13 Pragmatism Kabirian

‫ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ) ﻋﻤﻞ‬ ‫ﮔﺮاﻳﯽ (‬ ‫ﻧﺎم درس‪:‬اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻬﺮﯼ ‪٢‬‬ ‫اﺳﺘﺎد‪:‬دﮐﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺤﺮﻳﻨﯽ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮ‪:‬ﺳﺎرا ﮐﺒﻴﺮﻳﺎن ﻣﻘﺪم‬

‫رﻳﺸﻪ و ﺳﺎﺑﻘﻪ‬ ‫ﻧﻬﻀﺖ‬ ‫اﺻﻄﻼح ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎرﻟﺰ ﭘﻴﺮس در ﺳﺎل ‪ ١٨٧٨‬وارد ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦاﺻﻄﻼح از‬ ‫واژﻩ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﭘﺮاﮔﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺻﻞ ﭘﻴﺮس)اﺻﻞ ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ(‬ ‫ﭼﺎرﻟﺰ ﭘﻴﺮس در ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ ١٨٧٨‬در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ”ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻓﻜﺎرﻣﺎن را روﺷﻦ آﻨﻴﻢ“ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻮﻳﺪ‪:‬ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺎ واﻗﻌ ًﺎ ﻗﻮاﻋﺪي ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي آﺴﺐوﺿﻮح آﺎﻣﻞ در اﻓﻜﺎرﻣﺎن درﺑﺎرﻩ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﻮﺟﻪ آﻨﻴﻢ ﺁن‬ ‫ﻣﻮﺿﻮعﺣﺎوي ﭼﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺘﺼﻮري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫رﻳﺸﻪ و ﺳﺎﺑﻘﻪ‬ ‫ﻧﻬﻀﺖ‬ ‫‪ ٢٠‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ازﭘﻴﺮس‪،‬در ﺳﺎل ‪،١٨٩٨‬وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻴﻤﺰ در ﺧﻄﺎﺑﻪاي درﻣﻘﺎﺑﻞ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﭘﺮوﻓﺴﻮرهﺎوﻳﻦ‬ ‫در داﻧﺸﮕﺎﻩ آﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺁن را ﻣﺠﺪدًا ﭘﻴﺶ آﺸﻴﺪ وآﺎرﺑﺮد ﺧﺎص ﺁن را در ﻣﻮرد ﻣﺬهﺐ ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬ ‫در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ‪ ،‬ذهﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻔﻜﺮ ﺑﻪ ‪ ٢‬ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫ﺳﺨﺖ اﻧﺪﻳﺸﺎن‪ :‬ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﺁرزوهﺎ‪ ،‬اﻣﻴﺪهﺎ و ﺁرﻣﺎﻧﻬﺎي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﻧﻈﻢ وﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪاي ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﻧﺮم اﻧﺪﻳﺸﺎن‪ :‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ و ﺗﻼش ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺗﻔﺎﻗﺎت و زوال اﻣﻮر را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻴﻤﺰ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﻌﻲ آﺮد آﻪ ﺳﺨﺖ اﻧﺪﻳﺸﺎن و ﻧﺮم اﻧﺪﻳﺸﺎن راﺁﺷﺘﻲ دهﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻤﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ‬ ‫روش ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﻜﻲ ﻗﺒﻞ از هﺮ ﭼﻴﺰ روﺷﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻧﺰاﻋﻬﺎي ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ آﻪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦﺻﻮرت‬ ‫ﻼ ﺁﻳﺎ ﺟﻬﺎن واﺣﺪ اﺳﺖ ﻳﺎ آﺜﻴﺮ؟ ﻣﻘﺪر اﺳﺖ ﻳﺎ ﺁزاد؟ﻣﺎدي اﺳﺖ ﻳﺎ روﺣﻲ؟‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫روش ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﻜﻲ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫”آﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ هﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﻪ آﻤﻚ رد ﮔﻴﺮي ﭘﻴﺎﻣﺪهﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺁن“‪.‬‬ ‫ﻼ ﺁﺷﻨﺎ در ﻓﻠﺴﻔﻪ دﻳﻨﻲ هﻤﺎن روﻳﻜﺮد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻴﻤﺰ‪ :‬ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ ﺑﻴﺎن روﻳﻜﺮدي آﺎﻣ ً‬ ‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺁن را در ﺷﻜﻠﻲ هﻢ رادﻳﻜﺎﻟﺘﺮ و هﻢ ﺑﻲ اﻳﺮادﺗﺮ از ﺁﻧﭽﻪ آﻪ ﺗﺎآﻨﻮن ﺑﻮدﻩ‪،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻘﻬﺎ و ﺳﺮﻣﻨﺸﺎءهﺎ ﭘﺸﺖ ﻣﻲآﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ اﻣﻮر واﻗﻊ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻞ و ﺑﻪ ﻗﺪرت‬ ‫رويﻣﻲﺁورد‪.‬‬ ‫ﺟﻴﻤﺰ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ از هﺮ واژﻩ‪ ،‬ارزش ﻋﻤﻠﻲ ﺁن را ﺑﻴﺮون ﺑﻜﺸﻴﺪ و در درون ﺳﻴﻼن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺎن ﺑﻪ آﺎراﻧﺪازﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ در ﺗﺒﺎر ﻋﻘﻴﺪﺗﻲاش‪ ،‬اﺳﺎﺳًﺎ ﺷﺎﺧﻪ روز ﺁﻣﺪ ﺷﺪﻩ ﺳﻨﺘﻲ ﺗﺠﺮﺑﻲ اﺳﺖ آﻪ ﺟﺮﻳﺎناﺻﻠﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ در‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻣﻠﻞ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ زﺑﺎن در ﻣﺪت ﺳﻪ ﺳﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻤﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ‬ ‫•ﭼﺮا و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﺖ هﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮔﺮاﻳﯽ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎزﻩ اﯼ در ﺁوردﻧﺪ؟‬ ‫ﺑﺪﻧﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻴﺎن ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺪﻩ ‪ ١٩‬رﺳﻴﺪ‪،‬از ﻋﻴﻮب ﺁﺷﮑﺎر در دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺁﻧﺎن‬ ‫رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪ ٥‬اﺻﻞ آﻪ ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﺖهﺎي ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺸﻮر ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮔﺮاﻳﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪ (١‬ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺳﺮﺷﺖ ﭘﺪﻳﺪﻩهﺎي ذهﻨﻲ ﺗﺄآﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ (٢‬ﺁﻧﺎن ﺑﻪ آﺎرآﺮدهﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﺗﺼﻮرات ﺗﺄآﻴﺪ ﻣﻲآﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (٣‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻓﺮﺿﻴﻪي ﺗﺠﺮﺑﻴﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﻲ را آﻪ دادﻩهﺎي ﺣﺴﻲ را ذاﺗًﺎ‬ ‫ﺟﺪاﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (٤‬ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﺖهﺎ‪ ،‬اﻳﺪﻩهﺎ را »هﺪفﻣﻨﺪ و ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﮕﺮ« ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ (٥‬ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﭼﻮﻧﺎن آﻴﻔﻴﺘﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ آﺮدﻧﺪ آﻪ اﻳﺪﻩهﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮًا ﺁﻧﻬﺎ را در آﻨﺶ آﺴﺐﻣﻲآﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻤﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮔﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ و اﺑﺰار اﻧﮕﺎري ﻳﺎ ﻧﻮع دﻳﮕﺮ ﺁن ”آﺎرﺑﺮد‬ ‫ﮔﺮاﻳﻲ“ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺳﻪﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺘﻮاﻟﻲ در ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ واﺣﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪﮔﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎﻩ ﺷﻜﻞ ﺟﻨﻴﻨﻲ وآﻠﻲ اي ﺑﻮد آﻪ ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ از‬ ‫ﺁن ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﺑﺰار اﻧﮕﺎري دﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺑﻴﺎنﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ در اﺑﺘﺪا ﻋﻤﺪﺗًﺎ آﻮﺷﺸﻲ ﺑﻮد در ﺑﻪ آﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ روﺷﻬﺎي دﻗﻴﻖ و ﻣﻨﺴﺠﻢﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ در‬ ‫ﻗﻠﻤﺮو ﺳﺮآﺶ و ﻧﺎم ﺁرام هﻨﺮ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري اﻓﺮاد از ﻣﺤﺪودﻳﺖهﺎي زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ و ﺑﻪ زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲاروﭘﺎﻳﻲ روي ﺁوردﻩاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﺑﻌﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ ـ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ هﻨﺮ وﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻲ و‬ ‫ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﺁن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ هﻢ در ﺁﺛﺎر ”ﺟﺎن دﻳﻮﻳﻲ“ﺟﻤﻊ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻲ دﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻮﺟﻪ زﻳﺎدي ﺑﻪ زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻲدﻳﻮﻳﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻤﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ‬ ‫ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲهﺎي زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲ دﻳﻮﻳﻲ‪» ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖﮔﺮاﻳﻲ« ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﺘﺎب ﺟﺎن دﻳﻮﻳﻲ »هﻨﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ« )‪ (١٩٨٧‬درﺑﺎرﻩ »ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ آﺮدن ﭘﺎﻳﻪهﺎيزﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲ در‬ ‫ﻧﻴﺎزهﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ اﻧﺴﺎن« اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول آﺘﺎب »ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪﻩ« اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻳﻮﻳﻲ در ﭘﻲ »ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ زﻳﺒﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪهﺎي ﻣﻌﻤﻮل زﻧﺪﮔﻲ« اﺳﺖ‪ .‬دركزﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪون اﻧﻘﻄﺎع ﺑﺎ رﻳﺸﻪهﺎي هﻨﺮ و زﻳﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬در »آﺎرآﺮدهﺎي اﺳﺎﺳﻲ وﺣﻴﺎﺗﻲ« ﺁﻏﺎز ﺷﻮد‪ ،‬هﻤﺎن‬ ‫»ﻣﺸﺘﺮآﺎت زﻳﺴﺘﻲ« اﻧﺴﺎن ﺑﺎ »ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺣﺸﺮات«‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺮ دﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬آﻞ هﻨﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪﻩ و ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻲ اوﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮاﻳﻲ دﻳﻮﻳﻲ‪:‬‬

‫هﺪف هﻨﺮ‪ ،‬آﻤﻚ ﺑﻪ آﻠﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﺣﻴﺎﺗﻲﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺁن اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪﻩ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ارﺿﺎي‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﻴﺎزهﺎي ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﺬهﺒﯽ‬ ‫و‬ ‫ﻋﻠﻤﯽ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ دﻳﻮﻳﻲ‪ :‬ارزش و آﺎرآﺮد وﻳﮋﻩ هﻨﺮ‪ ،‬ﻧﻪ در ﻏﺎﻳﺖ و هﺪﻓﻲ ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ارﺿﺎيﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪﻩ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر آﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮات ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ دﻳﻮﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻣﻮر‪ :‬زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ارزش دروﻧﻲ ﺻﺮف ﻳﺎ ﻏﺎﻳﺖ ﻓﻲﻧﻔﺴﻪ اﺳﺖ آﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﻣﻤﻜﻦاﺳﺖ ﺁن را‬ ‫اﺑﺰار ﺗﺼﻮر آﺮد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺮاوﺳﻮن‪ :‬ﻋﻼﻗﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ هﻨﺮ ﻓﺎﻗﺪ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ آﺎري اﺳﺖ آﻪ هﻨﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎمدهﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻮارت هﻤﭙﺸﺮ‪ :‬اﺛﺮ هﻨﺮي ﻓﺎﻗﺪ آﺎرآﺮد اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ آﻪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ وآﺎرآﺮدش‪ ،‬ﺧﻠﻖ‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪاي‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻤﯽ و ﻣﺬهﺒﯽ‬ ‫دﻳﻮﻳﻲ در دﻓﺎع از زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲ و اﺛﺒﺎت ارزش ﺑﻲﺑﺪﻳﻞ ﺁن ﺑﺴﻴﺎر هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ اﻣﺎ اﻳﻦ آﺎر راﺑﺎ اﺻﺮار‬ ‫ﺑﺮ »ارزش اﺑﺰاري آﻠﻲ و ﻋﻈﻴﻢ هﻨﺮ« اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ آﻪ‪ :‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻴﺰيارزش اﻧﺴﺎﻧﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي هﻢ ﻧﻴﺎزهﺎي ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺗﺄﻣﻴﻦ آﻨﺪ و هﻢزﻣﻴﻨﻪ رﺷﺪ و زﻧﺪﮔﻲ را‬ ‫ﻓﺮاهﻢ آﻨﺪ ﺗﺎ او ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﺳﺎزﮔﺎري ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﺘﻲ ﺟﺎن دﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﺳﺖ آﻪ ﺣﺮف اول را ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪.‬هﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫هﻤﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬ﭼﻪ ﻋﻤﻠﻲ و ﭼﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ هﺪف‪،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎ ارزش‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﻮدﻣﻦ‪ :‬ﺁﻧﭽﻪ از ﻟﺤﺎظ زﻳﺒﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺘﻲ ﺷﻲء ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﺎرآﺮد و ﻧﻘﺶﺁن در ﺗﺠﺮﺑﻪ‬ ‫ﭘﻮﻳﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫روش و اﺻﻮل‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﯼ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ‪:‬‬

‫•ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫•اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮﯼ‬ ‫•ﺗﻨﻮع‬ ‫•ﮐﺜﺮت ﮔﺮاﻳﯽ‬ ‫•ﺗﻌﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن و ﻣﺤﻴﻂ‬ ‫اﺻﻮل ﺑﮑﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ درﻃﺮاﺣﯽ ‪:‬‬ ‫‪.١‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘﻴﺎدﻩ روﯼ‬ ‫‪.٢‬هﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪﯼ‬ ‫‪.٣‬اﺧﺘﻼط ﮐﺎرﺑﺮﯼ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ‬ ‫‪.۴‬ﺗﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ‬ ‫‪.۵‬ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از ﮐﻴﻔﻴﺖ ﻣﻌﻤﺎرﯼ و ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻬﺮﯼ‬

‫روش و اﺻﻮل‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫اﺻﻮل ﺑﮑﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ درﻃﺮاﺣﯽ ‪:‬‬ ‫‪.۶‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺤﻼت ﺑﻮﻣﯽ‬ ‫‪.٧‬ﻓﺸﺮدﮔﯽ‬ ‫‪.٨‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ هﻮﺷﻤﻨﺪ‬ ‫‪.٩‬ﭘﺎﻳﺪارﯼ‬ ‫‪.١٠‬ﮐﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﯽ‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ‬ ‫•واﺣﺪ هﻤﺴﺎﻳﮕﯽﻓﺮم ﺷﻬﺮ‬ ‫•ﻓﻀﺎهﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ارﺗﺒﺎﻃﯽ‬ ‫‪y‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﺎ ﭘﻴﺎدﻩ روي‪ ،‬دوﭼﺮﺧﻪ ﺳﻮاري و‬ ‫ﺗﺮدد وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﺳﻔﺮهﺎي روزﻣﺮﻩ‬ ‫)اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ هﺎ در ﺟﺎي ﺧﻮد و دور از دﻳﺪ ﺑﻮدﻩ و‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻋﺎﺑﺮان ﭘﻴﺎدﻩ )اﻣﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ و راﺣﺖ(‬

‫ﮐﺎرﺑﺮﯼ هﺎ‬ ‫اﺧﺘﻼط ﮐﺎرﺑﺮﯼ هﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺁﻣﻴﺰﻩ اﯼ از ﮐﺎرﺑﺮﯼ هﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ‪،‬ادارﯼ‪،‬ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ‬ ‫در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ ‪،‬ﻗﻄﻌﺎت و ﻣﺤﻼت‪.‬‬

‫ﺗﺮاﮐﻢ‬ ‫•ﭘﺎﻳﺎن ﻋﺼﺮ ﺁﺳﻤﺎن ﺧﺮاﺷﻬﺎي‬ ‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ‬ ‫•ﺗﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪ هﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‬ ‫)ﺧﺎﻧﻪ هﺎي ﺣﻴﺎط دار‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ هﺎي‬ ‫ردﻳﻔﻲ‪،‬ﺧﺎﻧﻪ هﺎي ﻧﻴﻤﻪ ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ‪ ،‬آﻠﺒﻪ هﺎ‪،‬‬ ‫واﺣﺪهﺎي ﻓﺮﻋﻲ‪ ،‬ﺁﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻬﺎي داراي ﺣﻴﺎط‬ ‫ﻣﺮآﺰي‪ ،‬ﺁﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻬﺎي ﻧﻴﻤﻪ ﺑﻠﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺁﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺠﺎري و اداري (‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ‬ ‫هﻤﻨﺸﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ‬

‫ﻣﻘﻴﺎس‬ ‫ﻧﻴﺮوي هﺪاﻳﺖ ﮔﺮي ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ در هﻤﻪ ﻣﻘﻴﺎس هﺎ‬

‫راﺑﻄﻪ ﻃﺮاح ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ‬ ‫•ﺷﻬﺮﮔﺮاﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ)‪( New Urbanists‬در ﭘﻲ اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺠﺪد راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن هﻨﺮ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز‬ ‫آﺎﻟﺒﺪي ﺷﻬﺮ و ﺷﻜﻞ دهﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮ ﻣﺤﻮر‬ ‫ﻣﺸﺎرآﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪y‬اﻣﻜﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﻃﺮح ﻣﻴﺎن ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ‪.‬‬

‫ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ ﻣﺎﻟﯽ و‬ ‫ادارﯼ‬

‫•ﻧﻈﺮﻳﺎت اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﮔﺎهًﺎ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﺑﺰارهﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ‬ ‫ﻓﺮوش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪﻧﺪ ‪.‬‬ ‫•ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎري ﻗﺎﺑﻞ آﺴﺐ و ﻋﺪم دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ هﺪف اﺧﺘﻼط اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ اﻗﺸﺎر‬ ‫ﻓﺮودﺳﺖ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁن‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ اﺟﺮا ﺷﺪﻩ‬

‫)‪Kresge College(١٩۶۶-٧۴‬‬

Atlantis(Leon Kerior)

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ اﺟﺮا ﺷﺪﻩ‬

‫اﻧﺘﻘﺎدات‬ ‫•ﻋﺪم ﺗﻮﻓﻴﻖ در ارﺗﻘﺎي ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺗﺮوﻳﺞ اﺧﺘﻼط اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻣﺴﺎآﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬آﺎهﺶ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي‬ ‫درﺁﻣﺪي ﺑﻴﻦ ﻣﺮاآﺰ ﺷﻬﺮي و ﺣﻮﻣﻪ هﺎ‪.‬‬ ‫•ﻧﻈﺮﻳﺎت اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﮔﺎهًﺎ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﺑﺰارهﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﻓﺮوش ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‬ ‫•ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎري ﻗﺎﺑﻞ آﺴﺐ و ﻋﺪم دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ هﺪف اﺧﺘﻼط اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ اﻗﺸﺎر ﻓﺮودﺳﺖ از‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁن‪.‬‬ ‫•ﺷﮑﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ رواج ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻤﻞ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ از ﺣﻘﻴﻘﺖ درروزﮔﺎرﯼ ﮐﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ‬ ‫ﻓﺎﻳﺪﻩ و ﺳﻮد ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف ﻧﻴﺴﺖ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺧﻼف ﺁن ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪،‬وﻟﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﺎد‬ ‫داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﺮدﻣﻨﺪان و اﺻﺤﺎب ﻧﻈﺮ ‪،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ دﻻﻟﺖ دارد‪.‬‬