284

‫اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﺷﻤﺎره دوﻳﺴﺖ و ﻫﺸﺘﺎد و ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻓﺮوردﻳﻦ ﻣﺎه ‪1388‬‬

‫ﮔﺰارش راﻫﺒﺮدي ﺷﻤﺎره دوﻳﺴﺖ و ﻫﺸﺘﺎدو ﭼﻬﺎر‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ :‬ﻋﻔﻴﻔﻪ ﻋﺎﺑﺪي‬

‫ﻓﺎﻛﺲ‬

‫‪22801270 :‬‬

‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر‪ :‬ﺣﺴﻦ ﻣﻴﺮزاﻳﻲ‬

‫ﺗﻠﻔﻦ‬

‫‪22802525-8 :‬‬

‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ‪foreignpolicy @ csr.ir :‬‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪www.csr.ir :‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐاﻳﻦﮔﺰارشﻟﺰوﻣﺎًﺑﻴﺎﻧﮕﺮدﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺮﻛﺰﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬ ‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ‪1 ‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬

‫ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ در زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪوﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﻪ روﺳﻴﻪ ‪ 8‬ﺳﺎل رﺷﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻲرﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﻘﺶ‬ ‫ﻣﻬﻤﻲ در اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي روﺳﻴﻪ‬ ‫در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺎي ﻧﻔﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬اﻳﻨﻚ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدي روﺳﻴﻪ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮات ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫در روﺳﻴﻪ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي ﺑﺮ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و در ﻋﻴﻦ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫روﺳﻴﻪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ ‬اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫روﺳﻴﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ذﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺎزﻳﮕﺮان‬ ‫اﺻﻠﻲ در ﺑﺎزار اﻧﺮژي ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮي ﭼﻮن ﻗﺮار‬ ‫داﺷﺘﻦ روﺳﻴﻪ در ﻣﻴﺎن ده ﻛﺸﻮر ﺻﺎدر ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه دوم اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‬ ‫در ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎي دارﻧﺪه ذﺧﺎﻳﺮ ﻧﻔﺘﻲ ﺟﻬﺎن و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺳﻮﻣﻲ در ﻣﻴﺎن‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻔﺖ ﺟﻬﺎن را ﻧﻴﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﻳﺎد ﺷﺪه و اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ از اواﺧﺮ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي روﺳﻴﻪ در ﻫﺸﺖ ﺳﺎل اول ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖوﻳﻚ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻧﻔﺘﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻴﺰ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ واﺑﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ دﭼﺎر ﺗﺰﻟﺰل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺮوع ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ از ﺳﺎل ‪ 2007‬و ﺗﺎﺛﻴﺮ آن ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﺳﻮال ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﭼﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮي ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫داﺷﺖ؟ اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﺎﺛﻴﺮات ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﭘﻮﻟﻲ روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻟﺬا در اﻳﻦ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدي روﺳﻴﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮات ﺑﺤﺮان‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎدي روﺳﻴﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ اﻧﺮژي‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺎﺛﻴﺮات ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ‬

‫ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻛـﻪ روﺳـﻴﻪ از رﺷـﺪ ﺑـﺎﻻﻳﻲ در‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬رﺷﺪ ‪ 8‬درﺻﺪي در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ و‪ 10‬درﺻـﺪي‬ ‫در ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬رﻗـﻢ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ در رﺷـﺪ ﺳـﺎﻻﻧﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺤﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫـﺮ دو ﺣـﻮزه اﻗﺘﺼـﺎد واﻗﻌـﻲ و‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ‪3 ‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ روﺳﻴﻪ ﺿﺮﺑﻪ وارد ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬روﺳﻴﻪ در ﺣﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ‬ ‫رﻛﻮد ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ رﺷﺪ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت روﺳﻴﻪ ﺑـﺮ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻼن اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺛﺮﮔﺬار ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در ﻣﻮاﺟﻬﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدي ﺿﻌﻴﻒ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﺗﻚ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﺑﻨﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دﭼﺎر ﺗﺰﻟﺰل ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪان اﺛﺮﮔﺬار ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺑﻪ ﻋﻤـﻞ آﻣـﺪه‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑـﺮ ﺷـﺶ ﺣـﻮزه ﻣﻬـﻢ اﻗﺘﺼـﺎدي‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ واﻗﻌﻲ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻠـﺰات‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم و ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺷﻮكﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه در ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫‪1‬‬ ‫روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮﻗﻒ ﻓﻮري ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺳﭙﺲ‬ ‫ﻣﻌﻜﻮس ﺷﺪن ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺮﻛﺖ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﺮار‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺰء ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺻﺪاي ﺧﺮد ﺷﺪن اﻋﺘﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ I‬ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ اﺛﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي آن در ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﻌﻬﺪات ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﻣﻮﺟﺐ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ درآﻣﺪﻫﺎي ﻣﺎزاد‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ و ﻣﺎﻟﻲ روﺳﻴﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻌﻲ ذﺧﺎﻳﺮ‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﻪﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ آﺳﻴﺐ‬ ‫ﺟﺪي ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر وارد ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬در ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮات ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ‪،‬‬ ‫اﺛﺮات ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫‪. The Global Credit Crunch‬‬

‫‪I‬‬

‫‪4‬‬

‫‪ ‬اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺎﻧﻜﻲ و ﻛﺎﻫﺶ ارزش ﻧﻔﺖ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺧﺮوج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ‬ ‫روﺳﻴﻪ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را در ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﻲ و ﻣﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 2،‬ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻦ وﺟﻮد ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﻲ روﺳﻴﻪ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﻔﺖ‬ ‫ﮔﺮوه اﺻﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ .1 :‬ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ .2 ،‬ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ .3 ،‬ﻣﻨﺎﻃﻖ‬ ‫)دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ(‪ .4 ،‬ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ‪ .5 ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي‪ .6 ،‬ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻏﻴﺮ ﺑﻮﻣﻲ و‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ و ‪ .7‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ در ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدي روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان‬ ‫ﮔﻔﺖ اﺛﺮ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎد داﺧﻠﻲ ﺑﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ دو ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ‪5 ‬‬ ‫‪ ‬ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧـﺎرﺟﻲ‪ ،‬در ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪2005 -2008 ،‬‬ ‫‪4‬‬ ‫)ارﻗﺎم ﺑﻪ درﺻﺪ اﺳﺖ(‬ ‫ﻧﻴﻤﻪ اول‬ ‫‪2008‬‬

‫‪2007‬‬

‫‪2006‬‬

‫‪2005‬‬

‫‪37.4‬‬

‫‪65.7‬‬

‫‪53.5‬‬

‫‪77.7‬‬

‫ﻛﻞ ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺎري‬

‫‪1.7‬‬

‫‪0.8‬‬

‫‪1.4‬‬

‫‪0.9‬‬

‫ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﺻﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻠﺪاري‬

‫‪22.6‬‬

‫‪50.1‬‬

‫‪33.1‬‬

‫‪30.7‬‬

‫ﺻﻨﺎﻳﻊ اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ‬

‫‪13.1‬‬

‫‪14.8‬‬

‫‪19.0‬‬

‫‪46.1‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺻﻨﻌﺘﻲ‬

‫‪62.6‬‬

‫‪34.3‬‬

‫‪46.5‬‬

‫‪22.3‬‬

‫ﻛﻞ ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺎري‬

‫‪33.9‬‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0.4‬‬

‫‪1.1‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺎز‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻮزﻳﻊ آب‬

‫‪5.3‬‬

‫‪3.2‬‬

‫‪2‬‬

‫‪0.9‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬

‫‪8.0‬‬

‫‪11.7‬‬

‫‪6.1‬‬

‫‪5.9‬‬

‫‪n/a‬‬

‫‪0.2‬‬

‫‪0.2‬‬

‫‪0.2‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﺧﺮد و ﻛﻼن‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬ ‫و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎزي‬ ‫‪(Retail and wholesale trade,‬‬ ‫‪maintenance of vehicles,‬‬ ‫)‪home appliances‬‬ ‫ﻫﺘﻞﻫﺎ‪ ،‬رﺳﺘﻮرانﻫﺎ‬

‫‪1.5‬‬

‫‪2.1‬‬

‫‪2.8‬‬

‫‪1.9‬‬

‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬

‫‪1.3‬‬

‫‪4.0‬‬

‫‪11‬‬

‫‪4.5‬‬

‫ﻣﺎﻟﻲ‬

‫‪11.9‬‬

‫‪11.8‬‬

‫‪23.5‬‬

‫‪7.1‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎتﻫﺎي داراﻳﻲ واﻗﻌﻲ‪ ،‬اﺟﺎرهاي و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺮﻃﻲ‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0.4‬‬

‫‪0.6‬‬

‫ﺗﺪارﻛﺎت دﻳﮕﺮ ﺗﺴﻬﻴﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺨﺼﻲ‬ ‫‪(Real estate operations,‬‬ ‫‪leasing, and services‬‬ ‫)‪provision‬‬

‫از ‪ 19‬ﻣﻲ ﺗﺎ ‪ 7‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ،2008‬ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺪود ‪ 1‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮن دﻻر )ﻳﻌﻨـﻲ ﺣـﺪود‬ ‫‪ 84‬درﺻﺪ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ روﺳـﻴﻪ در ﺳـﺎل ‪ (2007‬از ﺑـﺎزار ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫‪6‬‬

‫‪ ‬اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﺛـﺮات ﺑﺤـﺮان ﻣـﺎﻟﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺮ اﻗﺘﺼـﺎد روﺳـﻴﻪ ﻣﺤﺴـﻮب‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﮔﺰارش ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺮﻳـﺎن ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ در ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ در ﻧﻴﻤﻪ اول ‪ ،2008‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺳﺎل ‪ 13/5 ،2007‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﻛـﺎﻫﺶ داﺷـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﻨﺘﺮل دوﻟﺖ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﻲ در روﺳـﻴﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﺴﻜﻮ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ اﺳﺘﻘﺮاض ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ روﻳﻜـﺮد در ﻣﺠﻤـﻮع‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﻲ در روﺳﻴﻪ از ‪ 27/8‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﺳـﺎل ‪ ،2007‬ﺑـﻪ‬ ‫‪ 11/1‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﻧﻴﻤﻪ اول ‪ ،2008‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﻋـﻮض اﺳـﺘﻘﺮاض‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ از ‪ 53/4‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﺳـﺎل ‪ ،2006‬ﺑـﻪ ‪ 152/9‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر در‬ ‫‪ ،2007‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ‪ 63/6‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﺳﺎل ‪ ،2008‬ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬در واﻗﻊ در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﻛﻞ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧـﺎرﺟﻲ از ‪ 77‬درﺻـﺪ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ ،2005‬ﺑﻪ ‪ 85/2‬درﺻﺪ در ﻧﻴﻤﻪ اول ‪ ،2008‬رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ و ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺮﺿﻪ )ارزش ارﻗﺎم ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر(‬

‫‪5‬‬

‫ﻧﻴﻤﻪ اول‬ ‫‪2008‬‬

‫‪2007‬‬

‫‪2006‬‬

‫‪2005‬‬

‫‪11.1‬‬

‫‪27.8‬‬

‫‪13.7‬‬

‫‪13.1‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ‪Foreign direct‬‬ ‫(‬ ‫)‪investment inflows‬‬

‫‪527.1‬‬

‫‪463.5‬‬

‫‪310.6‬‬

‫‪257.2‬‬

‫ﺳﻬﺎم ﻗﺮﺿﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ‪External debt‬‬ ‫(‬ ‫)‪stock‬‬

‫‪63.6‬‬

‫‪152.9‬‬

‫‪53.4‬‬

‫‪43.7‬‬

‫‪74.7‬‬

‫‪180.7‬‬

‫‪67.1‬‬

‫‪57.7‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺮض ﺧﺎرﺟﻲ ‪(External debt‬‬ ‫)‪flows‬‬ ‫ﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪Total capital‬‬ ‫(‬ ‫)‪flows‬‬

‫‪%85.2‬‬

‫‪%84.6‬‬

‫‪%79.6‬‬

‫‪%77.0‬‬

‫درﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺮﺿﻪ از ﻛﻞ ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫‪(Share of debt flows as a percent‬‬ ‫)‪of total capital inflows‬‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ‪7 ‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ رﻗﺎﺑﺖ و ﺳﻮد از دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري روﺳﻴﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ رﻗﺎﺑﺖ و ﻛﺎﻫﺶ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﻮد در ﻣﻴﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران‬ ‫داﺧﻠﻲ ﺷﻮد و از اﻳﻦ رو ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪ‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺳﻮد ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ روﺳﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﻮزهء‬ ‫اﻧﺮژي و ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺖ‪ ،‬دﻟﻴﻞ آن ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪان ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﻲ‬ ‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي روﺳﻴﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺤﺮان در ﺗﺠﺎرت اوراق‬ ‫ﺑﻬﺎدار رﻫﻨﻲ )‪ I ( MBS‬ﺗﺎﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي روﺳﻴﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪودي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺪﻫﻲﻫﺎي وﺛﻴﻘﻪﮔﺬاري ﺷﺪه )‪ I I (CDOS‬و‬ ‫و ﺳﻴﺴﺘﻢ وامﻫﺎي وﺛﻴﻘﻪﮔﺬاري ﺷﺪه )‪ III(CLOS‬دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ در ﺳﺎل ‪ ،2007‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﻘﺪار ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي روﺳﻴﻪ از‬ ‫ژوﺋﻦ ‪ 2007‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ 6.‬در واﻗﻊ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﭘﻮﻟﻲ روﺳﻴﻪ از ﻛﺴﺮي ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در اﺛﺮ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ رﻧﺞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺑﺤﺮان ﺳﺎل ‪ ،1997‬ﻳﻜﻲ از واﻛﻨﺶﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬ ‫روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻛﺴﺮي ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ادﻏﺎم ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﭼﻴﺰي‬ ‫ﺣﺪود ‪ 31‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ 7.‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از آن ﻣﻮﺟﻮدي‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ روﺳﻴﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﺑﺪﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ‪ 38‬درﺻﺪ ﻣﻮﺟﻮدي ﺗﻨﻬﺎ در ﭘﻨﺞ ﺑﺎﻧﻚ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮد‪ 8.‬ﺑﺎ‬ ‫‪I‬‬

‫‪.Mortgage- Based Securities‬‬ ‫‪.Collateralized Debt Obligations‬‬ ‫‪III‬‬ ‫‪. Collateralized Loan Obligations‬‬ ‫‪II‬‬

‫‪8‬‬

‫‪ ‬اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ روﺳﻴﻪ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻮﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺳﻮدﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﭘﻮل ارزان‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر دارد‪ .‬اﺛﺮ ﻣﻬﻢ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻮﻟﻲ روﺳﻴﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ اواﺧﺮ‬ ‫ﺳﺎل ‪ ،1999‬ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ روﺳﻴﻪ ‪ 12/6‬درﺻﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎزان روﺳﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﻪ ‪ 25‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ دادﻧﺪ‪ .‬در آن ﻫﻨﮕﺎم ‪ 21‬ﺑﺎﻧﻚ روﺳﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﺻﺪ در ﺻﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺎرﺟﻲ درآﻣﺪ و ‪ 12‬ﺑﺎﻧﻚ ﺗﺤﺖ ‪ 50‬درﺻﺪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻴﺶ از ‪ 150‬ﺑﺎﻧﻚ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ درﺻﺪي‬ ‫از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺎرﺟﻲ واﮔﺬار ﻛﺮدﻧﺪ‪ 9.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ روﺳﻴﻪ اﻣﺮوز ﺛﺒﺎت دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻔﺎوت‬ ‫آﺷﻜﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ اﻣﺮوز و وﺿﻌﻴﺖ ﺳﺎل ‪ ،1998‬ﺑﻌﻼوه‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪاي ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ روﺳﻴﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫‪10‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ‪ 50‬درﺻﺪ از ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﺪ‪ 30 ،‬اﻟﻲ ‪ 35‬درﺻﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﻘﺮاض‬ ‫ﺑﻮد و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﻮد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ وﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ روﺳﻴﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮد اﺻﻠﻲ ﻳﻚ واﺳﻄﻪ ﭘﻮﻟﻲ را اﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ‬ ‫‪11‬‬ ‫ﻣﻴﺎن ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺰ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪ را ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ در ﺑﺮ ﻫﻢ ﺧﻮردن ﺗﻌﺎدل ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻻت‬ ‫داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ اﻳﻮاﻧﻮا ‪ I‬در ﺳﺎل ‪ ،2007‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺎدل ﻧﺮخ‬ ‫ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻻت واﻗﻌﻲ ﺑﺮاي روﺳﻴﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻌﺎدل ﺗﺠﺎري اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ در‬ ‫‪. Ivanova‬‬

‫‪I‬‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ‪9 ‬‬ ‫ﺣﺎﻟﻴﺴﺖ ﻛﻪ او ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻟﻪ واﻗﻌﻲ روﺳﻴﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 45‬ﺗﺎ ‪ 85‬درﺻﺪ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ،2006‬ﻛﺎﻫﺶ ارزش داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻮاﻧﻮا اﻳﻦ ﻛﻢ ارزشﮔﺬاري را ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي روﺳﻴﻪ ‪ ،CBR‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎدل در راﺑﻄﻪ ﺗﻮرم و‬ ‫ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪ 12.‬در ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﺎري ﻧﻴﺰ در آﻏﺎز ﺳﺎل‬ ‫‪ ،2009‬روﺑﻞ روﺳﻴﻪ ‪ 20‬درﺻﺪ ارزش ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﺮخ ﺑﺮاﺑﺮي روﺑﻞ از ‪ 31‬روﺑﻞ و ‪ 28‬ﻛﻮﭘﻚ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ‬ ‫دﻻر در ﺳﺎل ‪ ،2002‬ﺑﻪ ‪ 24‬روﺑﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ دﻻر در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ‪،2007‬‬ ‫رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻨﻚ ﻫﺮ ‪ 30‬روﺑﻞ و ‪ 50‬ﻛﻮﭘﻚ ﺑﺎ ﻳﻚ دﻻر ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ روﻧﺪ ﻧﺰوﻟﻲ ﺗﺎ ﺑﺮاﺑﺮي ‪ 36‬روﺑﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻚ دﻻر‬ ‫‪13‬‬ ‫اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي روﺳﻴﻪ از دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ،2008‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ‪57/4‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺳﻌﻲ در اﻳﺠﺎد ﺛﺒﺎت در ارزش روﺑﻞ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻻدﻳﻤﻴﺮ ﭘﻮﺗﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ در ﻣﺎه دﺳﺎﻣﺒﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻋﻼم ﻛﺮد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺧﺎرﺟﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر از اﻳﻦ ﭘﺲ ﺑﺎ روﺑﻞ روﺳﻴﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ از اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ از‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ارزش ﭘﻮل دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ روﺳﻴﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ‬ ‫‪ 1997‬و ﻛﺎﻫﺶ ارزش روﺑﻞ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻜﺜﻴﺮ روﺑﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ روﺳﻴﻪ ﭘﺲ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي ﺑﺮ اﺳﺎس دو رژﻳﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ از‬ ‫ﺟﻮﻻي ‪ 1992‬ﺗﺎ ژوﺋﻦ ‪ 1995‬ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮده و ﺳﭙﺲ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ ﻛﻪ از ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‬ ‫‪14‬‬ ‫‪ 1998‬ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺛﺮات ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻬﺎي ﻧﻔﺖ‬

‫ﺳﺎل ‪ ،2007‬ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﺎﭘﻲ در رﺷﺪ ﺑﺎﻻي اﻗﺘﺼﺎدي روﺳﻴﻪ ﺑﺎ ﺑﺮآورد‬ ‫‪ 8/1‬درﺻﺪ رﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺮخ ﺑﻴﺸﺘﺮ از رﺷﺪ‬

‫‪10‬‬

‫‪ ‬اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﻀﻮ ﮔﺮوه ‪ G8‬ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺼﺮف و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺮكﻫﺎي اﻳﻦ رﺷﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺎزاري روﺳﻴﻪ ﻇﺎﻫﺮا در اﺛﺮ ﻛﻤﺒﻮد داد و ﺳﺘﺪ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻮرم ﺑﻪ ‪ 11/9‬درﺻﺪ رﺳﻴﺪه و ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي دوﻟﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ روﻧﻖ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ دارد‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ اﻳﻦ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در درﺟﻪ اول‬ ‫ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ در اﻳﻦ دوره ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﻨﻚ اﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ دو ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻬﻢ در ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ در ﺣﻮزه اﻧﺮژي‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫ﺑﻬﺎي ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ اﺛﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮك ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺼﺮﻓﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻳﻜﻲ‬ ‫دﻳﮕﺮ از اﺛﺮات ﻣﻴﺎن ﻣﺪت ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﺣﻮزه اﻧﺮژي‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺣﻮزه اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان‬ ‫اﺛﺮات ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ را در دو ﺑﺴﺘﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ و‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺮﺳﻮده اﺳﺘﺨﺮاج و ﺻﺪور اﻧﺮژي روﺳﻴﻪ و ﺗﻌﻠﻴﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺷﻮك ﺗﻘﺎﺿﺎ‬

‫ﺷﻮك ﺗﻘﺎﺿﺎ از اﺛﺮات ﭼﺮﺧﻪ رﻛﻮد اﻗﺘﺼﺎدي در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ رﻛﻮد اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ‪-3/5‬‬ ‫درﺻﺪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ اﺛﺮي ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫اﺛﺮ اﻳﻦ رﻛﻮد ﺑﺰرگ ﺑﺮ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭼﻴﻦ و اروﭘﺎ ﻛﻪ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻧﺮژي‬ ‫روﺳﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﺛﺮ اﻳﻦ رﻛﻮد‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ ﭼﻴﻦ‬ ‫از ‪ 11‬درﺻﺪ ﺑﻪ ‪ 6‬درﺻﺪ و اروﭘﺎ از ‪ 2/5‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﻴﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﺛﺮ دو‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ‪11 ‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي را ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه اﻧﺮژي در روﺳﻴﻪ و ﺳﻬﻢ‬ ‫ﺻﺎدرات آن در ﺑﻮدﺟﻪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻗﺮار داد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ‬ ‫ﮔﺰارش ﺳﺎل ‪ 2008‬آژاﻧﺲ اﻧﺮژي‪ ،‬روﺳﻴﻪ ﺻﺎﺣﺐ ‪ 60‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ‬ ‫اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ روزاﻧﻪ ‪ 9/8‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺗﺎ ﺳﺎل‬ ‫‪ 2008‬و ﻣﺼﺮف ‪ 2/8‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺸﻜﻪ از ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‪ 7 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺸﻜﻪ را‬ ‫ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش ﻣﻘﺎﻣﺎت رﺳﻤﻲ روﺳﻴﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪ 4/4‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬ ‫ﺑﺸﻜﻪ از اﻳﻦ ﻧﻔﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺧﺎم اﺳﺖ و‪ 70‬درﺻﺪ از ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺷﺪه ﺻﺎدر ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 30‬درﺻﺪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﺎر ﺳﺎﻻﻧﻪ در ﺳﺎل ‪ ،2005‬ﺟﺪول ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در‬ ‫روﺳﻴﻪ )‪ 55‬درﺻﺪ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ 16 ،‬درﺻﺪ زﻏﺎل‪ 5 ،‬درﺻﺪ ﻫﺴﺘﻪاي‪19 ،‬‬ ‫درﺻﺪ ﻧﻔﺖ و ‪ 5‬درﺻﺪ ﺑﺮق آﺑﻲ اﺳﺖ(‪ ،‬در واﻗﻊ روﺳﻴﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺧﺎم اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه را ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت روﺳﻴﻪ در‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻗﺪﻳﻤﻲاﺳﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در ﺻﺪور‬ ‫ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻔﺖ ﺧﺎم و ﮔﺎز اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻼروس‪،‬‬ ‫اوﻛﺮاﻳﻦ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻟﻬﺴﺘﺎن و دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻧﺮژي اروﭘﺎ از ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﺑﻪ‬ ‫‪ 800‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎل ‪ 2030‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﻣﺴﻜﻮ و ﻣﺸﻜﻼت اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي روﺳﻴﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اوﻛﺮاﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻗﺎره‪ ،‬اروﭘﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ‪ BTC‬ﻳﺎ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻛﻮ‪ -‬ﺗﻔﻠﻴﺲ‪ -‬ﺟﻴﻬﺎن‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻔﺖ آن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ روﺳﻴﻪ را‬ ‫ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﺪود ﻳﻚ ﺳﻮم از ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺻﺎدر ﺷﺪه‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎوﮔﺎن درﻳﺎﻳﻲ در درﻳﺎي ﺳﻴﺎه ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎده‬

‫‪12‬‬

‫‪ ‬اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬روﺳﻴﻪ روزاﻧﻪ ‪ 200‬ﻫﺰار ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻧﻴﺰ از ﻃﺮﻳﻖ راه آﻫﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﻲ و ﻣﺮﻛﺰ ﭼﻴﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺘﻲ ﻳﻮﻛﻮس ‪ I‬ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ روﺳﻴﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﻦ را ﻫﺪاﻳﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ از دور ﺧﺎرج ﺷﺪن اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫دوﻟﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﻟﻄﻤﻪ وارد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻟﻮك‬ ‫اوﻳﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه راه آﻫﻨﻲ را ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻜﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻛﺎﻫﺶ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﻧﺮژي روﺳﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﻳﻌﻨﻲ آﺗﺴﺎو ‪ I I‬در ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ‬ ‫ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن ﺑﻪ آﻻﺷﺎﻧﻜﻮ ‪ I I I‬در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ ﭼﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ‪ 200‬ﻫﺰار‬ ‫ﺑﺸﻜﻪ در روز ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﻮﻳﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬

‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ روﺳﻴﻪ ﺑﻪ‬ ‫‪15‬‬ ‫واﺳــﻄﻪ ﻛﻨﺘــﺮل دوﻟﺘــﻲ ﺑــﺮ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي ﺗﻮﻟﻴــﺪ و ﻋﺮﺿــﻪ ﻧﻔــﺖ اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي روﺳﻲ رواﺑﻂ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ روﺳﻴﻪ دارﻧﺪ و دوﻟﺖ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫و ﺻﺪور اﻧﺮژي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎﻣﻞ دارد‪ .‬ﮔﺎزﭘﺮوم و ﺗﺮاﻧﺲ ﻧﻔﺖ ﺑﺎزوﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري‬ ‫دوﻟﺖ روﺳﻴﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﺻـﺪور ﮔـﺎز ﻃﺒﻴﻌـﻲ و ﻧﻔـﺖ ﺧـﺎم اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺮژي ﻛﺸﻮر را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ رﻳﺸـﻪ در زﻣـﺎﻧﻲ دارد ﻛـﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم ﺧﺼﻮﺻـﻲ ﺳـﺎزي‬ ‫ﻣﻴﺨﺎﺋﻴﻞ ﺧﻮدروﺳﻜﻲ‪ I V‬ﺷﺮﻛﺖ ﻳﻮﻛﻮس را ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘـﺮل ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬آن زﻣـﺎن‬ ‫ﻳﻮﻛﻮس ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي اﻧﺮژي ﺟﻬﺎن ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ زودي دﭼـﺎر‬ ‫‪I‬‬

‫‪.UKOS‬‬ ‫‪. Atasu‬‬ ‫‪III‬‬ ‫‪.Alashankou‬‬ ‫‪IV‬‬ ‫‪. Chodorkowski‬‬ ‫‪II‬‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ‪13 ‬‬ ‫رﻛﻮد ﺷﺪ و در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪات ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬داراﻳﻲ آن ﺑﻪ ﻓﺮوش رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن اﻳـﻦ روﻳﻜـﺮد روﺳـﻴﻪ را ﺗـﺎﻛﺘﻴﻜﻲ ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل و ﻧﻔـﻮذ در‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻣﻬﻤﺘﺮ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﺴﻜﻮ ﺑـﻪ‬ ‫درآﻣﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ از ﺣﻮزه اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺣـﺪاﻗﻞ‬ ‫‪ 25‬دﻻر ﺗﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮآورد ‪ 65‬درﺻﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ در ﺑﺎزار ﻣﻨﻬـﺎي‬ ‫‪ 21‬دﻻر اﺳﺖ‪ I .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺑﺮآورد‪ ،‬دوﻟﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪ 47‬دﻻر ﺑﺮاي ﺻﺪور ﻫـﺮ‬ ‫ﺑﺸﻜﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﮔﺎز و ﻧﻔﺖ روﺳﻴﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺤـﺖ‬ ‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ در ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ‪ ،‬در‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻴﺰ دوﻟﺖ ‪ 20‬دﻻر ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔـﺖ درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻜﻮ ﺑﻪ ذﺧﺎﻳﺮ ارزي ﻫﺸﺖ ﺳﺎل روﻧﻖ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﻧﻔﺖ ﭼﺸﻢ ﻣﻲدوزد‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺟﺴﺖوﺟﻮي‬ ‫راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺛﺒﺎت در ﺑﻬﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز در روﻧﺪ ﻧﺰوﻟﻲ ارزش اﻧﺮژي‪،‬‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راﻫﻜﺎري ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺻﺎدرات ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻘﺎﻣﺎت روﺳﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻮزهﻫﺎ را ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺰاﻳﺶ داد و ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻲ از‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎي اﻧﺮژي را ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ‬ ‫روﺳﻴﻪ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ ،2008‬ﺑﻪ ‪ 9/79‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺸﻜﻪ در روز رﺳﻴﺪه ﺑﻮد و‬ ‫‪ .I‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﻌﺮﻓﻪ را ‪ x‬ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ را ‪ ،y‬در واﻗﻊ اﻳـﻦ ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪار ‪ x‬ﭼﻴﺰي ﺣﺪود ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 25‬دﻻر ﺗﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ )‪ (%65y -$21‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ در‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺎده ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن روﺳﻲ اﻧﺘﻈـﺎر داﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ‬ ‫ﻫﻤﻮاره ﺑﻬﺎي ﻫﺮ ﺑﺸﻜﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 70‬دﻻر ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫‪25 <X‬‬ ‫‪%65 Y -21>X‬‬ ‫‪%65Y-21>25‬‬ ‫‪Y>70.9$‬‬

‫‪14‬‬

‫‪ ‬اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ،2007‬ﭼﻴﺰي ﺣﺪود ‪ 0/8‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ داﺷﺖ‪ ،‬در ﺳﺎل‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻴﻼدي ﺑﻴﺶ از ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 5‬درﺻﺪ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﺎ وﺟﻮد‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ روسﻫﺎ ﻣﻲداﻧﻨﺪ اﮔﺮ ﭼﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد آﺛﺎر ﺑﺤﺮان‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ و واﺑﺴﺘﮕﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﺎز‬ ‫روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻃﺮفﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﻋﻘﺐ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻃﺮحﻫﺎي ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺣﻞ ﺗﻨﺶﻫﺎ و ﺣﻔﻆ ﻣﻌﺎﻣﻼت اﻧﺮژي ﺑﺎ روﺳﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺑﻪ زودي در ﺳﺎل ‪ 2009‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي آﺳﻴﺎي ﻣﺮﻛﺰي و ﻗﻔﻘﺎز ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﺧﻮد ﺑﻪ اروﭘﺎ دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ و اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﻣﺎﻧﻮر روﺳﻴﻪ ﺑﺎ اﺑﺰار اﻧﺮژي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از ﻃﺮف‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﭼﻴﻦ در ﺳﺎل ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﻣﻴﻼدي‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ اﻧﺮژي ﭼﻴﻦ ﺑﻪ روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت روﺳﻨﻔﺖ ‪ I‬روﺳﻴﻪ و ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻧﻔﺖ ﭼﻴﻦ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻧﻴﺰ درﺑﺎره ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ روﺳﺎي‬ ‫ﺟﻤﻬﻮر دو ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﻮﻗﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬ﺑـﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻛـﺎﻫﺶ ﺑﻬـﺎي ﻧﻔـﺖ در ﺣﺎﻟﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﮔــﺰارش‬ ‫آﻟﻔﺎﺑﺎﻧﻚ ‪ I I‬ﺣﻮزه ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ‪ 1/5‬درﺻـﺪ از ﺳـﺎل ‪ ،2000‬ﺣـﺪود‬ ‫‪ 20/5‬درﺻﺪ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ روﺳـﻴﻪ را در ﺳـﺎل ‪ 2007‬ﺗﺸـﻜﻴﻞ‬ ‫ﻣﻲداد و ﻃﺒﻖ ارزﻳﺎﺑﻲ ‪ IMF‬و ﺑﺎﻧـﻚ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻔـﺖ و ﮔـﺎز ﺣـﺪود ‪60‬‬ ‫درﺻﺪ از در آﻣﺪ ﺻﺎدراﺗﻲ روﺳﻴﻪ را ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﻣـﻲدﻫـﺪ و ‪ 30‬درﺻـﺪ از‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺎرﺟﻲ ‪ FDI‬در روﺳﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻮزه اﺧﺘﺼﺎص‬ ‫دارد‪ 16.‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد واﺑﺴـﺘﮕﻲ اﻗﺘﺼـﺎد روﺳـﻴﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺎدرات ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻧﻔﺖ و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺣﺎﺻﻞ از ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔـﺖ‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ‬

‫‪. Rosneft‬‬ ‫‪. Alfa Bank‬‬

‫‪I‬‬

‫‪II‬‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ‪15 ‬‬ ‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺮ درآﻣﺪ دوﻟﺘﻲ روﺳـﻴﻪ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴـﺖ اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر ﺑـﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري و‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺻﺎدرات اﻧﺮژي را ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﻮاﺟـﻪ ﻛﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺪانﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز روﺳـﻴﻪ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ در آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﻣﺨﺎﻃﺮات روﺳﻴﻪ‬

‫ﻣﺴﺎﻟﻪاي ﻛﻪ ﻋﺼﺮ ﻓﺮا ﺑﺤﺮان را ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ روﺳﻴﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺲ از‬ ‫ﺑﺤﺮان اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر از اﻳﻦ ﺑﺤـﺮان ﺳـﻮد ﺑـﺮده ﻳـﺎ ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ؟ در واﻗﻊ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲداد اﻗﺘﺼـﺎد‬ ‫روﺳﻴﻪ در دراز ﻣﺪت در اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻼن‪ ،‬ﻣﻮاد ﺧﺎم و ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺎ ﭼـﺎﻟﺶ روﺑـﺮو‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ 17،‬ﻫﻢ اﻳﻨﻚ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺤـﺮان ﻣـﺎﻟﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي روﺳـﻴﻪ‬ ‫داراي ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺨـﺎﻃﺮات اﻗﺘﺼـﺎدي را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت روﺳﻲ اﺑﺘﺪا ﺑﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﺟﺎري اﻗﺘﺼـﺎدي‬ ‫در ﺟﻬﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ روﺳﻴﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرﺗﻲ آﺳـﻴﺐ‬ ‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﻮد‪ .‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻋﻘﻴـﺪه ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن در ﭘﻲ ﻣﺨﺎﻃﺮات اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑـﻞ ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﺳﭙﺎرف ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﺑﺤﺮان ﺑـﺮ ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ روﺳﻴﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺧﻴﺰش اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ ﻓﻌﻠﻲ اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر‬ ‫‪18‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ اﻳﻦ رژﻳﻢ ﻗﺮﻳﺐاﻟﻮﻗﻮع ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺮات اﻗﺘﺼﺎدي روﺳﻴﻪ در اﺛﺮات ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﺮوج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي و ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺰ در ﺑﻄﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺤﺮانﻫﺎ ﻧﻬﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺑﺤـﺮان‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ و ﭘﻮﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد روﺳـﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻴـﺰان ذﺧـﺎﻳﺮ اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮر از ‪597‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ رﻗﻢ ‪ 516‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ ﻛﺸﻮر در ﺳﺎل ‪ ،2009‬ﺑﺮاي ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ ﺑـﺎر ﻃـﻲ ده‬

‫‪16‬‬

‫‪ ‬اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ راﺳـﺘﺎ ذﺧـﺎﻳﺮ ارزي و‬ ‫ﻃﻼي روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﺮده و ﺑﻪ ‪ 141‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر رﺳـﻴﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ارزﻳﺎﺑﻲ وزارت اﻗﺘﺼﺎد و داراﻳﻲ روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻮدﺟـﻪ دوﻟـﺖ در ﺳـﺎل‬ ‫‪ ،2009‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ‪ 6‬درﺻﺪ درآﻣﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠـﻲ ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﮔــﺰارش ﺑﺎﻧــﻚ ﺟﻬــﺎﻧﻲ از اﻗﺘﺼــﺎد روﺳــﻴﻪ در ﺳــﺎل ‪ ،2008‬ﻛــﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬ ‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻲ روﺳﻴﻪ در ﺳﺎل ‪ 2009‬را ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ 3‬درﺻﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ 19.‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي روﺳﻴﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ روﺳﻲ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎي ﻃﻼﻳـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻨﻄﻘﻪاي و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﺪاﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺿـﻤﻦ ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺛﺮات ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻓﺮﺻﺖ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ ﺷـﺪن‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﺷﺮق آﺳﻴﺎ و اروﭘﺎ ﺑﺎ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬و ﺑﺤـﺮان اﻗﺘﺼـﺎدي ﻓﺮاﮔﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي روﺳﻴﻪ در ﺟﻬﺖ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪن ﺑـﻪ رﻫﺒـﺮ اﻗﺘﺼـﺎدي‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺤـﺮان در اﻗﺘﺼـﺎد آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻣﻮﺟـﺐ ﻇﻬـﻮر‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﺧﺘﺼﺎراً ‪ I BRIC‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺑﺮﻳﻚ )ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻫﻨﺪ و ﭼﻴﻦ( ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺷﺎﻫﺪ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧـﺎﻟﺺ داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري و ذﺧﺎﻳﺮ ارزي ﻋﻈﻴﻢ آنﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺷـﺪه از ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺤﺮان ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ راﺣـﺖﺗـﺮ ﺷـﻮكﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮده و اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﺑﻴﺶﺗـﺮي در ﻗﺒـﺎل ﻛـﺎﻫﺶ رﺷـﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﭼﻴﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪن‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺠﺎرت اوراق ﺑﻬﺎدار رﻫﻨﻲ )‪ (MBS‬ﭼﻨﺪان ﺷﻔﺎف ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮزﻳﻞ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫‪. Brazil , Russia , India , China‬‬

‫‪I‬‬

‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ‪17 ‬‬ ‫ﻣﺼـــﺎﻓﺖ دور ﺷـــﺮاﻳﻂ ﺳـــﺨﺘﺘﺮي ﺑـــﺮاي رﻗﺎﺑـــﺖ دارد و ﻫﻨـــﺪ داراي‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه روﺳـﻴﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﻣﺒﺘﻜﺮ ﻓﺮﺻـﺖ ﻣﻮﺟـﻮد ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺿـﻤﻦ اﻳﻨﻜـﻪ زﻣﻴﻨـﻪ ﻧﻔـﻮذ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺮﻣﻠﻴﻦ در ﺣﻮزة ﻫﻤﺴـﺎﻳﮕﺎن ﻧﺰدﻳـﻚ در آﺳـﻴﺎي‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي ﻓﺮاﻫﻢﺗﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻳﻌﺘﺮ ﭘﻴﻤـﻮدن ﭘﺮوﺳـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺷﺪن ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد اروﭘﺎ در اﻳﻦ ﻣﺠﺎل ﻣﻬﻴﺎﺗﺮ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻛﺸـﻮرﻫﺎي‬ ‫ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﻧﺰدﻳﻚ اوﻛﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻼروس و ﻣﻮﻟﺪاوي از ﻳﻚ ﺳﻮ‪ ،‬ﻓﻨﻼﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎرﺳﺘﺎن‪،‬‬ ‫اﺳــﻠﻮاﻛﻲ و ﺑﻠﻐﺎرﺳــﺘﺎن از ﺳــﻮي دﻳﮕــﺮ‪ ،‬در اﺗﺤﺎدﻳــﻪ اروﭘــﺎ ﺑﺴــﺘﺮي ﺑــﺮاي‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري روﺳﻴﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ دوﻣﻴﻦ اﺻﻞ ﻣﻬﻢ اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﺻﻼﺣﺎت روﺳﻴﻪ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺪرت اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﺑــﻪ اﻧﺤــﺮاف ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ روﺳــﻴﻪ از ﺻــﻨﻌﺖ داﺧﻠــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬در ﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬

‫ﺑﺎ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺑﺤـﺮان ﻣـﺎﻟﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ در‬ ‫روﺳﻴﻪ‪ ،‬در ﺣﻮزة ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮزهﻫﺎ ﻣﺤﺴﻮس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد در ﺳﺎل ‪ ،2009‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ رﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺗﺎ ‪ 3‬درﺻﺪ‪ ،‬روﺳﻴﻪ ﺑﺎ رﻛﻮد اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺰرﮔﻲ روﺑـﻪرو ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ذﺧﺎﻳﺮ ارزي ﻋﻈﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣﺤﺼـﻮل ‪8‬‬ ‫ﺳﺎل روﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدي روﺳﻴﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﻣﻮاﻧﻊ ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﻣﺴـﻠﻢ اﺳـﺖ اﻳـﻦ ﺑﺤـﺮان‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،‬ﺑـﺮاي روﺳـﻴﻪ داراي ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳـﺎ ﻋـﺪم‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﻬﺖ اﻳﻦ ﭼﺮﺧﺔ ﻣﺨﺎﻃﺮات ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪه‬

‫‪18‬‬

‫‪ ‬اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫اﺳﺖ و در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺎﺻـﻞ ﺷـﺪه از اﻳـﻦ ﭼﺮﺧـﻪ‪ ،‬وﺿـﻌﻴﺖ روﺳـﻴﻪ در‬ ‫داﺧﻞ و ﻧﻈﺎم ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

19  ‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ‬ :‫ﭘﺎﻧﻮﺷﺖﻫﺎ‬ 1

. Zeljko Bogetic , “ Russian Econominc Report No.17 “ , World Bank Russia Country Office , 2008. P3 2 . Daniel Buikema Fjærtoft , “Monetary Policy in Russia and Effects of the Financial Crisis “ , Research Council of Norway , Working Paper 2008-011 , P3 3 . Alexei Vedev , “Russian Banking System after Crisis 1998 (Key Tendencies and Structural Changes) “ , Econometoric Unit Vedi , P.2 4 . Zeljko Bogetic , “ Russian Econominc Report No.17 “ , World Bank Russia Country Office , 2008 , P.12 5 . Ibid. P.13 6 . Jacques Sapir, ”Russia and the wortd financial crisis: Impact ,opportunities and risks “, CEMI-EHESS , February 2008 , p.7 7 . Alexei Vedev , op.cit. p.13 8 . “General Assessment of Russia’s Banking System “ , state and Regulation of Russia’s Banking System ,Bank of Russia 1997 Annual Report p.80 9 . Astrid Tuminez , “Hobbling Along: Russian Banking Reform “ , PONARS Policy Memo 105 American International Group, Inc. and Council on Foreign Relations , January 2000. P.4 10 . Interview of Hainsworth in Rusrating , “ Russia’s Banking System in Firmly on It’s Feet “ , Availabe Online at 2009-1-10 at: http://www.rusrating.ru/en/news/story/mass_media/2008-11-26 11 . Mika Erkkilä , " Impact of financial crisis on the Russian economy ", 4/2008 , Availabe online at 2009-1 at: www.bof.fi/NR/rdonlyres/40961555-7277-4EA9-912847CC766790B6/0/focus0408e.pdf 12 . Daniel Buikema Fjærtoft , “Monetary Policy in Russia and Effects of the Financial Crisis “ , Research Council of Norway , Working Paper 2008-011 , P3. 13 . Christian Lowe , " Russia's ruble policy carries risks " , Reuters , Mon Dec 29, 2008. Availabe Online at 2009-01-17 at: http://www.reuters.com/article/GCA-Russia/idUSTRE4BS32H20081229 14 . Brigitte Granville , Sushanta Mallick , " Monetary Policy in Russia " , Springer Berlin Heidelberg , 2006. 15 . Bernard A. Gelb , " Russian Oil and Gas Challenges " , Congressional Research Service , January 3, 2006. P.3. 16 . "Russia Energy Data, Statistics and Analysis" - Oil, Gas, Electricity, Coal , Last Updated: May 2008 , Availabe Online at 2009-1 at: www.eia.doe.gov 17 . D. R. Belousov, V. A. Sal’nikov, A. Yu. Apokin, and I. E. Frolov , “Technological Modernization Trends of Leading Branches of Russian

‫ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﻴﻪ و ﺑﺤﺮان ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

20

Industry “ , Studies on Russian Economic Development, 2008, Vol. 19, No. 6, p 563 6582 ‫ ﺷﻤﺎره‬،‫ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‬،«‫ » ﻧﮕﺎه ﻛﺎخ ﻛﺮﻣﻠﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎﻧﻲ‬،‫ ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ‬.18 (‫ )رﺳﺎﻟﺖ دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ‬8 ‫ﺻﻔﺤﻪ‬4/9/87 > . Zeljko Bogetic , “ Russian Econominc Report No.17 “ , World Bank Russia Country Office , 2008. P33.

19