Ajor

‫‪ - siah - 27 October 2008 00:04 AM‬تاریخچه آجر‬ ‫‪ :‬مقدمه‬ ‫آجر سنگي است ساختگي (مصنوعي) كه نوع رسي آن از پختن خشت (گل شكل داده شده) و نوع ماسه آهكي آن از عمل‬ ‫آوردن خشت ماسه آهكي (كه از فشردن مخلوط همگن ماسه سيليسي و آهك در قالب ساخته مي‌شود) با بخار تحت فشار‬ ‫زياد به دست مي‌آيد‪ ،‬آجرهاي بتني همانند بلوكهاي سيماني تهيه مي‌شوند‪ .‬آجر رسي عمدتا ً از سيليكاتهاي آلومينيوم بوده و‬ ‫آجر ماسه آهكي از سنگدانه‌هاي ريز سيليسي تشكيل شده است كه توسط خميري از جنس سيليكات كلسيم به همديگر‬ ‫چسبيده‌اند‪ .‬اين آجر معمول ً به رنگ خاكستري است ولي مي‌توان با افزودن رنگ مناسب آن را به رنگهاي ديگر نيز توليد نمود‪.‬‬ ‫آجر به اشكال مكعب مستطيل توپر‪ ،‬سوراخدار‪ ،‬توخالي (مجوف تيغه‌اي و سقفي) و قطعات نازك توليد مي‌شود‪ .‬از آجر در‬ ‫ساختن ديوارهاي باربر‪ ،‬تيغه‌هاي جدا كننده‪ ،‬سقفهاي تيرچه بلوك‪ ،‬طاق ضربي بين تيرآهنها و نماي خارجي و داخلي ساختمانها‬ ‫‪.‬بهره‌گيري مي‌شود‬ ‫تاريخچه آجر‬ ‫آجر از قدیمی ترین مصالح ساختمانی است که قدمت آن بنا به عقیده برخی از باستان شناسان به ده هزار سال پیش می‬ ‫رسد‪.‬در ایران بقایای کوره های سفال پزی و آجر پزی در شوش و سیلک کاشان که تاریخ آنها به هزاره چهارم پیش از میلد‬ ‫می رسد پیدا شده است‪ .‬همچنین نشانه هایی از تولید و مصرف آجر در هندوستان به دست آمده که حاکی از سابقه شش‬ ‫هزار ساله آجر در آن کشور است وازه آجر بابلی و نام خشت هایی بوده که بر روی آنها منشورها قوانین و نظایر آنها را می‬ ‫نوشتند گمان می رود نخستین بار از پخته شدن خاک دیواره ها و کف اجاق ها به پختن آجر پی برده اند‬ ‫کوره های آجر پزی ابتدایی بی گمان از مکان هایی تشکیل می شده که در آن لیه های هیزم و خشت متناوبا روی هم چیده‬ ‫‪.‬می شده است‬ ‫فن استفاده از آجر ازآسیای غربی به سوی غرب مصر و سپس به روم و به سمت شرق هندوستان و چین رفته است در سده‬ ‫چهارم اروپایی ها شروع به استفاده از آجر کردند ولی پس از مدتی از رونق افتاده و رواج مجدد از سده ‪ 12‬میلدی بوده که‬ ‫‪.‬ابتدا از ایتالیا شروع شد‬ ‫در ایران باستان ساختمان های بزرگ و زیبایی بنا شده اند که پاره ای از آنها هنوز پا بر جا هستند؛ نظیر طاق کسری در غرب‬ ‫ایران قدیم ‪ ،‬آرامگاه شاه اسماعیل سامانی در گنبد کاووس و مسجد اصفهان را که با آجر ساخته اند همچنینی پلها و سد های‬ ‫‪.‬قدیمی مانند پل دختر سد کبار در قم از جمله بناهای قدیمی می باشند‬ ‫انواع آجر در ایران قدیم‬ ‫در ایران هر جا سنگ کم بوده و خاک خوب هم در دسترس بوده است آجر پزی و مصرف آجر معمول شده است اندازه آجر‬ ‫ایلمی حدود ‪ 38×38×10‬سانیتی متر بوده پختن و مصرف آجر در زمان ساسانیان گسترش یافته و در ساختمان های بزرگ‬ ‫مانند آتشکده ها به کار رفته است اندازه آجر این دوره جدود ‪7×44×44‬تا ‪ 8‬بوده است و بعد های آن ‪ 3×20×20‬تا ‪4‬‬ ‫‪ .‬سانتی متر کاهش یافت‬ ‫در فرش کردن کف ساختمان از آجر بزرگتری به نام ختائی به ابعاد ‪ 25×25×5‬سانتی متر و یا بزرگتر از آن به نام نظامی در‬ ‫ابعاد ‪ 5×4×40‬سانتی متر استفاده می شده است از انواع دیگر آجر در گذشته آجر قزاقی می باشد که پیش از جنگ جهانی‬ ‫اول روسها آن را تولید می کردند که ابعاد آن ‪ 20×10×5‬بوده است آشنایی با آجر و مواد اولیه آن آجر نوعی سنگ مصنوعی‬ ‫است که از پختن خشت خام و دگرگونی آن بر اثر گرما به دست می آید خاک آجر مخلوطی است از خاک رس ماسه‬ ‫…فلدسپات سنگ آهک سولفات ها سولفورها فسفات ها کانی های آهن منگنز منیزیم سدیم پتاسیم مواد آلی و‬ ‫انطباق با مشخصات و استانداردها ‪۲-۱ -‬‬ ‫آجرهاي مصرفي در هر پروژه بايد از نظر ويژگيهاي فيزيكي‪ ،‬شيميايي و مكانيكي (مانند ابعاد‪ ،‬رنگ و ديگر مشخصه‌ها) با آنچه‬ ‫در نقشه‌ها‪ ،‬دستور كارها‪ ،‬مشخصات فني خصوصي و ساير مدارك پيمان ذكر شده است منطبق باشد‪ .‬نمونه آجرهاي‬ ‫مصرفي اعم از پشت كار و نما‪ ،‬توپر و سوراخدار مجوف تيغه‌اي و سقفي‪ ،‬انواع رسي و ماسه آهكي بايد قبل ً به تصويب‬ ‫‪.‬دستگاه نظارت برسد‬ ‫‪:‬ويژگيهاي فيزيكي‪ ،‬شيميايي و مكانيكي آجرها و روش آزمايش آنها بايد مطابق استانداردهاي ايراني زير باشد‬ ‫(ـ استاندارد شماره ‪ : 7‬آجرهاي رسي (مشتمل بر ويژگيها‪ ،‬نمونه‌برداري و روشهاي آزمايش‬ ‫ـ استاندارد شماره ‪ : 2909‬استاندارد ويژگيها و روشهاي آزمون تيرچه و بلوك سقفي‬ ‫ـ استاندارد شماره ‪ : 991‬آجر نسوز جهت طاقهاي قوسي‬ ‫ـ هر استاندارد ايراني ديگري كه تا زمان انعقاد پيمان در باره آجر تدوين يا تجديد نظر شود‬ ‫تا زماني كه استاندارد ايراني در پاره‌اي موارد تدوين نشده باشد در درجه اول استانداردهاي ”سازمان بين‌المللي استاندارد‬ ‫و آمريكايي ‪ BS‬بريتانيايي ‪ DIN ،‬معتبر خواهد بود و در صورت نبودن استاندارد مذكور به ترتيب استانداردهاي آلماني “ ‪ISO‬‬ ‫‪.‬ملك عمل قرار خواهد گرفت ‪ASTM‬‬

‫‪ :‬مراحل ساخت آجر عبارتند از‬ ‫کندن و ستخراج مواد خام‬ ‫آماده سازی مواد اولیه‬ ‫قالب گیری‬ ‫خشک کردن‬ ‫تخلیه و انبار کردن محصول‬ ‫انواع کوره های آجر پزی‬ ‫پس از خشک شدن خشت ها را در کوره می چینند طرز چیدن آنها طوری است که بین آنها فاصله وجود دارد تا گازهای داغ و‬ ‫‪:‬شعله بتواند از لی آنها عبور کند کوره های آجر پزی سه نوع هستند‬ ‫کوره تنوره ای ‪ ،‬هوفمان و تونلی‬ ‫قابل ذکر است که کوره های تونلی مدرن ترین کوره های آجر پزی می باشند که در آنها سرامیک های ممتاز و صنعتی نیز می‬ ‫پزند ویزگی های آجر آجر خوب باید در برخورد با آجر دیگر صدای زنگ بدهد صدای زنگ نشانه سلمت توپری و مقاومت و‬ ‫کمی میزان جذب آب آن است آجر خوب باید در آتش سوزی مقاومت کند و خمیری و آب نشود رنگ آجر خوب باید یکنواخت‬ ‫‪.‬باشد و همچنین باید یکنواخت و سطح آن بدون حفره باشد سختی آجر باید به اندازه ای باشد که با ناخن خط نیفتد‬ ‫ويژگيها و حداقل حدود قابل قبول ‪۳-۱ -‬‬ ‫آجرهاي رسي ‪۱-۳-۱‬‬ ‫آجرهاي مصرفي در نما بايد مطابق استاندارد ايراني شماره ‪ ،7‬عاري از معايب ظاهري مانند ترك‌خوردگي‪ ،‬شوره‌زدگي‪ ،‬آلوئك‬ ‫و نظاير آن باشد‪ .‬طول‪ ،‬عرض و ضخامت آجرهاي ماشيني بايد به ترتيب ‪ 220±2‬و ‪ 105±1‬و ‪ 55±1‬ميليمتر باشد‪ .‬طول‪،‬‬ ‫عرض و ضخامت آجرهاي دستي بايد به ترتيب ‪ 210±4‬و ‪ 100±3‬و ‪ 55±2‬ميليمتر باشد‪ .‬ضخامت آجرهاي نازك نما در هر‬ ‫دو مورد ماشيني و دستي بايد برابر ‪ 30±1‬يا ‪ 40±1‬ميليمتر بوده و طول و عرض آنها عينا ً مانند آجرهاي ضخيم باشد‪ .‬لبه‬ ‫آجرها بايد مستقيم و زواياي آنها قائمه و سطوحشان صاف باشد‪ ،‬پيچيدگي در امتداد سطح بزرگ آجر حداكثر ‪ 4‬ميليمتر و در‬ ‫امتداد سطح متوسط آجر تا ‪ 5‬ميليمتر مجاز است‪ .‬وجود يك ترك عميق در سطح متوسط حداكثر تا عمق ‪ 40‬ميليمتر در آجر‬ ‫پشت كار بلاشكال مي‌باشد‪ .‬طول شكستگي و دندانه‌اي شدن خطوط و زوايا نيز در آجر پشت كار نبايد از ‪ 15‬ميليمتر تجاوز‬ ‫كند و تعداد آن در هر آجر نبايد از دو عدد بيشتر باشد‪ .‬در آجرهاي سوراخدار‪ ،‬سوراخها بايد عمود بر سطح بزرگ آجر و به‬ ‫طور يكنواخت در سطح آن توزيع شده و جمع مساحت آنها بايد بين (‪ )%25‬تا (‪ )%40‬سطح آجر باشد‪ .‬بعد سوراخهاي مربع و‬ ‫قطر سوراخهاي دايره‌اي بايد حداكثر به ‪ 26‬ميليمتر محدود شود و ضخامت ديوار بين سوراخ و لبه آجر بيش از ‪ 15‬ميليمتر و‬ ‫فاصله بين دو سوراخ بيش از ‪ 10‬ميليمتر باشد‪ .‬وزن ويژه هر دو نوع آجر نبايد از ‪ 7/1‬و وزن فضايي آنها از ‪ 3/1‬گرم بر‬ ‫سانتيمتر مكعب كمتر شود‪ .‬حداقل تاب فشاري آجرهاي دستي ‪ 80‬و ماشيني پر مقاومت ‪ 175‬و ماشيني متوسط ‪ 125‬و‬ ‫ماشيني كم مقاومت ‪ 85‬كيلوگرم بر سانتيمتر مربع استاندارد شده است و تاب فشاري آجرهاي مصرفي نبايد از اين حدود‬ ‫كمتر باشد‪ .‬ضخامت تيغه‌هاي آجر مجوف ديواري و بلوك سفالي سقفي حداقل ‪ 8‬و رواداري و ابعاد آنها ‪ ±4‬ميليمتر مي‌باشد‪.‬‬ ‫آجرهاي مصرفي بايد در برابر يخبندان پايدار بوده و در آزمايش يخزدگي دچار خرابيهاي ظاهري مانند ورقه شدن‪ ،‬ترك خوردن‬ ‫و خرد شدن نشوند‪ .‬درصد وزني جذب آب ‪ 24‬ساعته آجرهاي ماشيني نبايد از ‪ 16‬و در مورد آجرهاي دستي از ‪ 20‬بيشتر‬ ‫شده و در هر دو نوع آجر از ‪ 8‬كمتر باشد‪ .‬آجرهاي توخالي تيغه‌اي و سقفي و قطعات نازك آجري مورد مصرف در نماسازي‬ ‫(به ابعاد تقريبي ‪ 200×40×20‬يا ‪ 200×30×20‬ميليمتر يا قطعات نازك آجري نما به ضخامت حدود ‪ 20‬ميليمتر با نقش‬ ‫چند آجر بندكشي شده) حداقل بايد داراي مشخصات آجرهاي ماشيني با مقاومت متوسط مندرج در استاندارد ايراني شماره‬ ‫‪ 7.‬باشند‬ ‫مصرف آجر غيراستاندارد در صورتي مجاز است كه استفاده از آن در مشخصات و نقشه‌ها پيش‌بيني شده و نمونه آن به‬ ‫‪:‬تصويب دستگاه نظارت رسيده باشد و دست كم داراي ويژگيهاي زير باشد‬ ‫‪.‬الف‪ :‬كامل ً پخته و يكنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر ديگر صداي زنگدار ايجاد كند‬ ‫‪.‬ب‪ :‬تاب فشاري آن دست كم (‪ )%80‬مقادير مندرج در استاندارد ايراني شماره ‪ 7‬باشد‬ ‫ج‪ :‬جذب آب آن در حدود مقادير تعيين شده در استاندارد باشد‪ ،‬در غير اين صورت مصرف آن فقط در اجزائي از ساختمان كه‬ ‫‪.‬در معرض رطوبت قرار نمي‌گيرند مجاز است‬ ‫د‪ :‬آجر مصرفي در نما بايد داراي شكل‪ ،‬نقش و رنگ موردنظر طراح بوده‪ ،‬و رواداري ابعاد آن حداكثر‪ )%30( ،‬بيش از‬ ‫‪.‬رواداريهاي مندرج در استاندارد ايراني شماره ‪ 7‬باشد‬ ‫‪.‬هـ‪ :‬آجر مورد مصرف در اقليمهاي سرد بايد در برابر يخبندان مقاومت مورد نظر را داشته باشد‬

‫ز‪ :‬مصرف آجرهاي ترك‌دار‪ ،‬كج و معوج‪ ،‬گود و برجسته كه انحنا‪ ،‬گودي و برجستگي آنها از ‪ 5‬ميليمتر تجاوز نكند مشروط بر‬ ‫اينكه تعداد آنها از (‪ )%20‬كل آجرها بيشتر نشود بلاشكال است‪ .‬مصرف آجرهاي نما كه داراي آلوئك يا ترك باشند‪ ،‬تنها در‬ ‫پشت كار مجاز خواهد بود‪ .‬مصرف آجرهاي كهنه درصورتي كه مطابق مشخصات بوده و كامل ً تميز شده باشد مانعي ندارد‪،‬‬ ‫‪.‬ولي بهتر است به همراه آجرهاي نو و در پشت كار از آنها استفاده شود‬ ‫آجرهاي نسوز ‪۲-۳-۱ -‬‬ ‫آجرهاي نسوز مورد مصرف در ساختمان معمول ً از خاكهاي نسوز تهيه مي‌شوند‪ .‬اين آجرها علوه بر دارا بودن مشخصات‬ ‫آجرهاي معمولي بايد گرماي ‪ 1580‬درجه سلسيوس را بدون آنكه خميري شوند و از شكل بيفتند‪ ،‬تحمل كنند‪ .‬مقاومت آجر‬ ‫‪.‬نسوز دست كم بايد ‪ 16‬مگاپاسكال (حدود ‪ 160‬كيلوگرم بر سانتيمتر مربع) باشد‬ ‫‪.‬آجرهاي نسوز مصرفي در كارهاي تأسيساتي مانند ديگهاي آب گرم و بخار‪ ،‬تابع شرايط ويژة مربوط به خود خواهند بود‬ ‫آجرهاي بتني ‪۳-۳-۱-‬‬ ‫‪.‬آجرهاي بتني بايد با شرايط مندرج در مشخصات بلوكهاي بتني مطابقت داشته باشند‬ ‫آجرهاي ماسه آهكي ‪۴-۳-۱-‬‬ ‫جرهاي ماسه آهكي معمول ً به صورت توپر و سوراخدار به ابعاد حدود آجر رسي يا مضاربي از آن با ملحوظ داشتن ضخامت‬ ‫ملت ساخته مي‌شوند‪ .‬رواداري طولي و عرضي اين آجرها ‪ ±5/2‬و براي ضخامت ‪ ±2‬ميليمتر مي‌باشد‪ .‬آجرهاي ماسه آهكي‬ ‫‪.‬در قطعات نازك و با ضخامت كم براي مصرف در نماسازي نيز توليد مي‌شود‬ ‫ويژگي آجرهاي ماسه‌آهكي بستگي به جنس مواد خام‪ ،‬نحوه قالب‌گيري‪ ،‬دما و مدت پخت آنها دارد‪ .‬گروه‌بندي آجرهاي ماسه‬ ‫آهكي بر حسب تاب فشاري آنها صورت مي‌گيرد‪ .‬حداقل ميانگين تاب فشاري آجرهاي كم مقاومت بايد ‪ ،5/7‬آجرهاي با تاب‬ ‫متوسط ‪ 10‬و آجرهاي پر مقاومت ‪ 15‬و آجرهاي ممتاز ‪ 20‬مگاپاسكال (هر مگاپاسكال حدودا ً ‪ 10‬كيلوگرم بر سانتيمتر مربع‬ ‫است) و ميانگين تاب خمشي آنها به ترتيب بايد ‪ 8/2 ،2/2 ،8/1‬و ‪ 4/3‬مگاپاسكال باشد‪ .‬ضريب تغييرات مقاومت نسبت به‬ ‫‪.‬ميانگين نبايد براي آجر ممتاز از (‪ )%20‬و ساير انواع از (‪ )%30‬تجاوز نمايد‬ ‫آجر ماسه آهكي بايد ‪ 15‬دوره يخبندان تا ‪ 15‬درجه زير صفر و آب شدن را تحمل كند‪ .‬كاهش نسبي مجاز تاب فشاري پس از‬ ‫آزمايش يخ زدن نبايد بيش از (‪ )%20‬باشد‪ .‬وزن فضايي آجر ماسه آهكي به تاب فشاري آن بستگي دارد و براي آجرهاي كم‬ ‫مقاومت‪ ،‬متوسط‪ ،‬پر مقاومت و ممتاز‪ ،‬به ترتيب نبايد از ‪ 9/1 ،5/1،7/1‬و ‪ 1/2‬گرم بر سانتيمتر مكعب كمتر شود‪ .‬جمع‌شدگي‬ ‫ناشي از خشك شدن آجرهاي ماسه‌ آهكي ممتاز نبايد از (‪ )%5/2‬و در مورد ساير آجرها از (‪ )%5/3‬بيشتر شود‪ .‬ظاهر‬ ‫آجرهاي ماسه آهكي بايد تميز‪ ،‬يكنواخت و عاري از ترك و حفره و مواد خارجي مانند خاك و آهك و مواد آلي گياهي باشد‪.‬‬ ‫‪.‬جذب آب آجر ماسه آهكي در ‪ 24‬ساعت نبايد از (‪ )%8‬كمتر و از (‪ )%20‬بيشتر شود‬ ‫انواع آجر غیر رسی و اشکال آن‬ ‫آجر جوش آجر خاص در صنعت سفال پزی است که در کشورهای صنعتی دارای اهمیت ویزه ای است از این آجر برای‬ ‫نماسازی ساختمان ها فرش کف پیاده روها پوشش بدنه و کف آبروها و مجراهای فاضلب و تونل ها و ساختن دودکش ها‬ ‫فرش کف کارخانه ها انبارهای کشاورزی و سالن های دامداری پرورش طیور استخر های صنعتی و جز اینها استفاده می شود‬ ‫انواع خاص آجر تولیدی در کشور های اروپایی آجر هایی در کشورهای صنعتی اروپاتولید می شوند که هنوز تولید آن در ایران‬ ‫مرسوم نشده است از آن جمله بلوک های تو خالی آتش بند برای نصب دور ستون ها به منظور جلوگیری از نفوذ آتش‬ ‫قطعات ویزه به شکل منحنی های کوز و کاس قطعات درپوش روی دیوار قطعاتی که از اجزا هستند مانند کلوک سرقد گوشه‬ ‫‪.‬و جزاینها که هنوز در ایران تولید نمی شوند‬ ‫مصالح نصب و ملتها ‪۵-۱-‬‬ ‫دوغابها و ملتها ‪۱-۵-۱-‬‬ ‫‪.‬براي دوغابها و ملتهاي آجركاري و بندكشي به فصل مربوطه مراجعه شود‬ ‫اتصالت و بستها ‪۲-۵-۱ -‬‬ ‫مصالح نصب آجرهاي نازك و اتصالت و بستهاي فلزي كه در ديوارهاي دو جداره و نظاير آن به كار مي‌رود‪ ،‬بايد فلز زنگ نزن‬ ‫باشد و يا تمام قسمتهاي آن در داخل ملت يا دوغاب قرار گيرد تا از زنگزدگي آنها جلوگيري به عمل آيد‪ .‬اتصالت غير فلزي به‬ ‫‪.‬لحاظ دوام و استحكام بايد قبل ً به تصويب دستگاه نظارت برسد‬ ‫حمل و نقل و نگهداري ‪۶-۱-‬‬ ‫بارگيري‪ ،‬حمل و باراندازي انواع آجر بايد با دقت انجام شود به نحوي كه ضايعات به حداقل ممكن برسد‪ .‬آجرها و بلوكها بايد‬ ‫در محل تميز و سرپوشيده به طور جدا از هم دسته‌بندي شده و از تماس آنها با خاك‪ ،‬مواد مضر‪ ،‬رطوبت و يخ و برف‬ ‫‪.‬جلوگيري شود‬

‫آزمايش نمونه‌هاي گرفته شده از آجر در كارخانه و كارگاه بايد منطبق با ويژگيهاي مورد نظر در مشخصات كار باشد‬

‫مصارف آجر‬ ‫به اعتقاد باستان شناسان‪ ،‬اولين بار آجر در سرزمين بين النهرين تهيه شده است‪ .‬به هر صورت بايد آجر پس‬ ‫پيدايش آتش و در نواحي كه معادن سنگ وجود نداشته اند اختراع شده باشد‪ .‬نمونه هاي زيبا و باعظمت كاربرد‬ ‫آجر در معماري ايران باستان نماينده پيشرفت درخشان ايرانيان در توليد و مهندسي كاربرد اين مصالح است‪ .‬در‬ ‫اين ميان مي توان از زيگورات چغازنبيل‪ ،‬ايوان مدائن‪ ،‬كاخ هاي فيروزآباد و لرستان در قبل از اسل م و همين‬ ‫طور مساجد جامع اصفهان و يزد‪ ،‬گنبد كاووس و ارگ تبريز مربوط به دوران بعد از اسل م نام برد‪.‬‬ ‫رمز توانايي آجر در خلق شگفت انگيزترين ساختمان هاي تاريخ در تناسبات آن نهفته است‪ .‬اين ابعاد در طي زمان‬ ‫متحول شده و در حال حاضر با ساختار و توانايي بدن انسان هماهنگ شده است‪ .‬ابعاد آجر به طريقي است كه به‬ ‫راحتي در يكديگر قفل و بست مي گردند‪ .‬اين خاصيت‪ ،‬كيفيت هاي مهندسي بي شماري از جمله در محل اتصال دو‬ ‫ديوار به يكديگر به وجود ميآورد‪ .‬آجرها به كمك مل ت به يكديگر متصل مي شوند و سطح يكنواختي را به وجود‬ ‫ميآورند‪ .‬اين ابعاد متناسب باعث شده است كه اين مصالح به منظور اجراي دهانه هاي وسيع به صورت قوس و‬ ‫طاق و گنبد كه از زمان قبل از ساسانيان در ايران رواج داشته است‪ ،‬كارآيي منحصر به فردي داشته باشد‪.‬‬ ‫خواص آجر باعث شده است كه به عنوان مصالح پركننده ديوار و سقف از جمله پرمصرف ترين مصالح باشد‪.‬‬ ‫زيبايي آجر و الگوي حاصل از آجر چيني باعث شده است كه به صورت نما در داخل و خارج بنا مورد استفاده‬ ‫قرار گيرد و هويت خاصي به ساختمان ببخشد‪ .‬استفاده از آجر به عنوان فرش كف و پلكان‪ ،‬فارغ از مقاومت‬ ‫مطلوب آن ويژگي هاي اقليمي اين مصالح كويري را بيشتر به نمايش مي گذارد‪.‬‬ ‫روش نوين امروزي‪ ،‬وسايل فني زياد و امكانات فراواني را به دست معماران داده است كه با وجود مدرن بودن‪،‬‬ ‫وسيله اي براي شكفتن روح حساس و زيباشناس آنها است‪ .‬البته تنها آجر وسيله شناخت اين زيبايي روحي نيست و‬ ‫عناصر بسياري نيز اين عمل را به خوبي انجام مي دهند ولي فرق بين آنها در اين است كه آجر قابليت ايفاي هر‬ ‫منظوري را دارد و باوجود گذشت قرون متمادي هنوز مدرن است‪ .‬يك ساختمان آجري جزئي از طبيعت است و‬ ‫همآوايي آن را نه تنها به هم نمي زند بلكه رنگ و فرم بديعي نيز به آن مي بخشد و با اين وجود هيچ گاه كهنه نبوده‬ ‫و نيست و همراه با زمان پيش مي رود‪ .‬به هر حال يك ساختمان آجري همانند يك فرش دستباف‪ ،‬تركيب بديعي از‬ ‫سليقه هاي بي انتهاي معماران هنرمند است‪.‬‬ ‫بر طبق استاندارد شماره ‪ ۷‬ايران آجرهاي مصرفي در نما بايد داراي مشخصات زير باشند‪:‬‬ ‫ معايب ظاهري‪ :‬آجرنما بايد عاري از معايب ظاهري مانند ترك خوردگي‪ ،‬شوره زدگي‪ ،‬آلوئك و نظاير آن باشد‪.‬‬‫ لبه هاي آجر‪ :‬خط فصل مشترك سطوح آجرها بايد مستقيم و زواياي تل قي آنها قائمه و سطوح شان صاف باشد‪.‬‬‫ در آجرهاي سوراخ دار‪ :‬سوراخ ها بايد عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور يكنواخت در سطح آن توزيع شده‬‫باشند و جمع مساحت آنها بايد بين ‪ ۲۵‬تا ‪ ۴۰‬درصد سطح آجرها باشد‪ .‬بعد سوراخ هاي مربع و قطر سوراخ هاي‬ ‫دايره اي بايد حداكثر به ‪ ۲۶‬ميليمتر محدود شود و در ضخامت ديواره بين سوراخ و لبه آجر بيش از ‪ ۱۵‬ميليمتر و‬ ‫فاصله بين دو سوراخ بيش از ‪ ۱۰‬ميليمتر باشد‪.‬‬ ‫ مقاومت در برابر يخبندان‪ :‬آجرهاي مصرفي در نما بايد در برابر يخبندان پايدار باشند و در آزمايش يخ زدگي‬‫دچار خرابي ظاهر مانند ورقه ورقه شدن‪ ،‬ترك خوردن و خوردگي نشوند‪.‬‬ ‫ قطعات نازك آجري (آجر دوغايي) مورد مصرف در نماسازي به ابعاد ‪ ۴۰( *۲۰‬يا ‪ ۲۰۰ * )۳۰‬ميليمتر با‬‫قطعات موزائيكي نازك آجري نما به ضخامت ‪ ۲۰‬يا ‪ ۳۰‬ميليمتر با نقش چند آجر بندكشي شده (آجر موزاييكي)‬ ‫ساخته مي شوند حداقل بايد داراي مشخصات آجرهاي ماشيني با مقاومت متوسط مندرج در استاندارد شماره ‪۷‬‬ ‫ايران باشند‪.‬‬ ‫ ترك در سطح آجر‪ :‬وجود يك ترك عميق در سطح متوسط آجر حداكثر تا عمق ‪ ۴۰‬ميليمتر در آجر پشت كار بل‬‫اشكال است ولي به طور كلي درصد آجرهاي ترك دار نبايد بيشتر از ‪ ۲۵‬باشد‪.‬‬

‫ پيچيدگي‪ ،‬انحنا و فرورفتگي‪ :‬پيچيدگي در امتداد سطح بزرگ آجر حداكثر ‪ ۴‬ميليمتر و در امتداد سطح متوسط‬‫آجر تا ‪ ۵‬ميليمتر مجاز است‪ .‬آجر نبايد انحنا و فرورفتگي بيش از ‪ ۵‬ميليمتر داشته باشد و اين مقدار در صورتي‬ ‫قابل قبول است كه ميزان آن از ‪ ۲۰‬درصد كل آجرها افزايش پيدا نكند‪.‬‬ ‫ ساير موارد‪ :‬آجر بايد كامل ً پخته و يكنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر ديگر صداي زنگ دار ايجاد‬‫كند‪ .‬به علت عدم چسبندگي آجرهاي كهنه به مل ت حتي المقدور از آنها استفاده نمي شود و تنها در صورت انجام‬ ‫پيش بيني هاي ل زم به صورت ساييدن يا برس سيمي استفاده از آن مجاز خواهد بود‪.‬‬ ‫آجرهاي ساختماني مقاومت خوبي در برابر آتش دارند به طوري كه يك ديوار ‪ ۲۲‬سانتي متري از آجر در حدود‬ ‫شش ساعت در برابر آتش سوزي مقاومت از خود نشان مي دهد‪.‬‬

‫مشخصات فني آجر هاي رسي‬ ‫نویسنده زابل عباسی‬ ‫آجرهاي رســي بســته بـه مواد اوليــه ونحوه توليـد داراي تنوع فراوانـي هسـتند برخــي از آنهـا بـه عنوان مصــالح پركننده‬ ‫مناسب مي باشنـد و بعضي ديگر به علت جلوه ظاهري ومقاومـت جهت نماسـازي به كار مي رونـد ‪ .‬بعضي از آجرهابه‬ ‫علت كيفيــت مطلوب درنقاطــي از ســاختمانكه درمعرض يخبندان قراردارنــد مورد اســتفاده قرار مــي گيرنــد و گروهــي‬ ‫مناسب براي كف ساز هستند ‪ .‬بنابراين مهندس معمار بر اساس ويژ گي هاي محل مصر ف ‪ ,‬آجر رسي بهينه راانتخاب‬ ‫مي نمايد ‪.‬‬ ‫· خواص فيزيكي‬ ‫بر طبق استاندارد شماره ‪ 7‬ايران آجرهاي مصرفي درنما بايد داراي مشخصات زير باشند ‪:‬‬ ‫ـ معايب ظاهري ‪ :‬آجرنما بايد عاري از معايب ظاهري مانند ترك خوردگي ‪ ,‬شوره زدگي آلوئك ونظاير آن باشد ‪.‬‬ ‫ـ ابعاد واندازه ها ‪ :‬طول و عرض وضخامت آجرهاي مختلف بايدمطابق جدول شماره يك باشد ‪.‬بايد در نظر داشت كه‬ ‫رواداري ياد شده درمورد آجرنما درهنگام اجرا توسط ماشين مخصوص ساييده و يكنواخت ميشود ‪.‬‬ ‫طول ( ‪) mm‬‬

‫عرض ( ‪) mm‬‬

‫ضخامت (‪) mm‬‬

‫نوع آجر‬ ‫آجر ماشني‬

‫‪220 +)-(2‬‬

‫‪105+)-(1‬‬

‫‪55+)-(1‬‬

‫آجر دستي‬

‫‪210+ )-(4‬‬

‫‪100+)-(3‬‬

‫‪55+)-(2‬‬

‫آجر باريك نما ماشيني يادستي‬

‫طول وعرض برابر ابعاد مندرج در بال‬

‫‪ 40+)-(1‬يا ‪30‬‬ ‫جدول شماره‬

‫‪1‬‬ ‫ـ لبه هاي آجر ‪ :‬خط فصل مشترك سطوح آجرها بايد مستقيم و زواياي تلقي آنها قائمه و سطوحشان صاف باشد ‪.‬‬ ‫ـ درآجرهاي سوراخ دار ‪ :‬سوراخ ها بايد عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور يكنواخت در سطح آن توزيع شده باشند و‬ ‫جمـع مسـاحت آنهـا بايـد ‪ 24‬تـا ‪ 40‬درصـد سـطح آجرهـا باشـد ‪ .‬بعـد سـوراخ هاي مربـع وقطـر سـوراخ هاي دايره اي بايـد‬ ‫حداكثـر بـه ‪ 26‬ميليمتـر محدود شود و درضخامـت ديواره بيـن سـوراخ ولبـه آجـر بيـش از ‪ 15‬ميليمتـر و فاصـله بيـن دو‬ ‫سوراخ بيش از ‪ 10‬ميليمتر باشد ‪.‬‬ ‫ـ وزن مخصوص ‪ :‬هر دونوع آجر ماشيني و دستي نبايد از ‪ 7/1‬و وزن مخصوص فضايي آنها از ‪ 3/1‬گرم بر سانتي متر‬ ‫مكعب كمتر شود ‪.‬‬ ‫ـ مقاومت دربرابر بخبندان ‪ :‬آجرهاي مصرفي درنما بايد در برابر يخبندان پايدار باشند و درآزمايش يخ زدگي دچارخرابي‬ ‫ظاهر مانند ورقه ورقه شدن ‪ ,‬ترك خوردن و خوردگي نشوند ‪.‬‬ ‫ـــ ضريــب جذب آب ‪ :‬درصــد وزنــي جذب آب در آزمايــش ‪ 24‬ســاعته در مورد آجرهاي ماشينــي نبايــد از ‪ 16‬ودرمورد‬ ‫آجرهاي دستي از ‪ 20‬بيشتر شود ور درهر دونوع آجر از ‪ 8‬كمتر باشد ‪.‬‬

‫ـ ـ قطعات نازك آجري ( آجــر دو غابــي)مورد مصــرف درنماســازي بــه ابعاد ‪ 40 ( *20‬يــا ‪ 200* )30‬ميليمتــر باقطعات‬ ‫موزائيكــــــــي نازك آجري نمابــــــــه ضخامــــــــت ‪ 20‬يــــــــا ‪ 30‬ميليمتــــــــر بــــــــا نقــــــــش چنــــــــد آجــــــــر ‪.‬‬ ‫بنـد كشـي شده (آجـر موزائيكـي ) سـاخته مـي شونـد حداقـل بايـد داراي مشخصـات آجرهاي ماشينـي بـا مقاومـت متوسـط‬ ‫مندرج در استاندارد شماره ‪ 7‬ايران باشند ‪.‬‬ ‫ـ ترك درسطح آجر ‪ :‬وجود يك ترك عميق درسطح متوسط آجر حداكثر تاعمق ‪ 40‬ميليمتر در آجر پشت كار بال اشكال‬ ‫ميباشد ولي به طور كلي درصد آجرهاي ترك دار نبايد بيشتر از ‪ 25‬باشد ‪.‬‬ ‫ـ پيچيدگي ‪,‬انحنا و فرورفتگي ‪ :‬پيچيدگي درامتداد سطح بزرگ آجر حداكثر ‪ 4‬ميليمتر و درامتداد سطح متوسط آجر تا ‪5‬‬ ‫ميليمتر مجاز است ‪ .‬آجر نبايد انحنا وفرورفتگي بيش از ‪ 5‬ميليمتر داشته باشا واين مقدار درصورتي قابل قبول است‬ ‫كه ميزان آن از ‪ %20‬كل آجرها افزايش پيدا نكند ‪.‬‬ ‫ـ ساير موارد ‪ :‬آجر بايدكامل پخته و يكنواخت و سخت باشد ودر برخورد با آجر ديگر صداي زنگ دار ايجاد كند ‪ .‬به علت‬ ‫عدم چسبندگي آجرهاي كهنه به ملت حتي المقدور ازآنها استفاده نمي شود و تنها در صورت انجام پيش بيني هاي لزم‬ ‫به صورت سائيدن يا برس سيمي استفاده از آن مجاز خواهد بود ‪.‬‬ ‫آجرهاي سـاختماتي مقاومـت خوبـي در برابر آتـش دارنـد بـه طوريكـه يـك ديوار ‪ 22‬سـانتي متري از آجـر درحدود شـش‬ ‫ساعت دربرابر آتش سوزي مقاومت از خود نشان مي دهد ‪.‬‬ ‫ضريب انقباض وانبساط در آجر درحدود ‪ 0003/0‬مي باشد كه بسيار ناچيز است ‪.‬‬ ‫آجربه عنوان يكي ازمصالح متراكم هادي صوت مي باشد ‪ .‬در صورتي كه انتقال صوت توسط عملكرد ديافراگمي ديوار‬ ‫باشـد ايـن مقاومـت بـه وزن ديوار بسـتگي دارد يعنـي كاهـش انتقال صـوتا در ديوارآجري همگـن بـا لگاريتـم و زن ديوار‬ ‫متناسب است ‪ .‬جذب صدا در سطح آجري درفركانس طبيعي پايين است ‪.‬‬ ‫اين خاصيت با اندودكردن ديوارو نقاشي باز هم كمتر ميشود لذا براي اين منظور ازاندودهاي مخصوص و آجرهاي سبك‬ ‫استفاده مي نمايند ‪.‬‬ ‫· خواص مكانيكي‬ ‫حداقـل تاب فشاري براي آجرهاي رسـي بر طبـق اسـتاندارد شماره ‪ 7‬ايران برابر باجدول شماره ‪ 2‬اسـت ‪.‬اسـتفاده از‬ ‫آجرهاي غير استاندارد به شرطي مجازمي باشد كه دست كم تاب فشاري آن ‪ %80‬مقادير مندرج در اسـتاندارد ايران‬ ‫باشد ‪.‬‬ ‫نوع آجر‬

‫مقاومت فشاري كيلوگرم برسانتي متر مربع‬

‫آجر دستي‬

‫‪80‬‬

‫آجر ماشيني‬

‫مقاومت بال‬

‫‪175‬‬

‫مقاومت متوسط‬

‫‪125‬‬

‫مقاومت كم‬

‫‪85‬‬ ‫جدول شماره‬ ‫‪2‬‬

‫· خواص شيميايي‬ ‫محيـط هاي شيمياي قبـل از آن كـه بر روي آجـر تاثيـر بگذارنـد ‪ ,‬ملت آن را تخريـب مـي نماينـد ‪ .‬لذا اسـتفاده ازملت‬ ‫مناســب در فضاهايــي كــه بــه نحوي موادشيميايــي در آنهــا جاري اســت ازاهميــت زيادي برخورد ار اســت ‪ .‬اســتفاده از‬ ‫آجرهاي لعاب دار نيز مانع از جذب مواد درخلل وفرج آجر مي شود ‪.‬‬ ‫ـ نمك هاي محلول موجود در آجر‬ ‫نمـك هاي محلول درخاك رس اوليـه موجود مـي باشنـد و يـا درحرارت كوره توليـد مـي شونـد ‪.‬نمـك هاي محلول ميتواننـد‬ ‫موجب بروز شوره بشوند ‪ .‬سولفاتهاي محلول ممكن است به سطح آجر حركت كرده و داخل ملت يا اندود بشوند و‬ ‫موجب انتشار شوره و فساد ملت به وسيله حمله سولفاتها شود كه درصورت استفاده از آنها درخارج از ساختمان بايد‬ ‫از ملت سيمان ضد سولفات استفاده شود ‪.‬‬

‫ـ شوره‬ ‫گاهـي اوقات شوره بـه صـورت گرده سـفيدي برسـطح كار آجري نوسـاز پديدار ميشود ‪.‬علت ايـن پديده انتقال نمـك هاي‬ ‫حل شده دررطوبت ازداخل آجر به سطح نما جايي كه آب تبخير مي شود و از خود بلوريهاي نمك رابر جاي مي گذارد ‪‌,‬‬ ‫مي باشد ‪ .‬اغلب اوقات اينگونه شوره در طول يك سال بدون بر جاي گزاردن اثر تخريبي خود به خود از بين مي رود ‪.‬‬ ‫دركارهاي آجري خارج از سـاختمان و درمحيـط هايـي كـه مرتبـا مرطوب و خشـك ميشونـد ‪,‬شوره هرزمانـي كـه ميتوانـد‬ ‫ظهوركند از اين مهم تر شكل گيري نمك هاي متبلور شده درزير پوسته ايجادنماي آبله گون وياپوسته شدن نما مي كند‬ ‫‪.‬‬ ‫روش برطرف كردن شوره ‪:‬‬ ‫براي بر طرف كردن شوره سطح شوره زده را بامخلوط ‪ 2‬تا ‪ %4‬آب وسركه باكمك بر س نرم پاك مي كنند ‪.‬‬ ‫ـ لكه‬ ‫سطح آجركاري ممكن است در طول عمليات بنايي با ملت سيماني ياآهكي كه ازملت تازه بيرون مي ريزدلكه بردارد‬ ‫‪ .‬درهر دو صورت لكه بايد با برس بدون آلوده كردن ساير سطوح تميز شود ‪.‬‬ ‫‪ q‬تنوع درتوليد آجر هاي رسي‬ ‫همانگونه كه قبل نيز اشاره شد آجرهاي رسي برحسب مواداوليه ونحوه توليد داراي خصوصيات و ظاهر متنوع هستند ‪.‬‬ ‫امروزه دردنيا به منظور سهولت عمليات بنايي آجرهاي رسي دراشكال گوناگوني ساخته و به بازار عرضه مي شوند‪.‬‬

‫آجرها و بلوكها و خواص آنها‬

‫آجرها و بلوكها‪:‬‬ ‫آجرها گروهی از مصالح هستند كه به صورت صنعتی توليد و جايگزين سنگ شده اند و درحقيقت سنگی ساخته‬ ‫دست بشر هستند‪ ،‬سنگی دگرگون كه از تغيير وضعيت خشت پديد ميآيد‪ .‬اين گروه از مصالح كه اولين توليد‬ ‫صنعتی و انبوه مصالح ساختمانی به دست بشر به شمار می‌آيند براساس نوع مواداوليه‪ ،‬روند توليد و محل مصرف‬ ‫به انواع متنوعی تقسيم می شوند‪ .‬آجرهای رسی كه اولين و فراوان ترين آنها هستند قدمت چندهزار ساله دارند‪ .‬با‬ ‫پيشرفت تكنولوژی و علم شيمی انواع بی شماری از آجرها با كيفيت های مختلف‪ ،‬ابعاد و شكل ظاهری متنوع‬ ‫راهی بازار مصرف شده اند‪.‬‬ ‫آجرها و فراورده های رسی ‪:‬‬ ‫آجر رسی از قديمی ترين مصالح ساختمانی كه به وسيله بشر توليد شده است‪ ،‬می باشد‪ .‬سنگ باوجود فراوانی و‬ ‫استقامت به راحتی در دسترس قرار نمی‌گيرد‪ ،‬اين مصالح طبيعی فرم دلخواه را به آسانی به خود نمی‌گيرد و با‬ ‫صرف هزينه بسيار قطعات آن يكسان می گردند و در اين حالت نيز دورريز زيادی از خود به جا می گذارد‪ .‬در‬ ‫حالی كه گل حاصل از خاك رس كه منشا تهيه آجر است به راحتی شكل دلخواه را به خود می گيرد و محصولی‬ ‫همگن به دست می‌دهد‪ .‬از اين رو می توان با قالب زدن گل و حرارت دادن آن مصالحی سخت‪ ،‬دارای مشخصات‬ ‫فيزيكی‪ ،‬مكانيكی و شيميايی يكسان‪ ،‬متناسب با كاربرد‪ ،‬منطبق با فيزيك بدن انسان‪ ،‬با فرآيند توليد ساده‪ ،‬سريع و‬ ‫حمل ونقل آسان توليد كرد‪.‬‬ ‫مصارف آجر ‪:‬‬ ‫به اعتقاد باستان شناسان‪ ،‬اولين بار آجر در سرزمين بين النهرين تهيه شده است‪ .‬به هر صورت بايد آجر پس‬ ‫پيدايش آتش و در نواحی كه معادن سنگ وجود نداشته اند اختراع شده باشد‪ .‬نمونه های زيبا و باعظمت كاربرد‬ ‫آجر در معماری ايران باستان نماينده پيشرفت درخشان ايرانيان در توليد و مهندسی كاربرد اين مصالح است‪ .‬در‬ ‫اين ميان می توان از زيگورات چغازنبيل‪ ،‬ايوان مدائن‪ ،‬كاخ های فيروزآباد و لرستان در قبل از اسل م و همين‬ ‫طور مساجد جامع اصفهان و يزد‪ ،‬گنبد كاووس و ارگ تبريز مربوط به دوران بعد از اسل م نام برد‪.‬‬ ‫رمز توانايی آجر در خلق شگفت انگيزترين ساختمان های تاريخ در تناسبات آن نهفته است‪ .‬اين ابعاد در طی زمان‬

‫متحول شده و در حال حاضر با ساختار و توانايی بدن انسان هماهنگ شده است‪ .‬ابعاد آجر به طريقی است كه به‬ ‫راحتی در يكديگر قفل و بست می گردند‪ .‬اين خاصيت‪ ،‬كيفيت های مهندسی بی شماری از جمله در محل اتصال دو‬ ‫ديوار به يكديگر به وجود ميآورد‪ .‬آجرها به كمك مل ت به يكديگر متصل می شوند و سطح يكنواختی را به وجود‬ ‫ميآورند‪ .‬اين ابعاد متناسب باعث شده است كه اين مصالح به منظور اجرای دهانه های وسيع به صورت قوس و‬ ‫طاق و گنبد كه از زمان قبل از ساسانيان در ايران رواج داشته است‪ ،‬كارآيی منحصر به فردی داشته باشد‪.‬‬ ‫خواص آجر باعث شده است كه به عنوان مصالح پركننده ديوار و سقف از جمله پرمصرف ترين مصالح باشد‪.‬‬ ‫زيبايی آجر و الگوی حاصل از آجر چينی باعث شده است كه به صورت نما در داخل و خارج بنا مورد استفاده‬ ‫قرار گيرد و هويت خاصی به ساختمان ببخشد‪ .‬استفاده از آجر به عنوان فرش كف و پلكان‪ ،‬فارغ از مقاومت‬ ‫مطلوب آن ويژگی های اقليمی اين مصالح كويری را بيشتر به نمايش می گذارد‪.‬‬ ‫روش نوين امروزی‪ ،‬وسايل فنی زياد و امكانات فراوانی را به دست معماران داده است كه با وجود مدرن بودن‪،‬‬ ‫وسيله ای برای شكفتن روح حساس و زيباشناس آنها است‪ .‬البته تنها آجر وسيله شناخت اين زيبايی روحی نيست و‬ ‫عناصر بسياری نيز اين عمل را به خوبی انجام می دهند ولی فرق بين آنها در اين است كه آجر قابليت ايفای هر‬ ‫منظوری را دارد و باوجود گذشت قرون متمادی هنوز مدرن است‪ .‬يك ساختمان آجری جزئی از طبيعت است و‬ ‫همآوايی آن را نه تنها به هم نمی زند بلكه رنگ و فرم بديعی نيز به آن می بخشد و با اين وجود هيچ گاه كهنه نبوده‬ ‫و نيست و همراه با زمان پيش می رود‪ .‬به هر حال يك ساختمان آجری همانند يك فرش دستباف‪ ،‬تركيب بديعی از‬ ‫سليقه های بی انتهای معماران هنرمند است‪.‬‬ ‫بر طبق استاندارد شماره ‪ 7‬ايران آجرهای مصرفی در نما بايد دارای مشخصات زير باشند‪:‬‬ ‫ معايب ظاهری‪ :‬آجرنما بايد عاری از معايب ظاهری مانند ترك خوردگی‪ ،‬شوره زدگی‪ ،‬آلوئك و نظاير آن باشد‪.‬‬‫ لبه های آجر‪ :‬خط فصل مشترك سطوح آجرها بايد مستقيم و زوايای تل قی آنها قائمه و سطوح شان صاف باشد‪.‬‬‫ در آجرهای سوراخ دار‪ :‬سوراخ ها بايد عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور يكنواخت در سطح آن توزيع شده‬‫باشند و جمع مساحت آنها بايد بين ‪ 25‬تا ‪ 40‬درصد سطح آجرها باشد‪ .‬بعد سوراخ های مربع و قطر سوراخ های‬ ‫دايره ای بايد حداكثر به ‪ 26‬ميليمتر محدود شود و در ضخامت ديواره بين سوراخ و لبه آجر بيش از ‪ 15‬ميليمتر و‬ ‫فاصله بين دو سوراخ بيش از ‪ 10‬ميليمتر باشد‪.‬‬ ‫ مقاومت در برابر يخبندان‪ :‬آجرهای مصرفی در نما بايد در برابر يخبندان پايدار باشند و در آزمايش يخ زدگی‬‫دچار خرابی ظاهر مانند ورقه ورقه شدن‪ ،‬ترك خوردن و خوردگی نشوند‪.‬‬ ‫ قطعات نازك آجری (آجر دوغايی) مورد مصرف در نماسازی به ابعاد ‪ 40( *20‬يا ‪ 200 * )30‬ميليمتر با‬‫قطعات موزائيكی نازك آجری نما به ضخامت ‪ 20‬يا ‪ 30‬ميليمتر با نقش چند آجر بندكشی شده (آجر موزاييكی)‬ ‫ساخته می شوند حداقل بايد دارای مشخصات آجرهای ماشينی با مقاومت متوسط مندرج در استاندارد شماره ‪7‬‬ ‫ايران باشند‪.‬‬ ‫ ترك در سطح آجر‪ :‬وجود يك ترك عميق در سطح متوسط آجر حداكثر تا عمق ‪ 40‬ميليمتر در آجر پشت كار بل‬‫اشكال است ولی به طور كلی درصد آجرهای ترك دار نبايد بيشتر از ‪ 25‬باشد‪.‬‬ ‫ پيچيدگی‪ ،‬انحنا و فرورفتگی‪ :‬پيچيدگی در امتداد سطح بزرگ آجر حداكثر ‪ 4‬ميليمتر و در امتداد سطح متوسط‬‫آجر تا ‪ 5‬ميليمتر مجاز است‪ .‬آجر نبايد انحنا و فرورفتگی بيش از ‪ 5‬ميليمتر داشته باشد و اين مقدار در صورتی‬ ‫قابل قبول است كه ميزان آن از ‪ 20‬درصد كل آجرها افزايش پيدا نكند‪.‬‬ ‫ ساير موارد‪ :‬آجر بايد كامل ً پخته و يكنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر ديگر صدای زنگ دار ايجاد‬‫كند‪ .‬به علت عدم چسبندگی آجرهای كهنه به مل ت حتی المقدور از آنها استفاده نمی شود و تنها در صورت انجام‬ ‫پيش بينی های لزم به صورت ساييدن يا برس سيمی استفاده از آن مجاز خواهد بود‪.‬‬ ‫آجرهای ساختمانی مقاومت خوبی در برابر آتش دارند به طوری كه يك ديوار ‪ 22‬سانتی متری از آجر در حدود‬

‫شش ساعت در برابر آتش سوزی مقاومت از خود نشان می دهد‪.‬‬

‫مصالح ساختمانی ( آجر)‬

‫مصالح ساختمانی ( آجر)‬ ‫آجرهاي مصرفي درنما بايد داراي مشخصات زير باشند ‪:‬‬ ‫ـ معايب ظاهري ‪ :‬آجرنما بايد عاري از معايب ظاهري مانند ترك خوردگي ‪ ,‬شوره زدگي‬ ‫آلوئك ونظاير آن باشد ‪.‬‬ ‫ـ ابعاد واندازه ها ‪ :‬طول و عرض وضخامت آجرهاي مختلف بايدمطابق جدول شماره يك‬ ‫باشد ‪.‬بايد در نظر داشت كه رواداري ياد شده درمورد آجرنما درهنگام اجرا توسط‬ ‫ماشين مخصوص ساييده و يكنواخت ميشود ‪.‬‬ ‫لبه هاي آجر ‪ :‬خط فصل مشترك سطوح آجرها بايد مستقيم و زواياي تلقي آنها قائمه و‬ ‫سطوحشان صاف باشد ‪.‬‬ ‫ـ درآجرهاي سوراخ دار ‪ :‬سوراخ ها بايد عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور يكنواخت در‬ ‫سطح آن توزيع شده باشند و جمع مساحت آنها بايد ‪ 24‬تا ‪ 40‬درصد سطح آجرها باشد ‪.‬‬ ‫بعد سوراخ هاي مربع وقطر سوراخ هاي دايره اي بايد حداكثر به ‪ 26‬ميليمتر محدود شود‬ ‫و درضخامت ديواره بين سوراخ ولبه آجر بيش از ‪ 15‬ميليمتر و فاصله بين دو سوراخ‬ ‫بيش از ‪ 10‬ميليمتر باشد ‪.‬‬ ‫ـ وزن مخصوص ‪ :‬هر دونوع آجر ماشيني و دستي نبايد از ‪ 7/1‬و وزن مخصوص فضايي‬ ‫آنها از ‪ 3/1‬گرم بر سانتي متر مكعب كمتر شود ‪.‬‬ ‫ـ مقاومت دربرابر بخبندان ‪ :‬آجرهاي مصرفي درنما بايد در برابر يخبندان پايدار باشند و‬ ‫درآزمايش يخ زدگي دچارخرابي ظاهر مانند ورقه ورقه شدن ‪ ,‬ترك خوردن و خوردگي‬ ‫نشوند ‪.‬‬ ‫ـ ضريب جذب آب ‪ :‬درصد وزني جذب آب در آزمايش ‪ 24‬ساعته در مورد آجرهاي‬ ‫ماشيني نبايد از ‪ 16‬ودرمورد آجرهاي دستي از ‪ 20‬بيشتر شود ور درهر دونوع آجر از ‪8‬‬ ‫كمتر باشد ‪.‬‬ ‫ـ قطعات نازك آجري ( آجر دو غابي)مورد مصرف درنماسازي به ابعاد ‪ 40 ( *20‬يا ‪)30‬‬ ‫*‪ 200‬ميليمتر باقطعات موزائيكي نازك آجري نمابه ضخامت ‪ 20‬يا ‪ 30‬ميليمتر با نقش‬ ‫چند آجربند كشي شده (آجر موزائيكي ) ساخته مي شوند حداقل بايد داراي مشخصات‬ ‫آجرهاي ماشيني با مقاومت متوسط مندرج در استاندارد شماره ‪ 7‬ايران باشند ‪.‬‬ ‫ـ ترك درسطح آجر ‪ :‬وجود يك ترك عميق درسطح متوسط آجر حداكثر تاعمق ‪40‬‬ ‫ميليمتر در آجر پشت كار بال اشكال ميباشد ولي به طور كلي درصد آجرهاي ترك دار‬ ‫نبايد بيشتر از ‪ 25‬باشد ‪.‬‬ ‫ـ پيچيدگي ‪,‬انحنا و فرورفتگي ‪ :‬پيچيدگي درامتداد سطح بزرگ آجر حداكثر ‪ 4‬ميليمتر و‬ ‫درامتداد سطح متوسط آجر تا ‪ 5‬ميليمتر مجاز است ‪ .‬آجر نبايد انحنا وفرورفتگي بيش از‬ ‫‪ 5‬ميليمتر داشته باشا واين مقدار درصورتي قابل قبول است كه ميزان آن از ‪ %20‬كل‬ ‫آجرها افزايش پيدا نكند ‪.‬‬ ‫ـ ساير موارد ‪ :‬آجر بايدكامل پخته و يكنواخت و سخت باشد ودر برخورد با آجر ديگر‬ ‫صداي زنگ دار ايجاد كند ‪ .‬به علت عدم چسبندگي آجرهاي كهنه به ملت حتي المقدور‬ ‫ازآنها استفاده نمي شود و تنها در صورت انجام پيش بيني هاي لزم به صورت سائيدن يا‬ ‫برس سيمي استفاده از آن مجاز خواهد بود ‪.‬‬

‫آجرهاي ساختماتي مقاومت خوبي در برابر آتش دارند به طوريكه يك ديوار ‪ 22‬سانتي‬ ‫متري از آجر درحدود شش ساعت دربرابر آتش سوزي مقاومت از خود نشان مي دهد ‪.‬‬ ‫ضريب انقباض وانبساط در آجر درحدود ‪ 0003/0‬مي باشد كه بسيار ناچيز است ‪.‬‬ ‫آجربه عنوان يكي ازمصالح متراكم هادي صوت مي باشد ‪ .‬در صورتي كه انتقال صوت‬ ‫توسط عملكرد ديافراگمي ديوار باشد اين مقاومت به وزن ديوار بستگي دارد يعني‬ ‫كاهش انتقال صوتا در ديوارآجري همگن با لگاريتم و زن ديوار متناسب است ‪ .‬جذب صدا‬ ‫در سطح آجري درفركانس طبيعي پايين است ‪.‬‬ ‫اين خاصيت با اندودكردن ديوارو نقاشي باز هم كمتر ميشود لذا براي اين منظور‬ ‫ازاندودهاي مخصوص و آجرهاي سبك استفاده مي نمايند ‪.‬‬ ‫· خواص مكانيكي‬ ‫‪.‬استفاده از آجرهاي غير استاندارد به شرطي مجازمي باشد كه دست كم تاب فشاري آن‬ ‫‪ %80‬مقادير مندرج در‬ ‫استاندارد ايران باشد ‪.‬‬ ‫خواص شيميايي‬ ‫محيط هاي شيمياي قبل از آن كه بر روي آجر تاثير بگذارند ‪ ,‬ملت آن را تخريب مي‬ ‫نمايند ‪ .‬لذا استفاده ازملت مناسب در فضاهايي كه به نحوي موادشيميايي در آنها جاري‬ ‫است ازاهميت زيادي برخورد ار است ‪ .‬استفاده از آجرهاي لعاب دار نيز مانع از جذب‬ ‫مواد درخلل وفرج آجر مي شود ‪.‬‬ ‫ـ نمك هاي محلول موجود در آجر‬ ‫نمك هاي محلول درخاك رس اوليه موجود مي باشند و يا درحرارت كوره توليد مي شوند‬ ‫‪.‬نمك هاي محلول ميتوانند موجب بروز شوره بشوند ‪ .‬سولفاتهاي محلول ممكن است به‬ ‫سطح آجر حركت كرده و داخل ملت يا اندود بشوند و موجب انتشار شوره و فساد ملت‬ ‫به وسيله حمله سولفاتها شود كه درصورت استفاده از آنها درخارج از ساختمان بايد از‬ ‫ملت سيمان ضد سولفات استفاده شود ‪.‬‬ ‫ـ شوره‬ ‫گاهي اوقات شوره به صورت گرده سفيدي برسطح كار آجري نوساز پديدار ميشود‬ ‫‪.‬علت اين پديده انتقال نمك هاي حل شده دررطوبت ازداخل آجر به سطح نما جايي كه‬ ‫آب تبخير مي شود و از خود بلوريهاي نمك رابر جاي مي گذارد ‪‌,‬مي باشد ‪ .‬اغلب اوقات‬ ‫اينگونه شوره در طول يك سال بدون بر جاي گزاردن اثر تخريبي خود به خود از بين مي‬ ‫رود ‪ .‬دركارهاي آجري خارج از ساختمان و درمحيط هايي كه مرتبا مرطوب و خشك‬ ‫ميشوند ‪,‬شوره هرزماني كه ميتواند ظهوركند از اين مهم تر شكل گيري نمك هاي متبلور‬ ‫شده درزير پوسته ايجادنماي آبله گون وياپوسته شدن نما مي كند ‪.‬‬ ‫روش برطرف كردن شوره ‪:‬‬ ‫براي بر طرف كردن شوره سطح شوره زده را بامخلوط ‪ 2‬تا ‪ %4‬آب وسركه باكمك بر‬ ‫س نرم پاك مي كنند ‪.‬‬ ‫ـ لكه‬ ‫سطح آجركاري ممكن است در طول عمليات بنايي با ملت سيماني ياآهكي كه ازملت‬ ‫تازه بيرون مي ريزدلكه بردارد ‪ .‬درهر دو صورت لكه بايد با برس بدون آلوده كردن ساير‬ ‫سطوح تميز شود ‪.‬‬ ‫‪ q‬تنوع درتوليد آجر هاي رسي همانگونه كه قبل نيز اشاره شد آجرهاي رسي برحسب‬ ‫مواداوليه ونحوه توليد داراي خصوصيات و ظاهر متنوع هستند ‪ .‬امروزه دردنيا به منظور‬ ‫سهولت عمليات بنايي آجرهاي رسي دراشكال گوناگوني ساخته و به بازار عرضه مي‬ ‫شوند‬