutu işletmek, komut içerisinde çeşitli metotların işletilmesini gerektirir. Bazı komutların işlevi komutu çalıştırmakla başlar ve sona erer, örneğin REGEN komutu gibi. Diğer komutlar için, komutların işlevini tamamlaması ek bilgi veya hareketleri tamamlamakla mümkündür.