Arabi Dovom 002

‫الدرسُ الثانی‬ ‫ﻓﻌﻞ‪:‬‬ ‫ﻛﻠﻤﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﻛﺎري ﻳﺎ روي دادن ﺣﺎﻟﺘﻲ دﻻﻟﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﻲ‪:‬‬ ‫ﻓﻌﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﻛﺎري ﻳﺎ روي دادن ﺣﺎﻟﺘﻲ در زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ دﻻﻟﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‪:‬‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر ﻳﺎ ﻋﺎﻣﻞ رخ دادن ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﻓﻌﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻠﻤﺎت‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻛﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ -1 :‬ﻣﺬﻛﺮ ‪ -2‬ﻣﻮﻧﺚ‬ ‫ اﮔﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ و درﺑﺎره او و ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ ﻏﺎﻳﺐ اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻏﺎﻳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ اﮔﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ و درﺑﺎره او و ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺨﺎﻃﺐ اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺨﺎﻃﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ اﮔﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر درﺑﺎره ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدش اﻧﺠﺎم داده ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺘﻜﻠﻢ اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻜﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻗﺴﺎم ﻓﺎﻋﻞ از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﮔﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﻔﺮد اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻔﺮد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬اﮔﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر دو ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺜﻨﻲ اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺜﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .3‬اﮔﺮ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻤﻊ اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻊ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ اﮔﺮ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺘﻜﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻔﺮد اﺳﺖ ﻳﺎ ﺟﻤﻊ) ﻣﺜﻨﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد( ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻜﻠﻢ ﻣﻔﺮد اﺻﻄﻼﺣﺎ "وﺣﺪه" ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺘﻜﻠﻢ ﺟﻤﻊ اﺻﻄﻼﺣﺎ "ﻣﻊ اﻟﻐﻴﺮ" ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺘﻜﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻌﻞ از ﻧﻈﺮ ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﻮﻧﺚ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﻲ داراي ‪ 14‬ﺻﻴﻐﻪ اﺳﺖ‪ 6 :‬ﺻﻴﻐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺐ ) ‪ 3‬ﺗﺎ ﻣﺬﻛﺮ و ‪ 3‬ﺗﺎ ﻣﻮﻧﺚ( و ‪ 6‬ﺻﻴﻐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ )‬ ‫‪3‬ﺗﺎ ﻣﺬﻛﺮ و ‪ 3‬ﺗﺎ ﻣﻮﻧﺚ( و ‪ 2‬ﺻﻴﻐﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺘﻜﻠﻢ‪.‬‬ ‫َب را در ‪ 14‬ﺻﻴﻐﻪ ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺻﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻌﻞ ذھ َ‬ ‫ﻏﺎﻳﺐ‬

‫ﻣﺘﻜﻠﻢ‬

‫ﻣﺨﺎﻃﺐ‬

‫ﻣﻔﺮد‬

‫ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫َب‬ ‫َذھ َ‬

‫ﻣﻮﻧﺚ‬ ‫َذھَبَت‬

‫ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫َذھَبتَ‬

‫ﻣﻮﻧﺚ‬ ‫ت‬ ‫َذھَب ِ‬

‫َذھ ُ‬ ‫َبت‬

‫ﻣﺜﻨﻲ‬

‫ذھَبا‬

‫ﺟﻤﻊ‬

‫ذھَبوا‬

‫َذھَبَتا‬ ‫َذھَبنَ‬

‫َذھَبتما‬

‫َذھَبتما‬

‫َذھَبنا‬

‫َذھَبتُم‬

‫َذھ ّ‬ ‫َبتن‬

‫ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﻏﺎﻳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‪ ،‬ت اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻓﻌﻞ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻮﻧﺚ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫وبالگ تخصصی آموزش و تعليم ‪ –www.Amoozeh.blogfa.com‬تلفن ‪ ٠٩٣۵٨٩٩٨٣٣٨ :‬پناھی‬

‫ﺿﻤﻴﺮ‪:‬‬ ‫در درس ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺎ ﺿﻤﻴﺮ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺿﻤﻴﺮ ﻛﻠﻤﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻓﺎﻋﻞ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻫﻤﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎر اﺳﺖ و ﺑﺮ دو‬ ‫ﻧﻮع ﻛﻠﻲ اﺳﺖ‪ -1 :‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ‪ :‬ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﻧﻤﻲ ﭼﺴﺒﺪ ‪ -2‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺘﺼﻞ ‪ :‬ﻛﻪ ﺑﻪ آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻲ ﭼﺴﺒﺪ‪.‬‬ ‫ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺻﻴﻐﻪ از ﻓﻌﻞ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻏﺎﻳﺐ و ﻣﺨﺎﻃﺐ و ﻣﺘﻜﻠﻢ و ﻣﻔﺮد ﻳﺎ ﻣﺜﻨﻲ ﻳﺎ ﺟﻤﻊ‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﺧﺎص وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ ﺑﺮاي ﺻﻴﻐﻪ ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ ﻏﺎﻳﺐ‪ ،‬از ﺿﻤﻴﺮ ﻫ‪‬ﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ ﺑﺮاي ﺻﻴﻐﻪ ﻣﻔﺮد ﻣﻮﻧﺚ ﻏﺎﻳﺐ‪ ،‬از ﺿﻤﻴﺮ ﻫ‪‬ﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫َب إلي ال َمد َرسة‪:‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ھُو َذھ َ‬

‫او)ﻣﺮد( ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ رﻓﺖ‬

‫ِھی َکتَبَت بالقَلَم ‪:‬‬

‫او)زن( ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻤﺮﻳﻨﻬﺎي ﻛﺘﺎب درﺳﻲ‪ :‬ﺻﻔﺤﻪ‪20‬‬ ‫ُ‬ ‫التمرين الثالث‪:‬‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫دﺳﺘﻮر داد‬

‫ا َم َر‬

‫ﮔﻔﺖ‬

‫قال‬ ‫َ‬

‫آﻣﺪ‬

‫جا َء‬

‫ﺣﻤﻞ ﻛﺮد‬

‫َح َم َل‬

‫ﺷﻨﻴﺪ‬

‫َس ِم َع‬

‫ﺗﺮﺳﻴﺪ‬

‫خافَ‬

‫ﻧﮕﺎه ﻛﺮد‬

‫نَظَ َر‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻣﻮﻧﺚ‬

‫آﻣﺪ‬

‫جائَت‬

‫ﺷﺘﺎب ﻛﺮد‬

‫ع َجلَت‬

‫ﺑﻮد‬

‫کانَت‬

‫رخ داد‬

‫َح َدثَت‬

‫دزدﻳﺪ‬

‫َس َرقَت‬

‫ﺗﺮﺳﻴﺪ‬

‫خافَت‬

‫ﻧﮕﺎه ﻛﺮد‬

‫نَظَ َرت‬

‫وبالگ تخصصی آموزش و تعليم ‪ –www.Amoozeh.blogfa.com‬تلفن ‪ ٠٩٣۵٨٩٩٨٣٣٨ :‬پناھی‬

‫ُ‬ ‫التمرين الخامس‪:‬‬ ‫‪َ -١‬د َخ َل ال ُمعلّ ُم في الصﱠف ) ﻣﻌﻠﻢ وارد ﻛﻼس ﺷﺪ(‬

‫َد َخلَت ال ُمعلّمة في الصّف‬

‫ب ) او اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪ(‬ ‫‪ -٢‬ھُو قَ َراء ھذا الکتا ِ‬

‫ب‬ ‫ِھی قَ َرات ھذا الکتا ِ‬ ‫َب بالقَلَم‬ ‫ھُو َکت َ‬

‫‪َ -۴‬س ِم َعت اال َمراة َکال َم ﷲِ ) زن ﻛﻼم ﺧﺪا را ﺷﻨﻴﺪ (‬

‫َس ِم َع ال ّرجُل کال َم ﷲِ‬

‫‪ِ -٣‬ھی َکتَبَت بالقَلَم ) او ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﻧﻮﺷﺖ (‬

‫وبالگ تخصصی آموزش و تعليم ‪ –www.Amoozeh.blogfa.com‬تلفن ‪ ٠٩٣۵٨٩٩٨٣٣٨ :‬پناھی‬