Abortion

‫درﺑﺎرهي ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫آرش ﻧﺮاﻗﯽ‬ ‫)‪(1‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ‪:‬‬

‫»آﯾﺎ ﯾﮏ زن ﺑﺎردار اﺧﻼﻗﺎ ً ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﯿﻦ ﺧﻮد را ﺳﻘﻂ ﮐﻨﺪ؟«‬

‫ﺑﺴﯿﺎري اﻓﺮاد ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮ دﻻﯾﻞ و اﻧﮕﯿﺰه ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﺒﺘﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎً دﻻﯾﻞ ﯾﺎ اﻧﮕﯿﺰه ﻫﺎي دﯾﻨﯽ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ در ﺷﮑﻞ ﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﺎن ﺣﮑﻤﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از دﯾﻦ‬

‫ﺑﺎوران ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺣﺠﯿﺖ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻣﻨﺎﺑﻊ دﯾﻨﯽ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﻣﻌﺘﺒﺮ دﯾﻨﯽ )ﻣﺜﻼً ﻗﺮآن ﯾﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻌﺘﺒﺮ( ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ را اﻣﺮي اﺧﻼﻗﺎً ﻣﺬﻣﻮم و ﺷﺮﻋﺎً ﺣﺮام داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﻓﺮد ﻣﺆﻣﻦ‬ ‫ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎي ﺗﻌﻬﺪ دﯾﻨﯽ ﺧﻮد ﻻﺟﺮم ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﺣﮑﻢ ﺷﺮﻋﯽ ﻣﻠﺘﺰم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻔﻬﻮم »ﺣﮑﻢ ﺷﺮﻋﯽ« در ﺣﺪي ﮐﻪ ﻣﻦ درﻣﯽﯾﺎﺑﻢ‪ ،‬اﺑﻬﺎﻣﯽ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮔﺎه ﻣﻘﺼﻮد از‬

‫ﯾﮏ ﺣﮑﻢ ﺷﺮﻋﯽ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﺣﮑﻤﯽ »ﺣﻘﻮﻗﯽ« ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﺮاي آن ﺣﺠﯿﺘﯽ دﯾﻨﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪهاﯾﻢ‪ ،‬و ﮔﺎﻫﯽ ﻣﻘﺼﻮد از‬ ‫آن ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﺣﮑﻤﯽ »اﺧﻼﻗﯽ« ﮐﻪ ﻓﺮد دﯾﻦورز اﺧﻼﻗﺎً ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ آن اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﯽﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻮارد‪،‬‬

‫دﯾﻦورزان اﯾﻦ دو وﺟﻪ را در ﻫﻢ ﻣﯽآﻣﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﺟﻤﺎﻻً ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ واﺟﺐ ﺷﺮﻋﯽ ﻫﻢ اﺧﻼﻗﺎً اﻟﺰامآور اﺳﺖ و ﻫﻢ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺣﻘﻮﻗﯽ آن‪ ،‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﻋﻤﯿﻖ ﻣﯿﺎن اﺧﻼق و ﺣﻘﻮق اﻧﮑﺎر ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﺧﻮﺑﺴﺖ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو وﺟﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ‬

‫ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ وﺣﮑﻢ ﯾﮑﯽ را ﺑﺮ دﯾﮕﺮي اﻃﻼق ﻧﮑﺮد‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري ﻣﻮارد ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮن‬

‫ﺑﻮدن اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﯿﺖ از آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺎرهاي از اﻓﺮاد آن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﺘﺪﻻً آن ﻗﻮاﻧﯿﻦ را اﺧﻼﻗﺎً ﻣﺬﻣﻮم‬ ‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻗﺎﻧﻮن درﺑﺎرهي اﻣﺮي ﺳﺎﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ وﺟﺪان اﺧﻼﻗﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ )ﯾﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ ﭘﺎرهاي از‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ( آن را اﻣﺮي ﻧﮑﻮﻫﯿﺪه ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎري اﻣﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ اﺧﻼﻗﺎً ﻧﯿﮏ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻗﺎﻧﻮن‬ ‫ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ ﻣﮑﻠﻒ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺎن ﺣﮑﻢ اﺧﻼﻗﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻦ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺷﺮﻋﯽ‪ /‬ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﺴﺄﻟﻪي ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﮐﺎري ﻧﺪارم‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎﯾﻠﻢ ﺑﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ آن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ در ﺣﻮزهي اﺧﻼق‪ ،‬ﺣﺠﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ دﯾﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺠﯿﺖ ﻋﻘﻠﯽ ﺷﻮد )اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ ﻣﻌﺘﺰﻟﯽ ﻣﺂﺑﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮاي آن اﺳﺘﺪﻻل ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮐﺮد(‪ .‬در‬ ‫اﯾﻦ ﺻﻮرت اﮔﺮ دﻓﺎع ﻋﻘﻠﯽ از ﺣﮑﻤﯽ ﺷﺮﻋﯽ‪ /‬اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ در ﺣﺠﯿﺖ دﯾﻨﯽ آن ﻫﻢ ﺗﺮدﯾﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آن ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺣﮑﻢ اﺧﻼﻗﯽ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬دﯾﻦداران ﻫﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻏﯿﺮ دﯾﻦﺑﺎوران ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺤﺚ و ﻓﺤﺺﻫﺎي ﻋﻘﻠﯽ دراﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﺣﺴﺎس و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻦ ﻣﺎﯾﻠﻢ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻﻟﻬﺎي‬ ‫ﻋﻘﻠﯽاي را ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬از ﭘﺎرهاي ﺟﻨﺒﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫)‪(2‬‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل اﺻﻠﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻗﺎﻟﺐ ﮐﻠﯽ زﯾﺮ ﺻﻮرﺗﺒﻨﺪي ﮐﺮد‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﺟﻨﯿﻦ ﯾﮏ ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎﻧﯽ)‪ (person‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ (2‬ﺗﻤﺎم ﻧﻔﻮس اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺤﺘﺮم اﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺣﻖ ﺣﯿﺎت دارﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺣﻖ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬

‫اﺧﻼﻗﺎ ً ﻣﺤﺘﺮم و ﺳﻠﺐ ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ (3‬ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ اﺧﻼﻗﺎ ً ﻧﺎﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺤﺜﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرهي ﺟﻮاز ﯾﺎ ﻋﺪم ﺟﻮاز ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ درﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎ ً ﻣﻌﻄﻮف و ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻧﺨﺴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮاﻓﻘﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﮐﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﯿﻦ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎﻧﯽ داﻧﺴﺖ )دﺳﺖ‬

‫ﮐﻢ در ﭼﻨﺪ ﻣﺎه اول ﺑﺎرداري( و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﮐﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻨﯿﻦ از ﺑﺪو ﭘﯿﺪاﯾﺶ )ﯾﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ‬ ‫ﺑﺴﯽ زودﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﻟﺬا ﺣﻖ ﺣﯿﺎت او ﻣﺤﺘﺮم‬ ‫و ﺳﻠﺐ ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎﺗﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرهي ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻧﺨﺴﺖ درﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي در ﮔﺮو ﺗﻠﻘﯽ ﻣﺎ از‬

‫»ﺷﺨﺺ« ﯾﺎ »ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎﻧﯽ« اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﮑﻠﯿﻒ آن ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ روﺷﻦ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻘﻮﻣﺎت »ﺷﺨﺺ‬

‫اﻧﺴﺎﻧﯽ« ﺑﻮدن ﭼﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﯾﮏ ﻣﻮﺟﻮد در ﭼﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي از ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﮑﻮن ﺧﻮد »ﺷﺨﺺ« ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ آن را ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﻏﺎﯾﺖ دﺷﻮار و در ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻮارد ﺗﯿﺮه و ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﮥ اول‪ ،‬در ﭘﺮرﻧﮕﺘﺮﯾﻦ ﻗﺮاﺋﺖ آن‪ ،‬ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺟﻨﯿﻦ از ﻟﺤﻈﻪي اﻧﻌﻘﺎد ﻧﻄﻔﻪ ﯾﮏ »ﺷﺨﺺ«‬ ‫ﯾﺎ »ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎﻧﯽ« اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺆال اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ »آﯾﺎ ﺑﺎ ﻗﺒﻮل اﯾﻦ ادﻋﺎ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد؟« ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬در ﮔﺮو داوري ﻣﺎ درﺧﺼﻮص ﻣﻘﺪﻣﻪي دوم اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪﻣﻪي دوم ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬ ‫)اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﻫﺎن ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺻﻮرﺗﺒﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺻﻮري دﻗﯿﻘﺎً ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ رﻓﻊ اﯾﻦ‬

‫ﻧﻘﯿﺼﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﯽ ﮐﺎر آﺳﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯿﻬﺎي ﻓﻨﯽ زاﺋﺪ‪ ،‬آن را در ﻫﻤﯿﻦ ﺷﮑﻞ ﺳﺎدهي آن‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﺎ ً ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ (.‬آﯾﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ ي دوم ﺻﺎدق اﺳﺖ؟‬ ‫)‪(3‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪي دوم را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺷﯿﻮه ي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮاﺋﺖ ﮐﺮد‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ادﻋﺎ را ﺑﺮ ﻇﺎﻫﺮ آن ﺣﻤﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ ادﻋﺎﯾﯽ ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﻗﺮار زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫)ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﺨﺴﺖ(‪ :‬ﻧﻔﻮس اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺣﻘﯽ ﺳﻠﺐ ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت دارﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺸﺘﻦ‬ ‫ﯾﮏ ﺷﺨﺺ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﻮﺟﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫آﯾﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪي دوم در اﯾﻦ ﻗﺮاﺋﺖ ﺻﺎدق اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻬﻢ وﺟﻮد دارد‪:‬‬ ‫اوﻻً‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ از ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ دﺳﺖ‬

‫ﮐﻢ در ﭘﺎرهاي از ﻣﻮارد‪ ،‬ﮐﺸﺘﻦ اﺧﻼﻗﺎً رواﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﺨﺴﺖ از ﻣﻘﺪﻣﻪي دوم‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻘﻂ‬ ‫ﺟﻨﯿﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽورزد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل از ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﻨﻄﻘﺎ ً ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﯿﺎً‪ ،‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺎن ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرياي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮش ﻣﻘﺪﻣﻪي دوم )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﺨﺴﺖ( ﺑﺪون اﺷﮑﺎل اﺳﺖ؟‬ ‫‪2‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ دﺳﺖ ﮐﻢ در ﯾﮏ ﻣﻮرد ﺗﺼﺪﯾﻖ اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺎ دﺷﻮارﯾﻬﺎﯾﯽ روﺑﺮو اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ‬ ‫زﻧﯽ ﺑﺎردار اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﻮﺟﻪ‪ ،‬ﭘﺰﺷﮑﺎن ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ اداﻣﻪي ﺑﺎرداري ﺟﺎن ﻣﺎدر را ﺟﺪاً ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻣﯽاﻓﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻨﯿﻦ ﺳﻘﻂ ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺎدر ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮد‪ .‬درﺑﺎرهي اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﭼﻪ‬

‫ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ؟ در اﯾﻨﺠﺎ ﮔﻮﯾﯽ ﺗﻌﺎرﺿﯽ ﻣﯿﺎن ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﺟﻨﯿﻦ و ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﻣﺎدر ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺮاﺋﺖ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺎدر و ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﯾﮑﺴﺎن از ﺣﻖ ﺳﻠﺐ ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ ﺣﯿﺎت ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﯿﺎن ﺣﻖ‬ ‫ﺣﯿﺎت دو ﻧﻔﺲ ﻣﺤﺘﺮم )ﻣﺎدر و ﺟﻨﯿﻦ( ﺗﻌﺎرض رخ داده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻇﺎﻫﺮاً در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﺰﯾﻨﺸﯽ ﻣﯿﺎن ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﻣﺎدر و‬ ‫ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﺟﻨﯿﻦ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪ .‬آﯾﺎ ﯾﮑﯽ از آن دو‪ ،‬در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ دﯾﮕﺮي‪ ،‬از ﺣﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت ﺑﺮﺧﻮردار‬

‫اﺳﺖ؟ ﭼﺮا؟ ﻣﺒﻨﺎي ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺮﺟﯿﺤﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺎﯾﻠﯿﻢ در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻣﺎدر را ﺑﺮ ﺟﻨﯿﻦ ﻣﻘﺪم ﺑﺪارﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﺑﺎورﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺎدر اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﻬﺎ و ﻧﻘﺸﻬﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و ﻏﯿﺮه را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪،‬‬ ‫اﺣﯿﺎﻧﺎً ﺑﻬﺮوزي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي دﯾﮕﺮي )ﻧﻈﯿﺮ ﻓﺮزﻧﺪان دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر او( ﺑﺎ زﻧﺪﮔﯽ او ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬

‫ﺟﻨﯿﻦ ﻫﻨﻮز ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻧﺂﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﭘﯿﻮﻧﺪي ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﯿﺰ ﭼﻨﺪان ﻣﻬﻤﯽ در ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫ﺧﺎرج ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد او ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﻓﻘﺪان ﻣﺎدر‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﻓﻘﺪان ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬اﻣﺮي ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ زﯾﺎﻧﺒﺎرﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫از ﻣﻮﺿﻌﯽ ﺻﺮﻓﺎً ﻓﺎﯾﺪهﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﻨﮕﺮﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺎدر‪ ،‬در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬از ﺣﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬و ﻟﺬا دﺳﺖ ﮐﻢ در ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﺣﯿﺎت ﺟﻨﯿﻦ ﺟﺎن ﻣﺎدر را ﺑﺠﺪ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﯿﺢ‬ ‫ﻣﺎدر‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ اﺧﻼﻗﺎ ً رواﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل اﺷﮑﺎﻻﺗﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﻣﻪي اول‪،‬‬ ‫ﭘﺬﺑﺮﻓﺘﻪاﯾﻢ ﮐﻪ ﺟﻨﯿﻦ ﯾﮏ ﻧﻔﺲ ﯾﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﺤﺘﺮم اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا اﮔﺮ اﺳﺘﺪﻻل ﻓﻮق را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً ﺧﻮد را ﺑﻪ‬ ‫ﭼﯿﺰي ﻧﻈﯿﺮ ادﻋﺎي زﯾﺮ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﻧﻔﻮﺳﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﺪه ي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬از ﺣﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬

‫اوﻻً‪ ،‬اراﺋﻪي ﻣﻌﯿﺎري ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﻓﻮاﯾﺪي را ﮐﻪ از اﻓﺮاد ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﮐﺎري ﺑﻪ‬ ‫ﻏﺎﯾﺖ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ ﯾﮏ ﻧﺠﺎر ﻓﺎﯾﺪهي ﺑﯿﺸﺘﺮي از ﯾﮏ ﻧﺎﻧﻮا ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ؟ )ﺑﻪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ؟ ﺟﺎﻣﻌﻪ؟ ﺧﺎﻧﻮاده؟ اﯾﺘﺎم؟‪(...‬‬ ‫آﯾﺎ ﻓﺎﯾﺪهي ﯾﮏ ﭘﺰﺷﮏ از ﯾﮏ ﺑﺎﻏﺒﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ؟ اﮐﻨﻮن ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﺰﺷﮏ در ﮐﺎر ﺣﺮﻓﻪاي ﺧﻮد ﻓﺮدي ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪،‬‬

‫اﻣﺎ اﺧﻼﻗﺎً ﻓﺮدي ﺑﯽﻣﻼﺣﻈﻪ‪ ،‬ﺳﻨﮕﺪل و ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻤﻊﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎﻏﺒﺎن ﮔﺮﭼﻪ ﺧﯿﺮ ﺣﺮﻓﻪاياش از ﺣﺪود ﭼﻨﺪ ﺑﺎغ‬ ‫ﮐﻮﭼﮏ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻤﯽرود‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻏﺎﯾﺖ ﺷﺮﯾﻒ‪ ،‬و اﺧﻼﻗﺎً واﻻﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ؟ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﺑﺮآﯾﻨﺪ ﻓﻮاﯾﺪي ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن از اﯾﻦ دو ﻧﺼﯿﺐ دﯾﮕﺮان ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎي داوري ﻗﺮار ﮔﯿﺮد؟ اﮔﺮ ﺗﻮ آن ﺑﺎﻏﺒﺎن ﺑﻮدي‪ ،‬ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً‬ ‫ﺑﺮاي آن ﭘﺰﺷﮏ ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮي در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ ﺧﻮد ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدي؟‬

‫ﺛﺎﻧﯿﺎً‪ ،‬آﯾﺎ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪي ﻓﻮاﯾﺪ ﯾﮏ ﻓﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﺧﯿﺮ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ او را ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺘﻬﺎي ﻓﺮد در ﺗﺤﻘﻖ‬

‫ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻓﻮاﯾﺪي در آﯾﻨﺪه را ﻫﻢ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﺮادر ﺷﺮﯾﻒ وﻧﺴﺎن وﻧﮕﻮگ‪ ،‬در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ‬ ‫وﻧﮕﻮگ ‪ 25‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻏﺎﯾﺖ »ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ« ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻓﻮاﯾﺪ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ و ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﺒﻨﺎي‬ ‫داوري ﻣﯽﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮادر وﻧﮕﻮگ در آزﻣﻮن ﻓﺎﯾﺪه ﺳﻨﺠﯽ ﺑﺮ وﻧﮕﻮگ ﺟﻮان ﭘﯿﺸﯽ ﻣﯽﺟﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻓﻮاﯾﺪي را ﮐﻪ در‬ ‫آﯾﻨﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ وﻧﮕﻮگ از آن آزﻣﻮن ﭘﯿﺮوز ﺑﯿﺮون ﻣﯽآﻣﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﻮاﯾﺪ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ‬ ‫ﻣﺎدر ﺑﺴﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺟﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﺴﯽ ﭼﻪ ﻣﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻮﺳﺎﯾﯽ در رﺣﻢ ﻣﺎدر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫اﯾﻦ اﺷﮑﺎﻻت ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻮاﻓﻘﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي‬ ‫دﺷﻮارﯾﻬﺎﯾﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ ﻧﯿﺰ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺗﺪارك ﮐﻨﻨﺪ‪) .‬ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺮض اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻮدن ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً‬ ‫ﺗﻔﺎوﺗﯽ در ﺣﻘﻮق اﺳﺎﺳﯽ اﻓﺮاد اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺿﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻏﺎﯾﺖ ﻣﺤﻞ ﺗﺮدﯾﺪ اﺳﺖ(‪.‬‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺣﺘﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺟﺎن ﻣﺎدر ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺑﺎرداري در ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻘﻂ‬

‫ﺟﻨﯿﻦ را اﺧﻼﻗﺎً ﻧﺎروا ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻊ را ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪ؟‬ ‫ﯾﮏ راه ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن »ﮐﺸﺘﻦ ﯾﮏ ﻓﺮد« و »ﭘﺮﻫﯿﺰ ازﻧﺠﺎت دادن‬ ‫ﺟﺎن ﯾﮏ ﻓﺮد درﺣﺎل ﻣﺮگ« وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺷﻤﺎ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪهاﯾﺪ ﮐﻪ ﻻﺟﺮم ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮑﯽ از دو‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪي زﯾﺮ را اﺧﺘﯿﺎر ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪي اول‪ :‬ﺗﻮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯽ ﻣﺎدهاي ﺳﻤﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮن ﻓﺮد اﻟﻒ ﺗﺰرﯾﻖ ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ‬ ‫اﯾﻨﮑﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬آن ﻓﺮد در ﻋﺮض ‪ 5‬دﻗﯿﻘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮد‪.‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪي دوم‪ :‬ﻓﺮد اﻟﻒ در ﻋﺮض ‪ 5‬دﻗﯿﻘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺗﻮ داروي ‪ X‬را ﮐﻪ ﺑﺮ‬ ‫ﺑﺎﻟﯿﻦ اوﺳﺖ ﺑﻪ او ﺑﺨﻮراﻧﯽ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮ از اﻧﺠﺎم آن ﮐﺎر ﺧﻮدداري ﮐﻨﯽ‬

‫)ﯾﻌﻨﯽ دارو را ﺑﻪ او ﻧﺨﻮراﻧﯽ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ ‪ 5‬دﻗﯿﻘﻪي ﺑﻌﺪ آن ﻓﺮد ﺑﻤﯿﺮد‪(.‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ اول‪ ،‬ﻓﺮد اﻟﻒ ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﮐﺎري ﮐﻪ ﺗﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﯽ‪ ،‬ﻣﯽﻣﯿﺮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ ،‬ﻣﺮگ وي ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎري‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ از اﻧﺠﺎم آن ﺳﺮﺑﺎز ﻣﯽزﻧﯽ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ اول‪ ،‬ﺗﻮ ﻓﺮد اﻟﻒ را ﻣﯽﮐﺸﯽ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ ،‬از ﻧﺠﺎت ﺟﺎن وي‬ ‫ﺳﺮﺑﺎز ﻣﯽزﻧﯽ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدي ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ را ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﯽ‪ ،‬ﮐﺪام را ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺰﯾﺪي؟ ﻇﺎﻫﺮاً ﺷﻬﻮد‬

‫اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪي دوم را ﺑﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪي اول ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪي »ﮐﺸﺘﻦ«‬ ‫و »اﺳﺘﻨﮑﺎف از ﻧﺠﺎت« واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ دوﻣﯽ را ﺑﺮ اوﻟﯽ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬ ‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻦ ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺳﺘﺪﻻل ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺟﺎن ﻣﺎدر ﺑﻪ‬

‫واﺳﻄﻪي ﺑﺎرداري در ﺧﻄﺮ اﺳﺖ ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﯾﻢ‪ (1) :‬ﮐﺸﺘﻦ ﺟﻨﯿﻦ‪ (2) ،‬ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﻣﺎدر‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ واﻗﻊ اﯾﻦ دو ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ ﻻﺟﺮم ﺑﺎﯾﺪ دوﻣﯽ را ﺑﺮ اوﻟﯽ ﻣﻘﺪم ﺑﺪارﯾﻢ‪،‬‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺟﺎي ﮐﺸﺘﻦ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬از ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﻣﺎدر ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬ ‫درﺑﺎرهي اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﭼﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ؟ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺗﺎﺣﺪ زﯾﺎدي ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﻓﺮض‬ ‫ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻮاﻗﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‬

‫اﺧﻼﻗﺎً ﻧﺎرواﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪاي ﮐﻪ از اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽﺗﻮان ﮔﺮﻓﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﺳﻮم اﺟﺮاي ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ اﺧﻼﻗﺎً ﻧﺎرواﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘﺰﺷﮏ ﻣﻮرد ﻣﺮاﺟﻌﻪي زن ﺑﺎردار اﺧﻼﻗﺎً‬ ‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺟﻨﯿﻦ را ﺳﻘﻂ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﺳﻮم )در اﯾﻨﺠﺎ ﭘﺰﺷﮏ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ( ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫در اﺳﺘﺪﻻل ﻓﻮق ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ او در ﺑﺮاﺑﺮ دو ﮔﺰﯾﻨﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﮐﺸﺘﻦ ﺟﻨﯿﻦ و ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﻧﺠﺎت ﺟﺎن‬ ‫ﻣﺎدر‪ .‬و اﮔﺮ اﺳﺘﺪﻻل ﻓﻮق را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪاي ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺳﻮم )در اﯾﻨﺠﺎ ﭘﺰﺷﮏ‬

‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ( اﺧﻼﻗﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي آن اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻠﺘﺰم ﺑﺎﺷﺪ و از اﻧﺠﺎم ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺳﺮﺑﺎز زﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ آﯾﺎ ﺧﻮد ﻣﺎدر ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ وﻇﯿﻔﻪي اﺧﻼﻗﯽاي دارد؟ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎدر ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ‬ ‫ﮐﻪ در آن اﺳﺘﺪﻻل ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه ﻗﺮار ﻧﺪارد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎدر ﺑﺮﺳﺮ دو راﻫﯽ اﺧﻼﻗﯽ »ﮐﺸﺘﻦ« ﯾﺎ »ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﻧﺠﺎت ﺟﺎن« ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺎدر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه‪ ،‬و ﺟﺎﻧﺶ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬اﺟﺮاي ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬از ﻣﻨﻈﺮ ﻣﺎدر‪ ،‬ﻣﺼﺪاق دﻓﺎع از ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ در ﯾﮏ ﺟﺎ ﮐﺸﺘﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ روا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺸﺘﻦ ﻣﻬﺎﺟﻢ در ﺣﯿﻦ دﻓﺎع از ﺧﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻓﺮدي در ﻣﻌﺮض ﺣﻤﻠﻪي‬ ‫‪4‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫ﻓﺮدي دﯾﮕﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺟﺎﻧﺶ ﺑﻪ واﺳﻄﻪي اﯾﻦ ﺣﻤﻠﻪ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬و ﺗﻨﻬﺎ راه ﻧﺠﺎت وي از ﺧﻄﺮ‬ ‫ﻣﺮگ ﮐﺸﺘﻦ ﻓﺮد ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ ﺣﮑﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﻓﺮد ﻣﻬﺎﺟﻢ اﺧﻼﻗﺎً رواﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎرداري ﺑﺠﺪ ﺟﺎن ﻣﺎدر را در ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎدر ﻣﺼﺪاق دﻓﺎع از ﻧﻔﺲ و اﺧﻼﻗﺎً‬

‫رواﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮض اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﻣﻮرد ﺷﺨﺺ ﺳﻮم اﻟﺰامآور اﺳﺖ ﻧﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺎدر‪) .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺎدر‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺧﻼﻗﺎً ﺣﻖ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ را دارد‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﻣﻌﻠﻮم ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﮐﻪ ﭼﺮا وي ﻧﺘﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﺣﻖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺳﻮم ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺰﺷﮑﯽ را ﺑﺮاي اﺳﺘﯿﻔﺎي اﯾﻦ ﺣﻖ‬ ‫ﺑﻪ وﮐﺎﻟﺖ ﺑﮕﯿﺮد‪(.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﺨﺴﺖ از ﻣﻘﺪﻣﻪي دوم‪ ،‬دﻓﺎع ﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ دﺳﺖ ﮐﻢ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ‬

‫ﮐﻪ ﺟﺎن زن ﺑﺎردار ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺑﺎرداري در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ اﺧﻼﻗﺎً رواﺳﺖ‪.‬‬

‫) ‪(4‬‬ ‫ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ آﻣﺎدهاﻧﺪ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻓﻮق را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ را در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺟﺎن ﻣﺎدر‬ ‫ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺑﺎرداري در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﺳﺖ روا ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺤﺚ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻌﺘﺪﻟﺘﺮي از ﻣﻘﺪﻣﻪي دوم را ﻣﺒﻨﺎي ﺑﺮﻫﺎن ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪:‬‬

‫)ﻗﺮاﺋﺖ دوم(‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﯿﺎن ﺣﻖ ﺣﯿﺎت دو ﻧﻔﺲ ﻣﺤﺘﺮم ﺗﻌﺎرﺿﯽ رخ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﻧﻔﺲ‬ ‫ﺧﻮد ﮐﺸﺘﻦ ﻣﻬﺎﺟﻢ اﺧﻼﻗﺎً رواﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﻗﯿﻘﺘﺮ‪ ،‬در ﭘﺎرهاي ﻣﻮارد‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﺎن ﻓﺮد اﻟﻒ در ﻣﻌﺮض ﺣﻤﻠﻪي ﻓﺮد ب واﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﻓﺮد اﻟﻒ ﺑﺮاي‬

‫ﺻﯿﺎﻧﺖ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد راﻫﯽ ﺟﺰ ﮐﺸﺘﻦ ﻓﺮد ﻣﻬﺎﺟﻢ ب ﻧﺪارد‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد اﻟﻒ در دﻓﺎع از ﻧﻔﺲ ﺧﻮد‬

‫دارد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت دارد ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻟﺬا ﮐﺸﺘﻦ ب ﺗﻮﺳﻂ اﻟﻒ اﺧﻼﻗﺎً روا ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫)در واﻗﻊ اﯾﻦ ﻗﺮاﺋﺖ را ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺒﺼﺮهاي ﺑﻪ ﻗﺮاﺋﺖ اول ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮد‪(.‬‬ ‫ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي اﯾﻦ ﻗﺮاﺋﺖ از ﻣﻘﺪﻣﻪي دوم‪ ،‬ادﻋﺎي ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ اﺧﻼﻗﺎ ً ﻧﺎرواﺳﺖ ﻣﮕﺮ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺟﺎن ﻣﺎدر‬ ‫ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ي ﺑﺎرداري در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺟﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫درﺑﺎرهي اﯾﻦ ﺻﻮرﺗﺒﻨﺪي ﺟﺪﯾﺪ ﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ؟ آﯾﺎ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻓﻘﻂ در ﯾﮏ ﻣﻮرد )ﯾﻌﻨﯽ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن‬

‫ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﻣﺎدر و ﺟﻨﯿﻦ ﺗﻌﺎرض ﺟﺪي رخ ﻣﯽ دﻫﺪ( ﻣﺠﺎز اﺳﺖ؟‬

‫ﺑﯿﺎﺋﯿﺪ ﻣﻮرد دﯾﮕﺮي را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ در آن ﺟﺎن ﻣﺎدر ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺑﺎرداري در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ زﻧﯽ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ واﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪي آن ﺑﺎردار ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬آﯾﺎ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﺎرداري زن‬ ‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ ﻧﺎرواﺳﺖ؟‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻧﯿﺰ‬

‫رواﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ادﻋﺎي ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪهي ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﻗﯿﺪ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻗﺮار زﯾﺮ‬ ‫اﻓﺰوده ﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ اﺧﻼﻗﺎ ً ﻧﺎرواﺳﺖ ﻣﮕﺮ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﯾﺎ ﺟﺎن ﻣﺎدر ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺑﺎرداري در ﻣﻌﺮض‬ ‫ﺧﻄﺮ ﺟﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ‪ /‬ﯾﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﻄﻔﻪي ﺟﻨﯿﻦ در ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ درﺑﺎرهي اﯾﻦ ﻗﯿﺪ ﺗﺎزه ﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ؟ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ اﯾﻨﺎن ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ادﻋﺎ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‬ ‫ﻗﯿﺪ ﺗﺎزه ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺘﻀﻤﻦ ادﻋﺎﯾﯽ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺎﺋﻠﯿﻦ اﯾﻦ ﻗﯿﺪ ﺗﺎزه ﮔﻮﯾﯽ ﺗﻠﻮﯾﺤﺎً ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻧﻔﻮس اﻧﺴﺎﻧﯽ از ﺣﻘﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻌﻀﯽ ﻧﻔﻮس اﻧﺴﺎﻧﯽ از ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺤﺘﺮﻣﺘﺮﻧﺪ‪ ،‬و‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻓﻌﻞ ﻏﯿﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﭘﺪر ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪي وﺟﻮد درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﮐﻤﺘﺮي‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮد ﺗﺠﺎوزﮔﺮ اﺧﻼﻗﺎً در ﺧﻮر ﻧﮑﻮﻫﺶ و ﻣﺠﺎزات اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ‬ ‫ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه‪ ،‬از ﻫﺮ ﺣﯿﺚ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﻌﺼﻮم و ﺑﯽﺗﻘﺼﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﯾﺎ اﺧﻼﻗﺎً رواﺳﺖ ﺷﺨﺼﯽ را ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺧﻼف ﻓﺎﺣﺸﯽ ﮐﻪ ﭘﺪر او ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام‬

‫ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮد؟ اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﻗﯿﺪ ﺗﺎزهاي ﮐﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫ﺑﻪ ادﻋﺎي ﺗﻌﺪﯾﻞ ﺷﺪهي ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن اﻓﺰودهاﻧﺪ ﻓﺎﻗﺪ وﺟﺎﻫﺖ اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺪام ﺷﺨﺼﯽ ﺑﯿﮕﻨﺎه ﺑﻪ‬ ‫واﺳﻄﻪي ﺟﺮﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪر وي ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫درﺑﺎرهي اﯾﻦ ادﻋﺎي ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ؟ ﻇﺎﻫﺮاً در ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﯾﮏ ﺣﻖ اﺳﺎﺳﯽ‬

‫ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﻣﺎدر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ )دﺳﺖ ﮐﻢ ﺗﺎ ﺣﺪ‬

‫زﯾﺎدي( ﺣﻖ دارد درﺑﺎرهي آﻧﭽﻪ »در« و »ﺑﺮ« ﺑﺪن او ﻣﯽﮔﺬرد‪ ،‬ﻣﺨﺘﺎراﻧﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬و ﻣﺎدر ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻓﺮد‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﯽ از اﯾﻦ ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﻖ ﻣﺎدر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ را در اﯾﻦ ﻣﻮرد‬ ‫اﺧﻼﻗﺎً ﻣﻮﺟﻪ ﺳﺎزد؟‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽﺗﻮان از ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺖ‪:‬‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ روز ﺻﺒﺢ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از ﺧﻮاب ﺑﺮ ﻣﯽﺧﯿﺰﯾﺪ‪ ،‬در ﮐﻤﺎل ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﺪ‪،‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻧﻮاع ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﺰﺷﮑﯽ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ وﺻﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدي ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﯿﻬﻮش ﻫﻢ در ﺗﺨﺖ ﮐﻨﺎري آرﻣﯿﺪه و ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺗﺠﻬﯿﺰات وﺻﻞ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺰﺷﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن در ﻣﯽرﺳﺪ و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت زﯾﺮ را ﻣﯽدﻫﺪ‪» :‬ﺷﺐ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﺠﻤﻦ دوﺳﺘﺪاران ﺷﻌﺮ و ادب ﺷﻤﺎ را در ﺣﺎل ﺧﻮاب از ﻣﻨﺰﻟﺘﺎن رﺑﻮده و ﺑﻪ اﯾﻨﺠﺎ آوردهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮد ﮐﻨﺎري ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺳﺨﻦ و ﻧﺎمآور اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﻣﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن وي را ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ وﺻﻞ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ ،‬و ﺳﻤﻮم ﺑﺪن وي از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻠﯿﻪﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ ﺷﻤﺎ دﻓﻊ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ اﮐﻨﻮن او را از ﺑﺪن ﺷﻤﺎ ﺟﺪا‬ ‫ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺟﺎي ﻫﯿﭻ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬در ﻋﺮض ﻧﻪ ﻣﺎه او ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ‬ ‫او را از ﺷﻤﺎ ﺟﺪا ﮐﻨﯿﻢ‪«.‬‬

‫واﮐﻨﺶ ﺷﻤﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ اﻗﺪام ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ آﯾﺎ آن اﻓﺮاد اﺧﻼﻗﺎً ﻣﺠﺎزﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮش اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ‬

‫وادارﻧﺪ؟ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺷﻤﺎ ﻓﺮدي دﻟﺮﺣﻢ و دوﺳﺘﺪار ﺷﻌﺮ و ادب ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬و ﻟﺬا ﻋﻠﯽ رﻏﻢ آﻧﮑﻪ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ را ﺑﺪون اذن‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ رﻧﺞ ﻣﻮﻗﺖ را ﺗﺎب آورﯾﺪ و ﺟﺎن آن ﺷﺎﻋﺮ را ﻧﺠﺎت دﻫﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺎر‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ آﯾﺎ ﺷﻤﺎ اﺧﻼﻗﺎً ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻮﻇﻒ ﻫﺴﺘﯿﺪ؟ آﯾﺎ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺪن‬

‫ﻣﻦ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﺣﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﯾﺪ ﺑﺪون اذن ﻣﻦ ﭼﻨﺎن ﺑﺎري را ﺑﺮ ﻣﻦ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬و اﮐﻨﻮن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯽدرﻧﮓ آن ﺷﺎﻋﺮ را از‬ ‫ﺑﺪن ﻣﻦ ﺟﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎً ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺧﻄﺎ ﺷﺪهاﯾﺪ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ ﺣﮑﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﭘﺬﯾﺮش اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ اﺧﻼﻗﺎً اﻣﺮي ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ واﺟﺐ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ و ﺟﺎن آن ﺷﺎﻋﺮ‬ ‫را ﻧﺠﺎت دﻫﯿﺪ‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎ ً در ﺧﻮر ﺳﺘﺎﯾﺶاﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ از اﻧﺠﺎم آن ﮐﺎر ﺳﺮﺑﺎز زﻧﯿﺪ‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎً در ﺧﻮر ﻧﮑﻮﻫﺶ ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ اﯾﻦ ﻃﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﻧﻄﻔﻪي ﺟﻨﯿﻦ در ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ اﺧﻼﻗﺎً ﻣﻨﻌﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬زﯾﺮا در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎرداري‪ ،‬ﺑﺮﻏﻢ اﺧﺘﯿﺎر زن ﺑﻪ او ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻟﺬا زن‬

‫‪6‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫ﺑﻮاﺳﻄﻪي ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد دارد‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎً ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺑﺎرداري‬ ‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ‪ ،‬ﺣﻖ ﻣﺎدر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻖ ﺟﻨﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت را ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار دﻫﺪ‪،‬‬ ‫و ﻣﺒﻨﺎي اﺧﻼﻗﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﯽ ﺑﺮاي ﺟﻮاز ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﺗﺎ ﺑﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﺟﻨﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ )دﺳﺖ ﮐﻢ( ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع دو ﺣﻖ دﯾﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ‪ :‬ﺣﻖ ﺣﯿﺎت‬

‫ﻣﺎدر)در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺟﺎن ﻣﺎدر ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﺑﺎرداري در ﻣﻌﺮص ﺧﻄﺮ اﺳﺖ(‪ ،‬و ﺣﻖ ﻣﺎدر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد‬ ‫)ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﺎرداري ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ در اﯾﻦ دو ﻣﻮرد ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫اﺧﻼﻗﺎً رواﺳﺖ‪.‬‬

‫) ‪(5‬‬ ‫آﯾﺎ ﻣﻮارد ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦِ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﺎن دو ﻣﻮرد ﻣﻨﺤﺼﺮاﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ‬

‫ﻫﻤﮕﺎﻣﯽ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬و ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً وﻗﺘﯽ از ﺣﺪود اﯾﻦ دو ﻣﻮرد ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ روﺷﻦ در ﻣﯽﮔﺬرﯾﻢ‪ ،‬داوري در ﺧﺼﻮص‬ ‫ﺟﻮاز ﯾﺎ ﻋﺪم ﺟﻮاز ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻏﺎﯾﺖ دﺷﻮار ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ در ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﻣﻮارد ﻧﺴﺒﺘﺎً روﺷﻦ و‬ ‫ﻣﻮارد ﺑﻐﺎﯾﺖ ﺗﯿﺮه‪ ،‬ﻣﻮارد ﺑﯿﻨﺎﺑﯿﻨﯽ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎرهي آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﮐﻤﺎﺑﯿﺶ روﺷﻨﮕﺮ ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺎﯾﻠﻢ ﯾﮑﯽ از آن ﻣﻮارد را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دﻫﻢ‪.‬‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ زﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﻞ و اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد ﺗﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﻣﯽﺳﭙﺎرد‪ ،‬و ﮐﺎﻣﻼً آﮔﺎه اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎرداري او ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﺗﻤﺎم ﭘﯿﺸﮕﯿﺮﯾﻬﺎي ﻻزم را ﺑﺮاي ﺑﺎردار ﻧﺸﺪن رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ﻗﺮﺻﻬﺎي ﺿﺪ ﺑﺎرداري ﻣﻮﺟﻮد )ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ روﺷﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد و در دﺳﺘﺮس ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﺑﺎرداري( را ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﻏﻢ اﯾﻦ ﺗﻤﻬﯿﺪات ﺑﺎردار ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آﯾﺎ در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ؟‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ زن ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﺴﺆول ﺑﺎرداري و ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن‬

‫ﺟﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬او ﻧﯿﮏ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎرداري وﺟﻮد دارد‪ ،‬و ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از‬ ‫ﺑﺎرداري ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ درﺻﺪي ﺧﻄﺎي اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻫﺮ زﻧﯽ ﮐﻪ وارد ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﻠﻮﯾﺤﺎً ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﺤﺘﻤﻞ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي را ﻫﻢ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮﮔﺎه در ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﻬﺎ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻧﯿﮏ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺼﺎدف وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻮاره در ﺣﯿﻦ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎ اﺣﺘﯿﺎط ﻣﯽراﻧﯿﺪ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم ﻋﻼﺋﻢ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و راﻧﻨﺪﮔﯽ را رﻋﺎﯾﺖ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﻣﺎ از ﻗﻀﺎي ﺑﺪ‪ ،‬ﯾﮑﺒﺎره ﺑﺎ ﻋﺎﺑﺮي ﺗﺼﺎدم ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪ آن ﻓﺮد ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آﯾﺎ در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮان ادﻋﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﺗﻤﺎم ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻋﺮﻓﯽ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮدهام‪ ،‬و ﻟﺬا در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻫﯿﭻ ﻣﺴﺆوﻟﯿﺘﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻦ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ؟ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً راﻧﻨﺪهي ﺧﻮب و ﺑﺎ اﺣﺘﯿﺎﻃﯽ ﺑﻮدهاﯾﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت آﻧﭽﻪ رخ داده ﻣﺼﺪاق ﻗﺘﻞ ﻋﻤﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ ﺷﻤﺎ را در ﻗﺘﻞ ﻏﯿﺮ ﻋﻤﺪ آن ﻋﺎﺑﺮ ﻣﻨﺘﻔﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ )ﻣﻦ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﯽ‪-‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﯾﻦ واﻗﻌﻪ ﮐﺎري ﻧﺪارم‪ ،‬ﻏﺮﺿﻢ ارﺟﺎع ﺑﻪ ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽاي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﺲ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬رﻋﺎﯾﺖ اﺣﺘﯿﺎﻃﻬﺎي ﻋﺮﻓﯽ ﻟﺰوﻣﺎً ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ ﻓﺮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻓﻌﺎل او‬ ‫ﻣﺘﺮﺗﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻠﺐ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﻗﯿﺎس‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ادﻋﺎ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎدر در اﯾﻦ ﻣﻮرد‬ ‫اﺣﺘﯿﺎﻃﻬﺎي ﻋﺮﻓﯽ را ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﺑﺎرداري رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ وي را در ﺑﻮﺟﻮد آوردن‬

‫ﺟﻨﯿﻦ ﺳﻠﺐ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻟﺬا ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻌﻨﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﯿﻦ در وﺟﻮد ﻣﺎدر ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻣﺎدر ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﻤﻨﯽ ﺑﻪ او‬

‫‪7‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫اﺟﺎزهي اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺪن ﺧﻮد را داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎدر از ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد داﺷﺘﻪ درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﺬا در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺎدر ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﺮدي ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻧﺎﮔﻬﺎن و ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻪ آن ﺷﺎﻋﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺎدر‪ ،‬وﻟﻮ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺿﻤﻨﯽ‪ ،‬اﺟﺎزهي اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺪن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﻨﯿﻦ داده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻟﺬا ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ )ﺑﺮﺧﻼف‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎرداري ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ( ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪن ﺧﻮد دارد‪ ،‬ﺟﻨﯿﻦ را از ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﻣﺤﺮوم‬ ‫ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫درﺑﺎرهي اﯾﻦ ادﻋﺎ ﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ؟ ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﯾﮑﺒﺎر دﯾﮕﺮ ادﻋﺎي اﯾﻦ ﮔﺮوه از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ را‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬و ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﻻزﻣﻪي آن ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬ادﻋﺎي اﯾﻨﺎن ﻣﺘﻀﻤﻦ دو ﺟﺰء ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪:‬‬

‫اول‪ :‬ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ زن ﺑﻪ ﻣﯿﻞ ﺧﻮد وارد ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﻣﯽ‬

‫ﺷﻮد‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎً ﻧﺎرواﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ زن ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺗﻤﺎم اﺣﺘﯿﺎﻃﻬﺎي ﻋﺮﻓﯽ را‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﺑﺎرداري رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دوم‪ :‬ورود ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎرداري ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬ ‫روﺷﻬﺎي ﻣﺘﻌﺎرف ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﺑﺎرداري ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ درﺻﺪي ﺧﻄﺎي‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺬﯾﺮش اﯾﻦ دو ﻓﺮض‪ ،‬زﻧﺎن ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ اﺧﻼﻗﺎ ً ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ ﯾﮑﯽ از دو راه زﯾﺮ را ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﯾﺎ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﺗﻦ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﺎﻟﺐ ﻓﺮزﻧﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ (2‬ﯾﺎ ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﺗﻦ دﻫﻨﺪ ﮐﺎري ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎرداري ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺮﺳﺪ؛‬ ‫ﻣﺜﻼ ً ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﺨﻤﺪان ﺧﻮد را ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﯽ رﺣﻢ ﺧﻮد را ﺧﺎرج ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪي ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺷﺪﯾﺪي را ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻨﺴﯽ زﻧﺎن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺮض ﭘﺬﯾﺮش اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ ،‬زﻧﺎن ﯾﺎ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎر زﯾﺎدي ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آورﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در ﻃﻮل ﺣﯿﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﻓﻌﺎل ﺧﻮد ﺑﯿﺶ از ﭼﻨﺪ ﺑﺎر درﮔﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯽ‬ ‫ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ از ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻨﺴﯽ ﺳﺎﻟﻢ و ﻃﺒﯿﻌﯽ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪) .‬اﯾﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ زﻧﺎن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮ‬ ‫ﻣﺮدان‪ .‬ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﺮ زﻧﺎن‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺑﻪ آزادي ﺟﻨﺴﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮﻣﺮدان ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ‪(.‬‬

‫ﮔﺰﯾﻨﻪي دوم ﻫﻢ‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﻢ‪ ،‬در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎرف و در دﺳﺘﺮس ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﺑﺎرداري ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ درﺻﺪي‬

‫از ﺧﻄﺎي اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﻻﺟﺮم زﻧﺎن را ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎﯾﯽ ﻣﻠﺰم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻪ آﺳﯿﺒﻬﺎي‬ ‫ﺟﺴﻤﯽ و روﺣﯽ ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﯾﺮي ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ زﻧﯽ ﻣﺎﯾﻞ اﺳﺖ اﺧﻼﻗﯽ زﯾﺴﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و آﻣﺎده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ زﯾﺴﺘﻦ را ﺑﭙﺮدازد ‪.‬‬

‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ زن ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺧﻮد را در ﻗﺎﻟﺐ ﮔﺰارهي ﺷﺮﻃﯽ زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫اﮔﺮ اﻗﺘﻀﺎي اﺧﻼﻗﯽ زﯾﺴﺘﻦ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮑﯽ از دو ﮔﺰﯾﻨﻪي ﻓﻮق اﺳﺖ‪،‬‬

‫ﻣﻦ آﻣﺎدهام ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آن دو را ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﻢ‪ ،‬و ﺑﺮ وﻓﻖ آن زﯾﺴﺖ ﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﺮاي اﯾﻦ زن ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻬﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ‪» :‬آﯾﺎ ﮔﺰارهي ﻣﻘﺪم در ﻋﺒﺎرت ﺷﺮﻃﯽ ﻓﻮق ﺻﺎدق اﺳﺖ؟« ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫»آﯾﺎ اﺧﻼق روا ﻣﯽدارد ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺮ زﻧﺎن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﯿﻢ؟« »آﯾﺎ در ﻏﯿﺎب ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﺻﺪ در ﺻﺪ ﻣﺆﺛﺮ در‬ ‫ﭘﯿﺸﮕﯿﺮي از ﺑﺎرداري‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎً رواﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺎن را ﺑﻪ ﺗﺮك زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺷﺪﯾﺪ آن‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﻘﺺ ﻋﻀﻮ‬ ‫ﻣﻮﻗﺖ ﯾﺎ داﺋﻢ ﻓﺮا ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ؟« )ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﻬﺎ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺮض اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪاي ﮐﻪ زﻧﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﺗﺎ از ﻋﺪم‬ ‫ﺑﺎرداري اﻃﻤﯿﻨﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ‪(.‬‬

‫ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﭘﺮﺳﺸﻬﺎﯾﯽ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺤﺜﻬﺎي اﺧﻼﻗﯽ درﺑﺎرهي ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ را ﺑﺮاي ﺟﻨﺒﺸﻬﺎي‬

‫رﻫﺎﯾﯽﺑﺨﺶ زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎ ذﻫﻨﯿﺖ ﻣﺮدﺳﺎﻻراﻧﻪ ﭘﺮورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻤﯿﻞ‬

‫‪8‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎي ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ زﻧﺎن )ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ اﻋﻄﺎي آزادﯾﻬﺎي ﺟﻨﺴﯽ زﯾﺎد ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ(‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ً ﻫﻀﻢﭘﺬﯾﺮ و‬ ‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺮدﺳﺎﻻر ﺑﺮاي ﮐﺸﻒ ﭘﺎﺳﺦ آن ﭘﺮﺳﺸﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮان‬ ‫ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮ ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺎﻣﻼً ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻬﻮدات اﺧﻼﻗﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ در آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﭘﺎي ﺣﻘﻮق زﻧﺎن‬

‫در ﻣﯿﺎن اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺮدان ﻣﻌﻮج ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﺑﺎورﻫﺎ و اﺣﺴﺎﺳﺎت راﺳﺦ ﺷﺪه در ﻋﻤﻖ ذﻫﻨﯿﺖ ﺟﻤﻌﯽ‪-‬‬ ‫ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﯾﮏ ﻗﻮم ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺴﯽ ﺑﯿﺶ از ﺑﺤﺚ و ﻓﺤﺼﻬﺎي ﻋﻘﻠﯽ و ﻧﻈﺮي ﺣﺎﺟﺖ دارد‪ .‬اﻣﺎ اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ‬ ‫وﺟﻪ از اﻫﻤﯿﺖ ﻧﻘﺪ و ﻓﺤﺼﻬﺎي ﭘﯿﮕﯿﺮ ﻋﻘﻠﯽ ﻧﻤﯽﮐﺎﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮕﺬارﯾﺪ اﺑﺘﺪا ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽ ﺧﻮد را در ﻣﻮردي ﻏﯿﺮ از ﻣﺴﺄﻟﻪي زﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﺑﻄﻠﺒﯿﻢ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ‬

‫آن را ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ اﻃﻼق ﮐﻨﯿﻢ )اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﺑﺤﺚ ﺑﻨﺎﺳﺖ در ﭼﻪ‬ ‫ﻣﻮردي ﺑﮑﺎر رود‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي داوري ﺷﻬﻮدي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺎ را ﻣﺨﺪوش ﮐﻨﺪ‪(.‬‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﻮاي اﺗﺎق ﺷﻤﺎ ﺑﺴﯿﺎر آﻟﻮده و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭘﻨﺠﺮه را ﻣﯽﮔﺸﺎﯾﯿﺪ ﺗﺎ ﻫﻮاي ﭘﺎﮐﯿﺰه‬ ‫ﺑﻪ درون اﺗﺎق ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ .‬در ﻫﻤﯿﻦ ﺣﯿﻦ‪ ،‬دزدي از دﯾﻮار ﺑﺎﻻ ﻣﯽآﯾﺪ و ﺧﻮد را از ﭘﻨﺠﺮه ﺑﻪ درون ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ در اﯾﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ‪» :‬ﭼﻮن ﻣﻦ ﺑﻮدم ﮐﻪ ﭘﻨﺠﺮه را ﮔﺸﻮدهام‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻣﺴﺆول ﺣﻀﻮر آن دزد در اﯾﻦ اﺗﺎﻗﻢ‪،‬‬

‫ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﺸﻮدن ﭘﻨﺠﺮه ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﻤﻨﯽ ﺑﻪ او اﯾﻦ ﺣﻖ را دادم ﮐﻪ ﺑﻪ اﺗﺎق ﻣﻦ وارد ﺷﻮد‪ ،‬و اﮐﻨﻮن ﮐﻪ او درآﻣﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻖ دارد ﮐﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ«؟‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﻨﺠﺮه را ﮔﺸﻮدﯾﺪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ورود دزد ﺑﻪ اﺗﺎﻗﺘﺎن ﻣﺘﺤﻤﻞ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ‬

‫واﻗﻌﯿﺖ ﭘﻨﺠﺮه را ﮔﺸﻮدهاﯾﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﯾﺎ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺨﻮاﻫﯿﺪ آن دزد را در اﺗﺎق ﺧﻮد ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ‪ ،‬و او را از آﻧﺠﺎ ﺑﺮاﻧﯿﺪ‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎً‬ ‫ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮐﺎر ﺧﻼﻓﯽ ﺷﺪهاﯾﺪ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺻﺎﺣﺒﺨﺎﻧﻪ و ﺑﻪ زﯾﺎن ﺗﺎزه وارد‬

‫ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪه داوري ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﻃﻮراﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻘﯽ را ﺑﺮاي زﻧﺎن در ﻣﻮرد ﺑﺎرداري ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ‬ ‫ﻧﺸﻨﺎﺳﯿﻢ؟ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ زﻧﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر ﺑﺎرداري ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ ﻓﺮق دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ وﻗﺘﯽ دزد را از اﺗﺎق ﺧﻮد ﻣﯽراﻧﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻗﺪام ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺟﺎن دزد ﺗﻤﺎم ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ‬ ‫ﻣﺎدر ﺟﻨﯿﻦ را از ﺑﺪن ﺧﻮد ﻣﯽراﻧﺪ‪ ،‬اﻗﺪام وي ﺟﺎن ﺟﻨﯿﻦ را از او ﻣﯽﺳﺘﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﯿﺎت ﺟﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﺎدر واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻟﺬا‬

‫ﻣﺎدر در ﻗﺒﺎل ﺟﻨﯿﻦ ﺧﻮد وﻇﯿﻔﻪاي دارد ﮐﻪ ﺗﻮ در ﻗﺒﺎل آن دزد ﻧﺪاري‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ادﻋﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي درﺳﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﺎدر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﯿﻦ ﺧﻮد اﺧﻼﻗﺎً وﻇﯿﻔﻪاي دارد‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن دزد ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬اﻣﺎ آﯾﺎ ﺻﺮف اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﯿﻪ ﻧﺎروا ﺑﻮدن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬

‫ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻﺮف اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﺮي وﻇﯿﻔﻪاي اﺧﻼﻗﯽ دارم‪ ،‬اﻧﺠﺎم آن اﻣﺮ را اﺧﻼﻗﺎً ﺑﺮ ﻣﻦ‬

‫واﺟﺐ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي روﺷﻦ ﺷﺪن اﯾﻦ ادﻋﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺎن دو ﻧﻮع وﻇﯿﻔﻪي اﺧﻼﻗﯽ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﯾﻢ‪ :‬وﻇﺎﯾﻒ اﺧﻼﻗﺎً‬ ‫واﺟﺐ و وﻇﺎﯾﻒ اﺧﻼﻗﺎً ﻣﺴﺘﺤﺐ‪ .‬وﻇﯿﻔﻪي ﻣﺴﺘﺤﺐ اﻣﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم آن ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬ ‫ﮐﺴﯽ از اﻧﺠﺎم آن ﺳﺮﺑﺎز زﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻖ اﺧﻼﻗﯽ ﮐﺴﯽ را ﺿﺎﯾﻊ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬وﻇﯿﻔﮥ واﺟﺐ اﻣﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫اﺳﺘﻨﮑﺎف از اﻧﺠﺎم آن اﺧﻼﻗﺎً ﻧﮑﻮﻫﯿﺪه اﺳﺖ و ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ از آن ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻀﯿﯿﻊ ﺣﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﮕﺮي ﯾﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﺮذﻣﻪي‬

‫ﺗﻮ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ از ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻋﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬و ﻓﺮد ﻓﻘﯿﺮي از ﺷﻤﺎ ﭘﻮﻟﯽ ﻃﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮد ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ ﮐﺎري ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﻧﺠﺎم دادهاﯾﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﯿﻠﯽ ﺷﻤﺎ‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻓﺮد ﮐﻤﮏ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ .‬آﯾﺎ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺷﻤﺎ ﺣﻘﯽ را از آن ﻓﺮد ﺿﺎﯾﻊ ﮐﺮدهاﯾﺪ؟ آﯾﺎ آن ﻓﺮد‬ ‫اﺧﻼﻗﺎً ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﮔﺮﺑﯿﺎن ﺷﻤﺎ را ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬و ﺑﻪ زور ﭘﻮﻟﯽ از ﺷﻤﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ؟ وﺿﻌﯿﺖ اﯾﻦ ﻓﻘﯿﺮ راه ﻧﺸﯿﻦ را ﺑﺎ ﮐﺴﯽ‬

‫‪9‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﭘﯿﺶ از او ﭘﻮﻟﯽ وام ﮔﺮﻓﺘﻪاﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﭘﺮداﺧﺖ آن ﺳﺮ ﺑﺎز زدهاﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ‬ ‫آن ﻓﻘﯿﺮ راه ﻧﺸﯿﻦ ﭘﻮﻟﯽ ﻧﺪﻫﯿﺪ‪ ،‬ﺣﻘﯽ را از او ﺳﻠﺐ ﻧﮑﺮدهاﯾﺪ‪ ،‬و او اﺧﻼﻗﺎ ً ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺮﯾﺒﺎن ﺷﻤﺎ را ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬و ﭘﻮﻟﯽ از‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آن رﻓﯿﻖ ﻃﻠﺒﮑﺎر ﭘﻮﻟﯽ را ﮐﻪ ﺑﺪﻫﮑﺎرﯾﺪ ﻧﭙﺮدازﯾﺪ‪ ،‬ﺣﻘﯽ را از وي ﺿﺎﯾﻊ ﮐﺮدهاﯾﺪ و او‬

‫اﺧﻼﻗﺎً ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﮔﺮﯾﺒﺎن ﺷﻤﺎ را ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬و ﺣﻖ ﺿﺎﯾﻊ ﺷﺪهي ﺧﻮد را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻇﯿﻔﻪي ﺷﻤﺎ در ﻗﺒﺎل آن ﻓﻘﯿﺮ راه‬ ‫ﻧﺸﯿﻦ‪ ،‬وﻇﯿﻔﻪي ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ وﻇﯿﻔﻪي ﺷﻤﺎ در ﻗﺒﺎل آن رﻓﯿﻖ ﻃﻠﺒﮑﺎر وﻇﯿﻔﻪاي واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺑﺤﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﺑﻪ وﻇﯿﻔﻪي ﻣﺎدر در ﻗﺒﺎل‬ ‫ﺟﻨﯿﻦ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )وﻇﯿﻔﻪاي ﮐﻪ ﻣﺎ در ﻗﺒﺎل آن دزد ﻧﺪارﯾﻢ(‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻨﺎن ﺑﺮاي آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪي ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﭼﯿﺰي ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ؛ اﯾﻨﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ )ﯾﻌﻨﯽ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ زن ﻋﻠﯽ رﻏﻢ‬

‫ﺗﻤﻬﯿﺪاﺗﯽ ﮐﻪ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪه‪ ،‬ﺑﺎردار ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ ،‬وﻇﯿﻔﻪي او در ﻗﺒﺎل ﺟﻨﯿﻦ از ﻧﻮع وﻇﺎﯾﻒ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻧﻪ از ﻧﻮع وﻇﺎﯾﻒ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﺐ‪ .‬زﯾﺮا اﮔﺮ آن وﻇﯿﻔﻪ از ﻧﻮع ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ اﺧﻼﻗﺎً درﺧﻮر ﻧﮑﻮﻫﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از اﻧﺠﺎم آن‬ ‫وﻇﯿﻔﻪ )ﯾﻌﻨﯽ اداﻣﻪي ﺑﺎرداري( ﺳﺮﺑﺎز زﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﯾﺎ وﻇﯿﻔﻪي ﻣﺎدر در ﻗﺒﺎل ﺟﻨﯿﻦ از ﻧﻮع وﻇﺎﯾﻒ واﺟﺐ اﺳﺖ ﯾﺎ از ﻧﻮع‬ ‫وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺴﺘﺤﺐ؟‬

‫ﺑﺮاي روﺷﻦ ﺷﺪن ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﺳﺆال ﺧﻮﺑﺴﺖ از ﺗﻤﺜﯿﻞ دﯾﮕﺮي ﺑﻬﺮه ﺑﺠﻮﯾﯿﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺷﻤﺎ در ﺷﻬﺮ ﻏﺮﯾﺒﯽ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﻬﺮ »ﮔﺮدهﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺴﺎن« در ﻫﻮا ﭘﺮاﮐﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي اﺗﺎﻗﺘﺎن را ﺑﺎز‬ ‫ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﮔﺮدهﻫﺎ ﺑﻪ درون اﺗﺎﻗﺘﺎن راه ﯾﺎﺑﺪ و در ﻻﺑﻼي ﺗﺎر و ﭘﻮد ﻓﺮش ﯾﺎ درز ﻣﺒﻠﻬﺎي اﺗﺎﻗﺘﺎن‬ ‫رﯾﺸﻪ ﺑﺪواﻧﺪ و رﺷﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻓﺮزﻧﺪي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮرﯾﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻬﺮ را‬

‫ﻣﯽﺧﺮﯾﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎي اﺗﺎﻗﺘﺎن ﻧﺼﺐ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﻣﺎ از ﻗﻀﺎ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺗﻮرﯾﻬﺎ اﻧﺪﮐﯽ ﻧﻘﺺ دارد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬ ‫ﯾﮑﯽ ازآن ﮔﺮدهﻫﺎ ﺑﻪ درون اﺗﺎق راه ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و در ﮔﻮﺷﻪي ﻓﺮش اﺗﺎق رﯾﺸﻪ ﻣﯽدواﻧﺪ )و وﺿﻌﯿﺖ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ‬ ‫او را از رﯾﺸﻪ درآورﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮد(‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد ﭘﻨﺠﺮه را ﮔﺸﻮدهاﯾﺪ‪ ،‬آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﮐﻒ اﺗﺎق ﺧﻮد را‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮش ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪهاﯾﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻪاﯾﺪ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺗﻮرﯾﻬﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻮرد ادﻋﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎ در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ‪،‬‬

‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﮔﻮﺷﻪي اﺗﺎق ﺷﻤﺎ در ﺣﺎل رﺷﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻖ دارد از ﺧﺎﻧﻪي ﺷﻤﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ؟‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺴﯽ ادﻋﺎ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮد ﻣﺴﺆول اﯾﻦ اﻣﺮ ﻫﺴﺘﯿﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺮاي آﻧﮑﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ در و ﭘﻨﺠﺮهي اﺗﺎﻗﺘﺎن را ﮐﺎﻣﻼً ﮔﻞ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و ﻣﺴﺪود ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ ﺑﺪون ﻣﺒﻞ و ﻓﺮش‬

‫زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﯾﺎ اﯾﻦ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻧﺎﺑﺠﺎ و ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﮔﺮاﻧﯽ ﺑﺮ دوش ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺴﺖ؟ اﮔﺮ ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽ ﺷﻤﺎ در اﯾﻨﺠﺎ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ دﻫﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﺑﺎﯾﺪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎرداري ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﻢ ﺣﻖ ﻣﺎدر را درﺑﺎرهي ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ﺑﺮﺳﻤﯿﺖ‬

‫ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽ ﺷﻤﺎ در اﯾﻨﺠﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﯽ دﻫﺪ‪ ،‬و ﻟﺬا ﺑﺮ آن ﻗﯿﺎس ﺣﻖ ﻣﺎدر را درﺑﺎرهي‬ ‫ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻖ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ‪ :‬ﻓﺮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬

‫را در ﺑﺎرداري ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ ﻫﻢ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﺎروا ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﮑﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﮐﻪ زﻧﺎن از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون‬ ‫ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل آﻧﮑﻪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬و ﻟﺬا ﻧﻔﺲ اﯾﻨﮑﻪ از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺿﻤﻨﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز واﻗﻊ ﺷﺪن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬زﻧﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﺧﺎرج ﮐﺮدن رﺣﻢ ﺧﻮد ﺑﺎرداري ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺠﺎوزﺑﻪ ﻋﻨﻒ را ﻣﻨﺘﻔﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‬

‫ﻫﺮﮔﺰ از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮك ﺧﺎﻧﻪ ارﺗﺸﯽ ﻣﺴﻠﺢ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻫﻤﺮاه ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﻣﻨﻄﻖ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﯽ در ﻣﻮرد ﺑﺎرداري ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻋﻨﻒ ﻫﻢ زﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﺴﺆول ﺑﺎرداري ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻟﺬا ﺣﻖ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬

‫‪10‬‬

‫درﺑﺎرة ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ در ﻓﻀﺎي ذﻫﻨﯽ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺳﻨﺘﯽ و ﻣﺮدﺳﺎﻻر ﮐﺴﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ را ﺑﻪ دﯾﺪهي ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺧﺮدﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﻏﯿﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ ذﻫﻦ و ﺿﻤﯿﺮ ﯾﮏ اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺘﺪل و اﺧﻼﻗﯽ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬ ‫ﺻﻮرت‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﻮد اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ ﻣﺎدر را در ﻗﺒﺎل ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬در وﺿﻌﯿﺖ‬ ‫ﺑﺎردارﯾﻬﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ )دﺳﺖ ﮐﻢ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ در اﯾﻨﺠﺎ ﻓﺮض ﮐﺮدهاﯾﻢ(‪ ،‬از ﻧﻮع وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺑﺪاﻧﺪ ﻧﻪ از ﻧﻮع‬

‫وﻇﺎﯾﻒ واﺟﺐ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎدر ﺟﻨﯿﻦ را در ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ و ﺑﭙﺮوراﻧﺪ‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎً ﮐﺎري ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﻧﺠﺎم داده‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ از اداﻣﻪي ﺑﺎرداري ﺳﺮﺑﺎز زﻧﺪ‪ ،‬و ﺟﻨﯿﻦ را ﺳﻘﻂ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎً ﻓﻌﻠﯽ در ﺧﻮر ﻧﮑﻮﻫﺶ اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪(6‬‬ ‫از اﯾﻦ ﺑﺤﺜﻬﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﺷﺮاﯾﻄﯽ‪ ،‬اﺧﻼﻗﺎً رواﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از اﯾﻦ ﺑﺤﺜﻬﺎ‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪاي ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ﺻﺮﻓﺎً اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ در ﭘﺎرهاي ﻣﻮارد اﺧﻼﻗﺎً رواﺳﺖ )ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﯿﻦ را از‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ ﺗﮑﻮن ﺧﻮد ﻧﻔﺴﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺸﻤﺎر آورﯾﻢ‪ ،(.‬اﻣﺎ اﻟﺒﺘﻪ داﻣﻨﻪي آن ﻣﻮارد اﺣﯿﺎﻧﺎً ﺑﺴﯽ ﻓﺮاﺧﺘﺮ از آن ﭼﯿﺰي‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ‪ -‬ﺳﺎﻧﺘﺎ ﺑﺎرﺑﺎرا‬

‫‪ 18‬اﮐﺘﺒﺮ ‪2004‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬ ‫در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﺼﻮﺻﺎً از ﻣﻘﺎﻟﻪي زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎدهي ﻓﺮاوان ﮐﺮدهام‪:‬‬

‫‪1. Judith Jarvis Thomson, "A defense of Abortion". Philosophy and Public Affairs 1(1971): 47-66.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎﻻت زﯾﺮ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺑﺤﺜﻬﺎي ﺳﻮدﻣﻨﺪي در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪2. Mary Anne Warren, " On Moral and Legal Status of Abortion". The Monist, Vol.57, no. 1(January‬‬ ‫‪1973).‬‬ ‫‪3. Jane English, "Abortion and the concept of a Person". Canadian Journal of Philosophy, vol.5,no.2‬‬ ‫‪(October 1975), pp. 233-243.‬‬ ‫‪4. Don Marquis, "Why Abortion Is Immoral". Journal of Philosophy, vol. 86 (April 1989).‬‬

‫و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻮدﻣﻨﺪ زﯾﺮ‪:‬‬

‫‪4. The Right and Wrongs of Abortion, Marshall Cohen, Thomas Nagel, and Thomas Scanlon, eds.‬‬ ‫‪Princeton: Princeton University Press, 1974.‬‬ ‫‪5. The Problem of Abortion, Joel Feinberg, ed. Belmont, Calif,: Wadsworth, 1973.‬‬

‫‪11‬‬