1000 Turkish Words In Persian

‫ﻳﮑﻬﺰار واژﻩ اﺻﻴﻞ ﺗﺮآﻲ در ﭘﺎرﺳﻲ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق ﻧﺎﺋﺒﻲ‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻲ ﺏﻴﻨﻴﻢ زﺏﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺏﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻦ زﺏﺎن ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺐ واژﻩ هﺎي ﻓﻨﻲ زﺏﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﻲ ده ﺪ و‬ ‫ﻳ ﺎ زﺏ ﺎن ﻋﺮﺏ ﻲ ﺏﺨ ﺎﻃﺮ داﺷ ﺘﻦ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ اﺱ ﻼﻣﻲ ‪ ،‬واژﻩ ه ﺎي ﻣ ﺬهﺒﻲ زﺏﺎﻧﻬ ﺎي ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﺁن ﺥ ﻮد ﻣ ﻲ ﮐﻨ ﺪ ‪ ،‬ﭘ ﺲ ﺏﺎﻳ ﺪ‬ ‫اﺡﺘﻤﺎل دهﻴﻢ زﺏﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﮐﻲ ﮐﻪ ﻣﺘﮑﻠﻤﺎن ﺁن هﺰارﻩ هﺎﺋﻲ ﭼﻨﺪ ﺏﺮ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻋﺎﻟﻢ ﺡﮑﻮﻣﺖ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﻣﺮدﻣ ﺎن ﺟﻬ ﺎن‬ ‫از اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و اﺱﭙﺎﻧﻴﺎﺋﻲ و ﻋﺮﺏﻲ و ﻓﺎرﺱﻲ و ﭼﻴﻨﻲ و روﺱﻲ و ﺁﻟﻤﺎﻧﻲ و ‪ ...‬را ﺗﺤﺖ ﻟﻮاي ﺥﻮد ﻗﺮار دادﻩ اﻧ ﺪ ‪ ،‬در زﺏﺎﻧﻬ ﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮ رد ﭘﺎﺋﻲ ﺏﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﺮﮐﺎن ﺟﻬﺎن در ﻃﻮل هﺰاران ﺱﺎل ﺗﻤﺪن ‪ ،‬ﻣﺮزي ﺏﺮاي ﺡﮑﻮﻣﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧ ﺪ ‪ ،‬ﭘ ﺲ ﺏ ﻪ‬ ‫ﺟﺮأت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺏﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬هﻴﭻ زﺏﺎﻧﻲ در ﮐﺮﻩ ﺥﺎﮐﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﮑﻪ رد ﭘﺎﺋﻲ از زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ در ﺁن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اروﭘﺎﺋﻴﺎن ﺏﺎ ﻋﻠﻢ ﺏﺮ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘ ﺎت ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ اي روي اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع اﻧﺠ ﺎم دادﻩ و ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ‪ 40‬درﺻ ﺪ‬ ‫زﺏﺎن اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﻲ ‪ 20 ،‬درﺻﺪ زﺏﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ 17 ،‬درﺻﺪ زﺏﺎن ﺁﻟﻤﺎﻧﻲ و ‪ ...‬از واژﻩ هﺎي زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬اﺟ ﺎزﻩ‬ ‫ﺏﺪهﻴﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺏﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺮﮐﻲ ﻧﺒﻮد ‪ ،‬ﻳﮏ ﭘﻨﺠﻢ زﺏﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و دو ﭘﻨﺠﻢ زﺏﺎن اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﻲ ﺡﺬف ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺷﮑﻲ ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ زﺏﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ‪ ،‬در زﺏﺎﻧﻬﺎي هﻤﺴﺎﻳﻪ ﺥﻮد )از ﻧﻈﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﻧﻪ ﺱﺎﺥﺘﺎري( ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﭼﻴﻨﻲ و ﻋﺮﺏﻲ و ﻓﺎرﺱﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻔﻮذ ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ‪ ،‬زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﻴﺶ از دﻳﮕﺮان در ﻣﻌ ﺮض ورود واژﻩ‬ ‫هﺎي ﺗﺮﮐﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ ﺁن دو ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺏﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ :‬ﻳﮑﻲ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺡﺎﮐﻢ ﺏﻮدن ﺗﺮﮐﻬﺎ ﺏﺮ اﻳﺮان )ﻓﻘﻂ ﺏﻌ ﺪ از اﺱ ﻼم را‬ ‫اﮔ ﺮ در ﻧﻈ ﺮ ﺏﮕﻴ ﺮﻳﻢ ‪ 1100 ،‬ﺱ ﺎل ﺗﺮﮐﻬ ﺎ در اﻳ ﺮان ﺡﮑﻮﻣ ﺖ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ(‪ .‬دﻳﮕ ﺮي ﺗﺮﮐ ﺎن ﭘﺎرﺱ ﻲ ﮔ ﻮي ﺏ ﻮدﻩ اﺱ ﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟ ﺐ‬ ‫ﺷﻌﺮاي ﺗﺮک ‪ ،‬اﺷﻌﺎر ﺥﻮد را ﭘﺎرﺱﻲ ﺱﺮودﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻨﻄﻮر ﺏﮕﻮﺋﻴﻢ‪ :‬ﺷﻌﺮاي ﻓﺎرﺱﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺗﺮک ﺏﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﺁن ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺏﻪ‬ ‫ﺱﺎﺥﺘﺎر ﺷﻌﺮي زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﺮﻣﻲ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﺷﺎهﺎن ﻳﺎ ﺏﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﻌﺸﻮق ﺏ ﺎ اﻳ ﻦ زﺏ ﺎن راﺡﺘﺘ ﺮ اﺱ ﺖ‪ .‬از‬ ‫ﻃﺮﻓﻲ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﺷﺎﻋﺮان ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺏﺎ هﺪﻳﻪ اي ﺏﻮد ﮐﻪ ﺷﺎهﺎن در ازاي ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴ ﺪ ﺁﻧ ﺎن ﺏ ﻪ ﺷ ﺎﻋﺮان ﻣ ﻲ دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺏ ﺮاي‬ ‫هﻤﻴﻦ ﻓﺮدوﺱﻲ از درﺏﺎر ﻏﺰﻧﻮي ﻓﺮار ﮐﺮد و ﺷﻌﺮاي دورﻩ ﺻﻔﻮي ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺏﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ درﺏﺎر ﺏﻪ اﺷ ﻌﺎر ﺗﻌﺮﻳ ﻒ و ﺗﻤﺠﻴ ﺪي‬ ‫ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪﻧﺪ و ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺏﻪ هﻨﺪوﺱﺘﺎن رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫»واژﮔﺎن زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ در ﭘﺎرﺱﻲ« ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘ ﻲ اﺱ ﺖ ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ روي واژﻩ ه ﺎي ﺗﺮﮐ ﻲ ﮐ ﻪ در ادﺏﻴ ﺎت زﺏ ﺎن هﻤﺴ ﺎﻳﻪ ﺥ ﻮد ‪،‬‬ ‫ﭘﺎرﺱﻲ‪ ،‬وارد ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب در اﺏﺘﺪاي ﺱ ﺎل ‪ 80‬ﺏ ﻪ ﭼ ﺎپ رﺱ ﻴﺪﻩ و اآﻨ ﻮن ﺏ ﻪ اﺗﻤ ﺎم رﺱ ﻴﺪﻩ اﺱ ﺖ‪ .‬اﺻ ﺮار دوﺱ ﺘﺎن و‬ ‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﺏﺮاي دﺱﺘﻴﺎﺏﻲ ﺏﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب و ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﻣﮑﺎن ﭼﺎپ ﻣﺠ ﺪد ﺁن ‪ ،‬دﻟﻴﻠ ﻲ ﺷ ﺪ ﺗ ﺎ ﺏ ﺎ ﺗﻠﺨ ﻴﺺ ﮐﺘ ﺎب و ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺁن ﺏ ﻪ ﻳ ﮏ‬ ‫ﭼﻬﺎرم )‪ 54‬ﺻﻔﺤﻪ ﮐﺎﻏﺬ ‪ (A4‬ﺁﻧﺮا از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ در اﺥﺘﻴﺎر ﻋﻤﻮم ﻗﺮار دهﻢ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم ﺏﺎ اﻳﻦ ﮐ ﺎر ﺥ ﺪﻣﺘﻲ ﺏ ﺮاي زﺏ ﺎن‬ ‫ﻣﺎدري ﺥﻮﻳﺶ ﮐﺮدﻩ ﺏﺎﺷﻢ و اﻧﺘﻈﺎر دوﺱﺘﺎن را ﺏﺮﺁوردﻩ ﺏﺎﺷﻢ‪ .‬اﻧﺸﺎءاﷲ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺠﺎل هﺰار واژﻩ اﺻﻴﻞ ﺗﺮﮐﻲ دﺥﻴﻞ در ﻓﺎرﺱ ﻲ ﺏﺼ ﻮرت اﺗﻴﻤﻮﻟﻮژﻳ ﮏ ﻣ ﻮرد ﺏﺮرﺱ ﻲ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و ﺏ ﺎ ﻣﻨ ﺎﺏﻊ‬ ‫ﮐﻬﻦ ﺗﺮﮐﻲ ‪ ،‬رﻳﺸﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﺱﺘﺨﺮاج ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﮐﻠﻤﺎت رﻳﺸﻪ ﻓﻌﻠﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷ ﻨﺪ‬ ‫و ﻳﺎ ﺻﺮف و ﻧﺤﻮ اﻓﻌﺎل در ﺁن ﺏﻲ ﺿﺎﺏﻄﻪ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺮﮐﻲ ﺏﻮدن ﮐﻠﻤﺎت را اﺛﺒﺎت ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫واژﮔﺎن زﺏﺎن ﺗﺮﮐﻲ در ﭘﺎرﺱﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺏﻪ اﻳﻦ هﺰار واژﻩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در دو ﺱ ﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ واژﮔ ﺎن ﺟﺪﻳ ﺪي ﺏ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب‬ ‫اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ﮐﻪ در ﭼﺎپ ﺏﻌﺪي ﮐﺘﺎب در اﺥﺘﻴﺎر ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻗﺮار ﺥﻮاهﻢ داد‪.‬‬ ‫‪ .1‬ﺁﺋﻴﻨﻪ‬ ‫= ﺁﻳﻨﺎ = ﺁي )ﻣﺎﻩ( ‪ +‬ﻧﺎ )اك( = ﻣﺎﻩ وش ‪ ،‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻳﻨﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ دُرﻧﺎ و ﻗﻴْﺮﻧﺎ‬ ‫‪ .2‬ﺁﺋﻴﻦ‬ ‫= ﺁﻳﻴْﻦ و اوْﻳﻮُن = ﺟﺸﻦ ‪ ،‬ﻣﺮاﺱﻢ ﺟﺸﻦ ﺏﺎﺱﺘﺎﻧﻲ و ﺱﺎﻟﻴﺎﻧﺔ ﺗﺮآﻬﺎي ﭼﻴﻦ‬ ‫‪ .3‬ﺁﺏﺎد‬ ‫= ﺁﭘﺎد ‪ ،‬ﺁوا ‪ ،‬اوْوا ‪ ،‬ﺁواد = از رﻳﺸﻪ ه ﺎي ﻗ ﺪﻳﻤﻲ ﺗ ﺮك ﺏﻤﻌﻨ ﺎي ﺟ ﺎي ﺥ ﺮّم و ﺱﺮﺱ ﺒﺰ ‪ ،‬ﻣﺤ ﻞ زﻧ ﺪﮔﻲ ﺁدﻣ ﻲ ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت ﭘﺴ ﻮﻧﺪ در اﻧﺘﻬ ﺎي اآﺜ ﺮ‬ ‫ﻻ اوْﺏ ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﻣﺤ ﺮف هﻤ ﻴﻦ آﻠﻤ ﻪ اﺱ ﺖ و‬ ‫روﺱﺘﺎهﺎ ‪َ ،‬اﺏَﺪ در ﻋﺮﺏﻲ ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻊ اﻳﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ‪ :‬اﺏﺪاﻵﺏﺎد = ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻵﺏﺎد ‪ ،‬ﺁواداﻧﻠﻴﻖ = ﺁﺏﺎداﻧﻲ ؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫رﻳﺸﺔ اﺻﻠﻲ ﺁﺏﺎد ﻧﻴﺰ هﻤﺎن اوْب )ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ( اﺱﺖ‪ .‬در واﻗﻌﻴﺖ هﻢ ﺟﺎي زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺁﺏﺎدي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ﻧ ﻪ ﺟ ﺎي ﭘ ﺮ ﺁب را! آ ﻪ اﮔ ﺮ ﻏﻴ ﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﺏﻮد ﺏﺎﻳﺴﺘﻲ درﻳﺎهﺎ و ﺟﺰاﺋﺮ را ﺏﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺁﺏﺎدﻳﻬﺎ ﻣﻲ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬اﺡﺘﻤﺎل ﺥﻴﻠﻲ ﻗﻮي اﺋﻮ )= ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ( ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺮف هﻤﻴﻦ اوْب ﺏﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﭘﺴ ﻮﻧﺪ‬ ‫ﺁوا از ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪهﺎ در اﻧﺘﻬﺎي ﻧﺎم دهﺎت ﺗﺮك ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺁﺏﺠﻲ‬ ‫ﻲ = ﺁﻏﺎﺏﺎﺟﻲ = ﺁﻏﺎ )ﭘﻴﺸﻮﻧﺪاﺡﺘﺮام ﺏﺮاي ﺥﺎﻧﻤﻬﺎ( ‪ +‬ﺏﺎﺟﻲ )ﺥﻮاهﺮ( = ﺥﻮاهﺮ ﻣﻜﺮﻣﻪ و ﺏﺰرﮔﻮار‬ ‫= ﺁﺏﺎﺟ ْ‬ ‫‪ .5‬ﺁﺗﺎﺏﺎي‪/‬ت‬ ‫= ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر( ‪ +‬ﺏﺎي )ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﻴﮓ( = ﺏﻴﮓ ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺏﻴﮓ ﭘﺪر ‪ ،‬ﻃﺎﻳﻔﺔ ﺏﺰرگ ﺗﺮآﻤﻨﻲ )‪(18‬‬ ‫‪ .6‬اﺗﺎﺏﻚ‬

‫= ﺁﺗﺎﺏﻚ = ﺁﺗﺎﺏﺌﻴﮓ = ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر ‪ ،‬ﺏﺰرگ( ‪ +‬ﺏﻴﮓ )ﻩ‪.‬م( = ﺥﺎن ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺥﺎن ﺥﺎﻧﺎن ‪ ،‬وزﻳﺮ ‪ ،‬ﺱﺎﺏﻘًﺎ از رﺗﺒﻪ هﺎي درﺏﺎري در ﺡﻜﻮﻣﺖ هﺎي ﺗﺮك‬ ‫)ﺏﺎخ‪ :‬اﺗﺎﺏﻜﺎن( )‪:(1،27‬‬ ‫اي ﺻﺒﺎ ﺏﺮﺱﺎﻗﻲ ﺏﺰم اﺗﺎﺏﻚ ﻋﺮﺿﻪ دار‬ ‫ﺗﺎ ازﺁن ﺟﺎم زراﻓﺸﺎن ﺟﺮﻋﻪ اي ﺏﺨﺸﺪ ﺏﻤﻦ‪/‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .7‬اﺗﺎﺏﻜﺎن‬ ‫اﺗﺎﺏﻚ از رﺗﺒﻪ هﺎي ﺏﺎﻻي درﺏﺎري ﺏﻮد و ﺱﻠﺴﻠﻪ ﺡﻜﻮﻣﺘﻬﺎﺋﻲ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﻴﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬ ‫اﺗﺎﺏﻜ ﺎن ﺁذرﺏﺎﻳﺠ ﺎن)‪ 622-531‬ق( ‪ ،‬اﺗﺎﺏﻜ ﺎن ارﺏ ﻞ )‪ 630-539‬ق( ‪ ،‬اﺗﺎﺏﻜ ﺎن اﻟﺠﺰﻳ ﺮﻩ )‪ 648-576‬ق( ‪ ،‬اﺗﺎﺏﻜ ﺎن ﺷ ﺎم )‪ 549-497‬ق( ‪ ،‬اﺗﺎﺏﻜ ﺎن‬ ‫ﺱﻨﺠﺎر)‪ 617-566‬ق( ‪ ،‬اﺗﺎﺏﻜﺎن ﻓﺎرس)‪ 686-543‬ق( ‪ ،‬اﺗﺎﺏﻜﺎن ﻟﺮﺱﺘﺎن )‪ 740-543‬ق( ‪ ،‬اﺗﺎﺏﻜﺎن ﻣﻮﺻﻞ)‪ 631-521‬ق(‬ ‫‪ .8‬ﺁﺗﺎﺗﺮك‪/‬ت‬ ‫= ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر ‪ ،‬ﺏﺰرگ( ‪ +‬ﺗﻮرك = ﭘﺪر ﺗﺮك ‪ ،‬ﺗﺮك ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﻟﻘﺐ ﻣﺼﻄﻔﻲ آﻤﺎل ﭘﺎﺷﺎ‬ ‫‪ .9‬ﺁﺗﺎش‬ ‫= ﺁداش = ﺁدداش = ﺁد )ﻧﺎم( ‪ +‬داش )هﻢ( = هﻤﻨﺎم )‪(1‬‬ ‫‪ .10‬اﺗﺎﻏﻪ‬ ‫و اﺗﺎﻗﻪ = اوْﺗﺎﻗﺎ = اوْﺗﺎق )ﻩ‪.‬م(‪ +‬ا)اك( = آﻠﻐﻲ ﺏﺎ ﭘﺮهﺎي ﺏﻌﻀﻲ ﻣﺮﻏﺎن‬ ‫‪ .11‬اُﺗﺎق‬ ‫= اوْﺗﺎق = اوْداق = اود)اودﻣﺎق = ﺁﺗﺶ زدن(‪ +‬اق)اك( = ﺟﺎي ﮔﺮم ؛ اودا = ﻣﻨﺰﻟﮕﺎﻩ ‪ ،‬اوﺗﺎﻏﻪ )ﻩ‪.‬م( ؛ اﺟﺎق )ﻩ‪.‬م( ﻣﺤﺮّف اﻳﻦ آﻠﻤﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .12‬اﺗﺎﻟﻴﻖ ‪/‬ت‬ ‫= ﺁﺗﺎﻟﻴْﻖ = ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر( ‪ +‬ﻟﻴﻖ )اك( = ﭘﺪري ‪ ،‬ﻟﻠـﻪ ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺒﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺒﻲ در ﻋﻬﺪ ﺻﻔﻮي ؛ اﺗﺎﻟﻴﻘﺎﻧﻪ = ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ )‪(1،19‬‬ ‫‪ .13‬اُﺗﺮاق‬ ‫= اوْﺗﻮُراق = اوﺗﻮر )اوﺗﻮرﻣﺎق = ﻧﺸﺴﺘﻦ( ‪ +‬اق )اك( = ﻧﺸﺴﺖ ‪ ،‬ﺟﻠﻮس ‪ ،‬اﺱﺘﺮاﺡﺖ آﺎروان ﺏﻌﺪ از ﻳﻚ ﺡﺮآﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ‬ ‫‪ .14‬اَﺗﺮك‬ ‫= ﺏﻨﻈﺮ هﻤﺎن اﺗﺮﻧﮓ )ﻩ‪.‬م( ﺏﺎﺷﺪ آﻪ در ﺗﺮآﻲ اﺗﺮﻩ و اﺗﺮك ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ‪ ،‬در ﺗﺮآ ﻲ اوﻏ ﻮزي ﻳﻌﻨ ﻲ ﻣ ﺮد ﺱ ﻔﻴﺪ ﻣﺎﻳ ﻞ ﺏ ﻪ ﺱ ﺮخ )‪ ، (2‬رود ﻣ ﺮزي‬ ‫اﻳﺮان و ﺗﺮآﻤﻨﺴﺘﺎن‬ ‫‪ .15‬اَﺗﺮﻧﮓ‬ ‫= ات )ﮔﻮﺷﺖ( ‪ +‬رﻧﮓ = رﻧﮓ ﮔﻮﺷﺖ ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻲ رﻧﮓ‬ ‫‪ .16‬ﺁﺗﺴﺰ‪/‬ت‬ ‫= ﺁدﺱﻴْﺰ = ﺁد )ﻧﺎم ‪ ،‬ﺷﻬﺮت( ‪ +‬ﺱﻴﺰ )اك ﺻﻠﺒﻴﺖ ‪ ،‬ﺏﻲ( = ﺏﻲ ﻧﺎم ‪ ،‬ﺏﻲ ﺷﻬﺮت ‪ ،‬ﺏﻲ ﺁوازﻩ ‪ ،‬اﺏﻦ ﻣﺤﻤﺪﺏﻦ اﻧﻮش ﺗﮕﻴﻦ از ﺱﻠﺴﻠﺔ ﺥﻮارزﻣﺸﺎهﻴﺎن‬ ‫آﻪ ﺏﻴﻦ ‪ 521‬ﺗﺎ ‪ 551‬ﻩ‪.‬ق ﺡﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲ آﺮد‪ .‬از ﺁﻧﺠﺎآﻪ ﮔﺎهﻲ ﺁﻧﺮا اَﺗﺴﺰ ﻣﻲ ﺥﻮاﻧﻨﺪ ﺏﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺁﻧ ﺮا ﺏ ﻲ ﮔﻮﺷ ﺖ )اَت= ﮔﻮﺷ ﺖ( و ﻻﻏ ﺮ ﻣﻌﻨ ﻲ ﻣ ﻲ‬ ‫آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .17‬ﺁﺗﺶ‬ ‫و ﺁﺗﻴْﺶ = ﺁت )ﺁﺗﻤﺎق = اﻧﺪاﺥﺘﻦ ‪ ،‬ﭘﺮﺗﺎب آﺮدن( ‪ +‬ﻳﺶ )اك ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ( = ﭘﺮﺗﺎب دو ﻃﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﺏﻪ هﻢ ﺗﻴﺮ اﻧﺪاﺥﺘﻦ ‪ ،‬ﺷﻠﻴﻚ ﺏﻪ هﻢ ‪ ،‬ﺟﺮﻗّﻪ ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﺁﺗﺶ‬ ‫ﺏﻤﻌﻨﺎي ﺏﺮاﻓﺮوﺥﺘﻪ ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﺎﺷﺪ وﻟﻲ در ﻣﻌﻨﺎي اﺥﻴﺮ ﺗﺮآﻲ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .18‬اَﺗﻠﻴﻖ‬ ‫و اَﺗﻠﻴﻎ = ﺁﺗﻠﻴْﻖ = ﺁت )اﺱﺐ( ‪ +‬ﻟﻴْﻖ )اك( = اﺱﺐ داري ‪ ،‬ﺱﻮاردﻻور ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﻣﺸﻬﻮر ؛ اﺗﻠﻎ ار = ﺱﻮارﻩ )‪(1،19‬‬ ‫‪ .19‬اُﺗﻮ‬ ‫= اوﺗﻮ = اوت )اوﺗﻤﻚ = ﭘﺎك آ ﺮدن ‪ ،‬زدودن ﻧﺎﭘ ﺎآﻲ ‪ ،‬ﺏ ﻪ ﺁﺗ ﺶ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﭘﺸ ﻢ و ﻣ ﻮ( ‪ +‬و )اك( = وﺱ ﻴﻠﺔ ﺻ ﺎف آ ﺮدن ﭼ ﻴﻦ و ﭼ ﺮوك ؛ اوﺗﻮﻳ ﻪ‬ ‫دوﺷﻤﻚ = ﺏﻪ اﺗﻮ اﻓﺘﺎدن = ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎهﻴﺖ دادن‬ ‫‪ .20‬ﺁﺗﻴﺶ ﺏﺎي‬ ‫ﺁﺗﻴﺶ ﺏﺎي = ﺁﺗﻴﺶ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﺗﺶ( ‪ +‬ﺏﺎي )ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ( = ﻣﺴﺌﻮل ﺁﺗﺸﺒﺎر ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺷﻠﻴﮏ ‪ ،‬ار رﺗﺒﻪ هﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ دورﻩ ﺻﻔﻮي‬ ‫‪ .21‬ﺁﺗﻴﻼ‬ ‫= ﺁﺗﻴﻼ = ﺁﺗﻴﻞ )ﺁﺗﻴﻠﻤﺎق = ﭘﺮﻳﺪن( ‪ +‬ا )اك( = آﺴﻲ آﻪ ﺥﻮب ﭘﺮش آﻨﺪ ‪ ،‬ﭼﺎﺏﻚ ‪ ،‬اﻣﭙﺮاﻃﻮر ﺏﺰرگ ﺗﺮآ ﺎن ه ﻮن آ ﻪ ‪1500‬ﺱ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ازﺁﺱ ﻴﺎي‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﺎ اروﭘﺎ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲ آﺮد )‪ 453-435‬م(‬ ‫‪ .22‬اُﺟﺎق‬ ‫ﻲ آ ﻮْر = ﺏ ﻲ‬ ‫= اوْﺟﺎق = اوْداق = اوْﺗﺎق )ﺏﺎخ‪ :‬اﺗﺎق( = وﺱ ﻴﻠﺔ ﮔﺮﻣﺎﻳﺸ ﻲ ‪ ،‬آ ﻮرﻩ ‪ ،‬آ ﺎﻧﻮن ‪ ،‬ﺱﺮﭼﺸ ﻤﻪ ‪ ،‬ﻣﻨ ﺰل ‪ ،‬ﺥﺎﻧ ﺪان ‪ ،‬زﻳﺎرﺗﮕ ﺎﻩ ؛ اوْﺟ ﺎﻏ ْ‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪ ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اوداق ﺏﻪ اوﺟﺎق ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻳﻐﺎل ﺏﻪ ﺟﻴﻐﺎل اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .23‬ﺁﭼﺎر‬ ‫ك ﻓﺎﻋﻠﺴ ﺎز ار‪ /‬ر در‬ ‫= ﺁچ )ﺁﭼﻤﺎق = ﺏﺎز آﺮدن( ‪ +‬ار )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﺏﺎزآﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬آﻠﻴﺪ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺏﺮاي ﺏﺎز آﺮدن ﭘﻴﭻ هﺎ و ﻣﻬﺮﻩ ه ﺎ ؛ ا ِ‬ ‫ﭼﺎﭘﺎر ‪ ،‬ﻳﺎﺷﺎر و ﻳﺌﺘﺮ هﻢ دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .24‬ﺁﭼﻤﺰ‬ ‫= ﺁﭼﻤﺎز = ﺁچ )ﺁﭼﻤﺎق = ﺏﺎز آﺮدن( ‪ +‬ﻣﺎز )اك ﺱﻠﺒﻴﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﺏﺎزﻧﺸﻮﻧﺪﻩ ‪ ،‬در ﺏﺎزي ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺏﻪ ﻣﻬﺮﻩ اي ﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ ﺏﺎ ﺏﺮداﺷﺘﻦ ﺁن ﺷﺎﻩ ﻣﺎت‬ ‫ﮔﺮدد ؛ اﻳﻦ اك ﺏﺮاي هﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ ﺻﻔﺖ را از اﺱﻢ ﺱﻠﺐ ﻣﻲ آﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺱﻮﻟﻤﺎز )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .25‬اﭼﻪ‬ ‫و اﭼﻲ = اﻳﺠﻲ = ﺏﺮادر ﺏﺰرﮔﺘﺮ و ﻣﻬﺘﺮ ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺏﻞ اﻳﻨﻲ = ﺏﺮادر آﻮﭼﻜﺘﺮ )‪(1،2‬‬ ‫‪ .26‬اﺥﺘﻪ‬

‫= ﺁﺥﺘﺎ = ﺁخ )ﺁﺥﻤﺎق = روان ﺷﺪن ‪ ،‬ﺏﻴﺮون ﺁﻣﺪن ‪ ،‬ﺏﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ( ‪ +‬ﺗ ﺎ )اك( = ﺏﻴ ﺮون ﺁوردﻩ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺡﻴ ﻮاﻧﻲ آ ﻪ ﺏﻴﻀ ﻪ ه ﺎﻳﺶ درﺁوردﻩ ﺷ ﺪﻩ )‪،(1‬‬ ‫ﻋﻘﻴﻢ ‪ ،‬ﻃﻮﻳﻠﻪ ؛ اﺥﺘﺎﭼﻲ و اﺥﺘﻪ ﺏﻴﮓ = ﻃﻮﻳﻠﻪ دار و اﺥﺘﻪ آﻨﻨﺪة ﺡﻴﻮاﻧﺎت ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻧﺴﺎن ﻏﻼﻣﺎن اﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ در درﺏﺎرهﺎ را ﺥﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮآﻴﺐ ﺁﺥﺘﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻮﻣﻮرﺗﺎ )= ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ( اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .27‬ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن‬ ‫‪ = .1‬ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن = ﺁذ )و ﺁس = ﻧﻴ ﺖ ﺥﻴ ﺮ ‪ ،‬اوﻏ ﻮر ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﻗ ﻮم ﻣﻌ ﺮوف( ‪ +‬ار )ﺟ ﻮاﻧﻤﺮد( ‪ +‬ﺏ ﺎي )= ﺏﻴ ﮓ( ‪ +‬ﺟ ﺎن )اك ﻣﻜ ﺎن( = ﻣﻜ ﺎن ﺥ ﺎن‬ ‫ﺟﻮاﻧﻤﺮد ﻗﻮم ﺁذ ‪ ،‬ﺁذرﺏﻴﮕﺴﺘﺎن ؛ ﻧﺎم ﻗﻮم ﺁذ )ﻳﺎ ﺁس( هﻨﻮز هﻢ در ﺗﻌﺪادي از ﻧﻘﺎط ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ آﺸﻮر ﺏﺎﻗﻲ اﺱﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺁﺱ ﺘﺎرا ‪ ،‬ارس ‪ ،‬ﺁﺱ ﺘﺎراﺥﺎن‬ ‫‪ ،‬اﺱﺘﺮﺁﺏﺎد و ﺷﻴﺮاز‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻮم ‪ 5200‬ﺱﺎل ﻗﺒﻞ در ﺷﺮق درﻳﺎي ﺥﺰر ﺏﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﺏﺮ ﺱﺎﻳﺮ اﻗﻮام هﻢ اﻗﻠ ﻴﻢ ﺥ ﻮد ‪ ،‬ﺱ ﻨﮓ ﺏﻨ ﺎي ﺡﻜ ﻮﻣﺘﻲ ﻣﻘﺘ ﺪر ﺏﻨ ﺎم ﺁذر‬ ‫ك ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺟﺎن ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﺎن‪ /‬ﻏﺎن ‪ /‬ﻗﺎن‪ /‬ﺥﺎن در اﻧﺘﻬﺎي ﺷﻬﺮهﺎي دﻳﮕﺮ هﻢ دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫را ﻧﻬﺎدﻧﺪ )‪ .(17 ، 16‬ا ِ‬ ‫ﻻ هﻤ ﺎن ﺗ ﺎوور‬ ‫‪ .2‬ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪة ﺁﺗﻮرﭘﺎﺗﻜﺎن = ﺁ )ﺻﻮت ﺏﺮاي راﺡﺘﻲ ﺗﻠﻔﻆ ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺗﻠﻔﻆ ﺏﺎ اﻟﻒ ﺱﺎﺏﻘﺔ دﻳﺮﻳﻨﻪ دارد( ‪ +‬ﺗﻮر )ﻧﺎم ﻗﻮم ‪ ،‬اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ك ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺟﺎن( = ﻣﻜﺎن ﺥﺎن ﺗﻮر‬ ‫ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺏﺎخ‪ :‬ﺗﺒﺮﻳﺰ( ‪ +‬ﭘﺎت )و ﺏﺎش = رﺋﻴﺲ( ‪ +‬آﺎن )هﻤﺎن ا ِ‬ ‫‪ .28‬ﺁذوﻗﻪ‬ ‫و ﺁزوﻏﻪ وﺁزوﻏﺎ وﺁزوق و ﺁزﻳﻖ = ﺁز )ﺁزﻣﺎق = ﮔﻢ ﺷﺪن( ‪ +‬اﻳﻖ )اك( = ﺏﺨﺎﻃﺮ ﮔﻢ ﺷ ﺪن ‪ ،‬رﻩ ﺗﻮﺷ ﻪ ‪ ،‬ﺗﻮﺷ ﻪ اي آ ﻪ اﺡﺘﻴﺎﻃ ًﺎ ﺏ ﺮاي ﮔ ﻢ ﺷ ﺪن‬ ‫در راﻩ ﺏﺮﻣﻲ دارﻧﺪ ‪ ،‬ﺁزﻳﻖ از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(2،17‬‬ ‫‪ .29‬اُرﺗﺎغ‬ ‫= اوْرﺗﺎق = اورﺗﺎ )وﺱﻂ( ‪ +‬اق )اك( = ﺏﻴﻨﺎﺏﻴﻦ ‪ ،‬ﺏﻴﻦ ‪ ،‬ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﭼﻴﺰي در وﺱﻂ و ﺗﻘﺴﻴﻢ آﺮدن ﺱﻮد ﺁن ‪ ،‬ﺷﺮﻳﻚ ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮ‪ ،‬ﺏﺎزرﮔ ﺎن؛ ارﺗ ﺎﻏﻲ =‬ ‫ﺏﺎزرﮔﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻣﻀﺎرﺏﻪ ‪ ،‬ﺏﺎ ﺱﺮﻣﺎﻳﺔ دﻳﮕﺮان ﺗﺠﺎرت آﺮدن‪ :‬ﺏﻪ ﺡﻀﺮت او ﺁﻣﺪ و دوﻳﺴﺖ ﺏﺎﻟﺶ زر اﻟﺘﻤﺎس آﺮد ﺏﻪ ارﺗﺎﻏﻲ‪/‬ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎي ﺟﻮﻳﻨﻲ‬ ‫‪ .30‬ارﺥﺎﻟﻖ‬ ‫= ﺁرﺥﺎﻟﻴْﻖ = ﺁرﺥﺎ )ﭘﺸﺖ ‪ ،‬دوش( ‪ +‬ﻟﻴ ﻖ )اك( = ﺷ ﺎﻧﻪ اي ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺱ ﻲ آ ﻪ ﻃ ﻼب و ﺏﻌﻀ ﻲ اﻓ ﺮاد زﻳ ﺮ ﻗﺒ ﺎ ﻣ ﻲ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ و در داﺥﻠ ﺶ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺏ ﻮد ‪،‬‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﻗﻤﺎش ﻧﺎزك )‪ (1‬؛ ﺁرﺥﺎ = ﭘﺸﺖ ‪ ،‬ﺁرﺥﺎي ﻋﻨﺎن = از ﭼﻴﺰي ﺏﻲ ﺗﺄﻣّﻞ ﮔﺬﺷﺘﻦ )‪:(19‬‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ ز هﻮاي ﺟﻠﻮة او × ﺁرﺥﺎي ﻋﻨﺎن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ‪ /‬ﻋﺮﻓﻲ‬ ‫‪ .31‬اُردك‬ ‫= اؤردﻩ ك = اؤرﺗﻪ ك = اؤرت )اؤرﺗﻤﻚ = ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن( ‪ +‬اك )اك( = ﭘﻮﺷﺶ ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﻩ اي آﻪ در ﺏﺪن ﺥﻮد ﭘﻮﺷﺸ ﻲ روﻏﻨ ﻲ ﺏ ﺮاي ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮي از‬ ‫ﻧﻔﻮذ ﺁب ﺏﻪ ﺏﺪﻧﺶ دارد‪.‬‬ ‫‪ .32‬اَردﻻن‬ ‫= ارداﻻﻳﺎن = ار )ﭘﻬﻠﻮان( ‪ +‬داﻻ )ﺏﻪ زﻣﻴﻦ زﻧﺪن ﺏﺎ ﺿﺮﺏﺖ و ﺱﺮﻋﺖ( ‪ +‬ﻳﺎن )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﺏﺮزﻣﻴﻦ ﮐﻮﺏﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ‬ ‫‪ .33‬اُردو‬ ‫= اوْرد ُو = اور )وﺱﻂ( ‪ +‬دو )اك( = ﻣﺮآﺰ ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ‪ ،‬ﻣﺮآﺰ ﻣﻤﻠﻜﺖ ‪ ،‬ﻗﺸﻮن وﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﺸﺎن ‪ ،‬ﻣﺤ ﻞ ﮔﺸ ﺖ و ﮔ ﺬار آ ﻪ ﺏﺼ ﻮرت ﮔﺮوه ﻲ ﻣ ﻲ‬ ‫روﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﺗﻔﺮج ؛ اردوآﻨﺪ = ﻧﺎم ﻗﺪﻳﻤﻲ آﺎﺷ ﻐﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨ ﺖ اوﻳﻐ ﻮر)‪ ، (2،17‬اردﻳﺒﻬﺸ ﺖ = ﺏﻬﺸ ﺖ وﺱ ﻂ ﺏﻬ ﺎر ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت ‪ Horde‬در‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ اورﺗﺎ )= ﻣﻴﺎن( و اورال )درﻳﺎﭼﻪ(‬ ‫‪ .34‬ﺁرزو‬ ‫ﺁرزي = ﺁر )ﺁرﻣﺎق و ﺁرﻳﻤﺎق = ﺟﺴﺘﻦ ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻦ( ‪ +‬زي )اک( = ﺟﺴﺘﻨﻲ ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻨﻲ ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺟﻮد در دﺱﺖ‪ .‬هﻤﺮﻳﺸﻪ و هﻢ ﻣﻌﻨﻲ ﺏﺎ ﺁرﻣﺎن‬ ‫‪ .35‬ارس‬ ‫= اَرﺁس = ﺁرﺁذ = ارﺁذ = ار)ﭘﻬﻠﻮان( ‪ +‬ﺁذ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن(=ﺁذ ﭘﻬﻠﻮان‬ ‫‪ .36‬ارﺱﻼن‬ ‫= ارﺱﺎﻻن = ار )ﭘﻬﻠﻮان( ‪ +‬ﺱﺎل )ﺱﺎﻟﻤﺎق = اﻧﺪاﺥﺘﻦ ‪ ،‬ﺏﺮاﻧ ﺪاﺥﺘﻦ( ‪ +‬ان )اك ﻓ ﺎﻋﻠﻲ( = ﭘﻬﻠ ﻮان اﻧ ﺪاز ‪ ،‬ﻣ ﺮداﻓﻜﻦ ‪ ،‬ﺷ ﻴﺮ ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت اﺱ ﻼن و‬ ‫ﺁﺱﻼن و اﺻﻼن )ﻣﻌﺮ( ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﻲ ﺁﻳ ﺪ ؛ ارﺱ ﻼﻧﻠﻲ )‪ = (19‬ارﺱ ﺎﻻن )ﺷ ﻴﺮ( ‪ +‬ﻟ ﻲ)اك ﻣﻠﻜ ﻲ( = ﺷ ﻴﺮدار ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻧﺸ ﺎن ‪ ،‬ﺱ ﻜﻪ داراي ﻧﺸ ﺎن ﺷ ﻴﺮ ‪،‬‬ ‫ﻏﺮوش‪:‬‬ ‫ﻗﺰل ارﺱﻼن ﻗﻠﻌﻪ اي ﺱﺨﺖ داﺷﺖ×آﻪ ﮔﺮدن ﺏﻪ اﻟﻮﻧﺪ ﺏﺮﻣﻴﻔﺮاﺷﺖ‪/‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .37‬ﺁرش‬ ‫ﻳﺎ اﺷْﻚ ﻳﺎ اَرﺷَﻚ = ار )ﭘﻬﻠﻮان( ‪ +‬ﺷَﻚ )ﻧﺸﻜﻦ ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺨﻮرﻧﺪﻩ( = ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ آﻪ هﺮﮔﺰ ﻧﺸﻜﻨﺪ ‪ ،‬ﭘﻬﻠﻮان هﻤﻴﺸﻪ ﭘﻴﺮوز ‪ ،‬از اﻣﺮاي اﻳ ﺎﻻت ﺏﻠ ﺦ و‬ ‫ﻣﺆﺱﺲ و ﺟﺪّﺏﺰرگ ﺱﻠﺴﻠﺔ اﺷﻜﺎﻧﻴﺎن آﻪ‪250‬ﺱﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد ﺏﺎ ﭘﻴﺮوزي ﺏﺮ ﺁﻧﺘﻴﻮﺥﻮس ﺡﻜﻮﻣﺖ ﻣﻘﺘﺪري در اﻳﺮان ﺗﺸﻜﻴﻞ داد )ﺏﺎخ‪ :‬اﺷﻜﺎﻧﻴﺎن(‪.‬‬ ‫‪ .38‬ارگ‬ ‫ﻻ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﺔ »اوُروُق« ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت ارﻳﻜﻪ در ﻋﺮﺏﻲ ؛ ارك اﺋﺪﻣﻚ‬ ‫= ارك = اﻗﺘﺪارهﻤﺮاﻩ ﺏﺎ ﻣﺤﺒﻮﺏﻴﺖ ‪ ،‬ﺗﺨﺖ ﺱﻠﻄﻨﺖ ‪ ،‬دژﺡﻜﻮﻣﺘﻲ ‪ ،‬اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫= اﻓﺘﺨﺎر آﺮدن‬ ‫‪ .39‬ﺁرﻣﺎن‬ ‫= ﺁرﻳْﻤ ﺎن = ﺁري )ﺁرﻳﻤ ﺎق = ﺟﺴ ﺘﻦ ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت اﺱ ﻢ ﻳﻌﻨ ﻲ ﭘ ﺎك( ‪ +‬ﻣ ﺎن )اك ﻣﺒﺎﻟﻐ ﻪ( = ﺥﻴﻠ ﻲ ﺟﺴ ﺘﻨﻲ ‪ ،‬ﺡﺎﻟ ﺖ اﻳ ﺪﻩ ال ‪ ،‬ه ﺪف و ﻣﻘﺼ ﻮد ‪،‬‬ ‫رﺱﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺟﺴﺘﺠﻮ ‪ ،‬ﺁرزو ‪ ،‬ﺥﻴﻠﻲ ﺱﺎﻟﻢ‬ ‫‪ .40‬اَرﻣﺎن‬ ‫= ار )ﺟﻮاﻧﻤﺮد ‪ ،‬ﺏﺎ ادب ‪ ،‬داراي ﻓﻀ ﻴﻠﺖ( ‪ +‬ﻣ ﺎن )اك ﻣﺒﺎﻟﻐ ﻪ( = ﺥﻴﻠ ﻲ ﺻ ﺎﺡﺐ ادب و هﻨ ﺮ و ﻓﻀ ﻴﻠﺖ ‪ ،‬هﻨﺮﻣﻨ ﺪ ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮي در ﻣ ﺎوراءاﻟﻨﻬﺮ ؛‬ ‫اردم = هﻨﺮ ‪ ،‬اردﻣﻠﻲ = هﻨﺮﻣﻨﺪ‪ :‬آﻪ اﻓﺮاﺱﻴﺎب اﻧﺪر ارﻣــــﺎن زﻣﻴﻦ×دو ﺱﺎﻻرآﺮد از ﺏﺰرﮔﺎن ﮔﺰﻳﻦ‪/‬ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺱﻲ‬ ‫‪ .41‬ارﻣﻐﺎن‬ ‫و ﻳَﺮﻣﻐﺎن = ‪-1‬ﺁرﻣﺎﻏﺎن = در ﺗﺮآﻲ اوﻏﻮزي ﻳﻌﻨﻲ ﺱﻮﻏﺎت راﻩ )‪(2‬‬ ‫‪-2‬ﻳﺎرﻣﺎﻏﺎن = ﻳﺎرﻣﺎق )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ان )اك( = درهﻤﻲ ‪ ،‬هﺮﭼﻴﺰ ﻧﻘﺪي ‪ ،‬هﺪﻳﻪ)‪:(1،27‬‬ ‫هﻢ ﺥﻮاﺱﺘﻪ ﺏﻪ ﺥﻨﺠﺮ هﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺏﻪ ﺟﻮر×از ﺥﺼﻢ ﺥﻮد ﺗﻮ ﻳﺮﻣﻖ و از ﻣﻦ ﺗﻮ ﻳﺮﻣﻐﺎن‪ /‬رﺷﻴﺪي )‪(27‬‬

‫‪ .42‬اُرﻣﻚ‬ ‫= اؤرﻣﻚ = هﺆرﻣﻚ = ﺗﺎب دادن ﻧﺦ ﻳﺎ ﮔﻴﺴﻮان ‪ ،‬ﭼﻴﺰي آﻪ ﻣﺜﻞ ﮔﻴﺴﻮ ﺏﺎ ﺗﺎﺏﻴﺪن ﺏﻬ ﻢ درﺱ ﺖ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد ‪ ،‬آ ﻼﻩ و ﭘﺎرﭼ ﺔ ﭘﺸ ﻤﻴﻨﻪ ‪ ،‬اﻣ ﺮوزﻩ ﺟﺎﻣ ﺔ‬ ‫ﭘﻨﺒﻪ اي ﺥﺎآﺴﺘﺮي ؛ اؤرﺗﻤﻚ = ﭘﻮﺷﻴﺪن ؛ هﺆروك = ﮔﻴﺴﻮ ‪ ،‬ﺏﺎخ‪ :‬اروﻣﭽﻚ‪:‬‬ ‫اﻣﻴﺮان ارﻣــﻚ ﺱﻼﻃﻴﻦ اﻃﻠﺲ × ﮔﺰﻳﺪﻩ ز ﺱﻨﺠﺎب و اﺏﻠﻖ ﻣﺮاآﺐ‪ /‬ﻗﺎري‬ ‫‪ .43‬اُروغ‬ ‫و اُروق = اوُروُق = ﺛﻘﻴﻞ ﺷﺪة اؤروك = اؤر )اؤرﻣﻚ = ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺦ و ﮔﻴﺴﻮ را ﺏﻬﻢ ﺗﺎﺏﻴﺪن ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ آﺮدن( ‪ +‬وك )اك( = ﺏﻬﻢ وﺻ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ‪،‬‬ ‫داراي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺏﺎ هﻢ ‪ ،‬ﺥﺎﻧﻮادﻩ ‪ ،‬دودﻣﺎن ‪ ،‬ﺥﻮﻳﺸﺎن‪ …:‬اآﻨﺎف رﺏﻊ ﻣﺴﻜﻮن در ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎ و اروغ ﭼﻨﮕﻴﺰﺥﺎن اﺱﺖ ‪ /‬ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‬ ‫‪ .44‬اَروك‬ ‫= ارﻳﻚ = اري )ارﻳﻤﻚ = ذوب ﺷﺪن ‪ ،‬ﺁب ﺷﺪن( ‪ +‬ك )اك( = ﺁب ﺷﺪﻩ ‪ ،‬زردﺁﻟﻮ )‪(1‬‬ ‫‪ .45‬اُروﻣﭽﻚ‬ ‫= اوروﻣﭽﻚ = هﺆروﻣﭽﻚ = هﺆر )هﺆرﻣﻚ = زﻟﻒ ﺏﺎﻓﺘﻦ ( ‪ +‬وم )اك( ‪ +‬ﭼﻚ )اك( = زﻟﻒ ﺏﺎﻓﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺗ ﺎر ﺏﺎﻓﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻋﻨﻜﺒ ﻮت ؛ ه ﺆروك = ﮔ ﻴﺲ‬ ‫ﻳﺎ زﻟﻒ ﺏﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫‪ .46‬ﺁرﻳﺎ‬ ‫=ﺁرﻳْﻴﺎ = ﺁري )ﺁرﻳﻤﺎق = ﭘﺎك ﺷﺪن ‪ ،‬ﺁرﻳﺘﻤﺎق = ﭘﺎك آﺮدن( ‪ +‬ﻳﺎ )اك( = ﭘﺎك و زﻻل ‪ ،‬ﻧﮋاد ﺱﻔﻴﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺗﺮآ ﻲ ‪ :‬ﺱ ﻮدان دورو )زﻻﻟﺘ ﺮ از ﺁب(‬ ‫‪ ،‬ﺁﻳﺪان ﺁري )ﺱﻔﻴﺪﺗﺮ از ﻣﺎﻩ(‬ ‫‪ .47‬ﺁرﻳَﻦ‬ ‫= ﺁرﻳﺎن = ﺁرﻳْﻴﺎن = ﺁري )ﺏﺎخ ‪ :‬ﺁرﻳﺎ( ‪ +‬ﻳﺎن )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﭘﺎك ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﺁﻳﺪﻳﻦ ‪ ،‬ﭘﺎك ‪ ،‬ﺁرﻳﺎ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ‬ ‫‪ .48‬ﺁز‬ ‫= ﺁج = ﮔﺮﺱﻨﻪ ‪ ،‬ﺡﺮﻳﺺ ؛ ﺁزﻣﻨﺪ = ﺁدم ﮔﺮﺱﻨﻪ و ﺡﺮﻳﺺ و ﻃﻤﻌﻜﺎر ؛ ﺁج ﺁدام = ﺁدم ﺡ ﺮﻳﺺ و ﮔﺮﺱ ﻨﻪ ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮﻳﺎر ﻧﻴ ﺰ در اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺮ ﺁج را در‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم ﺡﺮﻳﺺ ﺏﻜﺎر ﺏﺮدﻩ اﺱﺖ‪ :‬آﺮﺏﻼﻳﻪ ﮔﺌﺪﻧﻠﺮﻳﻦ ﻗﺎداﺱﻲ × دوﺷﺴﻮن ﺏﻮ ﺁج ﻳﻮْﻟﺴﻮزﻻرﻳﻦ ﮔﺆزﻳﻨﻪ‬ ‫‪ .49‬ﺁزار‬ ‫= ﺁزار = ﺁز )ﺁزﻣﺎق = ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪن ‪ ،‬ﮔﻢ ﺷﺪن ‪ ،‬ﺏﻴﻤﺎر ﺷﺪن( ‪ +‬ار )اك( = ﺏﻴﻤﺎري ‪) ،‬رﻓﺘﺎ ِر( ﻏﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ و ﺏﺎ اذﻳﺖ ؛ ﺁزار دوﺗﻤ ﺎق = ﺏﻴﻤ ﺎر‬ ‫ﺷﺪن ‪ ،‬ﺗﻮْﻳﻮق ﺁزاري = ﺏﻴﻤﺎري ﻧﻴﻮآﺎﺱﻞ در ﻣﺮﻏﻬﺎ ‪ ،‬آﻜﻠﻴﮕﻲ ﺁزﻣﺎق = ﻣﺴﻤﻮم ﺷﺪن و ﻓﺴﺎد ﻣﻌﺪﻩ‬ ‫‪ .50‬اُزﺏﻚ‬ ‫= اؤزﺏﻚ = اوْﻏﻮزﺏﻚ = اوْﻏﻮزﺏﻴﮓ = ﺥﺎن ﻗﻮم اوﻏﻮز ‪ ،‬ﺏﻲ ﺏﺎك ‪ ،‬ﺁدم ﺻﺎف و ﺻﺎدق ‪ ،‬از اﻗﻮام ﺗﺮك‪.‬‬ ‫‪َ .51‬ازﮔﻴﻞ‬ ‫= از )ازﻣﻚ = ﻟﻪ آﺮدن( ‪ +‬ﮔﻴﻞ )اك( = ﻟﻪ آﺮدﻧﻲ ‪ ،‬از ﻣﻴﻮﻩ هﺎﺋﻲ آﻪ ﺏﺼﻮرت ﻟﻪ آﺮدﻩ و ﺥﻤﻴﺮي در ﻏﺬاهﺎ ﺥﺼﻮﺻًﺎ ﺁش اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫‪ُ .52‬ازُم‬ ‫= اوزوم = اﻧﮕﻮر‪ :‬ﺁن ﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻲ ﺏُﺪ وﮔﻔﺖ ‪ :‬اي ﮔﺆزوم! × ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺥﻮاهﻢ ﻋﻨﺐ ‪ ،‬ﺥﻮاهﻢ اوزوم ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .53‬اُزﻧﮕﻮ‬ ‫= اوزﻩ ﻧﮕﻲ = اوز )= ﺻﻮرت( ‪ +‬ان )اك( ‪ +‬ﮔﻲ )اك( = رآﺎب )ارﺗﺒﺎط رآﺎب و اوز ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ( ‪ ،‬ﻣﻬﻤﻴﺰ ‪ ،‬ﺁﻟﺘﻲ در ﭘﺎﺷﻨﺔ ﭘ ﺎ ﺏ ﺮاي ﺡﺮآ ﺖ‬ ‫دادن و آﻨﺘﺮل اﺱﺐ ؛ ازﻧﮕﻮﻗﻮﭼﻲ ﺱﻲ = آﺴﻲ آﻪ ﻣﻬﻤﻴﺰﺱﻮار را ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺏﺮاﺡﺘﻲ ﺱﻮار ﺷﻮد‪ .‬اوزﻩ ﻧﮕﻲ ﭼﻜﻤﻚ = رآﺎب آﺸﻴﺪن‬ ‫‪ .54‬اُﺱﺘﺎد‬ ‫= اوْﺱﺘﺎ = اوس )ﻋﻘﻞ ‪ ،‬دراﻳﺖ ‪ ،‬ﺗﺮﺏﻴﺖ ‪ ،‬ادب( ‪ +‬ﺗﺎ )اك( = ﻋﺎﻗﻞ ‪ ،‬ﺏﺎدراﻳﺖ ‪ ،‬ﻣﺮﺏﻲ ‪ ،‬ادﻳﺐ ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت اﺱﺘﺎذ در ﻋﺮﺏﻲ ؛ ﺗﺮآﻴﺐ اوﺱﺘﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻳﻮﻣﻮرﺗﺎ اﺱﺖ‪:‬‬ ‫ﻏﺎزي ﺏﺪﺱﺖ ﭘﻮرﺥﻮد ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭼﻮﺏﻴﻦ ﻣﻴﺪهﺪ‬ ‫ﺗﺎ اودرﺁن اُﺱﺘﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﮔﻴﺮد در ﻏﺰا ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .55‬ﺁﺱﺘﺎن‬ ‫ﻞ اوﺱﺖ = رو( ‪ +‬ﻳﺎن )ﻃﺮف( = ﭘﺎﺋﻴﻦ دﺱﺖ ‪ ،‬ﻃﺮف ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ ﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ‪ ،‬ﭘﺎﺋﻴﻦ داﻣﻦ ‪ ،‬ﺁﺱ ﺘﺎﻧﻪ =‬ ‫= ﺁﺱﺖ ﻳﺎن = ﺁﺱﺖ )= زﻳﺮ ‪ ،‬ﭘﺎﺋﻴﻦ ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺏ ِ‬ ‫ﺁﺱﺘﺎﻧﺎ = ﺏﻄﺮف ﭘﺎﺋﻴﻦ ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ‪ ،‬ﻣَﻄﻠﻊ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﺱﺘﻴﻦ و ﺁﺱﺘﺮ و ﺁهﺴﺘﻪ(‬ ‫‪ .56‬ﺁﺱﺘﺮ‬ ‫ﻦ ﻟﺒﺎس ؛ ﺁﺱﺖ اوﺱﺖ = زﻳﺮ و رو )‪(18،2‬‬ ‫= ﺁﺱﺘﺎر = ﺁﺱﺖ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﺱﺘﺎن( ‪ +‬ار )اك( = زﻳﺮﻳﻦ ‪ ،‬زﻳﺮﻳ ِ‬ ‫‪ .57‬ﺁﺱﺘﻴﻦ‬ ‫= ﺁﺱﺖ ﻳﺎن )ﺏﺎخ ‪ :‬ﺁﺱﺘﺎن( = ﭘﺎﺋﻴﻦ دﺱﺖ ﻟﺒﺎس‬ ‫‪ .58‬ﺁﺱﻤﺎن‬ ‫ﺁﺱﻴﻤﺎن و ﺁﺱﻤﺎن = ﺁس )ﺁﺱﻤﺎق = ﺁوﻳﺨﺘﻦ( ‪ +‬ﻣﺎن )اک ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و ﺗﺸﺒﻴﻪ( = ﺷﺒﻪ ﺁوﻳﺰان ‪ ،‬ﺏﺴﻴﺎر ﺁوﻳﺰان‬ ‫‪ .59‬ﺁش‬ ‫= درهﻢ ﺏﺮهﻢ ‪ ،‬ﻗﺎراﺷﻤﻴﺶ ‪ ،‬ﻏﺬا ‪ ،‬از ﻏﺬاهﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﺁﺏﻜﻲ ‪ ،‬ﺁﺷﻴﺞ و ﺁﺷﺎج = ﻗﺎﺏﻠﻤﻪ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(17،2‬‬ ‫‪ .60‬ﺁﺷﺎﻣﻴﺪن‬ ‫وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺁﺷﺎﻣﺎق )= ﺥﻮردن( ؛ ﻣﻌﺎدل ﻓﺎرﺱﻲ ﺁن ﻧﻮﺷﻴﺪن اﺱﺖ)‪.(2،18‬‬ ‫‪ .61‬اُﺷﺘُﻖ‬ ‫= اوُﺷﺘﻮغ و ﺁﺷﻴﻖ= ﺏﺠﻮل )‪ ، (1‬ﻳﻜﻲ از هﻔﺖ اﺱﺘﺨﻮان ﻣﭻ ﭘﺎ در ﻓﺎﺻﻠﺔ دو ﻗﻮزك ﭘﺎ آﻪ از ﺁن ﺏﺮاي ﺏﺎزي »ﻗﺎب« اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .62‬ﺁﺷﻐﺎل‬ ‫= ﺁﺷﻘﺎل = ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﻻﻏﺮ و ﻧﺎﻣﻨﺎﺱﺐ ﺏﺮاي ﺏﺮّﻩ آﺸﻲ )‪ ، (3‬هﺮ ﭼﻴﺰ ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب و ﻏﻴﺮﻗﺎﺏﻞ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ؛ ﺁﺷﻘﺎر = ﻣﺨﻠﻮط ‪ ،‬ﻗﺎﻃﻲ )‪(3‬‬

‫‪ .63‬اﺷﻜﺎﻧﻴﺎن ‪ /‬ت‬ ‫= ﺡﻜﻮﻣﺘﻲ از ﺗﺮك هﺎي ﺗﻮران آﻪ ﺏﺎ ﭘﻴﺮوزي اﺷﻚ ﻳﺎ ارﺷﻚ ﻳﺎ ﺁرﺷﻚ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁرش( آﻪ از ﺡﺎآﻤﺎن اﻳﺎﻻت ﺏﻠﺦ ﺏ ﻮد ‪ ،‬ﺏ ﺮ ﺁﻧﺘﻴﻮﺥ ﻮس اﻣﭙﺮاﺗ ﻮري‬ ‫ﺏﺎزﻣﺎﻧﺪﻩ از اﺱﻜﻨﺪر ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﺏﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪ و ﻗﺒﻞ و ﺏﻌﺪ از ﻣﻴﻼد ﻣﺴﻴﺢ ‪ 500‬ﺱﺎل ﺏﺮ اﻳﺮان ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻴﺰ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﻏﻴﺮاﻳﺮاﻧ ﻲ ﺏ ﻮدن اﻳ ﻦ‬ ‫ﺡﻜﻮﻣﺖ ‪ ،‬از آﻨﺎر ﺁن ﺏﺮاﺡﺘﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺱﺖ‪ .‬ﻣﻮرﺥﺎن و ﻟﻐﻮي هﺎي ﺏﺰرگ ﻣﺎﻧﻨﺪ دهﺨﺪا ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎداﻟﺴ ﻠﻄﻨﻪ و ﻋﻠ ﻲ ﺏ ﻦ ﺡﺴ ﻦ ﻣﺴ ﻌﻮدي ﻧﻴ ﺰ ﺁﻧﻬ ﺎ را‬ ‫از ﺗﺮك هﺎ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ )‪.(18‬‬ ‫‪ .64‬اﺷﻜﻨﻪ‬ ‫= اﻳﺸ ﮕﻴﻨﻪ = اﻳ ﺶ )اﻳﺸ ﻤﻚ = اﻳﭽﻤ ﻚ = ﻧﻮﺷ ﻴﺪن( ‪ +‬ﮔ ﻴﻦ )اك( ‪ +‬ﻩ )اك ‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﺪ ﭘﺴ ﻮﻧﺪ ﻓﺎرﺱ ﻲ( = ﺁﺷ ﺎﻣﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﻧ ﻮﻋﻲ ﻏ ﺬاي ﺁﺏﻜ ﻲ‬ ‫ازﺗﺨﻢ ﻣﺮغ و ﻣﺎﺱﺖ وﭘﻴﺎز‪. ...‬‬ ‫‪ .65‬اﺷﻴﻚ‬ ‫= اﺋﺸﻴﻚ = ﺥﺎرج ؛ اﺷﻴﻚ ﺁﻗﺎﺱﻲ = رﺋﻴﺲ ﺥﺎرج ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺱﻠﻄﻨﺘﻲ ‪ ،‬رﺋﻴﺲ درﺏﺎر ‪ ،‬داروﻏﺔ دﻳﻮاﻧﺨﺎﻧ ﻪ ‪ ،‬اﺷ ﻴﻚ ﺁﻗﺎﺱ ﻲ ﺏﺎﺷ ﻲ = رﺋ ﻴﺲ‬ ‫ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ‪ ،‬اﺷﻴﻚ ﺥﺎﻧﻪ = ادارة ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺱﻠﻄﻨﺘﻲ )‪( 1،19‬‬ ‫‪ .66‬ﺁﻏﺎﺟﻲ‪/‬ت‬ ‫ﻲ = ﺥﺎﺻﺔ ﺷﺎهﺎن در درﺏﺎرهﺎي ﻣﺸﺮق اﻳﺮان در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ آ ﻪ وﺱ ﻴﻠﺔ رﺱ ﺎﻧﺪن ﻣﻄﺎﻟ ﺐ و رﺱ ﺎﺋﻞ ﺏ ﻴﻦ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن و اﻣﻴ ﺮان و‬ ‫= ﺁﻏﺎﺟ ْ‬ ‫اﻋﻴﺎن دوﻟﺖ ﺏﻮد )‪ (20‬؛ ﺷﺎﻳﺪ رﻳﺸﺔ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺁﻏﺎج )ﻓﺮﺱﻨﮓ( ﺏﺎﺷﺪ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﻃﻲ آﺮدن ﻓﺮﺱﻨﮕﻬﺎ‪.‬‬ ‫‪ .67‬ﺁﻏﺎز‬ ‫= ﺁﻏﻴْﺰ = دهﺎن ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻊ ‪ ،‬اﺏﺘﺪاي هﺮﭼﻴﺰ ‪ ،‬دهﺎﻧﺔ ﻧﻬﺮ و دهﺎﻧﺔ ﺥﻢ و ﭼﺎﻩ و ﻣﺸﻚ ﺷﻴﺮ ؛ رﻳﺸ ﺔ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺁﺥﻤ ﺎق )= روان ﺷ ﺪن ‪ ،‬ﺱ ﺮازﻳﺮ‬ ‫ﺷﺪن( ﺏﺎﺷﺪ و ﺁﻏﺎز ﺏﻤﻌﻨﻲ ﻣﻄﻠﻊ ﺟﺎري ﺷﺪن اﺱﺖ ؛ ﻗﻮﻳﻮ ﺁﻏﺰي )و ﺁﻏﻴﺰي( = ﺱﺮ ﭼﺎﻩ ‪ ،‬آﻮﭼﻪ ﺁﻏﺰي = ﺱﺮآﻮﭼﻪ ‪ ،‬ﻗﺎﭘﻲ ﺁﻏﺰي = دم در‬ ‫‪ .68‬ﺁﻏﺮُق‬ ‫و اﻏﺮق = ﺁﻏﺮﻳﻖ = ﺏﺎر و ﺏﻨﺪﻳﻞ ‪ ،‬اﺡﻤﺎل و اﺛﻘﺎل)‪ (3‬؛ ﺷﺎﻳﺪ در اﺻﻞ ﺁﻏﻴﺮﻟﻴﻖ )= ﺱﻨﮕﻴﻨﻲ( ﺏﺎﺷﺪ آﻪ ﺏﻪ ﺁﻏﻴﺮرﻳﻖ و ﺁﻏﻴﺮﻳﻖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪:‬‬ ‫ﺏﻌﺪ از ﺁﻧﻜﻪ ﺁﻏﺮوق هﺎ را ﺁﻧﺠﺎ ﺏﮕﺬاﺷﺖ … ‪ /‬رﺷﻴﺪي )‪(19‬‬ ‫‪ .69‬ﺁﻏُﻞ‬ ‫ﻲ )ﺡﺸﻢ و ﻣﺎل( ‪ +‬ﻳﻞ )اك(= ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ﺡﺸﻢ ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري رﻣﻪ ‪ ،‬ﺟﺎي ﻧﮕﻬ ﺪاري ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳ ﺎن در ﺷ ﺐ در ﺏﻴﺎﺏ ﺎن )‪(1،25‬‬ ‫= ﺁﻏﻴْﻞ = ﺁﻏ ْ‬ ‫‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺁﻏﻮر )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﺥﻮر(‬ ‫‪ .70‬اُﻏﻼن‬ ‫= اوْﻏﻼن = ﭘﺴﺮ ‪ ،‬ﭘﺴﺮﺏﭽﻪ )‪(1‬‬ ‫‪ .71‬ﺁﻏﻮز‬ ‫= ﺁﻏ ْﻴ ﺰ = ﺷ ﻴﺮ ﻧﺨﺴ ﺖ ﺏﻌ ﺪ از زاﻳ ﺶ ‪ ،‬اﺏﺘ ﺪاي ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ‪ ،‬اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺏﻌﻀ ﻲ ده ﺎت ﺗ ﺮك ﺏ ﻪ ﺁن آ ﺎﻻ ه ﻢ ﻣ ﻲ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ؛ ﺁﻏﻴﺰﻻﻧ ﺪﻳﺮﻣﺎق = ﺁﻏ ﻮز‬ ‫ﺥﻮراﻧﺪن )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﻏﺎز(‪.‬‬ ‫‪ .72‬اُﻏﻮز‪/‬ت‬ ‫و ُاﻏُﺰ و ﻏُﺰ = اوْﻏﻮُز = اوْغ )ﻗﻮم( ‪ +‬اوُز )ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺟﻤﻊ( = اﻗﻮام ‪ ،‬در ﻣﻌﻨﺎي رﺋﻮف وﺥﻮش ﻗﻠ ﺐ ه ﻢ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ )‪ ، (18‬ازﻗﺒﺎﺋ ﻞ ﺏ ﺰرگ ﺗ ﺮك‬ ‫آﻪ در ﻗﺮن ﺷﺸﻢ ﻣﻴﻼدي هﻤﺔ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺱﺎآﻦ ﭼﻴﻦ ﺗﺎ ﺏﺤﺮﺱﻴﺎﻩ را ﺏﺼﻮرت اﻣﭙﺮاﺗﻮري واﺡﺪ درﺁورد و در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺡﺘ ﻲ ﮔ ﺎهﻲ ﺗ ﺮك را ﻣﻌ ﺎدل ﺏ ﺎ ﺁن‬ ‫ﻼ‪ :‬ﺁﻧﻜﻮ ﺏﻪ ﻏﺼﺐ و دزدي ﺁهﻨﮓ ﭘﺎﻟﻴـﺰي آﻨﺪ×از داد و داور ﻋﺎﻗﺒﺖ اﺷﻜﻨﺞ هﺎي ﻏﺰ ﺥﻮرد ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫ﻣﻲ ﺁورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬ ‫‪ .73‬ﺁﻏﻮش‪/‬ت‬ ‫= ﺁﻏﻘ ﻮش = ﺁغ )ﺱ ﻔﻴﺪ( ‪ +‬ﻗ ﻮش )ﭘﺮﻧ ﺪﻩ( = ﭘﺮﻧ ﺪة ﺱ ﻔﻴﺪ ‪ ،‬ﻧ ﺎﻣﻲ ﺏ ﺮاي ﻏﻼﻣ ﺎن ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺗ ﺮك ‪ ،‬ﻳﻜ ﻲ از ﺗﺤﺮﻳﻔ ﺎت ﺗ ﺎرﻳﺨﻲ ه ﻢ ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ آﻠﻤ ﺔ‬ ‫»ﻏﻼﻣﺎن ﺗﺮك« اﺱﺖ آﻪ ﻳﻚ ﺗﺮآﻴﺐ ﻣﻠﻜﻲ اﺱﺖ و ﺏﻤﻌﻨﻲ »ﻏﻼﻣﺎن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺏﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﺗﺮك« اﺱﺖ وﻟﻲ ﺁﻧﺮا »ﺗﺮآﻬﺎي ﻏﻼم« ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ!‪:‬‬ ‫اي ﺥﻮاﺟﺔ ارﺱﻼن و ﺁﻏﻮش × ﻓﺮﻣﺎن دﻩ ﺥﻮد ﻣﻜﻦ ﻓﺮاﻣﻮش ‪ /‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .74‬اﻓﺸﺎر‪/‬ت‬ ‫ك ﻃﻠﺐ( ‪ +‬ار )ﭘﻬﻠﻮان( = ﻃﺎﻟﺐ ﺷ ﻜﺎر ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت وﺡﺸ ﻲ ‪،‬‬ ‫ﻻ اوْوﺱﺎر = اوْو )ﺡﻴﻮان وﺡﺸﻲ ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪة ﺷﻜﺎري ‪ ،‬ﺁهﻮ( ‪ +‬ﺱﺎ )ا ِ‬ ‫= اوْوﺷﺎر = اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻋﺎﺷﻖ ﺷﻜﺎر ﺡﻴﻮاﻧﺎت وﺡﺸﻲ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ‪ ،‬ﺟﺪّي ‪ ،‬ﭼﺎﺏ ﻚ ‪ ،‬از ﺗﻘﺴ ﻴﻤﺎت‪ 22‬ﮔﺎﻧ ﺔ اوﻏﻮزه ﺎ آ ﻪ ﻧﺎدرﺷ ﺎﻩ اﻓﺸ ﺎر ﻧﻴ ﺰ آ ﻪ در اﺻ ﻞ زﻧﺠ ﺎﻧﻲ اﺱ ﺖ از‬ ‫ﻲ اﻓﺸﺎر اﺱﺖ‪ .‬در اواﻳﻞ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﺻﻔﻮﻳﻪ ‪ ،‬ﻗﻮم ﺁﻧﻬﺎ ﺏﻪ ﺥﺮاﺱﺎن ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪ وﻟﻲ هﻤﺎن ﻧﺎدرﺷﺎﻩ اﻓﺸﺎر ﺏﻮد آﻪ ﻣﺤﻤﻮد اﻓﻐ ﺎن را ﺷﻜﺴ ﺖ‬ ‫ﻃﺎﻳﻔﺔ ﻗﻴﺮﺥﻠ ِ‬ ‫داد و اﺏﺘﺪا ﺻﻔﻮﻳﻪ را ﻣﺠﺪدًا ﺡﺎآﻢ آﺮد و ﺱﭙﺲ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﻣﻘﺘﺪر اﻓﺸﺎرﻳﻪ را ﺗﺄﺱﻴﺲ آﺮد‪.‬‬ ‫‪ .75‬اﻓﺸﻴﻦ‬ ‫= ﺁﻓﺸﻴﻦ = ﺁﻏﺸﻴﻦ = ﺁغ )ﺱﻔﻴﺪ( ‪ +‬ﺷﻴﻦ )وش( = ﺱﻔﻴﺪوش ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺏﻪ ﺱﻔﻴﺪ ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺱﺮدار )‪(5‬‬ ‫‪ .76‬ﺁق‬ ‫= ﺁغ = رﻧﮓ ﺱﻔﻴﺪ ‪ ،‬وﺱﻴﻊ ‪ ،‬ﺏﺰرگ‪ :‬ﺁق ﻗﻠﻌﻪ = ﻗﻠﻌﺔ ﺱﻔﻴﺪ ‪ ،‬اآﺒﺎﺗﺎن )ﻩ‪.‬م( ‪ ،‬ﺁﻗﺎ = ﺏﺰرﮔﻮار و ﺱﻴﻨﻪ ﻓﺮاخ‬ ‫‪ .77‬ﺁق ﻗﻮﻳﻮﻧﻠﻮ‪/‬ت‬ ‫ك ﻣﻠﻜﻲ( = واﺏﺴﺘﻪ ﺏﻪ ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﺱﻔﻴﺪ ‪ ،‬ﮔﺮوهﻲ آﻪ ﺏﻪ ﺏﺎﻻي ﺏﻴﺮق ﺥﻮد ﺻﻮرت ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﺱﻔﻴﺪ ﻣﻲ زدﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫ﻲ )ا ِ‬ ‫= ﺁق )ﺱﻔﻴﺪ( ‪ +‬ﻗﻮْﻳﻮُن )ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ( ‪ +‬ﻟ ْ‬ ‫ﺱﻠﺴ ﻠﻪ اي آ ﻪ ﺗﻮﺱ ﻂ اﺏﻮﻧﺼﺮﺡﺴ ﻦ ﺏﻴ ﮓ ﺁق ﻗﻮﻳﻮﻧﻠ ﻮ )اوزون ﺡﺴ ﻦ( ﺗﺄﺱ ﻴﺲ ﺷ ﺪ و از ﺱ ﺎل‪ 873‬ﺗ ﺎ‪ 920‬ﻩ‪.‬ق در ﻗﻔﻘ ﺎز ‪ ،‬ﺁذرﺏﺎﻳﺠ ﺎن و دﻳ ﺎرﺏﻜﺮ‬ ‫ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ و ﺗﺎ ﺟﻨﻮب و ﻣﻐﺮب اﻳﺮان ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .78‬ﺁﻗﺎ‬ ‫ﺁﻏﺎ = ﺁغ )ﺏﺎز و ﮔﺴﺘﺮدﻩ ‪ ،‬ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺱﻔﻴﺪ( ‪ +‬ا )اك( = ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺱﺮور ‪ ،‬درﺡﺎل ﺡﺎﺿﺮ ﺁﻗﺎ را ﺏﺮاي ﻣﺮدان و ﺁﻏ ﺎ را ﺏ ﺮاي اﺡﺘ ﺮام ﺏ ﻪ ﺥﺎﻧﻤﻬ ﺎ‬ ‫اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ وﻟﻲ در اﺻﻞ هﻤﺎن ﺁﻏﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺱﺖ‪ :‬ﺁﻏﺎﺥﺎﻧﻴﻢ ‪ ،‬ﺁﻏﺎﻧﻨﻪ ‪ ،‬ﺁﺏﺠﻲ ‪ ،‬ﺁﻏﺎﺏﻴﮕﻢ ‪ ،‬ﺁﻏﺎ ﺏﻲ ﺏﻲ‬ ‫‪ .79‬ﺁﻗﺎﺱﻲ‪/‬ت‬ ‫ﻲ = ﺁﻏﺎ )ﺁﻗﺎ( ‪ +‬ﺱﻲ )اك ﻣﻀﺎف( = رﺋﻴﺲ ‪ ،‬ﻣﺘﺼﺪي ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﻨﻨﺪﻩ ؛ اﺷﻴﻚ ﺁﻗﺎﺱﻲ = رﺋﻴﺲ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت درﺏﺎر‬ ‫= ﺁﻏﺎﺱ ْ‬

‫‪ .80‬ﺁﻗﭽﻪ‪/‬ت‬ ‫و اﻗﺠﻪ وﺁﺥﭽﻪ = ﺁﻏﺠﺎ = ﺁغ )ﺱﻔﻴﺪ( ‪ +‬ﺟﺎ )اك( = ﺱﻔﻴﺪﻩ ‪ ،‬زر ﻳﺎ ﺱﻴﻢ ﻣﺴﻜﻮك ‪ ،‬ﺱﻜّﻪ ‪ ،‬ﺱﻜﺔ ﻧﻘﺮﻩ اي ﺿﺮب ﺷﺪﻩ در زﻣ ﺎن آ ﺮﻳﻢ ﺥ ﺎن زﻧ ﺪ‪ :‬وز‬ ‫ﭘﻲ ﺁن ﺗﺎ زﻧﺪ ‪ ،‬ﺱﻜﻪ ﺏﻨﺎم ﺏﻘـــــــﺎش × ﻣﻲ زﻧﺪ از ﺁﻓﺘﺎب ‪،‬ﺁﻗﭽﻪ ﻣﻮزون ﻓﻠﻚ ‪ /‬ﺥﺎﻗﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .81‬ﺁﻗﻮش‬ ‫= ﺁوﻗﻮش = اوْوﻗﻮش = اوْو )ﺷﻜﺎري ‪ ،‬وﺡﺸﻲ( ‪ +‬ﻗﻮش )ﭘﺮﻧﺪﻩ( = ﭘﺮﻧﺪة ﺷﻜﺎري)‪(1‬‬ ‫‪ .82‬اآﺒﺎﺗﺎن‬ ‫= ﺁآﺒﺎﺗﺎن = ﺁﻏﺒﺎﺗﺎن =ﺁغ )ﺱﻔﻴﺪ ‪ ،‬وﺱﻴﻊ و ﺏﺎز( ‪ +‬ﺏﺎﺗﺎن )ﺏﺎخ‪ :‬وﻃﻦ( = وﻃﻦ ﺱ ﻔﻴﺪ ﻳ ﺎ ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ و ﺏ ﺎز ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﺱ ﺎﺏﻖ هﻤ ﺪان آ ﻪ ﺏﻌ ﺪًا ﺏ ﻪ هﻜﻤﺘ ﺎن و‬ ‫هﮕﻤﺘﺎن و هﮕﻤﺘﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫‪ .83‬اآﺪش‬ ‫= اآﺪاش = اك )اآﻤﻚ = آﺎﺷﺘﻦ( ‪ +‬داش )هﻢ( = هﻤﺮﻳﺸﻪ ‪ ،‬هﻢ آﺎﺷﺖ ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸﻪ از ﻧﻈﺮ روﺡﻲ ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب و ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻪ ﺏﻮﻗﺖ ﺥﻮﻳﺸﺘﻦ ‪ ،‬ﭘﻴﺮ و ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺏﻮدﻩ ام‬ ‫ﻣﻮي ‪ ،‬ﺱﭙﻴﺪ ﻣﻲ آﻨﺪ ﭼﺸﻢ ﺱﻴﺎﻩ اآﺪﺷﺎن ‪ /‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .84‬اِآﻲ‬ ‫= اﻳﻜﻲ = دو ؛ اآﻲ ﺛﺎﻧﻴﻪ = دو ﺛﺎﻧﻴﻪ ‪ ،‬آﻨﺎﻳﻪ از آﺎر ﺱﺮﻳﻊ‬ ‫‪ .85‬اﮔﻴﺮ‬ ‫و اآﻴﺮ = اك )اآﻤﻚ = آﺎﺷﺘﻦ( ‪ +‬ﻳﺮ )اك( = آﺎﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﮔﻴﺎﻩ ﺗﺮآﻲ ‪ ،‬وج ‪ ،‬ﮔﻴﺎهﻲ آﻪ اﺱﺎﻧﺲ ﺁن ﺏﻪ ﻋﻄﺮ ﺱﻮﺱﻦ زرد ﻣﻌﺮوف اﺱﺖ )‪(1،25‬‬ ‫‪ .86‬ﺁل‬ ‫= ﺱﺮخ آﻤﺮﻧﮓ ‪ ،‬ﻣﻬﺮ و ﻧﮕﻴﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﻲ )‪(1‬‬ ‫‪ .87‬ﺁﻻﭼﻴﻖ‬ ‫= ﺁﻻ )اك ﺏﺮاي آﺎﺱﺘﻦ ﺥﺼﻠﺖ( ‪ +‬ﭼﻴْﻎ )ﭘﺮدﻩ اي ازﺡﺼﻴﺮ ﻳﺎ ﻧﻲ( = ﭘﺮدﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﺱﺎﻳﺒﺎﻧﻲ ﺡﺼﻴﺮي ﺏﺮ روي ﭼﻬﺎر ﺱﺘﻮن ﺏﺎ اﻃﺮاف ﺏﺎز‪:‬‬ ‫اي ﺁﻧﻜﻪ اﻧﺪر ﺏﺎغ ﺟﺎن ﺁﻻﺟﻘـــﻲ ﺏﺮﺱﺎﺥﺘﻲ‬ ‫ﺁﺗﺶ زدي درﺟﺴﻢ وﺟﺎن ‪ ،‬روح ﻣﺼﻮر ﺱﺎﺥﺘﻲ ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .88‬اُﻻغ‬ ‫= اُوﻻق = اُوﻻ )اوﻻﻣﺎق = رﺱﺎﻧﺪن ‪ ،‬رﺱﺎﻧﺪن ﭘﻴﺎم ‪ ،‬ﻋﻮﻋﻮ آﺮدن ﮔﺮگ( ‪ +‬اق )اك( = ﺡﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﭘﻴﺎم رﺱﺎن ‪،‬آﺎر ﺏﻲ ﻣﺰد ‪ ،‬ﺏﻴﮕﺎري ‪،‬ﺥﺮ ‪ ،‬ﭘﻴﻚ‬ ‫واﺱﺐ ﭘﻴﻜﭽﻲ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ اُﻻم )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .89‬ﺁﻻﻟﻪ‬ ‫= ﺁﻻﻻ = ﺁل ﻻﻻ = ﺁل )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﻻﻻ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻻﻟ ﻪ( = ﻻﻟ ﺔ ﺱ ﺮخ ‪ ،‬ﻻﻟ ﺔ ﺁل ‪ ،‬ﻧ ﺎم دﺥﺘ ﺮ ؛ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺏﺮه ﺎن ﻗ ﺎﻃﻊ )‪ (27‬ﺗﺄآﻴ ﺪ ﻣ ﻲ آﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ در‬ ‫ﭘﻬﻠﻮي ﭘﻴﺪا ﻧﺸﺪ و ﺷﻚ ﻧﺪارد آﻪ ﺏﺎ ﺁل در ارﺗﺒﺎط ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .90‬اُﻻم‬ ‫= اُوﻻم = اُوﻻ )ﺏﺎخ‪ :‬اﻻغ( ‪ +‬م )اك( = ﭘﻴﺎم رﺱﺎن ‪ ،‬ﭘﻴﺎم ﻳﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اي آﻪ دﺱﺖ ﺏﺪﺱﺖ ﻳﺎ زﺏﺎﻧﻲ رﺱﺎﻧﻨﺪ )‪ ، (1‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ اﻻغ )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .91‬ﺁﻻﻣﺎﻧﭽﻲ‬ ‫ﻲ )اك ﺷﻐﻞ( = آﺴﻴﻜﻪ آﺎرش ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣ ﺎل دﻳﮕ ﺮان ﺏﺎﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺏﺴ ﻴﺎر ﻏ ﺎرﺗﮕﺮ ؛ ﺁﻻﻣ ﺎن =‬ ‫= ﺁل )ﺁﻟﻤﺎق = ﮔﺮﻓﺘﻦ( ‪+‬ا )اك( ‪ +‬ﻣﺎن )اك ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ( ‪ +‬ﭼ ْ‬ ‫ﺏﺴﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ = ﻏﺎرت‬ ‫‪ .92‬ﺁﻻو‬ ‫= اﻟﻮْو= ﺷﻌﻠﺔﺁﺗﺶ‪،‬زﺏﺎﻧﺔ ﺁﺗﺶ ‪ ،‬ﺁﺗﺶ ﺷﻌﻠﻪ ور)‪(1،27‬؛ اوْد‪ -‬اﻟﻮْو = ﺁﺗﺶ ‪ -‬ﺷﻌﻠﻪ ‪ ،‬اﻟﻮْوﻻﻣﺎق = ﺷﻌﻠﻪ ور آ ﺮدن ‪ ،‬اﻟﻮْوﻟ ﻮ = ﺷ ﻌﻠﻪ ور‪ :‬ﺏ ﺮ اوج‬ ‫ﮔﻨﺒﺪ ﮔﺮدون از ﺁن ﺏﺘﺎﺏﺪ هﻮر×آﻪ ﻳﺎﻓﺖ از ﺗﻒ ﻗﻨﺪﻳﻞ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﺁﻻو‪ /‬ﺁذري‬ ‫‪ .93‬ﺁﻟﭗ‬ ‫= ﺁﻟﭗ و ﺁﻟﺐ = ﭘﺮزور ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ‪ ،‬ﻗﻮي ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي ﺏﺮاي ﺷﺎهﺎن ﺗﺮك ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺁﻟ ﭗ ارﺱ ﻼن ‪ ،‬ﺁﻟ ﭗ ارﺗﻨﻘ ﺎ ‪ ،‬ﺁﻟ ﭗ ﺗﮕ ﻴﻦ‪ :‬ﭼ ﻮﺁﻟ ﭗ ارﺱ ﻼنﺟ ﺎن ﺏ ﻪ‬ ‫ﺟﺎﻧﺒﺨﺶ داد × ﭘﺴﺮﺗﺎج ﺷـــﺎﺥﻲ ﺏﻪ ﺱﺮ ﺏﺮﻧﻬﺎد‪ /‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .94‬ﺁﻟﭗ ارﺗﻮﻧﻘﺎ‪/‬ت‬ ‫= ﺁﻟﭗ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ار )ﭘﻬﻠﻮان ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻤﺮد( ‪ +‬ﺗﻮﻧﻘﺎ )ﺏﺒﺮ( = ﺏﺒﺮ ﺟﻮاﻧﻤﺮد ﺷﺎﻩ ‪ ،‬از ﻗﺪﻳﻤﻴﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﺗﻮران زﻣﻴﻦ آﻪ ﻟﻘﺐ »ﺥــﺎن« ﻧﻴﺰ در اﺻ ﻞ‬ ‫ازﺁن او ﺏﻮد‪ .‬ﻓﺮدوﺱﻲ در ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ اش او را اﻓﺮاﺱﻴﺎب ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(2‬‬ ‫‪ .95‬ﺁﻟﭗ ارﺱﻼن‪/‬ت‬ ‫= ﺁﻟﭗ )ﻗﻮي( ‪ +‬ارﺱﺎﻻن )ﺏﺎخ‪ :‬ارﺱﻼن( = ﻣﺮداﻓﻜﻦ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﻋﻀﺪاﻟﺪﻳﻦ اﺏﻮ ﺷ ﺠﺎع ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺱ ﻠﺠﻮﻗﻲ آ ﻪ ﺏ ﻴﻦ ﺱ ﺎﻟﻬﺎي ‪ 455‬ﺗ ﺎ ‪ 465‬ﻩ‪.‬ق ﺡﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫آﺮد‪.‬‬ ‫‪ .96‬ﺁﻟﺘﻮن‬ ‫و اﻟﺘﻮن = ﺁﻟﺘﻴﻦ = ﺁل )ﺱﺮخ( ‪ +‬ﺗﻴﻦ )اك( = ﺱﺮخ ﮔﻮن ‪ ،‬ﻃﻼي ﺱﺮخ ‪ ،‬زر ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ )‪: (1،2،3،5،19‬‬ ‫ﺗﻮهﻤﻲ زن اﻳﻦ ﻳﺘﻴﻤﺎن را آﻪ هﺎن ﺁﻟﺘﻮن ﺏﻴﺎر‬ ‫ﺗﻮهﻤﻲ ﺱﻮز اﻳﻦ ﺿﻌﻴﻔﺎن را آﻪ هﻴﻦ ﺟﺎﻣﻪ ﺏﻜﺶ‪/‬آﻤﺎل اﺱﻤﺎﻋﻴﻞ‬ ‫‪ .97‬ﺁﻟﺘﻮن ﺗﺎش‪/‬ت‬ ‫ﻳﺎ ﺁﻟﺘﻮن داش = ﺁﻟﺘﻴﻦ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﻟﺘﻮن( ‪ +‬داش )ﺱﻨﮓ( = ﺱﻨﮓ ﻃﻼ ‪ ،‬ﺡﺎﺟﺐ ﺱﺎﻻرِﺱﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي و ﺡﺎآﻢ ﺥﻮارزم در ﺱﺎل ‪ 432‬ﻩ‪.‬ق‬ ‫‪ .98‬اُﻟﺠﺎﻣﻴﺸﻲ‬ ‫= اوْﻟﺠﺎﻣﻴﺶ = ؟ ‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ‪ ،‬ﺗﻌﻈﻴﻢ ‪ ،‬آﻠﻤﺔ ﺗﺮآﻲ )‪: (1‬‬ ‫… و در ﺁن ﻣﻨﺰل اﻣﻴﺮارﻏﻮان ﺏﺎ ﻋﻤﻮم اآﺎﺏﺮ واﻋﻴﺎن وﺻﺪورﺥﺮاﺱﺎن ﺏﺮﺱﻴﺪ و اﻟﺠﺎﻣﻴﺸﻲآﺮدﻧﺪ‪ /‬رﺷﻴﺪي‬

‫‪ .99‬اُﻟﺠﻪ‬ ‫و اوﻟﺠﻪ واُﻟﺠﻲ واُﻟﭽﺎ = اوْﻟﺠﺎ = اوْل )اوْﻟﻤﺎق = ﺷﺪن ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﺷﺪن( ‪ +‬ﺟﺎ )اك( = ﻣﻠﻚ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﺏ ﻪ ﺗﻤﻠ ﻚ درﺁﻣ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻣ ﺎل و ﺟ ﻨﺲ ﻳ ﺎ اﺱ ﻴﺮي ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬ ‫ﺷﺪﻩ از دﺷﻤﻦ ﭘﺲ از ﺗﺎﺥﺖ و ﺗﺎز ؛ ﺏﻮ ﻣﻨﻴﻢ اوْﻟﺪو = اﻳﻦ ﻣﺎل ﻣﻦ ﺷﺪ‪ … :‬و ﻣﺤﺘﺮﻓ ﺔ ﺏﺴ ﻴﺎر را اﺱ ﻴﺮ آﺮدﻧ ﺪ و اﻟﺠ ﺎي ﺏ ﻲ اﻧ ﺪازﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ /‬ﺟ ﺎﻣﻊ‬ ‫اﻟﺘﻮارﻳﺦ رﺷﻴﺪي‬ ‫ﮔﺮ ﺻﺎﺡﺐ زﻣﺎن را وﻗﺖ ﻇﻬﻮر ﻣﻲ ﺏﻮد‬ ‫از ﺏﻬﺮ اﻟﺠﻪ ﻣﻲ رﻓﺖ دﻧﺒﺎل ﻟﺸﻜﺮ او‪ /‬واﻟﻪ هﺮوي‬ ‫‪ .100‬اﻟﭽﻮق‬ ‫= ﺁﻟﭽﺎق)=آﻮﺗﺎﻩ(‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷﺪة ﺁﻻﭼﻴﻖ‪،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺥﻴﻤﺔ ﺗﺮآﻤﻨﻲ‪:‬‬ ‫ﺏﻪ ﺱﺮاي ﺿﺮب هﻤﺖ ‪ ،‬ﺏﻪ ﻗﺮاﺿﺔ ﭼﻪ ﻻﻓﻢ‬ ‫ﭼﻪ آﻨﺪ ﺏﭙﺎي ﭘﻴﻼن اﻟﭽﻮق ﺗﺮآﻤﺎﻧﻲ ‪ /‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﻨﺠﻮي‬ ‫‪ .101‬اُﻟﺪوز‬ ‫و ﻳﻠ ﺪوز = اوُﻟ ﺪوز و ﻳﻮﻟ ﺪوز = ﺱ ﺘﺎرﻩ )‪ (1‬؛ ﺷ ﺎﻳﺪ از ﻳﺎﻟﻤ ﺎق )= درﺥﺸ ﻴﺪن( ﺏﺎﺷ ﺪ و ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ‪ :‬اول )ﺏ ﺰرگ( ‪ +‬دوز )ﻧﻤ ﻚ( = ﻧﻤ ﻚ درﺷ ﺖ ‪،‬‬ ‫ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺷﺒﺎهﺖ ﻇﺎهﺮي ﺱﺘﺎرﮔﺎن ﺁﺱﻤﺎن ﺏﻪ داﻧﻪ هﺎي ﻧﻤﻚ‪.‬‬ ‫‪ .102‬اﻟﺶ دﮔﺶ‬ ‫= ﺁﻟﻴْﺶ )ﺥﺮﻳﺪ( ‪ +‬دﺋﮕﻴﺶ )ﻣﺒﺎدﻟﻪ ‪ ،‬ﻓﺮوش( = ﺥﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ )‪(1‬‬ ‫‪ُ .103‬اﻟُﻎ‬ ‫= اُوﻟﻮُغ = اُول )ﺏﺰرگ( ‪ +‬اُوغ )اك( = ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ؛ اﻟﻎ ﺏﻴﮓ = ﺏﻴﮓ ﺏﺰرگ‪ :‬از ﺟﻬﻮد وﻣﺸﺮك وﺗﺮﺱـــــــــﺎ و ﻣﻎ×ﺟﻤﻠﮕﻲ ﻳ ﻚ رﻧ ﮓ‬ ‫ﺷﺪ زﺁن ﺁﻟﭗ اﻟﻎ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪َ .104‬اﻟَﻚ‬ ‫= اﻟﻪ ك = اﻟﻪ )اﻟﻪ ﻣﻚ = ﻏﺮﺏﺎل آﺮدن( ‪ +‬ك )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﻏﺮﺏﺎل‬ ‫‪ .105‬اﻟﮕﻮ‬ ‫= اوﻟﮕﻮ و ﻳﻮﻟﮕﻮ = اول و ﻳ ﻮل )اوﻟﻤ ﻚ و ﻳﻮﻟﻤ ﻚ = ﺏﺮﻳ ﺪن ‪ ،‬ﺗﺮاﺷ ﻴﺪن( ‪ +‬ﮔ ﻮ )اك( = ﺏﺮﻳ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧ ﺔ ﺏﺮﻳ ﺪﻩ ؛ اوﻟﮕ ﻮج = ﭼ ﺎﻗﻮي ﺱﺮﺗﺮاﺷ ﻲ ‪،‬‬ ‫ﺏﺎخ‪ :‬اوﻟﻜﺎ )‪(18،2‬‬ ‫‪ .106‬ﺁﻟﻤﺎ‬ ‫ﻻ رﻳﺸﺔ اﻳﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺁل )ﺱ ﺮخ( اﺱ ﺖ و در‬ ‫= ﺁل )ﺱﺮخ ‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎق = ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﺥﺮﻳﺪن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﮔﺮﻓﺘﻨﻲ ‪ ،‬ﺱﺮخ ﮔﻮن ‪ ،‬ﺱﻴﺐ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ ‪ ،‬اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻗﺪﻳﻢ اﺏﺘﺪا ﺏﻪ ﺱﻴﺐ هﺎي ﺱﺮخ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .107‬ﺁﻟﻤﺎﺁﺗﺎ‬ ‫= ﺁﻟﻤﺎ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺁﺗﺎ )ﭘﺪر( ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺟﻤﻬﻮري ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﺰاق(‬ ‫‪ .108‬اﻟﻤﻴﺮا‬ ‫= اﺋﻠﻤﻴﺮا= اﺋﻞ)اﻳﻞ( ‪ +‬ﻣﻴﺮا)ﺗﻤﺜﻴﻠﮕﺮ(= ﺗﻤﺜﻴﻞ آﻨﻨﺪة اﻳﻞ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ )‪(5‬‬ ‫‪ .109‬اﻟﻨﺎز‬ ‫= اﺋﻠﻨﺎز = ﻧﺎز اﻳﻞ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ‬ ‫‪ .110‬اُﻟﻨﮓ‬ ‫= اؤﻟﻨﮓ = اؤل )ﺥﻴﺲ ﺷﺪن ‪ ،‬ﻣﺮﻃﻮب ﺷﺪن( ‪ +‬اﻧﮓ )اك( = ﺟﺎي ﺥﻴﺲ و ﻣﺮﻃﻮب ‪ ،‬ﺱﺒﺰﻩ زار ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻊ ‪ ،‬ﺱﺮزﻣﻴﻦ ﺱﺒﺰ و ﺥﺮم )‪(1‬‬ ‫‪ .111‬اﻟﻨﮕﻮ‬ ‫= ال )دﺱﺖ( ‪ +‬اﻧﮕﻲ )اك( = ﻣﺮﺏﻮط ﺏﻪ دﺱﺖ ‪ ،‬دﺱﺘﺒﻨﺪ ؛ ﺗﺮآﻴﺐ اﻟﻨﮕﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ازﻧﮕﻮ )ﻩ‪.‬م( اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .112‬ﺁﻟﻮ‬ ‫ي )اك( = ﮔﺮﻓﺘﻨﻲ ‪ ،‬ﺱﺮخ ‪ ،‬ﻧﺎم ﻣﻴﻮﻩ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﻟﻤﺎ(‪.‬‬ ‫ﻲ = ﺁل )ﺱﺮخ ‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎق = ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﺥﺮﻳﺪن( ‪ْ +‬‬ ‫= ﺁﻟ ْ‬ ‫‪ .113‬اُﻟﻮس‬ ‫= اُوﻟﻮُس = اوُﻟﻮش از اوﻻﻣﺎق )ﭘﻴﻮﻧﺪ دادن ‪ ،‬ﺏﺠﺎﺋﻲ رﺱﺎﻧﺪن( = ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ‪ ،‬ﻣﻠ ﺖ ‪ ،‬ﻗ ﻮم ‪ ،‬اﻳ ﻞ ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸ ﻪ ﺏ ﺎ اﻻغ و اﻻم ‪… :‬‬ ‫در هﻤﺔ اﻟﻮس ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻩ را از او ﻣﺸﻔﻘﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ ‪ /‬ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺘﻮارﻳﺦ رﺷﻴﺪي‬ ‫‪ .114‬اَﻟﻮك‬ ‫= اﻟﻴﻚ = ﭘﺮواﻧﻪ ‪ ،‬ﭘﻴﻐﺎم )‪(1‬‬ ‫‪ِ .115‬اﻟِﻪ‪ِ -‬ﺏﻠِﻪ‬ ‫= اﺋﻠﻪ ﺏﺌﻠﻪ = اﺋﻠﻪ )ﺁﻧﻄﻮر ‪ ،‬ﭼﻨﺎن( ‪ +‬ﺏﺌﻠﻪ )اﻳﻨﻄﻮر ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ( = ﭼﻨﻴﻦ و ﺟﻨﺎن ؛ اﻟﻪ و ﺏﻠﻪ ﮔﻔﺘﻢ = ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺘﻢ‬ ‫‪ .116‬ﺁﻣﺎج‬ ‫= ﺁﻣﺎج و اَﻣﺞ و ﺁرﻧﺎج و ﺁﻧﻨﺎج و ﺁﻣﺎچ = ﻧﺸﺎن ‪ ،‬ﺗﺎﺏﻠﻮي ﺷﻠﻴﻚ ‪ ،‬هﺪف ﺗﻴﺮ ‪ ،‬ﺱﻴﺒﻞ ‪ ،‬هﺪف )‪ (1،2‬؛ واﺡﺪ ﻃﻮﻟﻲ در ﺏﻴﻦ ﺗﺮآﻬﺎ ﻣﺘﻌﺎرف ﺏ ﻮدﻩ آ ﻪ‬ ‫‪ 1/24‬ﻓﺮﺱﻨﮓ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺏﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺏﻪ اﻳﻨﻜﻪ هﺮ ﻓﺮﺱﻨﮓ ‪ 5919‬ﻣﺘﺮ اﺱﺖ ‪ ،‬اﺡﺘﻤﺎل دارد آﻪ ‪ 250‬ﻣﺘﺮ )‪ 1/24‬ﻓﺮﺱ ﻨﮓ( ﻓﺎﺻ ﻠﺔ ﺗﻴﺮاﻧ ﺪازي‬ ‫ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ و ﺱﻴﺒﻞ در اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬از هﻤﻴﻦ ﺟﺎ هﺪف ﺗﻴﺮاﻧﺪازي ﺏﻪ هﺪف ﺗﻌﻤﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .117‬اُﻣﺎج‬ ‫= اوْﻣﺎج = ا ْوﻏﻤﺎج = اوْغ )اوﻏﻤﺎق = ﺱﺎﺋﻴﺪن( ‪ +‬ﻣﺂج )اك( = ﺱﺎﺋﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﺷﻲ )‪ (1‬آﻪ در ﺁن ﺥﻤﻴﺮ را ﻣ ﻲ ﺱ ﺎﻳﻨﺪ ﺗ ﺎ ﺏ ﻪ رﺷ ﺘﻪ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﻮد ‪،‬‬ ‫ﺁش اﻣﺎج = ﺁش رﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﺏﺎخ‪ :‬ﺗﺘﻤﺎج‬ ‫‪ .118‬ﺁﻣﺮود‬ ‫= ﺁرﻣﻮُد و ﺁرﻣﻮُت = ﮔﻼﺏﻲ )‪(2‬‬

‫‪ .119‬اﻣﻴﺪ‬ ‫= اُوﻣﻴﺪ و اُوﻣﻮُد = اُوم )اوُﻣﻤﺎق = ﭼﺸﻢ ﺏﺮاﻩ ﻣﺎﻧﺪن( ‪ +‬اُود )اك( = ﭼﺸﻢ ﺏﺮاﻩ ﻣﺎﻧﺪن ‪ ،‬اﻧﺘﻈ ﺎر ؛ اﻣﻴ ﺪوار = اﻣﻴ ﺪ ‪ +‬وار )دارا( = داراي اﻣﻴ ﺪ ؛‬ ‫در ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺼﺪر اوﻣﻤﺎق را وﻗﺘﻲ ﺏﻜﺎر ﻣﻲ ﺏﺮﻧﺪ آﻪ ﺏﭽﻪ اي ﺏﻮي ﺥ ﻮش ﻏ ﺬاﺋﻲ را ﺏﺸ ﻨﻮد و ﺁﻧ ﺮا ه ﻮس آﻨ ﺪ آ ﻪ ﻣﺠ ﺎزًا از ﻣﻌﻨ ﺎي ﻓ ﻮق‬ ‫ﺏﺮداﺷﺖ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ :‬واي ﺏﺮ ﻣﺸﺘﺎق و ﺏﺮ اوﻣﻴﺪ او × ﺡﺴﺮﺗﺎ ﺏﺮ ﺡﺴﺮت ﺟﺎوﻳﺪ او ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .120‬اﻧﺎر‬ ‫= ﻧﺎر ؛ ﻧﺎرﻳﻦ )= ﻧﺎر ‪ +‬ﻳﻦ = رﻳﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﻪ هﺎي اﻧﺎر( ‪ ،‬ﻧﺎرﮔﻴﻠﻪ )= داﻧﺔ اﻧﺎر( و ﻧﺎرداﻧﺎ )= داﻧﺔ اﻧﺎر( هﺮ دو ﻧﺎم دﺥﺘﺮ‬ ‫‪ .121‬ﺁﻧﺎآﻪ‬ ‫ﻻ در اﺻﻞ ﺁﻧﺎﻏﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫= ﺁﻧﺎآﺎ = ﺁﻧﺎ )ﻣﺎدر( ‪ +‬آﺎ )اك( = ﻣﺎدري ‪ ،‬داﻳﻪ )‪ (19‬؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫‪ .122‬ﺁﻧﺎهﻴﺘﺎ‬ ‫= داراي اﺡﺴﺎس ‪ ،‬درك آﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺎدر ؛ در ﺗﺮآ ﻲ ﺱ ﻮﻣﺮي »ﺁﻧ ﺎ‪-‬ﺁﻧﺎﻧﻨ ﺎ‪-‬ﺁﻧ ﻮ‪-‬اﻳﻨﺎﻧﻨ ﺎ« ﻧﻴ ﺰ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ )‪ .(17‬در ﺗﺮآ ﻲ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﺁﻧ ﺎ و ﺁﻧﻨ ﺎ ﻣ ﻮرد‬ ‫اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ .123‬اﻧﮓ‬ ‫= ان و اﻧﮓ )ﻧﻮن ﻏﻨﻪ( = داغ ﻳﺎ ﭼﺎآﻲ آﻪ ﺏﻌﻨﻮان ﻧﺸﺎن ﺏﺮ ﮔﻮش ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ زﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﺏﺮﭼﺴﺐ زدن ‪ ،‬اﻓﺘﺮا ؛ اﻧﮓ زدن = ﻣﻬﺮ و ﻣﺎرك زدن‬ ‫‪ .124‬او‬ ‫= ا ْو = ﺿﻤﻴﺮ اﺷﺎرﻩ ﺏﺮاي ﺟﺎﻧﺪار و ﺏﻲ ﺟﺎن ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪ .(17‬ﺻﻮرت ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺁن »اول« ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .125‬اِو اوﻏﻠﻲ‪/‬ت‬ ‫= اﺋﻮ )ﺥﺎﻧﻪ( ‪ +‬اوْﻏﻠﻮ )ﭘﺴﺮ( = ﭘﺴﺮ ﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻏﻼم ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺥﺪﻣﺘﻜﺎر ﺷﺎهﺎن ﺻﻔﻮي )‪(1‬‬ ‫‪ .126‬اِو ﭘﻮﻟﻲ‪/‬ت‬ ‫=اﺋﻮ)ﺥﺎﻧﻪ( ‪ +‬ﭘﻮل ‪ +‬ي )اك ﻣﻀﺎف( = ﭘﻮل ﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺏﺮﻣﻨﺎزل در دورة ﺻﻔﻮي )‪(3‬‬ ‫‪ .127‬ﺁوارﻩ‬ ‫= ﺁوارا = ﺁوار )و ﺁﭘ ﺎر = ﺗﻜﻴ ﻪ دهﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﻗ ﻮم ﺗ ﺮك( ‪ +‬ا )اك( = ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻗ ﻮم ﺁوار ﺏ ﺪون ﻣﻨﺰﻟﮕ ﺎﻩ ﺛﺎﺏ ﺖ ؛ ﺁواره ﺎ ‪ 250‬ﺱ ﺎل )‪ 558‬ﺗ ﺎ ‪805‬‬ ‫ﻣﻴﻼدي( ﺏﺮ اروﭘﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ و اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺠﺎرﺱﺘﺎن ‪ ،‬ﺁﻟﺒﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﭼﻜﺴﻠﻮاآﻲ ‪ ،‬اﺗ ﺮﻳﺶ و ﺁﻟﻤ ﺎن را ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣ ﻲ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻧ ﺎم اﻳ ﻦ ﻗ ﻮم‬ ‫در آﺘﻴﺒﻪ هﺎي اورﺥﻮن ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪(18،17‬‬ ‫‪ .128‬اوﺏﻪ‬ ‫= اوْﺏﺎ = اوْب )ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ ،‬ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ( ‪ +‬ا )اك( = زﻳﺴﺘﮕﺎﻩ ‪ ،‬ﭼﺎدرﺱ ﻴﺎﻩ ﺏ ﺰرگ آ ﻪ داﺥ ﻞ ﺁن ﭘﺎرﺗﻴﺸ ﻦ ﺏﻨ ﺪي ﺷ ﺪﻩ ﺏﺎﺷ ﺪ و اﺗ ﺎق ﺥ ﻮاب و ﻏ ﺬا و‬ ‫ﻣﻬﻤﺎن و … داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ )‪.(1‬‬ ‫‪ .129‬اوج‬ ‫= اُوج = ﺱﺮﺡﺪ ‪ ،‬اﻧﺘﻬﺎ ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪ ‪ ،‬ﻧﻮك ؛ ﻣﻴﺪاد اوﺟﻮ = ﻧﻮك ﻣﺪاد ‪ ،‬دووار اوﺟﻮ = ﻟﺐ دﻳﻮار ‪ ،‬ﺁﻏﺎﺟﻴﻦ اوﺟﻮ = ﺏﺎﻻي درﺥﺖ‬ ‫‪ .130‬ﺁوج‬ ‫= ﺁووُج = راهﻨﻤﺎ )‪ (1‬؛ ﻳﻮل ﺁووج = ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬ ‫‪ .131‬اوزان‪/‬ت‬ ‫= اُوزان = اوُز )اوُزﻣ ﺎق = ﺗﺼ ﻨﻴﻒ ﺥﻮاﻧ ﺪن( ‪ +‬ان )اك ﻓ ﺎﻋﻠﻲ( = ﺷ ﺎﻋﺮ و ﺁوازﺥ ﻮان و ﻧﻮازﻧ ﺪة ﻗﻮْﭘ ﻮز در اﻳ ﻞ اوﻏ ﻮز‪ .‬درﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺎﻋﺮ‬ ‫وﻧﻮازﻧﺪة ﻣﺮدﻣﻲ را ﻧﻴﺰ »اوزاﻧﭽﻲ« ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺏﻌﺪ از ﻗﺮن ﻧﻬﻢ ﺁﻧﺮا »ﺁﺷﻴﻖ« ﮔﻔﺘﻨﺪ)‪ .(3‬اوُزﻟﻮق = ﺗﺼﻨﻴﻔﻲ ‪ ،‬ﺟ ّﺪ ﺏﺰرگ ﻓﺎراﺏﻲ‬ ‫‪ .132‬اوزﻗﻨﻮغ‪/‬ت‬ ‫و اوزﻗﻨﻮق = اؤزﻗﻮْﻧﻮُق = اؤز )ﺟﺎن ‪ ،‬روح( ‪ +‬ﻗﻮْﻧﻮُغ )ﻓﺮود( = اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ روح )‪ ، (3‬ﺏﺮﺟﺴﺘﻦ ﺏﻌﻀﻲ اﻋﻀ ﺎي ﺏ ﺪن وﭘﻴﺸ ﮕﻮﺋﻲ ازروي ﺁن ‪،‬‬ ‫اﺥﺘﻼج اﻋﻀﺎء ‪ ،‬ﺡﺎﻟﺖ ﺥﻠﺠﺎن و ﺟﻬﺶ و ﭘﺮش ﺏﺪن )روح!( )‪(2‬‬ ‫‪ .133‬اوزُن ﺡﺴﻦ‪/‬ت‬ ‫= اُوزوُن ﺡﺴﻦ = ﺡﺴﻦ ﺏﻠﻨﺪ ﻗﺎﻣﺖ ‪ ،‬ﻟﻘﺐ اﺏﻮﻧﺼﺮﺡﺴﻦ ﺏﻴﮓ ﺁق ﻗﻮﻳﻮﻧﻠﻮ ﻣﺆﺱﺲ ﺱﻠﺴﻠﺔ ﺁق ﻗﻮﻳﻮﻧﻠﻮ )ﻩ‪.‬م( در ﺱﺎل ‪ 873‬ق‪.‬‬ ‫‪ .134‬اوزون ﺏﺮون‬ ‫= اُوزوُن )دراز ‪ ،‬ﺏﻠﻨﺪ( ‪ +‬ﺏﻮُروُن )دﻣﺎغ( = دﻣﺎغ دراز ‪ ،‬ﻧﺎم ﻳﻚ ﻧﻮع ﻣﺎهﻲ ﺏﺎ ﺏﻴﻨﻲ دراز‬ ‫‪ .135‬اوﻏﻮر‬ ‫= اُوﻏﻮُر = وﻗﺖ ‪ ،‬ﻳﻤﻦ و ﺏﺮآﺖ ‪ ،‬ﻋﺰم ﺱ ﻔﺮ ؛ ﺏ ﺪ اوﻏ ﻮر = ﺏ ﺪﻳُﻤﻦ ‪ ،‬اوﻏ ﻮر ﺏﺨﻴ ﺮ = ﺱ ﻔﺮ ﺏﺨﻴ ﺮ ‪ ،‬اوﻏﺮوﻣ ﺎ ﭘ ﻴﺲ ﭼﻴﺨ ﺪي = ﻃ ﺎﻟﻌﻢ ﺏ ﺪ ﺁﻣ ﺪ ‪،‬‬ ‫اوﻏﻮرﻻﻣﺎق = ﺏﺪرﻗﻪ آﺮدن‬ ‫‪ .136‬اوق‬ ‫و اوغ )‪ = (1‬اوْغ = ﭼﻜﻤﺔ ﭘﺸﻤﻴﻨﻪ ‪ ،‬ﭼﻮﺏﻬﺎي ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺁﻻﭼﻴﻖ‬ ‫‪ .137‬اوﻟﻜﺎ‬ ‫و اُﻟﻜﺎ = اؤﻟﻜﻪ = اؤل )اؤﻟﻤ ﻚ و ﻳﺆﻟﻤ ﻚ = ﺏﺮﻳ ﺪن ‪ ،‬ﺗﺮاﺷ ﻴﺪن( ‪ +‬آ ﻪ )اك( = ﺏﺮﻳ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬آﺸ ﻮر ؛ ﺏﻮﻟﻜ ﺎ = ﺏﺆﻟﻜ ﻪ از ﻣﺼ ﺪر ﺏﺆﻟﻤ ﻚ )=‬ ‫ﭘﺎرﺗﻴﺸﻦ آﺮدن( = اﺱﺘﺎن ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ اﻟﮕﻮ )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .138‬اوﻟﻮق آﻮك‬ ‫= اوﻟﻮق آﺆك = اُوﻟﻮُق )ﺏﺰرگ( ‪ +‬آﺆك )ﻩ‪.‬م( = آﻮك ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ‪ 360‬آﻮك ﺥﺘﺎﺋﻲ )‪(1‬‬ ‫‪ .139‬اوﻣّﺎ‬ ‫= اوﻣﻤﺎ = اُوم )اوﻣﻤﺎق = ﭼﺸﻢ ﺏﺮاﻩ ﻣﺎﻧﺪن ‪ ،‬هﻮس آ ﺮدن( ‪ +‬ﻣ ﺎ )اك( = ﭼﺸ ﻢ ﺏ ﺮاﻩ ﻣﺎﻧ ﺪﮔﻲ ‪ ،‬ه ﻮس آﺮدﮔ ﻲ‪ .‬ﺏ ﺎخ‪ :‬اﻣﻴ ﺪ ‪ :‬ﺗﺮﺱ ﻢ او اﻳ ﻦ ﺏ ﻮي‬ ‫ﺥــﻮش ﭼﻮن ﺏﺸﻨﻮد × هﻔﺖ ﻗﺮﺁن درﻣﻴﺎن اوﻣـّﺎ ﺷﻮد ‪ /‬دهﺨﺪا‬ ‫‪ .140‬اون ﺏﺎﺷﻲ‪/‬ت‬ ‫ﻲ )ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ( = ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﮔﺮوﻩ دﻩ ﻧﻔﺮﻩ ‪ ،‬ﺱﺎﺏﻘًﺎ از رﺗﺒﻪ هﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ )ﺏﺎخ‪ :‬اون ﺏﺎﺷﻲ و ﻳﻮز ﺏﺎﺷﻲ(‬ ‫= اوْن )دﻩ( ‪ +‬ﺏﺎﺷ ْ‬

‫‪ .141‬اوﻳﻐﻮر‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ازﻣﺼﺪر اوﻳﺎﻧﻤﺎق )= ﺏﻴﺪار ﺷﺪن( = ﺏﻴﺪار ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺪﻧﻲ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬از اﻳﺎﻻت ﺏﺰرگ ﺗﺮك ﻧﺸﻴﻦ ﭼﻴﻦ آ ﻪ اﻵن ﺏ ﻪ اﻳﺎﻟ ﺖ ﺱ ﻴﻦ آﻴﺎﻧ ﮓ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻧ ﺎم‬ ‫دادﻩ اﻧﺪ )‪.(18‬‬ ‫‪ .142‬اوﻳﻤﺎق‬ ‫=اوْﻳﻤﺎق= ﻗﺒﻴﻠﻪ ‪ ،‬ﻃﺎﻳﻔﻪ ‪ ،‬ﻣﺴﻜﻦ ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻖ ‪ ،‬ﻓﺎﻣﻴﻞ ‪ ،‬درﺗﺮآﻲ اوﻳﻐﻮري ﺏﻤﻌﻨﻲ اﺟﺘﻤﺎع آﺮدن ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ )‪: (3،18‬‬ ‫… ﺱﺎﻳﺮ ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن و اوﻳﻤﺎﻗﺎﺗﻲ آﻪ هﻤﺮاﻩ داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺏﺎ اﻣﻮال و ﺟﻬﺎت ﺗﺤﺖ ﺗﺼﺮف اﻣﺮاء ﻣﺤﻤﺪ زﻣﺎن ﻣﻴﺮزا درﺁﻣﺪ ‪ /‬ﺡﺒﻴﺐ اﻟﺴﻴﺮ )‪(19‬‬ ‫‪ .143‬ﺁهﺴﺘﻪ‬ ‫ﺖ( زﻳﺮﻳﻦ و ﭘﺎﺋﻴﻦ ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت ﺁرام و آُﻨﺪ ‪ ،‬ﻳﻮاش‬ ‫= ﺁﺱﺘﻪ = ﺁﺱﺘﺎ = ﺁﺱﺖ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﺱﺘﺎن( ‪ +‬ا )اك( = )راﻩ رﻓﺘﻦ ﺏﺎ ﺱﺮﻋ ِ‬ ‫‪ .144‬ﺁهﻮ‬ ‫= ﺁوو = اوْوو = اوْو = ﺷﻜﺎر و ﺻﻴﺪ )ﻋﻤﻮﻣﺎ( ‪ ،‬ﺁهﻮ )ﺥﺼﻮﺻﺎ( ؛ اوْوﺟﻮ = ﺷﻜﺎرﭼﻲ ‪ ،‬اوْو ﻗﻮش = ﭘﺮﻧﺪة ﺷﻜﺎري‬ ‫‪ .145‬اَﻳﺎز‬ ‫= ﺁﻳﺎز = ﻧﺴﻴﻢ ﺥﻨﻚ ﺱﺤﺮي ‪ ،‬هﻮاي ﺱﺮد و ﺻﺎف ‪ ،‬ﺷﺐ ﺏﺪر ﺏﺪون اﺏﺮ ‪ ،‬ﻧﺎم ﻏﻼم ﺗﻴﺰهﻮش و ﻣﺤﺒﻮب ﺱﻠﻄﺎن ﻣﺤﻤﻮد ﻏﺰﻧﻮي )‪:(5‬‬ ‫ﻏﺮض ‪،‬آﺮﺷﻤﺔ ﺡﺴﻦ اﺱﺖ ‪ ،‬ورﻧﻪ ﺡﺎﺟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺟﻤـــــﺎل دوﻟﺖ ﻣﺤﻤﻮد را ﺏﻪ زﻟﻒ اﻳﺎز ‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .146‬اﻳﺎغ‬ ‫= ﺁﻳﺎق= ﭘﺎ‪،‬هﻤﭙﺎ‪،‬هﻢ ﭘﻴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻟﻪ ؛ اﻳﺎغ ﺷﺪن = هﻢ ﭘﻴﺎﻟﻪ ﻳﺎ هﻤﺮاﻩ ﺷﺪن‪:‬‬ ‫ﺏﻪ ﭼﻤﻦ ﺥﺮام و ﺏﻨﮕﺮ ﺏﺮﺗﺨﺖ ﮔﻞ آﻪ ﺏﻠﺒﻞ‬ ‫ﺏﻪ ﻧﺪﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﻣﺎﻧﺪ آﻪ ﺏﻪ آﻒ اﻳﺎغ دارد‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .147‬ﺁﻳﺒﻚ‬ ‫ﺱ ﺲ اوﻟ ﻴﻦ‬ ‫= ﺁي )ﻣﺎﻩ( ‪ +‬ﺏﻚ )ﺏﻴﮓ ‪ ،‬ﺏﺰرگ( = ﺏﻴﮓ ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺏﻴﮓ ﻣﺎﻩ وش ‪ ،‬ﻣﺎﻩ آﺎﻣ ﻞ ‪ ،‬ﺻ ﻔﺘﻲ ﺏ ﺮاي ﻗﺎﺻ ﺪ و ﻏ ﻼم ‪ ،‬ﻗﻄ ﺐ اﻟ ﺪﻳﻦ ﺁﻳﺒ ﻚ ﻣﺆ ّ‬ ‫ﺱﻠﺴﻠﺔ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ درهﻨﺪوﺱﺘﺎن درﺱﺎل ‪602‬ﻩ‪.‬ق‪ :‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺁﻳﺒـــﻚ ﺏﻴﺎ درﺁن رﺱﻦ × ﺗﺎ ﺏﮕﻮﻳﻢ ﻣﻦ ﺟﻮاب ﺏﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .148‬اﻳﺖ ﺏﻮرﻧﻲ‪/‬گ‬ ‫= اﻳﺖ ﺏﻮُرﻧ ُﻮ = اﻳﺖ )ﺱﮓ( ‪ +‬ﺏﻮُرن )دﻣﺎغ( ‪ +‬و )اك ﻣﻀﺎف( = دﻣﺎغ ﺱﮓ ‪ ،‬ﻧﺎم دﻳﮕﺮﻧﺴﺘﺮن )‪(1‬‬ ‫‪ .149‬ﺁﻳﺘﻚ‬ ‫= ﺁي )ﻣﺎﻩ( ‪ +‬ﺗﻚ )ﻣﺎﻧﻨﺪ( = ﻣﻬﺴﺎ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ‬ ‫‪ .150‬اﻳﭽﺎاﻳﭻ‬ ‫= اﻳﭻ )ﺏﻨﻮش( ‪ +‬ا )اك( ‪ +‬اﻳﭻ )ﺏﻨﻮش( = ﻧﻮﺷﺎﻧﻮش ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻟﺔ ﺷﺮاب ‪:‬‬ ‫از ﻓﻘﻴﻬﺎن ﺷﺪ وﺡﺪّي ﻣﻨﻊ ﺟﺎم ﺏﺎدﻩ را‬ ‫در ﺻﺒﻮﺡﻲ ﺏﺎﻧﮓ اﻳﭽﺎاﻳﭻ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻣﺎ ‪ /‬ﻣﻴﺮﻧﺠﺎت )‪(19‬‬ ‫‪ .151‬اﻳﭽﮕﻲ‬ ‫= اﻳﭻ )داﺥﻞ ‪ ،‬درون( ‪ +‬ﮔﻲ )اك( = اﻧﺪروﻧﻲ ‪ ،‬ﺥﻮدﻣﺎﻧﻲ و داﺥﻠﻲ ‪ ،‬ﻧﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﺥﺎص ‪ ،‬ﻣﻘﺮّب )‪ (19‬؛ اﻳﭽﻠﻲ = ﻣﻐﺰدار‬ ‫‪ .152‬ﺁﻳﺪا‬ ‫= ﺁي )ﻣ ﺎﻩ( ‪ +‬دا )اك( = در وﺟ ﻮد ﻣ ﺎﻩ ‪ ،‬ﻣ ﺎﻩ ﺻ ﻔﺖ ‪ ،‬روﺋﻴ ﺪﻧﻲ در آﻨ ﺎر ﺁب ‪ ،‬ﻧ ﺎم دﺥﺘ ﺮ )‪ ، (5‬در اﺻ ﻞ ﺏﺼ ﻮرت ﺁﻳ ﺪاق )ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺏ ﺎرداق و‬ ‫ﭼﺎرداق(‬ ‫‪ .153‬ﺁﻳﺪﻳﻦ‬ ‫= ﺁي )ﻣﺎﻩ( ‪ +‬دﻳﻦ )اك( = ﺷﻔﺎف ‪ ،‬زﻻل ‪ ،‬ﺁﺷﻜﺎر ‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮ ‪ ،‬ﻧﻮر ‪ ،‬ﺏﺎز ‪ ،‬واﺿﺢ ‪ ،‬ﻧﺎم ﭘﺴﺮ )‪(5‬‬ ‫‪ .154‬اﻳﺮان‬ ‫= اﻳﺮﻩ ن = اﻳﺮ )اﻳﺮﻣﻚ = ﺏﻪ ﻣﻘﺼﺪرﺱﻴﺪن( ‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻞ ﺱﺎز( = ﺏﻪ ﻣﻘﺼﺪرﺱﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﻋﺎرف ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ‬ ‫‪ .155‬اﻳﺮج‬ ‫= اﻳﺮ )اﻳﺮﻣﻚ = ﺏﻪ ﻣﻘﺼﺪرﺱﻴﺪن( ‪ +‬ج )اك( = ﺏﻪ هﺪف رﺱﻲ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ‬ ‫‪ .156‬اﻳﺮﻗﻲ‬ ‫ﻲ =؟ رﻳﺸﻪ اش ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ ‪ ،‬ﮔﻴﺎﻩ ﺷﻴﺮﺥﺸﺖ ‪ ،‬ﻣﺎدﻩ اي ﺥﻮش ﻃﻌﻢ آﻪ از ﺗﺮآﻴﺐ ﻗﻨﺪهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺏﺪﺱ ﺖ ﻣ ﻲ ﺁﻳ ﺪ‪ .‬اﻳﺮﻗ ﻲ را ﺥﺎﺷ ﺎك ﻧﻴ ﺰ‬ ‫= اﻳْﺮﻏ ْ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ )‪.(1‬‬ ‫‪ .157‬اﻳﺮي ﻗﻠﻤﻪ‪/‬گ‬ ‫= اﻳﺮي )درﺷﺖ( ‪ +‬ﻗﻠﻤﻪ)درﺥﺖ ﺗﺒﺮﻳﺰي( = ﺗﺒﺮﻳﺰي درﺷﺖ ‪ ،‬ﻧﺎم دﻳﮕﺮ ﮔﻴﺎﻩ ﺷﺎﻟﻚ‬ ‫‪ .158‬اﻳﺰ‬ ‫= اﺛﺮ ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻗﺪم ‪ ،‬ردﭘﺎ ‪ ،‬اﻧﺘﻬﺎي ﻧﺦ درﻓﺮش ﺏﺎﻓﻲ ؛ اﻳﺰآﺴﻲ راﮔﺮﻓﺘﻦ = رد و ﭘﺎي آﺴﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬اﻳﺰﮔﻢ آﺮدن = ﮔﻢ آﺮدن ﻧﺸﺎن‬ ‫‪ .159‬ﺁﻳﺴﺎن‬ ‫= ﺁي )ﻣﺎﻩ( ‪ +‬ﺱﺎن )ﻣﺎﻧﻨﺪ( = ﺁﻳﺘﻚ ‪ ،‬ﺁﻳﺘﻜﻴﻦ ‪ ،‬ﻣﻬﺴﺎ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ‬ ‫ﻟﻴﻚ ﺥﻮرﺷﻴﺪ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺗﺎﻓﺘﻪ اﺱﺖ*ﺁﻳﺴﺎن را از آﺮم درﻳﺎﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪/‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .160‬اﻳﺸﻚ‬ ‫= اﺋﺸﻜﻚ = ﺥﺮ ‪:‬‬ ‫زر ﻧﺎﺏﺶ ﻓﺘﺪ ﺏﻪ آﻒ ﺏﻲ ﺷﻚ × ﺏﺨﺮد ﺗﻮﺏﺮﻩ ﺏﺮاي اﻳﺸﻚ ‪ /‬دهﺨﺪا‬ ‫‪ .161‬اﻳﻐﺎغ‬ ‫= اﻳﻘﺎق = اﻳﻘﺎ )اﻳﻘﺎﻣﺎق =ﺷﻮﺥﻲ آﺮدن ‪ ،‬ﺱﺨﻦ ﭼﻴﻨﻲ آﺮدن( ‪ +‬اق )اك( = ﺷﻮخ ‪ ،‬ﺱﺨﻦ ﭼﻴﻦ ‪ :‬زﺏﺎن آﺸﻴﺪﻩ ﭼﻮ ﺗﻴﻐﻲ ﺏﺴﺮزﻧﺶ ﺱﻮﺱﻦ × دهﺎن‬ ‫ﮔﺸﺎدﻩ ﺷﻘﺎﻳﻖ ﭼﻮ ﻣﺮدم اﻳﻐﺎغ‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬

‫‪ .162‬اَﻳﻐَﺮ‬ ‫و ﺁﻳﻐﻴْﺮ = ﻧﺮ ‪ ،‬ﮔﺸﻦ ؛ ﺏﻪ ﺁﻳﻐﺮي درﺁﻣﺪن = ﮔﺸﻨﻲ آﺮدن‪ :‬ﺁن اﻳﻐـــــﺮ ﺗﻴﺰ ‪،‬آﻨﺪ ﮔﺮدد ﻧﺎﮔﺎﻩ × آﺰ ﺷﻮق ﺏﭙﺎي ﻣﺎدﻳﺎن راﻩ ﺏﺮد‪ /‬رآﻨﺎي ﻣﺴﻴﺢ‬ ‫‪ .163‬اﻳﻞ‬ ‫= اﺋﻞ = ﻗﻮم ‪ ،‬ﻗﺒﻴﻠﻪ ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ﺏﺼﻮرت اﻳﻞ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪ (1،17‬؛ ﻣﺮدم ‪ ،‬ﻣﻠﺖ ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ ‪ ،‬ﺱﺎل ‪ ،‬ﻣﻄﻴﻊ و ﺗﺎﺏﻊ )‪(27‬‬ ‫‪ .164‬ﺁﻳﻼ‬ ‫= ﺁي )ﻣﺎﻩ( ‪ +‬ﻻ )اك( = ﺁﻳﻠﻴﻦ ‪ ،‬هﺎﻟﺔ دور ﻣﺎﻩ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ )‪ (5‬؛ هﺎﻟﻪ = هﺎﻳﻼ = ﺁﻳﻼ‬ ‫‪ .165‬ﺁﻳﻼر‬ ‫= ﺁي )ﻣﺎﻩ( ‪ +‬ﻻر )اك ﺗﺤﺒﻴﺐ( = ﻣﺎﻩ ﻧﺎزﻧﻴﻦ ‪ ،‬ﻧﺎزﻧﻴﻦ ﻣﺎﻩ ؛ اك »ﻟﺮ‪-‬ﻻر« در ﺗﺮآﻲ ﻋﻼوﻩ ﺏﺮ وﻇﻴﻔﺔ ﺟﻤﻊ ﺏﺴﺘﻦ ‪ ،‬ﺡﺎﻟﺖ ﺗﺤﺒﻴﺐ هﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺱ ﺖ‬ ‫ﺏﻪ اﺱﻢ ﺏﺪهﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻗﻴﺰﻻر )دﺥﺘﺮك ﻧﺎز ﻣﻦ ( ‪ ،‬ﮔﻮﻟﻠﺮ )ﮔﻞ ﻧﺎز( ‪ ،‬ﺁﻳﻼر )ﻣﺎﻩ ﻧﺎزﻧﻴﻦ(‬ ‫‪ .166‬اﻳﻼق‬ ‫ﻻ در اﺻﻞ ﺁﻳﻼق )ﮔﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻩ( ﺏﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫= ﺥﻠﻴﺞ ‪،‬ﺷﻬﺮي در ﺥﺘﺎ ‪ ،‬ﻧﺎم درﺥﺘﻲ )‪ (27‬؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫وﮔﺮ ﺥﺎن را ﺏﻪ ﺗﺮآﺴﺘﺎن ﻓﺮﺱﺘﺪ ﻣﻬﺮ ﮔﻨﺠﻮري‬ ‫ﭘﻴﺎدﻩ از ﺏﻼﺱﺎﻏﻮن دوان ﺁﻳﺪ ﺏﻪ اﻳﻼﻗﺶ‪ /‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮي‬ ‫‪ .167‬اﻳﻠﺠﺎر‬ ‫= اﺋﻠﺠﺎر = اﺋﻞ )ﺏﺎخ‪ :‬اﻳﻞ( ‪ +‬ﺟﺎر )ﻩ‪.‬م( = اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم ﺏﺮاي اﻧﺠﺎم آﺎري )‪ (1‬؛ اﻳﻠﺠﺎري آﺮدن = ﺥﺒﺮرﺱﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .168‬اﻳﻠﭽﻲ‬ ‫ﺱ ﺮَم ﻓ ﺪاي ﺗ ﻮ اي اﻳﻠﭽ ﻲ ﺥﺠﺴ ﺘﻪ‬ ‫= اﺋﻠﭽﻲ = اﺋﻞ )اﻳﻞ( ‪ +‬ﭼﻲ )اك ﺷﻐﻞ ﺱﺎز( = ﺱﻔﻴﺮ ‪ ،‬ﭘﻴﻐﺎم رﺱﺎن ‪ ،‬ﺥﻮاﺱﺘﮕﺎر ؛ اﻳﻠﭽﻲ ﺥﺎﻧﻪ = ﺱﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ ‪َ :‬‬ ‫ﺱﻴﺮ× ﻣﮕﻮ زﺏﺎن ﻓﺮﻧﮕﻲ ﺏﮕﻮ زﺏﺎن دﮔﺮ‪ /‬اﻣﺜﺎل و ﺡﻜﻢ‬ ‫‪ .169‬اﻳﻠﺨﺎن‪/‬ت‬ ‫= ﺥﺎن اﻳﻞ ‪ ،‬ﺏﺰرگ و ﺷﺎﻩ ﻣﺮدم ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﺱﻼﻃﻴﻦ ﻣﻐﻮل در اﻳﺮان‬ ‫‪ .170‬اﻳﻠﺨﻲ‬ ‫ﻲ ﺛﺒ ﺖ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ‪.‬‬ ‫ﻲ = رهﺎآﺮدن ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن ﺏﻪ ﺻﺤﺮا ﺏﺮاي ﭼﺮﻳ ﺪن ‪ ،‬رﻣ ﻪ اﺱ ﺐ )‪ (19،1‬؛ در دﻳ ﻮان ﻟﻐ ﺎت اﻟﺘ ﺮك )‪ (2‬ﺏﺼ ﻮرت ﻳﻴْﻠﺨ ْ‬ ‫= اﻳْﻠﺨ ْ‬ ‫رﻳﺸﻪ اش ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ‪.‬‬ ‫‪ .171‬اﻳﻠﻐﺎر‬ ‫و اﻳﻠﻘﺎر و ﻳﺌﻠﻘﺎر و ﻳﻠﻘﺎ = اﻳﻠﻘﺎر = اﻳﻠﻘﺎ )اﻳﻠﻘﺎﻣﺎق = ﺗﺎﺥﺖ آﺮدن ‪ ،‬اﺱﺐ ﺗﺎﺥﺘﻦ ‪ ،‬هﺠﻮم ﺏ ﺮدن( ‪ +‬ار )اك( = ﺗﺎﺥ ﺖ ‪ ،‬ﻳ ﻮرش ؛ اﻳﻠﻐﺎرآﻨ ﺎن = در‬ ‫ﺡﺎل ﻳﻮرش )‪(1‬‬ ‫‪ .172‬اﻳﻠﻐﻴﻦ ﺁﻏﺎﺟﻲ‪/‬گ‬ ‫= اﻳْﻠﻐﻴْﻦ )؟( ‪ +‬ﺁﻏﺎﺟﻲ )درﺥﺖ( = درﺥﺖ اﻳﻠﻐﻴﻦ ‪ ،‬ﮔﺰ )‪(1‬‬ ‫‪ .173‬اﻳﻠﻘﺎر‬ ‫= اﻳﻠﻘﺎر = اﻳﻠﻘﺎ )اﻳﻠﻘﺎﻣﺎق = ﺗﺎﺥﺖ آﺮدن ‪ ،‬اﺱﺐ ﺗﺎﺥﺘﻦ ‪ ،‬هﺠﻮم ﺏﺮدن( ‪ +‬ار )اك( =؟ ‪ ،‬ﻋﻬﺪ و ﭘﻴﻤﺎن ؛ از اﻳﻠﻘﺎر ﺏﺮﮔﺸﺘﻦ = ﺏﺪﻗﻮﻟﻲ آﺮدن )‪ (1‬؛‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻪ راﺏﻄﻪ اي ﺏﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺼﺪر و ﻣﻌﻨﻲ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ هﺴﺖ؟‬ ‫‪ .174‬اﻳﻠَﻚ ﺥﺎﻧﻴﺎن‪/‬ت‬ ‫= اﻟﻚ ﺥﺎﻧﻴﺎن = ﻏﺮﺏﺎل ﺥﺎﻧﻴﺎن ‪ ،‬اﺡﻤﺪﺏﻦ ﻋﻠﻲ )ﺷﻤﺲ اﻟﺪوﻟﻪ( ﻣﺆﺱّﺲ ﺱﻠﺴﻠﺔ اﻳﻠﮓ ﺥﺎﻧﻴﺎن ﺏﻪ ﭘ ﺎﻳﺘﺨﺘﻲ ﺏﺨ ﺎرا آ ﻪ از ﺏﺤ ﺮ ﺥ ﺰر ﺗ ﺎ ﭼ ﻴﻦ ﺡﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫آﺮد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ از ﻧﮋاد ﺗﺮك ﭼﮕﻠﻲ ﺏﻮدﻧﺪ و ﺏﻪ ﻣﺪت ‪220‬ﺱﺎل از ‪ 389‬ﺗﺎ ‪ 609‬ﻩ‪.‬ق ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺏﻪ ﺁل ﺥﺎﻗﺎن و ﻗﺮاﺥﺎﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .175‬ﺁﻳﻠﻴﻦ‬ ‫= ﺁي )ﻣﺎﻩ( ‪ +‬ﻟﻴﻦ )اك( = هﺎﻟﺔ دور ﻣﺎﻩ ‪ ،‬ﺁﻳﻼ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ )‪(5‬‬ ‫‪ .176‬ﺁﻳﻤﺎن‬ ‫= ﺁي)ﻣﺎﻩ(‪ +‬ﻣﺎن )ﺱﺎ( = ﺻﺎف و ﭘﺎك و ﻧﻮراﻧﻲ ﭼﻮن ﻣﺎﻩ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ )‪(5‬‬ ‫‪ .177‬اﻳﻨﺎغ‬ ‫و اﻳﻨﺎق = اﻳﻨ ﺎ )اﻳﻨﺎﻣ ﺎق = ﺏﺎوراﻧ ﺪن ‪ ،‬اﻳﻨﺎﻧﻤ ﺎق = ﺏ ﺎور آ ﺮدن( ‪ +‬اق )اك( = ﺏ ﺎور ‪ ،‬دوﺱ ﺖ ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت اﻳﻨ ﺎك ﻧﻴ ﺰ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ ؛ اﻳﻨ ﺎق ﺥ ﺎن از‬ ‫رؤﺱﺎي زﻧﺪ و ﭘﺪر آﺮﻳﻢ ﺥﺎن زﻧﺪ ‪ :‬اي ﺗﺮك ﻧﺎزﻧﻴﻦ! آﻪ دل اﻓﺮوز و دﻟﻜﺸﻲ × اﻳﻨﺎق دﻟﺮﺏﺎﺋﻲ و اﻣﺮاق اﻳﻨﺸﻲ ‪ /‬وﺻﺎف‬ ‫‪ .178‬اﻳﻨﺠﻮ‪/‬ت‬ ‫= اﻳﻨﺠﻪ )=ﻧﺤﻴﻒ( ﻳﺎ اﻳﻨﺠﻲ )= ﻣﺮوارﻳﺪ( ‪ ،‬ﺷﺮف اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﻮد ﻣﺆﺱﺲ ﺡﻜﻮﻣ ﺖ ﺁل اﻳﻨﺠ ﻮ آ ﻪ در ﻗ ﺮن هﺸ ﺘﻢ از اﺻ ﻔﻬﺎن ﺗ ﺎ آﻨ ﺎرﻩ ه ﺎي ﺥﻠ ﻴﺞ‬ ‫ﻓﺎرس ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮد‪.‬‬ ‫‪ .179‬ﺋﻴﻞ‬ ‫= اﻳﻞ = ﺱﺎل ؛ دورة ‪ 12‬ﺱﺎﻟﺔ ﻓﻠﻜﻲ در ﺏﻴﻦ ﺗﺮآﻬﺎي ﻗﺒﭽﺎق و اوﻳﻐ ﻮر هﺮآ ﺪام ﺏ ﻪ ﺡﻴ ﻮاﻧﻲ ﻧﺎﻣﮕ ﺬاري ﻣ ﻲ ﺷ ﺪ آ ﻪ هﺮﻳ ﻚ از ﺁن ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت ﺱ ﻤﺒﻞ‬ ‫ﺥﺎﺻﻲ ﺏﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دور ‪ 12‬ﺱﺎﻟﻪ ﻋﺒﺎرت ﺏﻮدﻧﺪ از‪ :‬ﺱﻴﭽﻘﺎن ﺋﻴﻠﻲ )ﻣ ﻮش( ‪ ،‬اود ﺋﻴﻠ ﻲ )ﮔ ﺎو( ‪ ،‬ﺏ ﺎرس ﺋﻴﻠ ﻲ )ﭘﻠﻨ ﮓ( ‪ ،‬ﺗﻮﺷ ﻘﺎن ﺋﻴﻠ ﻲ )ﺥﺮﮔ ﻮش( ‪،‬‬ ‫ﻟﻮي ﺋﻴﻠﻲ )ﻧﻬﻨﮓ( ‪ ،‬ﺋﻴﻼن ﺋﻴﻠﻲ )ﻣﺎر( ‪ ،‬ﺁت ﺋﻴﻠﻲ )اﺱﺐ( ‪ ،‬ﻗﻮﻳﻮن ﺋﻴﻠﻲ )ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ( ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻲ ﺋﻴﻠﻲ )ﻣﻴﻤﻮن( ‪ ،‬ﺗﻮﻳﻮق ﺋﻴﻠﻲ )ﻣﺮغ( ‪ ،‬اﻳﺖ ﺋﻴﻠﻲ )ﺱﮓ(‬ ‫‪ ،‬دوووز ﺋﻴﻠﻲ )ﺥﻮك(‪ .‬اﻳﻦ دور اآﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﺟﺰو ﺱﻨﺘﻬﺎي ﺱﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻓﺎرﺱﻲ اﻳﻦ ﺱﺎﻟﻬﺎي ‪ 12‬ﮔﺎﻧﻪ ﺏﺼﻮرت ﺷﻌﺮ ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻮش و ﺏﻘﺮ و ﭘﻠﻨﮓ و ﺥﺮﮔﻮش ﺷﻤﺎر‬ ‫زﻳﻦ ﭼﺎر ﭼﻮ ﺏﮕﺬري‪،‬ﻧﻬﻨﮓ ﺁﻳﺪ و ﻣﺎر‬ ‫وﺁﻧﮕﺎﻩ ﺏﻪ اﺱﺐ و ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ اﺱﺖ ﺡﺴﺎب‬ ‫ﺡﻤﺪوﻧﻪ وﻣﺮغ و ﺱﮓ وﺥﻮك ﺁﺥﺮآﺎر‬ ‫‪ .180‬ﺏﺎﺏﺎ‬ ‫= ﭘﺪر ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﭘﺪر ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪ (7‬؛ ﺏﺼﻮرت ‪ papa‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬

‫‪ .181‬ﺏﺎﺏﻚ‬ ‫= ﺏﺎي ﺏﻚ = ﺏﺎي )ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺏﻴﮓ( ‪ +‬ﺏﻚ )ﺏﻴﮓ( = ﺏﻴﮓ ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺥﺎن ﺥﺎﻧﺎن ؛ ﺏﺎﺏﻚ ﺥﺮّﻣﺪﻳﻦ از ﻣﺮدان ﻣﺒﺎرز ﺁذري آﻪ از ﺱ ﺎل ‪ 201‬ﺗ ﺎ ‪222‬‬ ‫ﺏﻴﺴﺖ ﺱﺎل ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺄﻣﻮن ﻋﺒﺎﺱﻲ ﺏﭙﺎ ﺥــــﺎﺱﺖ و از ﻣﻘ ّﺮ ﺥﻮد در ﻗﻠﻌﺔ ﺏﺎﺏﻚ )واﻗﻊ در آﻠﻴﺒﺮ( ﻟﻄﻤﺎت زﻳﺎدي ﺏﻪ ﺱﭙﺎﻩ ﺥﻠﻔ ﺎي ﺱ ﻨّﻲ ﻋﺒﺎﺱ ﻲ واردآ ﺮد‬ ‫و اﻳﺮان را از دﺱﺖ ﺡﻜﻮﻣﺘﻬﺎي ﻋﺮب ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻤﺎ ﻧﺠﺎت داد و ﻋﺎﻗﺒ ﺖ ﺏ ﺎ ﺥﻴﺎﻧ ﺖ ﻳ ﻚ اﻳﺮاﻧ ﻲ ﺏﻨ ﺎم اﻓﺸ ﻴﻦ دﺱﺘﮕﻴ ـﺮ و ﺱ ﺮاﻓﺮازاﻧﻪ ﺏ ﻪ ﻓﺠﻴ ﻊ ﺗ ﺮﻳﻦ‬ ‫ﺡﺎﻟﺖ آﺸﺘﻪ ﺷﺪ ؛ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺏﺰرﮔﻲ آﻪ اردﺷﻴﺮ ﺏﺎﺏﻜﺎن )ﻣﺆﺱﺲ ﺱﺎﺱﺎﻧﻴﺎن( ﺥﻮاهﺮزادة او ﺏﻮد )‪.(27‬‬ ‫‪ .182‬ﺏﺎﺗﺎن‬ ‫= ﺏﺎﺗﺎن و ﺏﻮﺗ ﻮن و َﺏ ﺘَﻦ = ﻣﻜ ﺎن و ﺟ ﺎ ‪ ،‬آﺎﻣ ﻞ ‪ ،‬هﻤ ﺔ ﻣ ﺮدم ‪ ،‬وﻃ ﻦ )ﻣﻌ ﺮ( ؛ ﺏﻮﺗ ﺆ = آﺎﻣ ﻞ ‪ ،‬ﺏﻮﺗ ﻮن = ﺗﻤ ﺎم ‪ ،‬اﻳ ﻦ رﻳﺸ ﺔ ﺏﺎﺱ ﺘﺎﻧﻲ در اآﺒﺎﺗ ﺎن‬ ‫)ﺏﺎخ‪:‬هﻤﺪان( و ﻟﺆك ﺏﺎﺗﺎن و ﺁﺱﺒﺎﺗﺎن ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪(17‬‬ ‫‪ .183‬ﺏﺎﺗﻼق‬ ‫= ﺏﺎت )ﺏﺎﺗﻤﺎق = ﻓﺮو رﻓﺘﻦ( ‪ +‬ﻻق )اك( = ﻓﺮو رﻓﺘﻨﻲ ‪ ،‬ﺟﺎي ﻓﺮورﻓﺘﻨﻲ‬ ‫‪ .184‬ﺏﺎﺟّﻪ‬ ‫= ﺏﺎﺟﺎ = درﻳﭽﻪ ‪ ،‬روزﻧﺔ ﻧﻮر ‪ ،‬آﻴﻮﺱﻚ ﺏﺎ درﻳﭽﺔ آﻮﭼﻚ‬ ‫‪ .185‬ﺏﺎﺥﻪ‬ ‫= ﺏﺎﺥﺎ = ﺏﺎﻏﺎ = ﻻك ﭘﺸ ﺖ ‪ ،‬ﺡﻴ ﻮان دوزﻳﺴ ﺖ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻗﻮرﺏﺎﻏ ﺎ و ﺗﻮﺱ ﺒﺎﻏﺎ ‪ :‬ﺁوردﻩ اﻧﺪآ ﻪ درﺁﺏﮕﻴ ﺮي دو ﺏ ﻂ و ﻳﻜ ﻲ ﺏﺎﺥ ﻪ ﺱ ﺎآﻦ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ / ...‬آﻠﻴﻠ ﻪ‬ ‫ودﻣﻨﺔ ﺗﺮﺟﻤﺔ اﺏﻮاﻟﻤﻌﺎﻟﻲ‬ ‫‪ .186‬ﺏﺎدﻳﻪ‬ ‫ﻻ ﺏ ﺎ ﺏ ﺎرداق )ﻇﺮﻓ ﻲ( هﻤﺮﻳﺸ ﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﻮﻟ ﻮي در ﺷ ﻌﺮ‬ ‫= ﺏﺎﻳﺪﻩ = ﺏﺎﻳﺪا = ﻇﺮف دهﻦ ﭘﻬﻦ آﻪ از آﺎﺱﻪ ﺏﺰرﮔﺘﺮ اﺱ ﺖ و از دﻳ ﮓ آ ﻮﭼﻜﺘﺮ ‪ ،‬اﺡﺘﻤ ﺎ ً‬ ‫زﻳﺮ ﺷﻴ ِﺮ ﺡﻴﻮان را ﺏﺎ ﺷﻴﺮ ﺥﻮردﻧﻲ ﺟﻨﺎس ﺁوردﻩ اﺱﺖ و ﺏﺎدﻳﺔ ﺏﻴﺎﺏﺎﻧﻲ را ﺏﺎ ﺏﺎدﻳﺔ ﻇﺮﻓﻲ‪ :‬ﺁن ﻳﻜﻲ ﺷﻴﺮ اﺱﺖ اﻧﺪر ﺏﺎدﻳـــﻪ × وان دﮔﺮ ﺷ ﻴﺮ اﺱ ﺖ‬ ‫اﻧﺪر ﺏﺎدﻳﻪ!‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .187‬ﺏﺎر‬ ‫= ﺏﺎر )ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن( = وار )ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ( = داراﺋﻲ ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي ‪ ،‬ﺱﻮد ‪ ،‬ﺏﺮ ‪ ،‬ﻣﻴﻮﻩ ‪ ،‬اآﻨﻮن هﻢ آﺎرﺏﺮد اﻳﻦ رﻳﺸ ﻪ )ﺏ ﺎر( در ﺗﺮآ ﻲ ﺏﻤﺮاﺗ ﺐ‬ ‫ﺏﻴﺸﺘﺮ ازﻓﺎرﺱﻲ اﺱﺖ )‪ .(17‬ﺁﻏﺎج ﺏﺎري = ﺏﺎر درﺥﺖ ‪ ،‬ﺏﺎرﺱﻴﺰ = ﺏﻲ ﺏﺎر ‪ ،‬ﺏﺎرﻟﻲ = ﭘﺮﺏﺎر‬ ‫‪ .188‬ﺏﺎروت‬ ‫و ﺏﺎرود = ﺏﺎرﻳ ﺖ = ﺏ ﺎر )ﺏﺎرﻣ ﺎق = رﻓ ﺘﻦ ‪ ،‬ازدﺱ ﺖ دررﻓ ﺘﻦ ‪ ،‬ﺟﻬﻴ ﺪن( ‪ +‬ﻳ ﺖ )اك( = در روﻧ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺟﻬﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻣ ﺎدة ﻣﻨﻔﺠ ﺮﻩ آ ﻪ ﭘ ﺲ از اﻧﻔﺠ ﺎر‬ ‫ﺏﺸﺪت ﺡﺎﻟﺖ ﺟﻬﻨﺪﮔﻲ دارد‪.‬‬ ‫‪ .189‬ﺏﺎرﻩ‬ ‫= ﺏﺎرا = ﺏﺎر )ﺏﺎرﻣﺎق = اﻧﺪاﺥﺘﻦ ‪ ،‬ﺷﻠﻴﻚ آﺮدن ‪ ،‬ﭘﺮت آﺮدن از دﺱﺖ( ‪ +‬ا )اك( = ﻣﺤﻞ ﺷﻠﻴﻚ و ﭘﺮﺗﺎب ‪ ،‬ﻗﻠﻌﻪ ‪ ،‬دژ ‪ ،‬ﺏﺮج و دژ دﻓﺎﻋﻲ آﻪ از‬ ‫ﺏﺎﻻ ﺏﺎ دﺷﻤﻦ ﻣﻲ ﺟﻨﮕﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .190‬ﺏﺎز‬ ‫ﭘﺴﻮﻧﺪي آﻪ ﺷﺪت ﻋﻼﻗﻪ ﺏﻪ آﺎري ﺥﺎص را ﻣﻲ رﺱﺎﻧﺪ ‪ :‬دﻏﻞ ﺏﺎز = دﻏ ﻞ آ ﺎر و ﻋﺎﺷ ﻖ دﻏ ﻞ آ ﺎري ‪ ،‬آﻠ ﻚ ﺏ ﺎز = آﺴ ﻲ آ ﻪ آ ﺎرش دوز وآﻠ ﻚ‬ ‫اﺱﺖ ؛ ﺏﺎز اوﻟﻤﺎق = ﻋﺎﺷﻖ ﺷﺪن‬ ‫‪ .191‬ﺏﺎﺱﻠﻴﻖ‬ ‫= ﺏﺎﺱﻴْﻠﻴْﻖ = ﺏﺎﺱﻴْﻞ )ﺏﺎﺱﻴﻠﻤﺎق = ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪن( ‪ +‬ﻳْﻖ )اك( = ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺱﻴﺎﻩ رﮔﻲ زﻳﺮﭘﻮﺱﺖ ‪ ،‬ﺷﺎهﺮگ )‪(1‬‬ ‫‪ .192‬ﺏﺎﺷﻠﻖ‬ ‫= ﺏﺎﺷﻠﻴْﻖ = ﺏﺎش )ﺱﺮ( ‪ +‬ﻟﻴْﻖ )اك( = ﺱﺮاﻧﻪ ‪،‬آﻼﻩ ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﺱﺮ ‪ ،‬ﺷﻴﺮﺏﻬﺎ‬ ‫‪ .193‬ﺏﺎﺷﻲ‬ ‫ﭘﺴﻮﻧﺪي ﺏﻤﻌﻨﻲ رﺋﻴﺲ و ﻣﺘﺼﺪي و ﻣﺘﺨﺼﺺ‪ :‬ﺡﻜﻴﻢ ﺏﺎﺷﻲ ‪ ،‬ﺁﺷﭙﺰﺏﺎﺷﻲ ‪ ،‬ﻗﻮرﭼﻲ ﺏﺎﺷﻲ‬ ‫‪ .194‬ﺏﺎغ‬ ‫درﺥﺖ اﻧﮕﻮر و ﻣﻮ ‪ ،‬رز ‪ ،‬ﺗﺎآﺴﺘﺎن ‪ ،‬هﺮ ﺏﺴﺘﻪ و دﺱﺘﻪ از هﻴﺰم )‪ ، (2‬ﺏﻌﺪهﺎ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ آﻨﺪ ﺏﻪ هﺮ ﺟﺎي ﭘُﺮ از درﺥﺘﺎن ﻣﻴﻮﻩ‬ ‫‪ .195‬ﺏﺎﻗﻼ‬ ‫= ﺏﺎﻏﺎﻻ و ﺏﺎﻏﻼ از ﻣﺼﺪر ﺏﺎﻏﻼﻣﺎق )= ﺏﺴﺘﻦ(= ﺏﺴﺘﻪ ‪ ،‬ﺱﺮﺏﺴﺘﻪ ‪ ،‬از ﺡﺒﻮﺏﺎت ﺥﻮراآﻲ آﻪ در داﺥﻞ ﻏﺸﺎﺋﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ .196‬ﺏﺎﻗﻠﻮا‬ ‫= ﺏﺎﻏﻼﻣﺎ= ﺏﺎﻏﻼ)ﺏﺎﻏﻼﻣﺎق= ﺏﺴﺘﻦ(‪+‬ﻣﺎ)اك(= ﺏﺴﺘﻪ آﺮدﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ‬ ‫‪ .197‬ﺏﺎﻻﺏﺎن‬ ‫= ﺏﺎﻻ )آﻮﭼﻚ ‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ ‪ ،‬آﻮﺗﺎﻩ( ‪ +‬ﺏﺎن )ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﺎﻧﮓ( = ﺏﺎﻧﮓ آﻮﺗﺎﻩ ‪ ،‬ﺏﺎﻧﮓ ﺁرام و دﻟﻨﺸﻴﻦ‪ ،‬از ﺱﺎزهﺎي ﺏﺎدي ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻲ‬ ‫‪ .198‬ﺏﺎم‬ ‫= از رﻳﺸﺔﺗﺮآﻲ ﺏﺎن )= ﺁواز ‪ ،‬ﺏﺎﻧﮓ ‪ ،‬ﺏﺎﻻي ﺥﺎﻧﻪ( آﻪ اﻳﻦ رﻳﺸﻪ در آﻠﻤﺔ ﻧﺮدﺏﺎن )= ﻧﺮدﻩ ﺏﺎن = ﻧﺮدة ﺏﺎم( ﻧﻴﺰ ﺏﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .199‬ﺏﺎﻧﮓ‬ ‫= ﺏﺎن و ﺏﺎﻧﻖ = ﺁواز ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺏﺎم ؛ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﻧﮕﻼﻣﺎق = ﺏﺎﻧﻼﻣﺎق )= ﻗﻮﻗﻮﻟﻮ آﺮدن ﺥﺮوس ‪ ،‬داد و ﻓﺮﻳﺎد آﺮدن ‪ ،‬زِر زدن( ؛ ﻧﻮن ﺁﺥﺮ‬ ‫ﻼ هﻤ ﻴﻦ ﺏﺎﻧ ﮓ در ﺟ ﺎﺋﻲ‬ ‫ﺏﺎن ﻳﺎ ﺏﺎﻧﮓ ﺏﺼﻮرت ﻏﻨﻪ )‪ (ng‬اﺱﺖ آﻪ در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﺪ وﻟﻲ اﻵن ﻳﺎ ﺏﻪ ن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ و ﻳ ﺎ ﺏ ﻪ ﻧ ﻖ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬ ‫ﺏ ﺎن ﺷ ﺪﻩ )ﺏﺎﻧﻼﻣ ﺎق( و در ﺟ ﺎﺋﻲ ﺏ ﺎﻧﻖ )ﺏﺎﻧﻘﻴﺮﻣ ﺎق= ﺏﺎﻏﻴﺮﻣ ﺎق = ﺷ ﻴﻮن و داد و ﺏﻴ ﺪاد راﻩ اﻧ ﺪاﺥﺘﻦ( ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ‪ .‬در ﺏﺮه ﺎن ﻗ ﺎﻃﻊ )‪ (27‬ه ﺮ دو‬ ‫ﺗﺮآﻴﺐ ﺏﺎﻧﮓ وﺏﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .200‬ﺏﺎي ﺱﻨﻘﺮ‪/‬ت‬ ‫= ﺏ ﺎي )ﺏ ﺰرگ( ‪ +‬ﺱ ﻨﻘﺮ )ﻩ‪.‬م( = ﺱ ﻨﻘﺮ ﺏ ﺰرگ ‪ ،‬ﺷ ﺎهﻴﻦ ﺏ ﺰرگ ؛ اﺏ ﻦ ﻳﻌﻘ ﻮب از اﻣ ﺮاي ﺁق ﻗﻮﻳﻮﻧﻠ ﻮ آ ﻪ در ﺱ ﺎل ‪ 896‬ﻩ‪.‬ق در دﻩ ﺱ ﺎﻟﮕﻲ ﺏ ﻪ‬ ‫ﺡﻜﻮﻣﺖ رﺱﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .201‬ﺏﺎﻳﻘﺮا‪/‬ت‬ ‫=‪-1‬ﺏﺎي )ﺏﺰرگ( ‪ +‬ﻗﺎرا )ﺱﻴﺎﻩ ‪ ،‬ﻗﻮي ( = ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺏﺰرگ‬ ‫‪-2‬ﺏﺎﻳﻘﻴْﺮ)ﺏﺎﻳﻘﻴﺮﻣﺎق= ﻏﺮّﻳﺪن ‪ ،‬ﻧﻌﺮﻩ زدن( ‪ +‬ا )اك( = ﻧﻌﺮﻩ زن ‪ ،‬ﻏﺮّان‬ ‫اﺏﻦ ﻋﻤﺮ ﺷﻴﺦ ﺏﻦ ﺗﻴﻤﻮر از اﻣﺮاي ﺗﻴﻤﻮر ﺡﺎآﻢ هﻤﺪان)ﺱﺎل ‪ 817‬ﻩ‪.‬ق(‬ ‫‪ .202‬ﺏﺎﻳﻘﻮش‬ ‫= ﺏﺎي )ﺏﻴﮓ ‪ ،‬ﺏﺰرگ( ‪ +‬ﻗﻮُش )ﭘﺮﻧﺪﻩ( = ﭘﺮﻧﺪة ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺟﻐﺪ و ﺏﻮم ؛ ﺏﺎﻳﻘﻮﺷﺨﺎﻧﻪ = آﻨﺎﻳﻪ از ﺟﺎي ﺱﻮت و آﻮر‬ ‫‪ .203‬ﺏﺨﺎر‬ ‫= ﺏﻮُﺥﺎر = ﺏﻮُﻏﺎر = ﺏﻮٌغ )هﻮاي ﻣﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁب ﮔﺮم( ‪ +‬ار )اك( ؛ ﺏﻮﺥﻮر ﻧﻴﺰ از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ در ﻋﺮﺏﻲ ﻣﺸﺘﻘﺎﺗﻲ ﭼﻮن ﺗﺒﺨﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .204‬ﺏﺨﺶ‬ ‫= ﺏﺨﻴﺶ = ﺏﻐﻴﺶ و ﺏﺎﻏﻴﺶ )= ﻋﻔﻮ ‪ ،‬اﺡﺴﺎن( = ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )ﺏﺎخ‪ :‬ﭘﺨﺶ( )‪(2‬‬ ‫‪ .205‬ﺏﺨﻮ‬ ‫= ﺏﻮْﻏﺎو = ﺏﻮْﻏﺎﻏﻮ از ﻣﺼﺪر )ﺏﻮﻏﻤﺎق = ﺥﻔﻪ آﺮدن ‪ ،‬ﺏﻮْﻏﺎﻣ ﺎق = ﮔﺮﻳ ﻪ در ﮔﻠ ﻮ ﮔﻴ ﺮ آ ﺮدن( = ﻃ ﻮق ﮔ ﺮدن ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت ‪ ،‬ﻣﺠ ﺎزًا زﻧﺠﻴ ﺮ ﭘ ﺎي‬ ‫ﺱﺘﻮران و ﻣﺠﺮﻣﺎن‬ ‫‪ .206‬ﺏﺮاﺏﺮ‬ ‫= ﺏﻴﺮاﺏﻴﺮ = ﺏﻴﺮﻩ ﺏﻴﺮ = ﻳﻚ ﺏﻪ ﻳﻚ ‪ ،‬ﻳﻚ در ﻣﻘﺎﺏﻞ ﻳﻚ ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي‬ ‫‪ .207‬ﺏُﺮك ﻳﺎرق‪/‬ت‬ ‫= ﺏﺆرك )آﻼﻩ( ‪ +‬ﻳﺎرﻳْﻖ )ﺷﻜﺎﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻪ ‪ ،‬ﻗﺎچ دار ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ آﻼﻩ ﻗ ﺪﻳﻤﻲ آ ﻪ ﺏﺼ ﻮرت ﻗﺎﭼﻬ ﺎﻳﻲ ﺏﻠﻨ ﺪ ﺱ ﺎﺥﺘﻪ ﻣ ﻲ ﺷ ﺪ( = آ ﻼﻩ ﻗ ﺎچ دار ؛ رآ ﻦ‬ ‫اﻟﺪﻳﻦ اﺏﻮاﻟﻤﻈﻔّﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺱﻠﺠﻮﻗﻲ از ﺱﺎل ‪ 486‬ﺗﺎ ‪ 498‬ﻩ‪.‬ق‬ ‫‪ .208‬ﺏﺮﮔﻪ‬ ‫و ﺏﻠﮕﻪ)ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﻠﮕﻪ و ﺏﻠﻠﻪ(؛از هﻤﻴﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﺮگ ﻧﻴﺰ اﺱﺘﺨﺮاج ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .209‬ﺏﺰرگ‬ ‫= ﺏﺆزوك = ﺏﺆزو )ﺏﺆزوﻣﻚ = ﺻﻮرت ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺏﺆﻳﻮﻣﻚ = ﺏﺰرگ ﺷﺪن( ‪ +‬ك )اك( = ﺏﺰرگ ؛ در دﻳﻮان آﺎﺷﻐﺮي ﺏﺰوك ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(2‬‬ ‫‪ .210‬ﺏﺰك‬ ‫= ﺏﺰﻩ ك = ﺏﺰﻩ )ﺏﺰﻩ ﻣﻚ = ﺁراﻳﺶ دادن( ‪ +‬ك )اك( = ﺁراﻳﺶ ؛ ﺏﺰآﭽﻲ = ﺁراﻳﺸﮕﺮ‬ ‫‪َ .211‬ﺏﺴَﻖ‬ ‫= ﺏﺎﺱﺎق= ﺏﺎس)ﺏﺎﺱﻤﺎق = ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن( ‪ +‬اق )اك( = ﭘﻮﺷﺶ ‪ ،‬ﺱﻘﻒ ‪،‬ﮔﻨﺒﺪ‬ ‫‪ .212‬ﺏَﺴﻘﻮ‬ ‫= ﺏﺎﺱﻘﻲ = ﺏﺎس )ﺏﺎﺱﻤﺎق = ﻣﺴﻘﻒ آﺮدن ‪ ،‬اﺱﺘﺘﺎر آﺮدن( ‪ +‬ﻗﻲ )اك( =آﻤﻴﻦ ‪ ،‬اﺱﺘﺘﺎر ﺏﻘﺼﺪ ﮔﻴﺮ اﻧﺪاﺥﺘﻦ ‪ :‬ﺏﻄﺮف آﻮﻩ آﻪ ﺱﻤﺖ دﺱﺖ راﺱ ﺖ‬ ‫ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺏﻮد ﺏﺴﻘﻮ اﻧﺪاﺥﺖ…‪ /‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺘﻮارﻳﺦ ﮔﻠﺴﺘﺎﻧﻪ‬ ‫‪ .213‬ﺏﺴﻜﻠﻴﺪن‬ ‫= وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺏﺴﻠﻪ ﻣﻚ )= درﺁﻏﻮش ﭘﺮوردن ‪ ،‬ﺗﺮﺏﻴﺖ آﺮدن ‪ ،‬ﺏﺰرگ آﺮدن(‬ ‫‪ .214‬ﺏﺴﻤﻪ‬ ‫= ﺏﺎﺱﻤﺎ= ﺏﺎس)ﺏﺎﺱﻤﺎق = ﻓﺸﺎر دادن ‪ ،‬داﺥﻞ آﺮدن( ‪ +‬ﻣﺎ)اك( = ﻓﺸﺎري ‪ ،‬ورق ﻃﻼ و ﻧﻘﺮة ﻣﻨﻘﻮش ‪ ،‬ﻧﺎم ﺱﺎﺏﻖ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ؛ ﺏﺴﻤﻪ ﭼ ﻲ = آﺴ ﻴﻜﻪ‬ ‫آﺎرش ﺏﺎ ﺏﺴﻤﻪ ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﭼﻲ‪ :‬ﺏﺴﻤﻪ اش رﻧﮕﻲ ﻧﺪارد ازﮔﻞ ﺏﺴﺘﺎن ﻓﻘﺮ × زﺁﻧﻜﻪ ﺱﻄﺮ ﭼﻴﺖ اورﻧﮓ هﻮس را ﻣﺴﻄﺮ اﺱﺖ ‪ /‬ﻃﻐﺮا )‪(19‬‬ ‫دﻟﻢ ﻣﺎﻧﺪازﺏﺴﻤﻪ ﭼﻲ در ﺷﮕﻔﺖ×ازو دﻳﺪﻩ ام ﻧﻘﺶ‪،‬ﺡﻴﺮت ﮔﺮﻓﺖ‪ /‬وﺡﻴﺪ‬ ‫‪ .215‬ﺏﺸﻘﺎب‬ ‫= ﺏﻮْش )ﺥﺎﻟﻲ( ‪ +‬ﻗﺎب )ﻇﺮف( = ﻇﺮف ﺥﺎﻟﻲ ‪ ،‬از ﻇﺮوف ﺁﺷﭙﺰي‬ ‫‪ .216‬ﺏﺸﻜﻪ‬ ‫= ﺏﻮْﺷﻘﺎ = ﺏﻮْش )ﺥﺎﻟﻲ( ‪ +‬ﻗﺎ )اك( = ﺗﻮﺥﺎﻟﻲ ‪ ،‬ﺗﻮدار‬ ‫‪ .217‬ﺏَﻎ‬ ‫و ﻓﻎ و ﺏﻲ و ﺏﺎي = ﺏﻴﮓ = ﺥﺪا ‪ ،‬ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ ‪ ،‬ﺏﺰرگ ؛ ﺏﻐﺪاد = ﺥ ﺪاداد ‪ ،‬ﺏﻐﺴ ﺘﺎن = ﺏ ﻲ ﺱ ﺘﺎن = ﺏﻴﺴ ﺘﻮن = ﻋﺒﺎدﺗﮕ ﺎﻩ ‪ ،‬ﻓﻐ ﻮارﻩ = ﻓ ﻎ )ﺏ ﺖ( ‪+‬‬ ‫وارﻩ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ /‬ﻓﺎرس( = ﺏﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﺏﺎﻳﻘﻮش )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .218‬ﺏُﻐﺎز‬ ‫= ﺏﻮْﻏﺎز = ﺏﻮْغ )ﺏﻮﻏﻤﺎق = ﺥﻔﻪ آﺮدن ‪ ،‬ﺏﻮْﻏﺎﻣﺎق = ﮔﺮﻳﻪ در ﮔﻠ ﻮ ﮔﻴ ﺮ آ ﺮدن( ‪ +‬از )اك( = ﮔﻠ ﻮ ‪ ،‬ﺗﻨﮕ ﻪ ‪ ،‬ﺏ ﺎب )‪ (3‬؛ ﺏﻐ ﺎز دارداﻧ ﻞ ‪ ،‬ﺱ ﺎﺏﻖ‬ ‫ﺥﻠﻴﺞ را ﻧﻴﺰ ﺏﻐﺎز ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ )‪.(19‬‬ ‫‪ .219‬ﺏُﻐﺾ‬ ‫= ﺏﻮْﻏ ﻮز = ﺏ ﻮْغ )ﺏﻮﻏﻤ ﺎق = ﺥﻔ ﻪ آ ﺮدن ‪ ،‬ﺏﻮْﻏﺎﻣ ﺎق = ﮔﺮﻳ ﻪ در ﮔﻠ ﻮ ﮔﻴ ﺮ آ ﺮدن(‪+‬وز)اك(=ﮔﻠ ﻮﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻧﺎﺷ ﻲ از ﺷ ﺪت ﻏ ﻢ و‬ ‫ﻧﺎراﺡﺘﻲ)ﺏﺎخ‪:‬ﺏﻐﺎز(‬ ‫‪ .220‬ﺏُﻘﭽﻪ‬ ‫= ﺏﻮُﻏﭽﺎ = ﺏﻮغ )ﭼﻤﺪان ‪ ،‬ﻗﺎب ﺏﺰرگ ﻟﺒﺎس( ‪ +‬ﭼﺎ )اك ﺗﺼﻐﻴﺮ( = ﭼﻤﺪاﻧﻚ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﻳﺎ ﭘﺎرﭼﺔ آﻮﭼﻚ ﺏﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻟﺒﺎس‬ ‫‪ .221‬ﺏﻜﺘﺎش‬ ‫و ﺏﻬﺘﺎش = ﺏﻴﺘﺶ و ﺏﻴﮕﺘﺎش = ﺏﻴﮓ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺗﺎش )= داش= هﻢ( = هﻢ ﺏﻴﮓ ‪ ،‬ﻏﻼﻣ ﺎن ﺗﺤ ﺖ اﻣ ﺮ ﻳ ﻚ ﺏﻴ ﮓ ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت ﺏﻬﺘ ﺎش ه ﻢ اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .222‬ﺏَﮕﺘﺮ‬ ‫و ﺏﻜﺘﺮ = ﻧﻮﻋﻲ ﻟﺒﺎس ﺟﻨﮕﻲ آﻪ از ﺏﻬﻢ وﺻﻞ آﺮدن ﭼﻨﺪ ﺗﻜﻪ ﺁهﻦ آﻪ روﻳﺶ ﻣﺨﻤﻞ و زرﺏﻔﺖ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ‪ ،‬درﺱﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ ﺏﻜﺘﺮﭘﻮش =‬ ‫زرﻩ ﭘﻮش )‪ (1،27‬؛ در ﺏﺮهﺎن ﻗﺎﻃﻊ رﻳﺸﺔ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﮓ )ﺏﻴﮓ( ذآﺮ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ وﻟﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ ﭼﺮا؟‬

‫‪ .223‬ﺏِﮕﻤﺎز‬ ‫و ﺏﻜﻤﺎز و ﺏﻜﻤﺰ = ﺷﺮاب ‪ ،‬ﺷﺮاﺏﺨﻮري ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻟﺔ ﺷﺮاب ‪ ،‬ﻏﻢ و اﻧﺪوﻩ ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ )‪ (1،27‬؛ رﻳﺸﻪ اش ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ‪:‬‬ ‫ﺁﻧﺮا آﻪ ﺏﻪ دﺱﺖ ﺥﻮﻳﺶ ﺏﮕﻤﺎز دهﻲ × اﻗﺒﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺏﺎو ﺏﺎز دهﻲ‪ /‬ﻣﻌﺰي ﻧﻴﺸﺎﺏﻮري‬ ‫‪ .224‬ﺏﻼغ‬ ‫= ﺏﻮُﻻق = ﭘﻮُﻻق = ﭘﻮ )ﺏﻤﻌﻨﺎي ﭼﺸﻤﻪ در ﺗﺮآﻲ ﺱﻮﻣﺮي( ‪ +‬ﻻق )اك آﺜﺮت( = ﺟﺎﺋﻲ آﻪ ﭼﺸﻤﻪ ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﭼﺸ ﻤﻪ ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت ﺗﺮآﻴﺒ ﻲ ﺏ ﺎ ﺏﻌﻀ ﻲ‬ ‫ﻻ ﭘﻴﻨﺎر )= ﭘﻮﻧﺎر = ﺏﻮﻧﺎر( ﺏﻤﻌﻨﺎي ﭼﺸﻤﻪ هﻢ از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫آﻠﻤﺎت ‪ :‬ﺱﺎوج ﺏﻼغ ‪ ،‬ﻗﺮﻩ ﺏﻼغ ‪ ،‬ﺁغ ﺏﻼغ ؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫‪ .225‬ﺏﻼغ اوﺗﻲ ‪/‬گ‬ ‫= ﺏﻮﻻق اوْﺗﻮ = ﺏﻮﻻق)ﭼﺸﻤﻪ(‪ +‬اوْت )ﮔﻴﺎﻩ( ‪ +‬و )اك ﻣﻀﺎف( = ﮔﻴﺎﻩ ﭼﺸﻤﻪ‪،‬از ﮔﻴﺎهﺎن درﻣ ﺎﻧﻲ و ﺥ ﻮراآﻲ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت ‪ Water – Cress‬در‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ از اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﮔﺮﺗﻪ ﺏﺮداري ﺷﺪﻩ اﺱﺖ )‪. (1،25‬‬ ‫‪ .226‬ﺏﻠﺪرﭼﻴﻦ‬ ‫= ﺏﻴﻠ ﺪﻳﺮﭼﻴﻦ = ﺏﻴﻠ ﺪﻳﺮ )ﺏﻴﻠ ﺪﻳﺮﻣﻚ = ﻓﻬﻤﺎﻧ ﺪن ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﺪن ‪ ،‬ﺁﺷ ﻜﺎر آ ﺮدن( ‪ +‬ﭼ ﻴﻦ )اك( = ﺁﮔ ﺎﻩ ‪ ،‬داﻧ ﺎ ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﭘﺮﻧ ﺪﻩ اي آ ﻪ آﺎﺷ ﻐﺮي )‪ (2‬ﺁﻧ ﺮا‬ ‫ك ﭼﻴﻦ در اﻧﺘﻬﺎي ﻧﺎم ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ هﻢ دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد‪ :‬ﮔ ﺆﻳﺮﭼﻴﻦ )آﺒ ﻮﺗﺮ( ‪ ،‬ﺱ ﻴْﻐﻴْﺮﭼﻴْﻦ )ﭘﺮﺱ ﺘﻮ( ‪ ،‬ﺏ ﺎﻟﻴﻐﭽﻴﻦ‬ ‫»ﺏﻮُدوُرﺱﻴﻦ« ﺛﺒﺖ آﺮدﻩ اﺱﺖ ؛ ا ِ‬ ‫)ﻣﺮغ ﻣﺎهﻴﺨﻮار( ‪ ،‬ﻻﭼﻴﻦ‬ ‫‪ .227‬ﺏُﻠﻐﺎر‬ ‫= ﺏﻮُﻟﻐﺎر = ﺏﻮُﻟﻐﺎ )ﺏﻮُﻟﻐﺎﻣﺎق = ﺏﻮﻻﻣﺎق = ﺏﺮهﻢ رﻳﺨﺘﻦ ‪ ،‬ﺁﺷﻮب و ﺏﻠﻮا آﺮدن( ‪ +‬ار )اك ﻓ ﺎﻋﻠﻲ( = ﺏ ﺮهﻢ رﻳﺰﻧ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺁﺷ ﻮﺏﮕﺮ ‪ ،‬ﻗﺎراﺷ ﻤﻴﺶ )در‬ ‫ﮔﺆي ﺗﻮرك( ؛ از اﻗﻮام ﺗﺮك ﺏﺎﺱﺘﺎن آﻪ ﺗﺎ اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ و آﺸﻮر ﺏﻠﻐﺎرﺱﺘﺎن ﻳﺎدﮔﺎر ﺁﻧﻬﺎﺱﺖ )‪.(18‬‬ ‫‪ .228‬ﺏﻠﻐﺎق‬ ‫= ﺏﻮُﻟﻐﺎق = ﺏﻮُﻟﻐﺎ )ﺏﻮُﻟﻐﺎﻣﺎق = ﺏﻮﻻﻣﺎق = ﺏﺮهﻢ رﻳﺨﺘﻦ ‪ ،‬ﺁﺷﻮب آﺮدن( ‪ +‬اق )اك( = دره ﻢ ﺏ ﺮهﻢ ‪ ،‬ﺁﺷ ﻮب ‪ ،‬ﻓﺘﻨ ﻪ ‪ ،‬ﺷ ﻮر و ﻏﻮﻏ ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎر ؛‬ ‫ﺏﺼﻮرت ﺏﻠﻐﺎك هﻢ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ ؛ ﺏﻠﻐﺎآﻲ = واﻗﻌﻪ ﻃﻠﺐ و ﻓﺘﻨﻪ ﺟ ﻮ ‪ ،‬ﺏﻠﻐ ﺎق اﻓﺘ ﺎدن = ﺁﺷ ﻮب اﻓﺘ ﺎدن و ﻓﺘﻨ ﻪ ﺏﺮﭘ ﺎ ﺷ ﺪن ‪ ،‬ﺏﻠﻐ ﺎق ﻧﻬ ﺎدن = ﻓﺘﻨ ﻪ ﺏﺮﭘ ﺎ‬ ‫آﺮدن )‪.(1،27‬‬ ‫‪ .229‬ﺏﻠﻐﻮر‬ ‫= ﺏ ُﻮﻟﻐﻮر = ﺏﻮُﻟﻐﺎ )ﺏﻮُﻟﻐﺎﻣﺎق = ﺏﻮﻻﻣﺎق = ﺏﺮهﻢ رﻳﺨﺘﻦ ‪ ،‬ﺁﺷﻮب آﺮدن( ‪ +‬ور )اك( = ﮔﻨﺪم و ﺟﻮ ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻧ ﻴﻢ ﭘﺨﺘ ﻪ آ ﻪ ﭘ ﺲ از ﺥ ﻴﺲ آ ﺮدن‬ ‫هﻢ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ و ﻣﻲ ﭘﺰﻧﺪ ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣًﺎ هﺮﭼﻴﺰ درهﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪ ‪ ،‬ﺁش ﭘﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ از ﺏﻠﻤﻪ ‪ ،‬ﺡﺮف ﻗﻠﻤﺒﻪ و ﺏﺰرگ ؛ ﺏﻠﻐﻮر آﺮدن = ﺡﺮﻓﻬﺎي ﺏ ﺰرگ زدن ‪،‬‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ آﺮدن ﺏﻠﻐﻮر )‪(1،25‬‬ ‫‪ .230‬ﺏِﻠﮕﺎ‬ ‫= ﺏﻴﻠﻘﺎ و ﺏﻴﻠﮕﻪ = ﺏﻴﻞ)ﺏﻴﻠﻤﻚ = داﻧﺴﺘﻦ( ‪ +‬ﮔﻪ)اك( = داﻧﺎ ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ)‪(1‬‬ ‫‪ .231‬ﺏَﻠﮕﻪ‬ ‫= ﺏﻞ )ﺁﺷﻨﺎ ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ( ‪ +‬ﮔﻪ )اك( = ﻧﺸﺎن ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ‪ ،‬ﺁرم ‪ ،‬ﺱﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﺪرك )‪ ، (1‬ﺏﻠﮕﻪ ﻣﻚ = ﻣﺴ ﺘﻨﺪ آ ﺮدن ‪ ،‬ﺏﻤﻌﻨ ﺎي ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ‬ ‫ﻻ ﺏﺆﻟﮕﻪ )ﺏﺆﻟﻤﻚ = ﻗﺴﻤﺖ آﺮدن( ﺏﺮاي ﺷﻴﺌﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺻﺤﻴﺢ اﺱﺖ(‪.‬‬ ‫)ﺏﺮﮔﻪ ‪ ،‬ﺏﻠﻠﻪ ( ‪ ،‬هﻠﻮ و زردﺁﻟﻮي دوﻧﻴﻤﻪ ﺷﺪة ﺥﺸﻜﻴﺪﻩ )اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫‪ .232‬ﺏُﻠﻤﺎج‬ ‫و ُﺏﻠَﻤﺎج = ﺏﻮُﻻﻣﺎج = ﺏﻮُﻻ )ﺏﻮُﻻﻣﺎق = هﻢ زدن( ‪ +‬ﻣﺎج )اك( = هﻢ زدﻧﻲ ‪ ،‬ﺁش رﻗﻴﻖ و ﺏﻲ ﮔﻮﺷﺖ )‪ (27‬؛ ﻧﻮﻋﻲ از آﺎﭼﻲ آ ﻪ ﺁش ﺏ ﻲ ﮔﻮﺷ ﺖ‬ ‫و ﺁﺏﻜﻲ اﺱﺖ )ﺏﺎخ‪:‬ﺗﺘﻤﺎج( )‪.(1‬‬ ‫‪ .233‬ﺏﻠﻮك‬ ‫= ﺏﺆﻟﻮك = ﺏﺆل )ﺏﺆﻟﻤﻚ = ﺗﻘﺴﻴﻢ آﺮدن ‪ ،‬ﭘﺎرﺗﻴﺸﻦ ﺏﻨﺪي آﺮدن( ‪ +‬وك )اك( = ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﺎرﺗﻴﺸﻦ ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ از اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ )‪ (Block‬ﺏﻪ‬ ‫ﻓﺎرﺱﻲ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﺡﺘﻲ ﺗﺮآﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺁﻧﺮا ﺏﻮﻟﻮك ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ‪ ،‬اﻳﻦ آﻠﻤﻪ در اﺻﻞ هﻤﺎن ﺏﺆﻟﻮك ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪َ .234‬ﺏﻠّﻪ‬ ‫= ﺏﻠﻠﻪ =ﺏﻞ)ﮔﺮد ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﺴﺘﻪ( ‪ +‬ﻟﻪ )اك( = ﭘﻴﭽﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﺱﺎﻧﺪوﻳﭻ‬ ‫‪ .235‬ﺏﻨﺠﺎق‬ ‫و ﺏﻨﭽﺎق = ﺏﻮﻧﭽﺎق ‪ ،‬ﻗﺒﺎﻟﻪ و ﺱﻨﺪ )‪ (8‬؛ ﺱﻨﺪ رﺱﻤﻲ در دﻓﺎﺗﺮ اﺱﻨﺎد ‪ ،‬ﻣﺪرك رﺱﻤﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ )‪(19‬‬ ‫‪ .236‬ﺏﻨﺪﻩ‬ ‫= ﺏﻦ )ﻣﻦ( ‪ +‬دﻩ )اك( = اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ‬ ‫‪ .237‬ﺏﻮ‬ ‫= ﺏﻮ و ﭘﻮ = دودي آﻪ از ﺁﺗﺸﻔﺸﺎن ﺗﺼﻌﻴﺪ ﮔﺮدد ؛ ﭘﻮﻧﺞ )ﺏﺨﺎري هﻴﺰﻣﻲ( و ﭘﻮﺱﻜﻮﻟﺘﻲ )دود‪-‬ﻣﻮد!( از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .238‬ﺏﻮﺗﻪ‬ ‫ﻻ ﻣﺼ ﺪر‬ ‫= ﺏﻮُﺗﺎ و در اﺻﻞ ﺏﻮُﺗﺎق و ﺏﻮُداق = ﺷﺎﺥﻪ ‪ ،‬ﻧﻬﺎل آﻮﭼﻚ درﺥﺖ و رﻳﺎﺡﻴﻦ آﻪ ﺗﺎزﻩ ﺏﻨﺸﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﺏﭽﻪ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺁدﻣﻲ ﻳ ﺎ ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت ؛ اﺡﺘﻤ ﺎ ً‬ ‫اﺻﻠﻲ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﻴﺘﻤﻚ )= روﺋﻴﺪن( ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺁدم ﺏﻲ ﺏﻮﺗﻪ = ﺁدم اﺏﺘﺮ و ﺏﻲ ﺷﺎخ و ﺏﺮگ ‪ ،‬ﺏﻴﺘﮕﻲ = ﮔﻴﺎﻩ‬ ‫‪ .239‬ﺏﻮران‬ ‫= ﺏﻮُر )ﺏﻮرﻣﺎق = ﭘﻴﭽﺎﻧﺪن( ‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﺏﻬﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﺎدﻏﻠﻴﻆ‬ ‫‪ .240‬ﺏﻮش‬ ‫= ﺏﻮْش = ﺥﺎﻟﻲ ‪ ،‬از اﺏﺰارهﺎي ﻓﻨﻲ ﺗﻮﺥﺎﻟﻲ آﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ اﺏﺘﺪا ﺏﺼﻮرت ) ‪ ( Bush Bosh‬ﺏﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ رﻓﺘﻪ و ﺏﺼﻮرت اﺏﺰار ﻓﻨﻲ دوﺏ ﺎرﻩ‬ ‫ﺏﻪ زﺏﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ رﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .241‬ﺏﻪ ﺏﻪ‬ ‫=آﻮدك ﻗﻨﺪاﻗﻲ ‪،‬آﻮدك ؛ آﻠﻤﺎت دوﺗﺎﺋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬دادا ‪ ،‬دﻩ دﻩ ‪ ،‬ﺏﺎﺏﺎ ‪ ،‬ﺏﻲ ﺏﻲ ‪ ،‬ﺏﻪ ﺏﻪ ‪ ،‬آﺎآﺎ)ﻗﺎﻏﺎ( ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧ ﻪ ‪ ...‬ﺗﺮآ ﻲ اﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﺎت اﺏﺘ ﺪاﺋﻲ ﺗ ﺮﻳﻦ و‬ ‫راﺡﺖ ﺗﺮﻳﻦ آﻠﻤﺎﺗﻲ اﺱﺖ آﻪ آﻮدك ﻣﻲ ﺗﻮان ﺏﻴﺎن آﻨﺪ و اﻳﻦ ﻧﺎﺷﻲ از اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪن زﺏﺎن ﺗﺮآﻲ از ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .242‬ﺏﻬﺎ‬ ‫= ﺏﺎهﺎ = ﮔﺮان ‪ ،‬ارزش و ﻗﻴﻤﺖ )‪(1‬‬

‫‪ .243‬ﺏﻬﺎدر‬ ‫= ﺏﺎهﺎدور و ﺏﺎهﺎدﻳﺮ و ﺏﺎﺗﻴﺮ و ﺏﺎﺗﻮر= ﻗﻬﺮﻣﺎن ‪ ،‬ﺷﺠﺎع و دﻻور)‪(8‬‬ ‫‪ .244‬ﺏﻲ ﺏﻲ‬ ‫= ﻋﻤّﻪ ‪ ،‬ﻣﺎدر ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺥﺎﺗﻮن )ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﻪ ﺏﻪ(‬ ‫‪ .245‬ﺏﻴﺎت‬ ‫= ﺏﺎﻳﺎت = ﺏﺎﻳﺎد = ﺏﺎي )ﺏﺎخ ‪:‬ﺏﻴﮓ( ‪ +‬ﺁد )ﻧﺎم( = ﻧﺎم ﺏﺰرگ ‪ ،‬آﻨﺎﻳﻪ از ﺥﺪا‪ :‬ﺏﺎﻳﺎتﺁدي اﻳﻠﻪ ﺱﺆزﻩ ﺏﺎﺷﻼدﻳﻢ × ﺗﺆرﻩ دن ‪ ،‬ﻳﺎرادان ‪ ،‬آﺆﭼ ﻮرﻩ ن ‪،‬‬ ‫اﻳﺪﻳﻢ ‪ /‬ﻗﻮﺗﺎدﻏﻮ ﺏﻴﻠﻴﮏ‬ ‫‪ .246‬ﺏﻴﺎت ‪ /‬ﻧﺎن‬ ‫= ﺏﺎﻳﺎت = ﺏﺎﻳﺎ )ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ( ‪ +‬ت )اك( = ﻗﺒﻠﻲ ‪ ،‬ﭼﻴﺰي آﻪ زﻣﺎن ﺁن ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺱﺖ ‪ ،‬ﻧﺎن و ﻏﺬاي ﻣﺎﻧﺪﻩ ؛ ﺏﺎﻳﺎق = زﻣﺎن ﺥﺎﺻﻲ از ﮔﺬﺷﺘﻪ‬ ‫‪ .247‬ﺏﻴﺮ‬ ‫= ﻳﻚ ‪ ،‬واﺡﺪ ؛ اﻟﻠﻬﻢ ﺏﻴﺮ ﺏﻴﺮ! = ﺥﺪاﻳﺎ ! ﻳﻜﻲ ﻳﻜﻲ‬ ‫‪ .248‬ﺏِﻴﺮام‬ ‫= ﺏﺎﻳﺮام = ﻋﻴﺪ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ‬ ‫‪ .249‬ﺏﻴﺮق‬ ‫ﻋﻠَﻤﻲ آﻪ در ﻣﻴﺪان آﺎرزار در زﻣﻴﻦ ﻓ ﺮو‬ ‫= ﺏﺎﻳﺮاق = در ﺗﺮآﻲ ﻗﺪﻳﻢ ﺏﺎﺗﺮاق )‪ = (2‬ﺏﺎت )ﺏﺎﺗﻤﺎق = ﻓﺮو رﻓﺘﻦ( ‪ +‬راق )اك( = ﻓﺮو ﺏﺮدﻩ ﺷﺪﻩ ‪َ ،‬‬ ‫ﻣﻲ ﺏﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﭘﺮﭼﻢ ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ‪ ،‬درﻓﺶ ؛ ﺱﻨﺠﺎق )ﻩ‪.‬م( ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .250‬ﺏﻴﺰار‬ ‫= ﺏﺌﺰار = ﺏﺌﺰ )ﺏﺌﺰﻣﻚ = ﺏﻪ ﺱﺘﻮﻩ ﺁﻣﺪن ‪ ،‬ﺏﺮﺥﻮد ﻟﺮزﻳﺪن( ‪ +‬ار )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﺏﻪ ﺱﺘﻮﻩ ﺁﻣﺪﻩ ‪ ،‬ﺥﺴﺘﻪ ‪ ،‬از ﺟ ﺎن ﺱ ﻴﺮ ﺷ ﺪﻩ ؛ ﺏ ﻲ در اول آﻠﻤ ﻪ‬ ‫ﻻ »ﺏﺪون زار« در ﻓﺎرﺱﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﺏﻌﻨﻮان ﺡﺮف ﻧﻔﻲ ﻓﺎرﺱﻲ ﻧﻴﺴﺖ و اﺻﻮ ً‬ ‫‪ .251‬ﺏﻴﺴﺘﻮن‬ ‫= ﺏﻲ ﺱﺘﺎن = ﺏﻲ )ﺥﺪا( ‪ +‬ﺱﺘﺎن )ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻣﻜﺎن ﻓﺎرﺱﻲ( = ﺏﻐﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﻋﺒﺎدﺗﮕﺎﻩ ‪ ،‬ﭘﺮﺱﺘﺸﮕﺎﻩ ‪ ،‬آﻮهﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺏﺎ ﻳﺎدﻣﺎن هﺎﺋﻲ از زﻣﺎن هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻴﺎن‬ ‫؛ ﺗﻌﺒﻴﺮ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﻪ »ﺏﺪون ﺱﺘﻮن« ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﺮا آﻪ ﻋﺒﺎدﺗﮕﺎﻩ هﺎ ﺏﺪون ﺱﺘﻮن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ!‬ ‫‪ .252‬ﺏﻴﮓ‬ ‫= ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺥﺎن ‪ ،‬زﻳﺒﺎ ‪ ،‬ﺥﺪا ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ؛ از رﻳﺸﻪ هﺎي اﺻﻴﻞ ﺗﺮآﻲ آﻪ ﺏﺎ ﺗﺮآﻴﺒﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻳﺮ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪ :‬ﺏﻴﮓ)ﺏﻴﮕﺪﻟﻲ(‪ ،‬ﺏﮓ)ﺏﮕﺘﺎش(‪،‬‬ ‫ﺏﺎي)ﺏﺎﻳﻘﻮش‪ ،‬ﺏﺎي ﺱﻨﻘﺮ( ‪ ،‬ﺏﻲ )ﺏﻴﺎت( ‪ ،‬ﺏﻎ )ﺏﻐﺪاد( ‪ ،‬ﻓﻎ )ﻓﻐﻔﻮر ‪ ،‬ﻓﻐﻮارﻩ(‬ ‫‪ .253‬ﺏﻴﮕﺪﻟﻲ‬ ‫= ﺏﻴ ﮓ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬دﻳ ﻞ )زﺏ ﺎن( ‪ +‬ي )اك ﻣﻀ ﺎف( = زﺏ ﺎن ﺏﻴ ﮓ ‪ ،‬ﻋﺰﻳ ﺰ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺏﺰرﮔ ﺎن ‪ ،‬از اﻗ ﻮام ﺗ ﺮك آ ﻪ در زﻣ ﺎن ﺻ ﻔﻮﻳﻪ ‪ ،‬در اوج ﻗ ﺪرت‬ ‫ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .254‬ﺏﻴﮕﻢ‬ ‫= ﺏﺌﻴﮕﻴﻢ = ﺏﺌﻴﮓ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﻳﻢ )ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻠﻜﻲ ‪ ،‬ﻣﺎل ﻣﻦ( = ﺏﻴﮓ ﻣﻦ ‪ ،‬ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻧﺎم ﺥﺎﻧﻤﻬﺎي ﺻﺎﺡﺐ ﻣﻘﺎم ‪ ،‬ﻣﻠﻜﻪ ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت‪ Begam‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪،‬‬ ‫ﺗﺮك هﺎ ﺏﺮاي اﺡﺘﺮام و ﻣﺤﺒﺖ هﻤﺮاﻩ اﺱﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻠﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺁوردﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺥﺎﻧﻴﻢ ‪ ،‬ﺏﻴﮕﻴﻢ ‪ ،‬ﻏﻼم ‪ ،‬ﮔﻮﻟﻮم ‪ ،‬ﺏﺎﻻم ‪ ،‬ﺁﻳﻴْﻢ و…‬ ‫‪ .255‬ﺏﻴﻞ‬ ‫= ﺏﺌﻞ = آﻤﺮ ‪ ،‬وﺱﺎﻳﻞ و اﺏﺰار ‪ ،‬ﮔﺎهﻲ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺏﺎ ﺏﺪن دارﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎرو در ﻓﺎرﺱ ﻲ آ ﻪ رﻳﺸ ﺔ ﺁن ﭘ ﺎ اﺱ ﺖ ﭼ ﺮا آ ﻪ ﺏ ﺎ ﭘ ﺎ در ارﺗﺒ ﺎط اﺱ ﺖ و در‬ ‫ﺗﺮآﻲ ﺏﻴﻞ ﺏﺎ ﺡﺮآﺖ آﻤﺮ در ارﺗﺒﺎط اﺱﺖ و ﺏﺮاي ﺁن ﻧﺎم ﺏﺌﻞ )= آﻤﺮ( دادﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .256‬ﺏﻴﻠﻘﺎن‪/‬ت‬ ‫= ﺏﻴﻞ )ﺏﻴﻠﻤﻚ = داﻧﺴﺘﻦ( ‪ +‬ﻗﺎن )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﺏﺴﻴﺎر داﻧﻨﺪﻩ ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ ؛ اﺏﻮاﻟﻤﻜﺎرم ﻣﺠﻴﺮ اﻟﺪﻳﻦ ﺏﻴﻠﻘﺎﻧﻲ ﻣﺘﻮﻓّﻲ‪ 586‬ﻩ‪.‬ق ازﻣﺮدم ﺏﻴﻠﻘﺎن ﺷ ﺮوان‬ ‫و ازﺷﺎﮔﺮدان ﺥﺎﻗﺎﻧﻲ و ازﺷﻌﺮاي درﺏﺎر اﺗﺎﺏﻜﺎن ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن آﻪ ﻗﺒﺮش درﻣﻘﺒﺮﻩ اﻟﺸﻌﺮاي ﺗﺒﺮﻳﺰ اﺱﺖ )‪.(1‬‬ ‫‪ .257‬ﺏﻴﻮك‬ ‫= ﺏﺆﻳﻮك = ﺏﺆﻳﻮ )ﺏﺆﻳﻮﻣﻚ = ﺏﺰرگ ﺷﺪن( ‪ +‬ك )اك( = ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ ؛ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﻣﺤﺮف ﺏﺰرگ )ﻩ‪.‬م( اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .258‬ﭘﺎﭘﺎخ‬ ‫= ﭘﺎﭘﺎق = ﻗﺴﻤﻲ آﻼﻩ ﺏﺰرگ ﭘﺸﻤﻲ )‪ (1،19‬؛ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ﭼﺮاآﻪ ﻣﺼﺪر ﭘﺎﭘﺎﻣﺎق در ﺗﺮآﻲ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ در اﺻﻞ ﻗﺎﭘ ﺎق )ﺏ ﺎخ‪:‬‬ ‫ﻗﺎﭘﻮ( ﺏﻮدﻩ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .259‬ﭘﺎﺗﻖ‬ ‫= ﭘﺎ )ﻓﺎرس( ‪ +‬ﺗﻮق )و ﺗﻮغ وﻃﻮق = ﺏﺎﻳﺮاق ‪ ،‬ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺰا ‪ ،‬دﺱﺘﻪ اي ﭘﺮ ﻣﺮغ ﻳﺎ دم اﺱﺐ ﺏﺮ روي آ ﻼﻩ اﻓﺴ ﺮان ﺗ ﺮك( = ﻣﺤ ﻞ ﻧﺼ ﺐ ﭘ ﺮﭼﻢ ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻞ ﮔﺮد ﺁﻣﺪن )‪(1،2‬‬ ‫‪ .260‬ﭘﺎرﻩ‬ ‫ﻻ‪ :‬ﺥُﺮد ‪ ،‬ﺗﻜﻪ(‪ +‬ا )اك( = ﺗﻜﻪ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﻮل ﺥﺮد ؛ ﭘﺎرﭼﺎ = ﭘﺎر ‪ +‬ﭼﺎ ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﺎﻻﻣﺎق = ﺗﻜﻪ و ﭘﺎرﭼﻪ آﺮدن ‪ ،‬ﭘﺎرداق = ﺗﻜﻪ و ﭘ ﺎرﻩ ‪،‬‬ ‫= ﭘﺎر )اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻻ در ﻣﻮرد ﺡﻴﻮاﻧﺎت وﺡﺸﻲ ﺏﻜﺎر ﻣﻲ رود ‪ ،‬ﭘ ﺎراق = ﺏ ﻲ ارزش و ﺏ ﻲ اﺻ ﻞ و ﻧﺼ ﺐ و ﻳ ﺎ ﺥﻴﻠ ﻲ آ ﻢ‬ ‫ﭘﺎرداﻗﻼﻣﺎق = ﺗﻜﻪ و ﭘﺎرﻩ آﺮدن آﻪ اﺻﻮ ً‬ ‫ارزش و ﻧﻴﺰ ﺱﮓ ﭘﺴﺖ ؛ اﻳ ﺖ اوﻏﻠ ﻮ ﭘ ﺎراق = آﻨﺎﻳ ﻪ از ﺁدم ﺏ ﻲ اﺻ ﻞ و ﻧﺼ ﺐ‪ .‬ﻗﻄﻌ ًﺎ ﻧﻤﻴ ﺪاﻧﻢ ﭘ ﺎر در ﺗﺮآ ﻲ ﻣﻌﻨ ﺎي ﻓ ﻮق را دارد ﻳ ﺎ ﻧ ﻪ؟ وﻟ ﻲ‬ ‫ﺗﺮآﻴﺒﺎت ﺁﻧﺮا در ﺗﺮآﻲ دارﻳﻢ آﻪ در ﻓﺎرﺱﻲ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .261‬ﭘﺎﺷﺎ‬ ‫ﻻ‪ :‬ﺏﺎﺷﺎ = ﺏﺎش )ﺱﺮ( ‪ +‬ا )اك( = رﺋﻴﺲ ‪ ،‬ﺥﺎن ﺥﺎﻧﺎن ‪ ،‬اﻓﺴﺮ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن و ﻟﻘﺒﻲ ﺏ ﺮاي اﻓﺴ ﺮان و ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺪهﺎن‬ ‫= ﭘﺎﺷﺎ = اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫)‪ .(17،25‬ﮔﺎهﻲ ﺁﻧﺮا ﻣﺨﻔﻒ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ در ﺡﺎﻟﻴﻜ ﻪ ه ﻢ ﻗ ﺪﻣﺖ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﭘﻴﺸ ﺘﺮ از ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ اﺱ ﺖ و ه ﻢ ﻣﻌﻨ ﻲ ﺁن ﻏﻴ ﺮ از ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ؛ ﺏﺼ ﻮرت‬ ‫‪ Pasha , Pacha‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .262‬ﭘﺎﻻن‬ ‫= ﭘﺎل )ﭘﻮﺱﺖ ‪ ،‬ﭘﻮﺱﺘﻪ( ‪ +‬ان )اك( = ﭘﻮﺱﺘﻴﻦ ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ؛ ﭘﺎﻟﺘ ﺎر )ﻟﺒ ﺎس( و ﭘ ﺎﻻز )ﺏ ﺎخ‪ :‬ﭘ ﻼس( و ﭘ ﺎﻟﺘﻮ آ ﻪ هﻤﮕ ﻲ ﺏ ﻪ ﻧ ﻮﻋﻲ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻧﻲ اﺱ ﺖ از‬ ‫هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .263‬ﭘﺎﻟﺘﻮ‬ ‫ﭘ ﺎﻟﺘﻮْو = ﭘ ﺎل )ﭘﻮﺱ ﺘﻪ( ‪ +‬ﺗ ﻮْو )اك( = ﭘﻮﺱ ﺘﻴﻦ ‪ ،‬ﺁرﺥ ﺎﻟﻴﻖ ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺱ ﻲ دراز آ ﻪ روي ﺏﻘﻴ ﺔ ﻟﺒﺎﺱ ﻬﺎ ﻣ ﻲ ﭘﻮﺷ ﻨﺪ)ﺏ ﺎخ‪ :‬ﭘ ﺎﻻن( )‪ (18‬؛ آﺎﺷ ﻐﺮي ﺁﻧ ﺮا‬ ‫ﺏﺼﻮرت ﭘﺎرﺗ ْﻮ ﺛﺒﺖ آﺮدﻩ اﺱﺖ )‪(2‬‬ ‫‪ .264‬ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي‬ ‫ﭘﺎﻳﺎ ﭘﺎي = ﭘﺎي )ﺱﻬﻢ ‪ ،‬هﺪﻳﻪ( ‪ +‬ا )ﺏﻪ( ‪ +‬ﭘﺎي )"( = ﺱﻬﻢ در ﺏﺮاﺏﺮ ﺱ ﻬﻢ ‪ ،‬ﮐ ﺎﻻ در ﺏﺮاﺏ ﺮ ﮐ ﺎﻻ‪ .‬ﻣﺜ ﻞ ﺗﺮﮐ ﻲ‪ :‬ﭘ ﺎي ﮔﺌ ﺪر ‪ ،‬ﭘ ﺎي ﮔﻠ ﺮ )ﮐ ﺎﻻﺋﻲ ﮐ ﻪ‬ ‫ﺏﺮود ‪ ،‬ﮐﺎﻻﺋﻲ دﻳﮕﺮ ﺏﺠﺎي ﺥﻮد ﻣﻲ ﺁورد(‪.‬‬ ‫‪ِ .265‬ﭘﺘِﻪ‬ ‫= ﭘﻴﺘﻲ و ﺏﻴﺘﻲ = ﺏﻴﺖ )ﺏﻴﺘﻤﻚ = ﻧﻮﺷﺘﻦ( ‪ +‬ي )اك( = ﻧﻮﺷﺘﻪ ‪ ،‬آﺎﻏﺬ ‪،‬ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ ‪ ،‬ﻣﺪرك ؛ ﭘﻴﺘﻴﻚ =آﺎﻏﺬ ﭘﺎرﻩ و ﻣ ﺪرك ﺏ ﻲ ارزش ‪ ،‬ﭘﺘ ﺔ آﺴ ﻲ را‬ ‫ﺏﻪ ﺁب اﻧﺪاﺥﺘﻦ = رازش را ﻓﺎش آﺮدن )‪(18،2‬‬ ‫‪ُ .266‬ﭘﭽُﻚ‬ ‫و ﭘﭽﻖ = ﭘﻴﭽﺎق = ﺏﻴﭽﻪ ك = ﺏﻴﭻ )ﺏﻴﭽﻤﻚ = درو آﺮدن ‪ ،‬ﺏﺮﻳﺪن( ‪ +‬اك )اك( = وﺱﻠﺔ ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮ ‪ ،‬آﺎرد )‪ (1‬؛ اﻵن ﺗﺮآﻬﺎ ﺁﻧﺮا ﭘﻴْﭽ ﺎق ﺗﻠﻔ ﻆ‬ ‫ﻣﻲ آﻨﻨﺪ وﻟﻲ ﺻﺤﻴﺢ هﻤﺎن اﺱﺖ آﻪ در اﺷﻌﺎر ﻓﺎرﺱﻲ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .267‬ﭘﺨﺶ‬ ‫= ﺏﺨﻴﺶ = ﺏﻐﻴﺶ و ﺏﺎﻏﻴﺶ )= ﻋﻔﻮ ‪ ،‬اﺡﺴﺎن( = اﺡﺴﺎن ‪ ،‬ﭼﻴﺰي را ﺏﻴﻦ ﻣﺮدم اﺡﺴﺎن آﺮدن ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﺨﺶ( )‪(2‬‬ ‫‪ .268‬ﭘﺮت‬ ‫= ﭘﺮت از ﻣﺼﺪر ﭘﺮﺗﻤﻚ و ﭘﺮﺗﻴﻤﻚ )= در رﻓﺘﻦ ‪ ،‬در رﻓﺘﻦ اﺱﺘﺨﻮان ﺏﺪن ﺏﺪون ﺥﻮﻧﺮﻳﺰي( ‪ ،‬از اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﭘﺮﺗﺎب هﻢ ﺱﺎﺥﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .269‬ﭘﺮﭼﻢ‬ ‫= ﺏ ﺮﺟﻢ و ﺏﺠﻜ ﻢ = ﻣ ﻮي ﻧ ﻮﻋﻲ ﮔ ﺎوآﻮهﻲ وﺡﺸ ﻲ در ﺏ ﺎﻻي ﻋَﻠ ﻢ را ﻣ ﻲ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ آ ﻪ ﺏﻌ ﺪهﺎ ﺏ ﻪ ﺥ ﻮد ﻋﻠ ﻢ ه ﻢ ﺷ ﺎﻣﻞ ﺷ ﺪ ‪ ،‬ﻣﻌ ﺎدل ﻓﺎرﺱ ﻲ ﺁن‬ ‫»درﻓﺶ«ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ )‪ :(12‬ﮔﺎوي ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ درﻳﻦ ﻗﻠﺰم ﻧﮕﻮن * ﻟﻴﻜﻦ ﻧﻪ ﭘﺮﭼﻢ اﺱﺖ ﻣﺮ او را ‪ ،‬ﻧﻪ ﻋﻨﺒﺮ اﺱﺖ ‪ /‬اﺛﻴﺮ اﺥﺴﻴﻜﺘﻲ )‪(27‬‬ ‫‪ .270‬ﭘﺮداﺥﺖ‬ ‫= ﭘﺎرداق و ﭘﺎرداخ = ﭘﺎر )ﺷﻔﺎف ‪ ،‬روﺷﻦ ؛ ﭘﺎرﻻق = ﺷﻔﺎف ‪ ،‬ﭘﺎرﻳﻠ ﺪاﻣﺎق = روﺷ ﻨﺎﺋﻲ دادن( ‪ +‬داخ و داق )اك( = ﺻ ﻴﻘﻞ و ﺟ ﻼ ‪ ،‬ﺟ ﻼ دادن‬ ‫ﺱﻄﺢ ﻓﻠﺰات ﺏﻌﺪ از ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻳﺎ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي … ؛ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﺎرداخ ﺏﻪ ﭘﺎرداﺥﺖ در ﻓﺎرﺱﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ آﺮِخ ﺏﻪ آﺮﺥﺖ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .271‬ﭘُﺮز‬ ‫= ﭘﻮروز = ﭘﻮر )ﺏﺎخ‪ :‬ﭘﻮر( ‪ +‬وز )اك( = زاﺋﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﺮز ‪ ،‬ﻏﺸﺎء ﻣﻴﻮﻩ‬ ‫‪ .272‬ﭘَﻼس‬ ‫= ﭘﺎﻻز = ﭘﺎل )ﭘﻮﺱﺖ ‪ ،‬ﭘﻮﺱﺘﻪ( ‪ +‬از)اك( = ﭘﻮﺱﺘﻪ ‪ ،‬ﭘﻮﺱﺘﻴﻦ ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ زﻳﺮاﻧﺪاز ﻧﺎزك )ﺏﺎخ‪ :‬ﭘﺎﻻن(‪:‬‬ ‫ﻣﺮا ﻗﻠّﺎدﻩ ﺏﻪ ﮔﺮدن ﺏﻮد ‪ ،‬ﭘﻼس ﺏﻪ ﭘﺸﺖ × ﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎر ازﻳﻦ ﺏﻴﺶ زﺁﺱﻤﺎن دارم ‪ /‬ﭘﺮوﻳﻦ‬ ‫‪ .273‬ﭘﻠﻮ‬ ‫= ﭘﻴﻠﻮْو = ﺏﺮﻧﺞ ﭘﺨﺘﻪ ؛ ‪ (25) pilaw‬؛ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ ﭼﺮا ﺗﺮآﻲ اﺱﺖ؟ و ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬآﻮر ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺟﻌﻲ اﺱﺖ آﻪ ﺁﻧﺮا ﺗﺮآﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .274‬ﭘﻨﺒﻪ‬ ‫= ﭘﺎﻧﺒﻲ = ﭘﺎﻧﺒﻴﻖ ﺏﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(2‬‬ ‫‪ .275‬ﭘﻮر‬ ‫= ﭘﻮر= ﺏﻮر= ﭘﺴﺮ ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺔ درﺥﺖ ‪ ،‬ﭘﻮرﻟﻨﻤﻚ = ﺟﻮاﻧﻪ زدن ﻧﻮك ﺷﺎﺥﻪ هﺎ ‪ ،‬ﺗﺮآﻴﺒﻲ در اﻧﺘﻬﺎي ﻓﺎﻣﻴﻠﻬﺎ‬ ‫‪ .276‬ﭘﻮﻻد‬ ‫= ﭘﻮْﻻد = ﺏﻲ ﺏﺎك ‪ ،‬از ﻧﺎﻣﻬﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ‪ ،‬ﻓﻮﻻد ‪ ،‬آﺴﻲ آﻪ ﺱﺮدي و ﮔﺮﻣﻲ را ﭼﺸﻴﺪﻩ )‪ (5‬و ﻣﺠ ﺎزًا ﺁهﻨ ﻲ آ ﻪ در دﻣﺎه ﺎي ﺥﻴﻠ ﻲ ﺏ ﺎﻻ ذوب ﺷ ﺪﻩ و‬ ‫در ﺁب ﺱﺮد رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻓﻮﻻد ﺥﺸﻚ ﺏﺪﺱﺖ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺏﻪ ﺗﺪرﻳﺞ دﻣﺎي ذوب آﺎهﺶ ﻳﺎﺏﺪ ﺏﻪ ﻓﻮﻻد ﻧﺮم ﻣﻴﺮﺱﻴﻢ ‪.‬‬ ‫‪ِ .277‬ﭘﻬِﻦ‬ ‫= ﭘﺌﻬﻴﻦ = ﻓﻀﻮﻻت ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن )‪(1‬‬ ‫‪ .278‬ﭘﻴﺴﻲ‬ ‫از رﻳﺸﺔ ﺗﺮآﻲ ﭘﻴﺲ)= ﺏﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻨﺎﺱﺐ ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب( ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺮﻳﻀﻲ)‪(18‬‬ ‫‪ .279‬ﭘﻴﻨﺎر‬ ‫ﻻ رﻳﺸﺔ اﺻﻠﻲ ﭘﻴﻨﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺏﻮﻻغ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﺏﻮ )= ﭼﺸﻤﻪ(‪.‬‬ ‫= ﭘﻴْﻨﺎر = ﺏﻴْﻨﺎر و ﺏﻮُﻧﺎر = ﭼﺸﻤﻪ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ ؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫‪ .280‬ﺗﺎ‬ ‫= ﺗﺎي = ﻟﻨﮕﻪ ‪ ،‬ﻳﻨﮕﻪ ‪ ،‬ﺗﻚ ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ‪ ،‬آﻴﺴﻪ وﮔﻮﻧﻲ ‪ ،‬ﻃﺮف و ﺱﻮ ‪ ،‬ﺱﺎﺡﻞ ‪ ،‬در ﻣﺘﻮن ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ﺏﻤﻌﻨﻲ ﻳﻨﮕﻪ وﺟﻔ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ »ﺁي ﺗ ﺎي«‬ ‫ﺏﻤﻌﻨﻲ ﻟﻨﮕﺔ ﻣﺎﻩ آﻨﺎﻳﻪ از ﺥﺪا ؛ ﺗﺎﻳﺎ = آﻴﺴﻪ ﻳﺎ واﺡﺪ آﻴﺴﻪ‬ ‫‪ .281‬ﺗﺎﺏﻮر‬ ‫و ﻃﺎﺏﻮر= ﺗﺎﺏﻴْﺮ و ﺗﺎوور= آﺘﻴﺒﻪ ‪ ،‬ﻓﻮج ‪ ،‬ﺻﻒ)‪.(1‬‬ ‫‪ .282‬ﺗﺎب‬ ‫ﻻ ﻣﺼ ﺪر دوﻳ ﺪن )ﻓﻌ ﻞ اﻣ ِﺮ دو( در ﻓﺎرﺱ ﻲ از هﻤ ﻴﻦ رﻳﺸ ﻪ اﺱ ﺖ ؛ ﺗ ﻮْو‬ ‫= ﺗﺎو و ﺗﻮْو = ﺱﺮﻋﺖ ‪ ،‬ﺷﺘﺎب ‪ ،‬ﺗﺎب ‪ ،‬ﻣﺴ ﻄﺢ ‪ ،‬ﻧ ﺎي و ﻧﻔ ﺲ ‪ ،‬اﺡﺘﻤ ﺎ ً‬ ‫ﮔﺌﺪﻣﻚ = ﺱﺮﻳﻊ و ﺏﺎﺷﺘﺎب و ﺏﻪ دو رﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﺗﻮْوﻻﻣﺎق = ﺗﺎﺏﺎﻧﺪن و ﭼﺮﺥﺎﻧ ﺪن و ﺱ ﺮ آ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻦ ‪ ،‬ﺗ ﻮْودان دوﺷ ﻤﻚ = از ﻧﻔ ﺲ اﻓﺘ ﺎدن و آ ﻢ ﻧ ﺎي‬ ‫ﺷﺪن ‪ ،‬ﺗﻮْوﻻﻧﻤﺎق = دور زدن و ﻋﻼف ﮔﺸﺘﻦ‬

‫‪ .283‬ﺗﺎﺏﻪ‬ ‫و ﺗﺎوﻩ = ﺗﺎوا = ﺗﺎو )ﭘﻬﻦ و ﺏﺰرگ( ‪ +‬ا )اك( = هﺮﭼﻴﺰ ﭘﻬﻦ و ﺏﺎز ‪ ،‬ﻇﺮف ﺏﺎز و ﭘﻬﻦ ﺁﺷﭙﺰي ؛ ﺗﺎوا داﺷ ﻲ = ﺱ ﻨﮓ ﭘﻬ ﻦ و ﺏ ﺰرگ ‪ ،‬ﺗ ﺎوار =‬ ‫ﺏﺰرگ و درﺷﺖ و ﻣﺎل و ﺟﻨﺲ )‪(3‬‬ ‫‪ .284‬ﺗﺎت‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺮدﻣﺎن ﻏﻴﺮﺗﺮك ﺗﺤﺖ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮك ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﻓﺎرس زﺏﺎن‬ ‫‪ .285‬ﺗﺎﺟﻴﻚ‬ ‫= ﺗﺎﺗﺠﻴﻚ = ﺗﺎت )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺟﻴﻚ )اك( = ﺗﺎﺗﻲ ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﺎن ﻏﻴﺮﺗﺮك ﺗﺤﺖ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺗ ﺮك ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣ ًﺎ ﻓﺎرﺱ ﻬﺎ ؛ ﺗﺮآﻴ ﺐ ﺗﺎﺟﻴ ﻚ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻳﺌﻨﺠﻴ ﻚ‬ ‫اﺱﺖ ‪ ،‬ﺗﺎزﻳﻚ و ﺗﺎژﻳﻚ و ﺗﺎﺟﻚ هﻢ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .286‬ﺗﺎراج‬ ‫= ﺗﺎرا )ﺗﺎراﻣﺎق = ﺷﺎﻧﻪ آﺮدن ‪ ،‬زدودن ﭼﺮك ‪ ،‬ﺏﻬﻢ رﻳﺨﺘﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻨﻈﻢ آﺮدن ‪ ،‬ﭘﺎك آﺮدن ‪ ،‬ﺏﺮﭼﻴﺪن( ‪ +‬ج )اك( = ﭘﺎك آﺮدن وﺏﺮﭼﻴﺪن ‪ ،‬ﺏﻬ ﻢ‬ ‫رﻳﺨﺘﻦ ؛ ﺗﺎراق = وﺱﻴﻠﺔ ﺏﻬﻢ رﻳﺰﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺗﺮاش و ﺗﺎراﻧﺪن‬ ‫‪ .287‬ﺗﺎراﻧﺪن‬ ‫ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠﻲ و وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺗﺎراﻣﺎق )= ﺏﻬﻢ رﻳﺨﺘﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻨﻈﻢ آﺮدن ‪ ،‬ﭘﺎك آﺮدن ‪ ،‬ﺏﺮﭼﻴﺪن ‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ آﺮدن(‬ ‫‪ .288‬ﺗﺎ ْروِردي‬ ‫ي )ﺥﺪا( ‪ +‬وﺋﺮدي )داد( = ﺥﺪاداد ؛ رﻳﺸﺔ »ﺗﺎري«از ‪ 5000‬ﺱﺎل ﭘﻴﺶ ﺏﺼ ﻮرﺗﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺗ ﺎﻧﺮي ‪ ،‬ﺗ ﺎﻧﻘﺮي ‪ ،‬ﺗﻨﻘ ﺮي ‪،‬‬ ‫ي وﺋﺮدي = ﺗﺎر ْ‬ ‫= ﺗﺎر ْ‬ ‫دﻳﻨﮕﺮي و ﺗﻮﻧﮕﺮي در ﺗﺮآﻲ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .289‬ﺗﺎزي‪1.‬‬ ‫در اﺻﻞ ﺗﺎزﻳﻚ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺗﺎﺟﻴﻚ( ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﻋﻨ ﻮاﻧﻲ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺗﺮآﻬ ﺎ ﺏ ﻪ ﻏﻴﺮﺗ ﺮك ﻟﻘ ﺐ دادﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ وﻟ ﻲ هﻤ ﻴﻦ اﺱ ﻢ ﺏﻌ ﺪهﺎ از ﻃ ﺮف ﻓﺎرﺱ ﻬﺎ ﺏ ﻪ‬ ‫ﻏﻴﺮﻓﺎرﺱﻬﺎ )ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﻋﺮﺏﻬﺎ( ﻟﻘﺐ دادﻩ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .290‬ﺗﺎزي‪2.‬‬ ‫ي )اك( = ﺱﮓ ﺏﻲ ﻣﻮ ‪ ،‬ﺱﮓ ﺷﻜﺎري آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺏﻪ ﺏﻘﻴﻪ ﺱﮕﻬﺎ آﻢ ﻣﻮ و ﻻﻏﺮ اﻧﺪام اﺱﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺱﺖ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ از‬ ‫ي = ﺗﺎز )ﺏﺎخ‪:‬ﺗﺎس( ‪ْ +‬‬ ‫= ﺗﺎز ْ‬ ‫ﻓﻌﻞ اﻣﺮ ﺗﺎﺥﺘﻦ در ﻓﺎرﺱﻲ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ ﺏﺎﺷﺪ وﻟﻲ در ﻓﺎرﺱﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮآﻴﺒﻲ را از اﺱﻢ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺱﺎﺥﺖ ﻧﻪ ﻓﻌﻞ‪.‬‬ ‫‪ .291‬ﺗﺎس‬ ‫= ﺗﺎز = ﻣﻮي ﺱﺮرﻳﺨﺘﻪ ‪،‬آَﻞ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮك ؛ ﺗﺎزﻗﻮي = ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﺏﻲ ﺷﺎخ )‪(2‬‬ ‫‪ .292‬ﺗﺎﻻر‬ ‫= ﺗﺎﻟﻮار = اﻳﻮان ‪ ،‬آﻠﺒﺔ دهﻘﺎﻧﻲ ؛ ﺗﺎﻟﻮاردا ﺗﻮْي ﺱﺎﻟﻴﺒﻼر = در اﻳﻮان ﻋﺮوﺱﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻃﺎﻻر )ﻣﻌﺮ( ‪ ،‬آﻠﺒﺔ ﭼﻮﺏﻲ )‪ (1‬؛ از هﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺥﻴﺮ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﻓﻬﻤﻴﺪ آﻪ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺱﺎﺏﻘًﺎ در ﻣﻔﻬﻮم دﻳﮕﺮي اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .293‬ﺗﺎﻻن آﺮدن‬ ‫از ﻣﺼﺪر ﺗﺎﻻﻣﺎق )= ﻏﺎرت آﺮدن ‪ ،‬ﭼﭙﺎول آﺮدن( = ﻏﺎرت ‪ ،‬ﭼﭙﺎول ؛ ﺗﺎﻻﻧﭽﻲ = ﻏﺎرﺗﮕﺮ‬ ‫‪ .294‬ﺗﺎم‬ ‫ﻻ اﻳﻦ رﻳﺸﻪ ﺏﻪ ﻋﺮﺏﻲ رﻓﺘﻪ و ﺗﻤ ﺎم ‪ ،‬ﺗ ﺎ ّم ‪ ،‬اﺗﻤ ﺎم و…‬ ‫و ﺗﻮم = آﺎﻣﻞ ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ﻧﺎم ﺁﻗﺎ ؛ ﺗﺎﻣﺎي = ﻣﺎﻩ آﺎﻣﻞ ‪ ،‬از اﻟﻬﻪ هﺎ )‪ ، (2،17‬اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫از ﺁن ﻣﺸﺘﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .295‬ﺗﺎﻧﺮي‬ ‫= ﺥﺪا ‪ ،‬اﻳﻦ رﻳﺸﻪ از ‪ 5000‬ﺱﺎل ﭘﻴﺶ ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎﻧﺮي ‪ ،‬ﺗﺎﻧﻘﻴﺮي ‪ ،‬ﺗﻮﻧﻘﻮري ‪ ،‬ﺗﻮﻧﮕﺮي و ﺗﺎري در ﺗﺮآﻲ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪:‬‬ ‫هﺮ ﻳﻚ ﻋﺠﻤﻲ وﻟﻲ ﻟﻐﺰﮔﻮي × ﻳﻠﻮاج ﺷﻨﺎس ﺗﻨﮕﺮي ﺟﻮي ‪ /‬ﺥﺎﻗﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .296‬ﺗﺎوان‬ ‫= ﺗﺎو )ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﻣﺎل و ﺟﻨﺲ)‪ + ((3‬ان )اك( = ﻣﻌﺎدل ﺏﺎ ﻣﺎل و ﺟﻨﺲ ‪ ،‬ﺥﺴﺎرت ‪ ،‬ﺟﺮﻳﻤﻪ‬ ‫‪ .297‬ﺗُﺒﺮﻩ‬ ‫= ﺗﻮْرﺏﺎ = آﻴﺴﺔ ﺏﺰرگ ‪:‬‬ ‫زر ﻧﺎﺏﺶ ﻓﺘﺪ ﺏﻪ آﻒ ﺏﻲ ﺷﻚ × ﺏﺨﺮد ﺗﻮﺏﺮﻩ ﺏﺮاي اﻳﺸﻚ ‪ /‬دهﺨﺪا‬ ‫‪ .298‬ﺗُﭙﺎﻟﻪ‬ ‫= ﺗﻮْﭘﺎﻻ = ﺗﻮْﭘﭙﺎﻻ = ﺗﻮْﭘﻤﺎﻻ )ﺗﻮْﭘﻤﺎﻻﻣﺎق = ﮔﺮد آﺮدن ‪ ،‬ﮔﺮد ﺁوري آﺮدن ‪ ،‬ﺟﻤﻊ آﺮدن( = ﮔﺮد ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﺸﻜﻞ ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ )‪(3‬‬ ‫‪ .299‬ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ‬ ‫= ﺗﻮْﭘﺎﻧﭽﺎ = ﺗﻮْﭘﺎن )= ﺗﭙﻦ = ﺿﺮﺏﻪ زﻧﻨﺪﻩ( ‪ +‬ﭼﺎ )اك( = ﺿﺮﺏﻪ زﻧﻨﺪة آﻮﭼﻚ ‪ ،‬ﻗ ﺪﻳﻢ ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ ﺱ ﻴﻠﻲ و ﺿ ﺮﺏﻪ ﺏ ﺎ آ ﻒ دﺱ ﺖ ﺏ ﻮد وﻟ ﻲ اﻵن ﺏ ﻪ‬ ‫ﺱﻼح آﻤﺮي ﮔﻮﻳﻨﺪ )‪.(12‬‬ ‫‪ .300‬ﺗﭙﺎﻧﺪن‬ ‫ﺡﺎﻟﺖ ﻣﺘﻌﺪي از ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠﻲ ﺗﭙﻴﺪن)ﺗﭙﻤﻚ = داﺥﻞ ﺷﺪن ﺏﺎ ﻓﺸﺎر(‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬از ﺱﺮﻣﺎ زﻳﺮ ﭘﺘﻮ ﺗﭙﻴ ﺪم‪ .‬ﺗﭙﻴ ﺪن در ﻣﻌﻨ ﺎي ﺿ ﺮﺏﺎن ﻗﻠ ﺐ ﻣﺼ ﺪر اﺻ ﻴﻞ‬ ‫ﻓﺎرﺱﻲ اﺱﺖ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺏﺎ اﻳﻦ ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠﻲ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ُ .301‬ﺗﭙُﻖ‬ ‫ﻻ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺛﻘﻴﻞ ﺷﺪة ﺗﭙﻴﻚ )ﻟﮕﺪ ‪ ،‬رو ﭘﺎ( ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫= ﺗﻮْﭘﻮُق = ﻣﭻ ﭘﺎ ‪ ،‬ﻗﻮزك ﭘﺎ ‪ ،‬ﻟﻜﻨﺖ زﺏﺎن ‪ ،‬ﭼﺎق ؛ ﺗﭙﻖ زدن = ﺡﺮف ﺏﻲ ارادﻩ زدن ؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫‪ .302‬ﺗﭙﻤﻪ‬ ‫= ﺗﭙﻤﻪ = ﺗﭗ )ﺗﭙﻤﻚ = ﭼﻴﺰي را ﺏﺰور داﺥﻞ آﺮدن( ‪ +‬ﻣﻪ )اك( = ﭼﭙﺎﻧﺪﻧﻲ ‪ ،‬اﺻﻄﻼح ﻧﻈﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .303‬ﺗﭙّﻪ‬ ‫= ﺗﭙﻪ = ﺱﺮ ‪ ،‬ﻓﺮق ‪ ،‬ﻗﻠّﻪ ‪ ،‬هﻴﻜﻞ ؛ »ﺗﭙﻪ ﮔﺆز« در آﺘﺎب ددﻩ ﻗﻮرﻗﻮد ﺏﻤﻌﻨﻲ آﺴﻴﻜﻪ در ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ دارد ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ‪ .‬ﺏﺮه ﺎن ﻗ ﺎﻃﻊ )‪ (27‬ه ﻢ‬ ‫ﺁﻧﺮا ﺗﺮآﻲ ﻣﻲ داﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲ داﻧﻢ ﺏﺎ ﻣﺼﺪر ﺗﭙﻤﻚ )= ﺗﭙﺎﻧﺪن( ﭼﻪ راﺏﻄﻪ اي دارد‪.‬‬

‫‪ُ .304‬ﺗﺘُﻖ‬ ‫= ﺗﻮُﺗﻮُق = ﺗﻮُت )ﺗﻮﺗﻤﺎق =ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن( ‪ +‬اُوق )اك( = اﺏﺮ ﺱﻴﺎﻩ )هﻮاي ﺗﺘﻘﻲ( ‪ ،‬ﭘﺮدة ﭘﻴﺎز )ﺗﺘﻖ ﭘﻴﺎز( ‪ ،‬ﭼﺎدر )ﺗ ﺘﻘﺶ راﭘﻮﺷ ﻴﺪ( ‪ ،‬ﺁﺱ ﻤﺎن‬ ‫)ﺗﺘﻖ ﺱﭙﻬﺮﮔﻮن ‪ ،‬ﺗﺘﻖ ﻧﻴﻠﻲ( ‪:‬‬ ‫ﺷﺐ ‪ُ ،‬ﺗﺘُﻖ ﺷﺎهﺪ ﻏﻴﺒﻲ ﺏُﻮد × روز آﺠﺎ ﺏﺎﺷﺪ هﻤﺘﺎي ﺷﺐ؟ ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫ﺱّﺮﺥﺪاآﻪ درﺗﺘﻖ ﻏﻴﺐ ﻣﻨﺰوﻳﺴﺖ×ﻣﺴﺘﺎﻧﻪ ﻧﻘﺎب زرﺥﺴﺎرﺏﺮآﺸﻴﻢ‪/‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .305‬ﺗﺘﻤﺎج‬ ‫ك ﻣ ﺎج ﺏ ﺮاي ﺁش در ﺟﺎه ﺎي‬ ‫= ﺗﻮُﺗﻤ ﺎج = ﺗ ﻮُت )ﺗﻮﺗﻤ ﺎق = ﮔ ﺮﻓﺘﻦ( ‪ +‬ﻣ ﺎ )اك( ‪ +‬اج )اك( =ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ‪ ،‬ﺁﺷ ﻲ ﺏ ﺎ ﺁرد ‪ ،‬ﺁش ﺏ ﺮگ )‪ (1،27،19‬؛ ا ِ‬ ‫ش ﺗﻮﺗﻤﺎ ‪ ،‬ﺁش ﺏﻮﻻﻣﺎ ‪ ،‬ﺁش اوْوﻣﺎ‪ :‬ﭼﻮﻧﻜ ﻪ ﺗﺘﻤ ﺎﺟﺶ‬ ‫دﻳﮕﺮ هﻢ دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬اُﻣﺎج )ﻩ‪.‬م( و ﺏﻠﻤﺎج )ﻩ‪.‬م(‪ .‬ﺏﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺁج هﻤﺎن ﺁش ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺁ ِ‬ ‫دهﺪ‪،‬او آﻢ ﺥﻮرد×ﺥﺸﻢ ﮔﻴﺮد‪،‬ﻣﻬﺮهﺎ را ﺏﺮدرد‪/‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .306‬ﺗﺨﻢ‬ ‫= ﺗﻮْﺥﻮم = ﺗﻮْﻏﻮم و دوْﻏﻮم = دوْغ )دوْﻏﻤﺎق = زاﺋﻴﺪن ‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴﺮ آﺮدن ‪ ،‬زﻳﺎد ﺷﺪن( ‪ +‬وم )اك( = ﻓﺰوﻧﻲ ‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴ ﺮي ‪ ،‬زادﻧ ﻲ ‪ ،‬ﺏ ﺬر ‪ ،‬ﻓﺮزﻧ ﺪ ‪،‬‬ ‫ﺥﻠﻒ ‪ ،‬در اﺻﻞ ﻧﻘﺶ ﺗﺨﻢ ﻧﻴﺰ هﻤﺎن ﺗﻜﺎﺛﺮ و ازدﻳﺎد آﺮدن اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .307‬ﺗُﺨﻤﺎق‬ ‫ﻻ ﺛﻘﻴ ﻞ ﺷ ﺪة دؤﻳﻤ ﻚ )= دؤﮔﻤ ﻚ =‬ ‫= اﺱﻢ و ﻣﺼﺪر ﺗﻮْﺥﻤﺎق )= زدن ‪ ،‬آﻮﺏﻴﺪن( = اﻓﺰارﭼﻮﺏﻲ ﺏﺮاي آﻮﺏﻴ ﺪن ﮔﻮﺷ ﺖ ﻳ ﺎ ﻟﺒ ﺎس ؛ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ اﺡﺘﻤ ﺎ ً‬ ‫ﺗﺆﮔﻤﻚ = ﺗﻮْﺥﻤﺎق( اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .308‬ﺗﺮ‬ ‫= ﻋﺮق ‪ ،‬ﺥﻴﺲ ‪ ،‬ﻧﻢ و رﻃﻮﺏﺖ ؛ ﺗﺮﻟﻤﻚ = ﻋﺮق آﺮدن و ﺥﻴﺲ ﺷﺪن‬ ‫‪ .309‬ﺗﺮﺥﻮن ‪/‬گ‬ ‫= ﺗﺮﺥﻮن و ﺗﺮﺥﺎن = از ﮔﻴﺎهﺎن ؛ ﺏﺼﻮرت ‪ Tarragon‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬ ‫‪ .310‬ﺗﺮاش‬ ‫= ﺗﺎراش = ﺗﺎرا )ﺗﺎراﻣﺎق = ﺷﺎﻧﻪ آﺮدن ‪ ،‬زدودن ‪ ،‬ﭘﺎك آﺮدن( ‪ +‬اش )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﺗﻤﻴﺰ آﺮدن و زدودن ؛ از دﻳﮕﺮ رﻳﺸﻪ هﺎي اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ در‬ ‫ﻓﺎرﺱﻲ دارﻳﻢ ‪ :‬ﺗﺮاﺷﻴﺪن ‪ ،‬ﺗﺎراج ‪ ،‬ﺗﺎراﻧﺪن ‪ ،‬ﺗﺮاﺷﻪ ‪ ،‬ﺗﺮﻳﺸﻪ‬ ‫‪َ .311‬ﺗﺮْك‬ ‫= ﺗﺮ )ﺗﺮﻣﻚ = ﺟﻤﻊ آﺮدن ‪ ،‬ﺏﺎر آﺮدن( ‪ +‬ك )اك( = ﺟﺎي ﺏﺎر ‪ ،‬ﺗﺮك اﺱﺐ و دوﭼﺮﺥﻪ و ﻣﻮﺗﻮر آﻪ ﺱ ﻮارﻩ ﻣﻠﺰوﻣ ﺎت ﺥ ﻮد را ﺁﻧﺠ ﺎ ﻗ ﺮار ﻣ ﻲ‬ ‫دهﺪ ‪ ،‬ﭘﺸﺖ زﻳﻦ‬ ‫‪ .312‬ﺗُﺮك‬ ‫= ﺗ ﻮرك = ﺗ ﻮروك ‪ ،‬آ ﻪ ﺏﻨ ﺎ ﺏﻨﻈﺮﺥ ﺎﻧﻢ ﻋﺎدﻟ ﻪ ﺁﻳ ﺪﻳﻦ ﺥﻔﻴ ﻒ ﺷ ﺪة ﺗ ﻮُروُق )= دوروق( ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ »ﻗ ﻮم ﺱ ﺎآﻦ وﻳﻜﺠﺎﻧﺸ ﻴﻦ« اﺱ ﺖ اﻟﺒﺘ ﻪ درﻏ ﺰل‬ ‫ﻓﺎرﺱﻲ ﻟﻐﺖ ﺗُﺮك آﻨﺎﻳﻪ از زﻳﺒﺎرو اﺱﺖ‪:‬‬ ‫اﮔﺮ ﺁن ﺗﺮك زﻧﺠﺎﻧﻲ ﺏﺪﺱﺖ ﺁرد دل ﻣﺎرا‬ ‫ﺏﻪ ﺥﺎل هﻨﺪوﻳﺶ ﺏﺨﺸﻢ ﻣﻐﺎن و ﺁﺱﺘﺎرا را !‬ ‫‪ .313‬ﺗُﺮآﺎن‬ ‫و ﺗَﺮآﺎن = ﺗﺎرآﺎن = ﻋﻨﻮان ﺏﺎﻧﻮي درﺏﺎر ‪ ،‬ﻟﻘﺒﻲ ارﺟﻤﻨﺪ ﺏﺮاي ﺥﺎﻧﻤﻬﺎ ‪ ،‬اﻳﻦ آﻠﻤﻪ در ﺗﺮآﻲ ﻗﺪﻳﻢ ﺏﻬﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ وﻟ ﻲ ﺁﻧ ﺮا ﺏ ﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ‬ ‫ﺗُﺮآﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .314‬ﺗُﺮآﻤﻦ‬ ‫= ﺗﻮرآﻤﺎن = ﺗﻮرك )ﺗﺮك( ‪ +‬ﻣﺎن )ﺷﺒﻴﻪ ‪ ،‬ﻗﻮي ‪ ،‬اك ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ( = ﺷﺒﻪ ﺗﺮك ‪ ،‬ﺥﻴﻠﻲ ﺗ ﺮك ‪ ،‬ﻋﻨ ﻮان ﻣﺮدﻣ ﺎﻧﻲ آ ﻪ ازﻧﻈ ﺮ زﺏ ﺎﻧﻲ ﺗ ﺮك ﺏﻮدﻧ ﺪ وﻟ ﻲ‬ ‫ﻇﺎهﺮﺷﺎن ﺏﺎ ﺗﺮآﻬﺎي اوﻏﻮزي ﻓﺮق داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ .315‬ﺗﺴﻤﻪ‬ ‫= ﺗﺎﺱﻤﺎ = ﺗﺎس )ﻗﺎب ﻓﻠﺰي ﭘﻬﻦ ‪ ،‬ﺷﺌﻲ داﻳﺮوي( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﺟﺴﻢ ﺡﻠﻘﻮي ‪ ،‬ﭼﺮم ﺥﺎم )‪ ، (1‬ﻣﻮي ﺷﺎﻧﻪ آﺮدﻩ ؛ ﻃﺴﻤﻪ )ﻣﻌﺮ( )‪(27‬‬ ‫‪ .316‬ﺗﺸﻚ‬ ‫= دؤﺷﻪ ك = دؤﺷﻪ )دؤﺷﻪ ﻣﻚ =ﮔﺴﺘﺮدن ‪ ،‬ﭘﻬﻦ آﺮدن( ‪ +‬ك )اك( = ﭘﻬﻦ آﺮدﻧﻲ ‪،‬ﮔﺴﺘﺮدﻧﻲ‬ ‫‪ .317‬ﺗُﻐﺎر‬ ‫= ﺗﺎﻏﺎر= داﻏﺎر= ﻇﺮف ﺱﻔﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﮔِﻠﻲ ﺏﺮاي ﻣﺎﺱﺖ وﺥﻤﻴﺮ ‪ ،‬واﺡﺪ وزﻧﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺏﺮاﺏﺮ ﺏﺎ ‪ 10‬آﻴﻠﻮﮔﺮم )‪(1‬‬ ‫‪ .318‬ﺗﻔﻨﮓ‬ ‫= ﺗﻮﻓﻪ ك = ﺗﻮف )ﺻﺪاي ﻓﻮت آﺮدن ﺏﺎ دهﺎن ‪ ،‬ﺏ ﺎد ده ﺎن( ‪ +‬اك )اك( = ﻓ ﻮت آﺮدﻧ ﻲ ‪ ،‬وﺱ ﻴﻠﻪ اي آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺁن ﻓ ﻮت آﻨﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻗ ﺪﻳﻢ در ﺏ ﻴﻦ ﺗﺮآﻬ ﺎ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ رﺱﻢ ﺏﻮدﻩ آﻪ داﺥﻞ ﭼﻮﺏﻲ را ﺥﺎﻟﻲ ﻣﻲ آﺮدﻧﺪ و ﺷﺌﻲ رﻳﺰي در داﺥﻞ ﺁن ﻗﺮار ﻣﻲ دادﻧﺪ و ﺏﺎ ﻓﻮت آﺮدن در داﺥﻞ ﭼﻮب ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن را ﻣﻲ‬ ‫زدﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﺎﻧﻜﻪ ﺷﺎهﺪاﻧﻪ را در داﺥﻞ ﺏﺪﻧﺔ ﺥﻮدآﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺏﺰﻧﻨﺪ(‪ .‬اﻳﻦ وﺱﻴﻠﺔ ﺱﺎدﻩ در دﻳﻮان ﻟﻐ ﺎت اﻟﺘ ﺮك ﺏ ﺎ ﺗﻮﻓ ﻪ ك و دووﻩ ك ﻧﺎﻣﮕ ﺬاري‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺱﺖ )‪(2‬‬ ‫‪ .319‬ﺗﻚ‬ ‫= ﺗﻨﻬﺎ ‪ ،‬ﺱﺎدﻩ ‪ ،‬ﻳﻚ ‪ ،‬ﺡﺮف ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬اﻧﺘﻬﺎ )‪ (25‬؛ ﺗﻜﻢ = ﺗﻨﻬﺎﻳﻢ ‪ ،‬زﻧﺠﺎﻧﺎ ﺗﻚ = ﺗﺎ زﻧﺠﺎن ‪ ،‬ﺁﻳﺘﻚ = ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻩ ‪ ،‬ﻗﻮﻳﻮ ﺗﻜﻲ = ﺗﻪ ﭼﺎﻩ‬ ‫‪ .320‬ﺗﻜﺎب ‪ /‬ج‬ ‫= ﻧﺎم ﺟﻌﻠﻲ ﺗﻴﻜﺎن ﺗﭙﻪ )ﺗﭙﺔ ﺥﺎردار( از ﺷﻬﺮﺱﺘﺎﻧﻬﺎي ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎﻧﻐﺮﺏﻲ‬ ‫‪ .321‬ﺗﻜﺶ‪/‬ت‬ ‫= ﺗﻜﻴﺶ = ﺗﻚ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﻳﺶ )اك( = ﺏﻲ هﻤﺘﺎ ‪ ،‬اﺏﻮاﻟﻤﻈﻔﺮ ﻋﻼءاﻟ ﺪﻳﻦ ﺏ ﻦ اﻳ ﻞ ارﺱ ﻼن از ﺱﻠﺴ ﻠﺔﺥﻮارزم ﺷ ﺎهﻲ )‪ (5‬؛ ﺷ ﺎﻳﺪ رﻳﺸ ﻪ اش ﺗ ﻚ )ﻩ‪.‬م(‬ ‫ﺏﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫ﺗﻜﺶ ﺏﺎ ﻏﻼﻣﺎن ﻳﻜﻲ رازﮔﻔﺖ×آﻪ اﻳﻨﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺏﻪ آﺲ ﺏﺎزﮔﻔﺖ‪/‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .322‬ﺗﻜﻠﺘﻮ‬

‫ي)اك ﻣﻀﺎف( = زﻳﺮ زﻳﻦ ‪ ،‬ﻧﻤﺪي آﻪ زﻳﺮ زﻳﻦ ﺏﺮ ﭘﺸﺖ اﺱ ﺐ ﻣ ﻲ اﻧﺪازﻧ ﺪ ‪ ،‬ﻧﻤ ﺪ‬ ‫ﻲ = ﺗﺮك )ﻩ‪.‬م ‪ ،‬زﻳﻦ( ‪ +‬ﺁﻟﺖ )زﻳﺮ( ‪ْ +‬‬ ‫ﻲ = ﺗﺮك ﺁﻟﺘ ْ‬ ‫= ﺗﻚ ﺁﻟﺘ ْ‬ ‫زﻳﻦ ‪ ،‬ﺁدرم )‪(1،25‬‬ ‫‪ .323‬ﺗﻜﻤﻪ‬ ‫= ﺗﻴﻜﻤﻪ = ﺗﻴﻚ )ﺗﻴﻜﻤﻚ = دوﺥﺘﻦ( ‪ +‬ﻣﻪ )اك( = دوﺥﺘﻪ ‪ ،‬دﮔﻤﻪ‬ ‫‪ .324‬ﺗﻜّﻪ‬ ‫= ﺗﻴﻜﻪ = ﺗﻴﻚ )ﺗﻴﻜﻤﻚ = دوﺥﺘﻦ ‪ ،‬ﺏﺴﺘﻦ( ‪ +‬ﻩ )اك( = دوﺥﺘﻨﻲ ‪ ،‬در اﺻﻞ ﻣﻘﺪاري ﭘﺎرﭼﻪ ﺏﺮاي وﺻ ﻠﻪ آ ﺮدن آ ﻪ ﺏﻌ ﺪهﺎ ﺗﻌﻤ ﻴﻢ ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﻲ آﻨ ﺪ ﺏ ﻪ‬ ‫هﺮ ﭼﻴﺰ آﻢ ﻣﻘﺪار ‪ ،‬ﻟﻘﻤﻪ ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ﺗﻴﻜ ْﻮ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(2‬‬ ‫‪ .325‬ﺗَﻜﻪ‬ ‫= ﺗﻪ آﻪ = ﺏُﺰ ﻧﺮ )‪ (1‬؛ ﺗﻜﻪ ﺱﺎﻗﻘﺎﻟﻲ = رﻳﺶ ﺏﺰي‬ ‫‪ .326‬ﺗﮕﻴﻦ‬ ‫و ﺗﻜ ﻴﻦ= ﺷ ﺎهﺰادﻩ ‪ ،‬ﺥ ﻮش ﺗﺮآﻴ ﺐ ‪ ،‬ﭘﻬﻠﻮان‪،‬ﭘﺴ ﻮﻧﺪي در ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ﺗﺮآ ﻲ ‪ ،‬ﻋﻨ ﻮان ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﻏﺰﻧ ﻮي)‪ 367‬ﺗ ﺎ ‪ 582‬ﻩ‪.‬ق( ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‪ :‬ﺱ ﻮﺏﻚ ﺗﮕ ﻴﻦ‬ ‫)ﺱﺒﻜﺘﻜﻴﻦ( ﻣﺆﺱﺲ ﺱﻠﺴﻠﺔ ﻏﺰﻧﻮﻳﺎن ‪ ،‬ﺁﻟﭗ ﺗﮕﻴﻦ‪ :‬ﭘﻨﺪ از هﺮآﺲ آﻪ ﮔﻮﻳﺪ ﮔﻮش دار × ﮔﺮ ﻣﺜﻞ ﻃﻮﻏﺎﻧﺶ ﮔﻮﻳﺪ ﻳﺎ ﺗﮕﻴﻦ‪ /‬ﻧﺎﺻﺮﺥﺴﺮو‬ ‫‪ .327‬ﺗِﻞ‬ ‫= ﺗﺌﻞ = زﻟﻒ ﺱﺮ ‪ ،‬آﺎآﻞ ‪ ،‬ﻣﻮي ﺟﻠﻮي ﺱﺮ )‪(25‬‬ ‫‪ .328‬ﺗﻼش‬ ‫= ﺗﺎﻻش = ﺗﺎﻻ )ﺗﺎﻻﻣﺎق = ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش آﺮدن ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﭼﻴﺰي ﮔﺸﺘﻦ( ‪ +‬اش )اك( = ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش ‪ ،‬ﭘﻲ ﭼﻴﺰي رﻓﺘﻦ ؛ ﻣﺼﺪر »ﻣﺘﻼﺷﻲ« )=‬ ‫ﺗﻼش آﻨﻨﺪﻩ( در ﻋﺮﺏﻲ ﻧﻴﺰ از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .329‬ﺗﻠﻴﺸﻪ‬ ‫= ﺗﻴﻠﻴﺸﻪ = ﺗﻴﻠﻲ )ﺗﻴﻠﻴﻤﻚ = ﺥُﺮدآﺮدن ‪ ،‬ﺏﺮﻳﺪن( ‪ +‬ﺷﻪ )اك( = ﺥﺮدﻩ رﻳﺰﻩ ‪ ،‬ﺥﺮدة ﭼﻮب وآﺎﻏﺬ )‪(1‬‬ ‫‪ .330‬ﺗﻤﺸﻚ‬ ‫= ﺗﺆﻣﺸﻮك = درﺥﺘﭽﻪ اي و ﻧﻮﻋﻲ ﺥﻮردﻧﻲ ﭘﺮﻧﺪﻩ )‪(2‬‬ ‫‪ .331‬ﺗُﻤﻐﺎ‬ ‫= ﺗﻮﻣﻐﺎ و داﻣﻐﺎ = دام )داﻣﻤﺎق = ﭼﻜﻴﺪن( ‪ +‬ﻏﺎ )اك( = ﭼﻜﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﻬﺮهﺎي ﺷﺎهﺎﻧﺔ ﻗﺪﻳﻤﻲ آﻪ ﺏﻮﺱﻴﻠﺔ ﭼﻜﺎﻧﺪن ﻳﺎ ﭘﺮس ﺟﻮهﺮ ﻳﺎ داغ آﺮدن ﺏﺪﺱﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﺁﻣﺪ ‪ ،‬داغ ‪ ،‬ﻣُﻬﺮ ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺗﻬﻤﺖ ؛ ﺁل ﺗﻤﻐﺎ = ﻣﻬﺮﺱﺮخ ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺷﺎهﺎﻧﻪ ﺏ ﺎ ﺟﻮهﺮﺱ ﺮخ در ﺏ ﺎﻻي ﻃﻮﻣﺎره ﺎ ‪ ،‬ﻗ ﺮﻩ ﺗﻤﻐ ﺎ = ﻗ ﺎرا ﺗﻮﻣﻐ ﺎ = ﻣﻬ ﺮ‬ ‫ﺷﺎهﻲ ﺏﺎ ﺟﻮهﺮ ﺱﻴﺎﻩ‪ :‬ﺥﻮن ﺏﺪﺥﻮاهﺎن او ﺁل اﺱﺖ و ﺏﺮﺡﻜﻢ ازل* ﺁﻧﭽﻨﺎن ﺡﻜﻢ ﺁل ﺗﻤﻐﺎ ﺏﺮﻧﺘﺎﺏﺪ ﺏﻴﺶ از اﻳﻦ‪ /‬ﺱﻠﻤﺎن ﺱﺎوﺟﻲ‬ ‫ﭼﻬﺎر اﻣﻴﺮ را ﻣﻌﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮدو هﺮﻳﻚ را ﻗﺮاﺗﻤﻐﺎﺋﻲ ﻋﻠﻴﺤﺪﻩ…‪ /‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻏﺎزان‬ ‫‪ .332‬ﺗﻦ‬ ‫= وﺟﻮد و ﺏﺪن ؛ آﻠﻤﺔ اﺻﻴﻞ ﺗﺮآﻲ )‪(18،2‬‬ ‫‪ .333‬ﺗُﻨﺒﺎن‬ ‫= ﺗﻮﻣﺎن = ﺗﻮﻣﺎ )ﺗﻮﻣﺎﻣﺎق = ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن( ‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪة ﺗﻦ و ﻋﻮرت ‪ ،‬ﺷﻠﻮار زﻳﺮ‬ ‫‪ .334‬ﺗﻨﺒﻚ‬ ‫= ﺗﻮﻣﺮوك در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ‪ ،‬از ﺱﺎزهﺎي ﺿﺮﺏﻲ )‪(18،2‬‬ ‫‪ُ .335‬ﺗﻨُﻚ‬ ‫= ﺗﻮﻧﻮك = ﺗﻮن )آﻢ ﻧﺎي ‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ( ‪+‬وك )اك( = ﻇﺮﻳﻒ ‪ ،‬ﻧﺎزك ‪ ،‬ﺷﻜﻨﻨﺪﻩ ؛ ﺗﻨﻜﻪ = ﺷﻠﻮار ﺿﻌﻴﻒ و آﻮﭼﻚ‬ ‫‪ُ .336‬ﺗﻨُﻜﻪ‬ ‫= ﺗﻮﻧﻮآﻪ = ﺗﻮن )ﺿﻌﻴﻒ ‪ ،‬آﻢ ﻧﺎي( ‪ +‬وك )اك( ‪ +‬ﻩ )اك( = آﻮﭼﻚ ‪ ،‬ﺷﻠﻮارك ‪ ،‬ﺷﻮرت ‪ ،‬ﺏﺎخ‪ :‬ﺗﻨﻚ‬ ‫‪ .337‬ﺗُﻨﮓ‬ ‫= ﺗﻮﻧﮓ )ﻣﺄﺥﻮذ از ﺗﻮﻧﺞ = ﺁﻟﻴﺎژ ﻣﺲ و روي( = آﻮزة دهﻦ ﺗﻨﮓ ‪ ،‬ﻇﺮف ﻇﺮﻳﻒ ﮔﺮدن ﺏﺮاي ﺷﺮﺏﺖ ﺥﻮري‬ ‫‪ .338‬ﺗﻨﻮر‬ ‫و ﺗﻨّﻮر )ﻣﻌﺮ( = ﺗﻨﺪﻳﺮ در ﺗﺮآﻲ = ﺗﻤﺪﻳﺮ )ﺗﻤﺪﻳﺮﻣﻚ و ﺗﺎﻣﺪﻳﺮﻣﺎق = ﺱ ﻮزاﻧﺪن( ؛ ﺗ ﺎﻣﻮ )= ﺟﻬ ﻨﻢ( از هﻤ ﻴﻦ رﻳﺸ ﻪ اﺱ ﺖ ‪ ،‬وﻇﻴﻔ ﺔ اﺻ ﻠﻲ ﺗﻨ ﻮر‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺡﺮارت دادن اﺱﺖ ﻧﻪ ﻧﻮر دادن و در اﺻﻞ ﭼﻨﺪان هﻢ ﻧﻮر ﻧﻤﻲ دهﺪ ﻟﺬا رﻳﺸﺔ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ »ﻧﻮر« ﻧﻴﺴﺖ)‪.(18‬‬ ‫‪ .339‬ﺗﻮپ‬ ‫ﺗﻮْپ = ﻧﻮﻋﻲ ﺱﻼح ﺟﻨﮕﻲ ‪ ،‬ﺏﺴﺘﺔ ﭘﺎرﭼﻪ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﺏﺎزي )‪ (1‬؛ اﻳﻦ آﻠﻤﺔ اﺻﻴﻞ ﺗﺮآﻲ در ﺗﺮآﻴﺒﺎت زﻳﺎدي ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮﭘﻤﺎﻻ )ﺏ ﺎخ‪ :‬ﺗﭙﺎﻟ ﻪ(‬ ‫‪ ،‬ﺗﻮﭘﻮز ‪ ،‬ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ ‪ ،‬ﺗﻮﭘﺎرﻻﻣﺎق )ﺏﺎخ‪ :‬ﺗﻮﭘﻴﺪن(‬ ‫‪ .340‬ﺗﻮﭘﻮز‬ ‫= ﺗﻮْﭘﻮز = ﺗﻮْپ )ﮔﺮد( ‪ +‬وز )اك( = ﮔﺮدﮔﻮن ‪ ،‬ﺁﻟﺖ ﺁهﻨﻲ آﻪ ﺱﺮش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻤﺎق ﮔﺮد اﺱﺖ ‪ ،‬ﮔﺮز ‪ُ ،‬دﺏّﻮس )ﻣﻌﺮ(‬ ‫‪ .341‬ﺗﻮﭘﻴﺪن‬ ‫ﻣﺼﺪرﺟﻌﻠﻲ ﻓﺎرﺱﻲ آﻪ از ﺗﻮپ ﺗﺮآﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ؛ ﺗﻮْﭘﺎرﻻﻣﺎق = ﺏﻪ ﺗﻮپ ﺏﺴﺘﻦ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮپ ﺱﺮ آﺴﻲ داد زدن‬ ‫‪ .342‬ﺗﻮﺗﻚ‬ ‫= ﺗﻮﺗﻮك = ﺗﻮت )ﺗﻮﺗﻤﻚ = دود آﺮدن ‪ ،‬ﺱﻮﺥﺘﻦ( ‪ +‬وك )اك( = ﺱﻮﺥﺘﻪ ‪ ،‬ﻓﺮاق )‪(3‬‬ ‫‪ .343‬ﺗﻮﺗﻮن‬ ‫= ﺗﻮﺗﻮن = ﺗﻮت )ﺗﻮﺗﻤﻚ = دود آ ﺮدن( ‪ +‬اون )اك( = دود ‪ ،‬ﻧ ﻮع ﺗﻨﺒ ﺎآﻮ ؛ هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺗﻮﺗﺴ ﻮﻟﻪ ﻣ ﻚ )= ﺗﻮﺱ ﺘﻮﻟﻪ ﻣ ﻚ( و ﺗﻮﺗﺴ ﻮ )ﺗﻮﺱ ﺘﻮ( و دود‬ ‫)ﺗﻮت( هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺗﻮﺗﻮن هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .344‬ﺗﻮﺥﺘﻦ‬ ‫ﻻ دوﺥﺘﻦ هﻢ از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ ؛آﻴﻨﻪ ﺗﻮزي = آﻴﻨﻪ ﺗﻮﺥﺘﻦ =آﻴﻨﻪ ﺏﺎﻓﺘﻦ ؛ در ﻓﺎرﺱﻲ ﺏ ﺎﻓﺘﻦ ﻣﺼ ﺪر‬ ‫از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺗﻮﺥﻮﻣﺎق)= ﺏﺎﻓﺘﻦ(‪،‬اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻣﻌﺎدل ﺁن ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻮﺥﺘﻦ در ﻓﺎرﺱﻲ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬

‫‪ .345‬ﺗﻮر‬ ‫= ﺗﻮْر = ﺷﺒﻜﻪ ‪ ،‬دام ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮآﻲ )‪(2‬‬ ‫‪ .346‬ﺗﻮران‬ ‫= ﺗﻮُر)ﺗﻮرﻣﺎق ﻳﺎ دورﻣﺎق = ﻣﺎﻧﺪن ‪ ،‬ﺡﺮآﺖ ﻧﻜﺮدن( ‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﻣﺎﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺛﺎﺏ ﺖ ‪ ،‬ﺗ ﺮك ه ﺎ ﭼ ﻮن ﻗ ﻮم ﻳﻜﺠﺎﻧﺸ ﻴﻦ و ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻦ ﺏﻮدﻧ ﺪ‬ ‫ﺱﺮزﻣﻴﻨﻬﺎﻳﺸﺎن ﺗﻮران ﺥﻮاﻧﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﺪ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺗُﺮك‬ ‫‪ .347‬ﺗﻮرج‬ ‫= ﺗﻮُراج = ﺗﻮُر )ﺗﻮرﻣﺎق ﻳﺎ دورﻣ ﺎق = ﻳﻜﺠﺎﻣﺎﻧ ﺪن( ‪ +‬اج )اك( = ﻣﺤﻜ ﻢ واﺱ ﺘﻮار ‪ ،‬ﭘﺮﻧ ﺪة وﺡﺸ ﻲ ﺷ ﺒﻴﻪ آﺒ ﻚ ‪ ،‬درّاج )ﻣﻌ ﺮ( ؛ ﻧ ﺎم ﺏﺰرﮔﺘ ﺮﻳﻦ‬ ‫ﭘﺴﺮ ﻓﺮﻳﺪون آﻪ ﺗﻮران ﻣﻨﺴﻮب ﺏﻪ اوﺱﺖ )‪:(1،2،19،27‬‬ ‫اﻻ ﺗﺎ ﺏﺎﻧﮓ دراج اﺱﺖ و ﻗﻤﺮي × اﻻ ﺗﺎ ﻧﺎم ﺱﻴﻤﺮغ اﺱﺖ و ﻃﻐﺮل‪ /‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮي داﻣﻐﺎﻧﻲ )‪(27‬‬ ‫‪ .348‬ﺗﻮﺱﻦ‬ ‫= ﺗﻮْوﺱﺎن= ﺗﻮْوﺱﺎ)ﺗﻮْوﺱﺎﻣﺎق = ﭼﺴﺖ و ﭼﺎﺏﻚ رﻓﺘﻦ(‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﭼﺴﺖ و ﭼﺎﺏﻚ روﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺱﺮآﺶ ؛ ﺗﻮْوﺱﻮن = وﺡﺸﻲ و رام ﻧﺸﺪﻩ‬ ‫‪ .349‬ﺗﻮك‬ ‫= ﺗﻮك = ﻣﻮ ‪ ،‬دﺱﺘﻪ ﻣﻮ ﻳﺎ ﭘﺸﻢ ‪ ،‬ﻣﻮي ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ‪ ،‬آﺎآﻞ اﺱﺐ )‪(1‬‬ ‫‪ .350‬ﺗﻮﻟﻚ‬ ‫= ﺗﻮﻟﻚ = ﺗﻮﻟﻪ )ﺗﻮﻟﻪ ﻣﻚ = ﺻﺎف آﺮدن ‪ ،‬زدودن ﭘَﺮ زاﺋﺪ ‪ ،‬از ﺏ ﻴﻦ ﺏ ﺮدن ﭘ ﺮ و روﻳ ﺶ ﭘ ﺮ ﺗ ﺎزﻩ( ‪ +‬ك )اك( = ﭘ ﺮ رﻳ ﺰي و درﺁوردن ﭘﺮه ﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ‪ ،‬ﭘﺮرﻳﺰي اﺏﺘﺪاﺋﻲ ﺟﻮﺟﺔ ﭘﺮﻧﺪﻩ‬ ‫‪ .351‬ﺗﻮﻣﺎن‬ ‫= ﺗﻮﻣﻦ = دﻩ هﺰار ‪ ،‬واﺡﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﻣﻌﺎدل دﻩ هﺰارﻟﻴﺮ ؛ ﺗﻮﻣﻦ ﻣﻴﻦ = دﻩ هﺰار هﺰار = ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ‪ ،‬ﺏﻴﺸﻤﺎر‪ :‬ﺋﻮآ ﻮش ﺋ ﻮدو اﻳﻠ ﻪ‪،‬ﺗ ﻮﻣﻦ ﻣ ﻴﻦ ﺛﻨ ﺎ ×‬ ‫اوﻏﺎن ﺏﻴﺮ ﺏﺎﻳﺎﺗﺎ اوﻧﺎ ﻳﻮخ ﻓﻨﺎ ‪ /‬ﻋﺘﺒﻪ اﻟﺤﻘﺎﻳﻖ‬ ‫‪ .352‬ﺗﻮي‬ ‫=ﺗﻮْي = ﻋﺮوﺱﻲ وﺟﺸﻦ ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ﺏﻤﻌﻨﻲ ﻣﺠﻠﺲ ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت ﻃﻮ و ﻃﻮي ﺏﻪ ﻋﺮﺏﻲ رﻓﺘﻪ اﺱﺖ )‪(1،25،18‬‬ ‫‪ .353‬ﺗﻪ‬ ‫= ﺗﮓ و ﺗﻚ و ﺗﻪ = اﻧﺘﻬﺎ ‪ ،‬ﺡﺮف رﺏ ﻂ ﺗ ﺎ ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬ ﺎ اﻟﻴ ﻪ ﭼﻴ ﺰي ‪ ،‬در ادﺏﻴ ﺎت ﻓﺎرﺱ ﻲ ﺗ ﻚ ﻧﻴ ﺰ اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ؛ﻗﻮﻳﻮ ﺗﻜ ﻲ= ﺗ ﻪ ﭼ ﺎﻩ‪ ،‬زﻧﺠﺎﻧ ﺎ ﺗ ﻚ = ﺗ ﺎ‬ ‫زﻧﺠﺎن‪:‬‬ ‫در ﺗﮓ ﺟﻮهﺴﺖ ﺱﺮﮔﻴﻦ اي ﻓﺘﻲ×ﮔﺮﭼﻪ ﺟﻮ ﺻﺎﻓﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﺮﺗﺮا‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .354‬ﺗﻴﭙﺎ‬ ‫= ﺗﻴﭙﺎ و ﺗﻴﭙﺎق )ﻣﻌﺎدل ﺗﭙﻴﻚ در ﺗﺮآﻲ ﺟﻐﺘﺎﺋﻲ( = ﺏﺎ زور زدن ‪ ،‬ﻟﮕﺪ‬ ‫‪ .355‬ﺗﻴﺮ‬ ‫از ﻣﺼﺪر ﺗﻴﺮﻩ ﻣﻚ )= دﻳﺮﻩ ﻣﻚ = ﭘﺎﻳﻪ آﺮدن ‪ ،‬ﻟَﻢ دادن( ‪ ،‬ﺏﺎخ‪ :‬دﻳﺮك‬ ‫‪ .356‬ﺗﻴﺰ‬ ‫= ﺗﺌﺰ = ﺱﺮﻳﻊ ‪ ،‬ﺗﻨﺪ ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻴﺰ ﺏﺮاي ﻟﺒﺔ ﭼﺎﻗﻮ ﺗﺮآﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ وﻟﻲ در اﺻﻄﻼﺡﻬﺎﺋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﺰ رﻓﺘﻦ )ﺗﻨﺪ و ﺱﺮﻳﻊ رﻓﺘﻦ( ﺗﺮآﻲ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .357‬ﺗﻴﺸﻪ‬ ‫= دﺋﺸﻪ = دﺋﺶ )دﻳﺸﻤﻚ = ﺗﺮاﺷﻴﺪن ﺱﻨﮓ ﺏﺎ ﺗﻴﺸﻪ ‪ ،‬ﺗﻴﺰ آﺮدن دﻧﺪاﻧﺔ داس( ‪ +‬ﻩ )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﺗﺮاش ﺱﻨﮓ‬ ‫‪ .358‬ﺗﻴﻠﻴﺖ‬ ‫= ﺗﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﻴﻞ )ﺗﻴﻠﻤﻚ و ﺗﻴﺮﻣﻚ = ﺏﺮﻳﺪن ﻃﻮﻟﻲ ‪ ،‬ﺏﺮﻳﺪن( ‪ +‬ﻳﺖ )اك( = ﺏﺮش ﻃﻮﻟﻲ ﺥﻮردﻩ ‪ ،‬ﺏﺮش ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﺗﻜﻪ ﻧﺎﻧﻬﺎي ﺏﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ و ﺥﻴﺲ ﺷ ﺪﻩ در‬ ‫ﺁب ﮔﻮﺷﺖ ؛ ﺗﻴﺮﻳﺪ ﻧﻴﺰ از ﻣﺼﺪر ﻣﺤﺮف ﺗﻴﺮﻣﻚ ﺏﺪﺱﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺏ ﺎ ﺗﻠﻔ ﻆ ﺛﻘﻴ ﻞ از ﻣﺼ ﺪر ﺗﻴْﻠﻤ ﺎق آﻠﻤ ﺔ ﺗﻴْﻠﺘ ﺎ )ﺗ ْﻴ ﻞ ‪ +‬ﺗ ﺎ( ﺏﺪﺱ ﺖ ﻣ ﻲ ﺁﻳ ﺪ آ ﻪ‬ ‫ﺗﺮآﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒًﺎ ﺗﻠﻔﻆ اﺥﻴﺮ را ﻣﻮرد اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﻲ دهﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .359‬ﺗﻴﻤﺎج‬ ‫= ﺗﻮُﻣﺎج و ﺗﻮُﻣﺎش = ﺗﻮﻣﺎ )ﺗﻮﻣﺎﻣﺎق = ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن( ‪ +‬اج )اك( = ﭘﻮﺷﺶ ‪ ،‬ﭼﺮم دﺏﺎﻏﻲ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﻮﺱﺖ ﺗﻤﻴﺰ ﺷﺪة ﺏﺰ )‪ (1‬؛ اﮔﺮ از اﻳﻦ ﻣﺼ ﺪر ﺏﺎﺷ ﺪ‬ ‫وﺟﻪ ﺗﺴﻤﻴﻪ اش را ﻧﻤﻲ داﻧﻢ‪.‬‬ ‫‪ .360‬ﺗﻴﻤﺎر‬ ‫= ﺗﻮُﻣﺎر= درك ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ‪ ،‬ﺥﺪﻣﺖ ﺏﻪ درﻣﺎﻧﺪﻩ ﺏﺎﻣﺤﺒﺖ ﻧﻪ ﺗﺮس )‪ ، (7‬ﻧﺎم ﺥﺎﻧﻢ ؛ ﺗﻮﻣﺎر ﺥﺎﻧﻢ آﻪ آﻮروش اﺱﺘﻴﻼﮔﺮ را در ﺟﻨﮕ ﻲ ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧ ﺔ‬ ‫ﺗﺪاﻓﻌﻲ در ﺡﻮاﻟﻲ ﺟﻴﺤﻮن از ﭘﺎي درﺁورد)‪.(20‬‬ ‫‪ .361‬ﺗﻴﻤﻮر‬ ‫و ﺗَﻤﻮر = ﺗﻮْﻣ ُﻮر = دﻣﻴﺮ = ﺁهﻦ )‪ ، (2‬ﻣﺮدﺁهﻨﻴﻦ ‪ ،‬ﻟﻘﺐ اﻣﻴﺮ ﺗﻴﻤﻮر ﮔﻮرآﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺗﻴﻤﻮر ﻟﻨﮓ ؛ دﻣﻴﺮ ﺏﺮاي ﺁهﻦ و ﺗﻴﻤﻮر ﺏﺮاي ﻣﺮد ﺁهﻨﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬ ‫ﭘﻮﻻد و ﭘﻮﻻدﻳﻦ درﻓﺎرﺱﻲ و اﺱﺘﻴﻞ و اﺱﺘﺎﻟﻴﻦ در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ اﺱﺖ‪:‬‬ ‫ﺱﻠﻄﺎن ﺗَﻤﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﭼﺮخ را دﻟﺨﻮن آﺮد‬ ‫وز ﺥﻮن ﻋﺪو روي زﻣﻴﻦ ﮔﻠﮕﻮن آﺮد‪ /‬ﻓﺮهﺎد ﻣﻴﺮزا )‪(27‬‬ ‫‪ .362‬ﺟﺎﺟﻴﻢ‬ ‫= ﺟﺌﺠﻴﻢ =آﺌﺠﻴﻢ =آﺌ ﺰﻳﻢ =آﺌ ﺰ )آﺌﺰﻣ ﻚ = ﺻ ﻮرت ﻗ ﺪﻳﻤﻲ ﮔﺌﻴﻤ ﻚ = ﭘﻮﺷ ﻴﺪن( ‪ +‬ﻳ ﻢ )اك( = ﭘﻮﺷ ﺶ ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴ ﺮ آ ﺎف ﺏ ﻪ ﺟ ﻴﻢ را در ﺻ ﺤﺒﺘﻬﺎي‬ ‫روزاﻧﻪ هﻢ ﻣﻲ ﺗﻮان دﻳﺪ‪:‬آﺌﭽﻞ ‪ -‬ﭼﺌﭽﻞ ‪ ،‬آﻮﭼﻪ ‪ -‬ﭼﻮﭼﻪ‬ ‫‪ .363‬ﺟﺎر‬ ‫= ﻗﺸﻘﺮق؛ﺟﺎر وﺟﻨﺠﺎل= داد وﺏﻴﺪاد ‪ ،‬ﺟﺎرﭼﻲ = ﺥﺒﺮدهﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺥﺒﺮﭼﻲ‬ ‫‪ .364‬ﺟُﺮﺏُﺰﻩ‬ ‫= ﺟﻮرﺏﻮز = ﮔﻮرﺏﻮز = ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و ﻗﻮي ‪ ،‬ﺏﺎ ﺷﻬﺎﻣﺖ ؛ ﻓﻼﻧﻲ ﺟﺮﺏﺰة )ﺷﻬﺎﻣﺖ ‪ ،‬ﻗﺪرت( اﻳﻦ آﺎر را دارد‪.‬‬ ‫‪ .365‬ﺟﺮ دادن‬

‫ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠﻲ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺟﻴﺮﻣﺎق )= ﭘﺎرﻩ آﺮدن(‬ ‫‪ .366‬ﺟﺮﮔﻪ‬ ‫= ﺟﺆرﮔﻪ = ﭼﺆرﮔﻪ = ﭼﺆر )= ﺻﻒ ‪ ،‬ردﻳﻒ( ‪ +‬ﮔﻪ )اك( = ﺏﻪ ﺻﻒ ‪ ،‬ﺏﻪ ردﻳﻒ )ﺏﺎخ‪ :‬ﭼﺮﻳﻚ( )‪(2‬‬ ‫‪ .367‬ﺟﻐَﺘﺎي‬ ‫= ﺟﻮﻏﺎﺗﺎي = ﺟﻮغ )ﺏﭽﻪ‪ ،‬ﺏﺎرﻳﻚ و آﻮﭼﻚ( ‪ +‬ا )ﺏﻪ( ‪ +‬ﺗﺎي )ﻣﺎﻧﻨﺪ( = آﻮدك وش ‪ ،‬ﻧﺎم اﺻﻠﻲ ﺱﻴﻤﻴﻨﻪ رود )‪(5‬‬ ‫‪ .368‬ﺟﻘّﻪ‬ ‫و ﺟﻐﻪ و ﺟﻴﻘﻪ = ﺟﻴﻘﻘﺎ و ﺟﻴﻐﺎ = ﺟﻴﻖ )ﭼﻴْﻐﻤﺎق و ﭼﻴﺨﻤﺎق = ﺱﺮ ﺏﺮﺁوردن( ‪ +‬ﻗﺎ )اك( = ﺱﺮ ﺏﺮﺁوردﻧﻲ ‪ ،‬ﺗﺎج ‪ ،‬هﺮ ﭼﻴﺰ ﺗﺎج ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﺎ ﭘﺮ آﻪ ﺏﻪ‬ ‫آﻼﻩ ﻧﺼﺐ آﻨﻨﺪ )‪.(1‬‬ ‫ﺟﻞّ‬ ‫‪ُ .369‬‬ ‫= ﭼﻮْل و ﺟﻮْل = ﭘﺎﻻن ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن ؛ ﺟﻮْﻟﻮن ﺱﻮدان ﭼﻴﺨﺎرﺗﺪي = )آﻨﺎﻳﻪ از ﺏﺰور ﺡﺎﺟﺖ و ﻧﻴﺎز ﺥﻮد را ﺏﺮﺁوردن(‬ ‫‪ .370‬ﺟﻠﮕﻪ‬ ‫= ﺟﺆﻟﮕﻪ = ﭼﺆﻟﮕﻪ = ﭼﺆل )ﺏﺎخ‪ :‬ﭼﻮل( ‪ +‬ﮔﻪ )اك( = ﺟﺎي ﻓﺮاخ و هﻤﻮار و ﺻﺎف‬ ‫‪ .371‬ﺟﻠﻮ‬ ‫= ﺟﻴﻼو وﺟﻴﻠ ْﻮ = ﭘﻴﺶ ‪ ،‬اﻓﺴﺎر اﺱﺐ آﻪ در ﺟﻠﻮي ﺻﻮرﺗﺶ ﻣﻲ ﺏﻨﺪﻧﺪ )‪ (1‬آﻪ ﺏﻌﺪًا اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ آﻨﺪ ﺏﻪ هﺮ ﭼﻴﺰ آﻪ ﭘﻴﺶ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .372‬ﺟﻮال‬ ‫= ﺟﻮُوال و ﭼﻮُوال = ﭼﻮُﺥﺎل و ﭼﻮُﺥﺎ = زﻳﺮ اﻧﺪاز ﻳﺎ ﭘﺎرﭼﺔ ﭘﺸﻤﻲ ‪ ،‬ﺏﺎﻻﭘﻮش ﻧﻤﺪﻳﻦ ﭼﻮﭘﺎﻧﻬﺎ؛ﭼﻮُﺥﺎر=زرﻩ ﺁهﻨﻴﻦ ﺟﻨﮕﻲ روي اﺱﺐ ﻳﺎ ﺱﺮﺏﺎز‬ ‫‪ .373‬ﺟﻮﺟﻪ‬ ‫= ﺟﻮﺟﻪ = ﺟﻮ )ﺻﺪا( ‪ +‬ﺟﻪ )اك( = ﺟﻮﺟﻮ آﻨﻨﺪة آﻮﭼﻚ‬ ‫‪ .374‬ﺟﻮر‬ ‫= ﺟﻮر = ﮔﻮﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺱﺐ ؛ ﺏﻮﺟﻮر = اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ‪ ،‬ﺟﻮرﻟﻪ ﻣﻚ = ﺟﻮر آﺮدن ‪ ،‬ﺟﻮرﻟﺶ ﻣﻚ = ﺟﻮر ﺷﺪن‬ ‫‪ .375‬ﺟﻮﺷﻴﺪن‬ ‫ﺟﻮﺷﻤﺎق در ﺗﺮآﻲ و ﺟﻮﺷﻴﺪن در ﻓﺎرﺱﻲ از ﻣﺼ ﺪرهﺎي ﻣﺸ ﺘﺮك اﺱ ﺖ آ ﻪ در ه ﺮ دو زﺏ ﺎن ﺏ ﻪ وﻓ ﻮر ﻣ ﻮرد اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﻲ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ‬ ‫ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﺎﺷﺪ ﭼﻮن در ﺗﺮآﻲ ﻣﺼﺪر ﻗﺎﻳﻨﺎﻣﺎق هﻢ در اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ دارﻳﻢ ؛ ﺟﻮش = ﺏﺠﻮش ‪ ،‬ﺟﻮﺷﺪي = ﺟﻮﺷﻴﺪ‬ ‫‪ .376‬ﺟﻮق‬ ‫= ﭼﻮُغ و ﭼﻮْخ و ﺟﻮُﺥﺎ و ﭼﻮْﺥﺎ و ﺟﻮُغ = زﻳﺎد ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺏﺴﻴﺎر زﻳﺎد ؛ در ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﭼﻮخ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﻴﺰ ﺟﻮْوﻗﺎ ﻗﻮرﻣ ﺎق‬ ‫= ﺗﺠﻤﻊ آﺮدن ؛ ﺏﺎخ‪ :‬ﺱﺮﺟﻮﺥﻪ‪ :‬ﭘﺎي او ﻣﻲ ﺱﻮﺥﺖ از ﺗﻌﺠﻴﻞ و راﻩ × ﺏﺴﺘﻪ از ﺟﻮق زﻧﺎن هﻤﭽﻮﻣﺎﻩ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫ﻋﺠﺐ اﻳﻦ ﻏﻠﻐﻠﻪ ازﺟﻮق ﻣﻠﻚ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ×ﻋﺠﺐ اﻳﻦ ﻗﻬﻘﻬﻪ ازﺡﻮرﺟﻨﺎن ﻣﻲ ﺁﻳﺪ‪/‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .377‬ﺟﻮﻟﻪ‬ ‫و ﺟﻮﻻ=ﺟﻮْﻻ= ﺏﺎﻓﻨﺪﻩ‪ .‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺟﻠﻔﺎ‪ :‬دﻳﺒﻪ هﺎ ﺏﻲ آﺎرﮔﺎﻩ و دوك و ﺟﻮﻻ ﺏﺎﻓﺘﻦ * ﮔﻨﺞ هﺎ ﺏﻲ ﭘﺎﺱﺒﺎن و ﺏﻲ ﻧﮕﻬـﺒﺎن داﺷﺘﻦ ‪ /‬ﭘﺮوﻳﻦ اﻋﺘﺼﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .378‬ﺟﻴﺮان‬ ‫= ﺟﺌﻴﺮان = ﻣﺎرال ‪،‬ﺁهﻮ )‪(1‬‬ ‫‪ .379‬ﺟﻴﻚ‬ ‫= ﺡﺎﻟﺘﻲ آﻪ در ﺏﺎزي ‪ ،‬ﻗﺎب )ﺁﺷﻴﻖ ‪ ،‬اُﺷﺘﻖ( در ﮔﻮدي ﺏﺨﻮاﺏﺪ و ﭘﺸﺖ ﺁن رو ﺷﻮد )ﺏﺮﻋﻜﺲ ﺏﺆك( ‪ ،‬ﺡﺎﻟﺘﻲ آﻪ ﻻك ﭘﺸ ﺖ ﺏﺮﮔ ﺮدد ؛ ﺏﻴ ﻚ = ﺏ ﺆك‬ ‫‪ ،‬ﺟﻴﻜﻴﻦ ‪ -‬ﺏﺆآﻮﻧﻮن ﺏﻴﻠﻴﺮم = ﺟﻴﻚ و ﺏﻴﻚ او را ﻣﻲ داﻧﻢ‬ ‫‪ .380‬ﭼﺎﺏﻚ‬ ‫= ﭼﺎﺏﻮُك و ﭼﺌﻮﻳﻚ=زرﻧﮓ و آﺎردان‪»،‬ﺷﺎﺏﻮك«ﺻﻮرت ﻗﺪﻳﮑﻲ ﺁن)‪(2‬‬ ‫‪ .381‬ﭼﺎﭘﺎر‬ ‫= ﭼﺎپ )ﭼﺎﭘﻤﺎق = ﺗﺎﺥﺖ آﺮدن( ‪ +‬ار )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = اﺱﺐ ﺗﺎزﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﺴﺘﭽﻲ ‪ ،‬ﺱﻴﺴﺘﻢ رﺱﺎﻧﺪن ﻧﺎﻣﻪ در ﺱﺎﺏﻖ‬ ‫‪ .382‬ﭼﺎﭘﻴﺪن‬ ‫ﻣﺼﺪرﺟﻌﻠﻲ ﻓﺎرﺱﻲ وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ »ﭼﺎﭘﻤﺎق« )= ﺗﺎﺥﺖ وﺗﺎزآﺮدن(‬ ‫‪ .383‬ﭼﺎﺗﺎغ‬ ‫وﺟﺎﺗﺎغ = ﭼﺎﺗﺎق = ﭼﺎت )ﭼﺎﺗﻤﺎق = ﺏﺎرآﺮدن( ‪ +‬اق )اك( = ﺏﺎر ‪ ،‬ﭼﻴﺰي آﻪ ﺏﺎر را ﺗﺤﻤﻞ آﻨﺪ ‪ ،‬ﺗﺨﺘﺔ ﺱﻮراﺥﺪار ﺏﺮ ﺱﺮ ﺱﺘﻮن ﺥﻴﻤﻪ‪:‬‬ ‫اي ﺥﻴﻤﺔ ﺗﻮ ﺏﻪ ز ﺏﻬﺸﺖ ﺏﺮﻳﻦ ﺏﻘﺪر × ﺟﺎﺗﺎغ ﺥﻴﻤﺔ ﺗﻮ ﺱﺰد از ﺱﭙﺮ ﺏﺪر‪ /‬ﺱﻮزﻧﻲ )‪(19‬‬ ‫‪ .384‬ﭼﺎﺗﻼﻧﻘﻮش‪/‬گ‬ ‫و ﭼﺎﺗﻼﻗﻮچ = ﻣﻴﻮة درﺥﺖ ﭘﺴﺘﺔ وﺡﺸﻲ آﻪ از ﺁن ﺗﺮﺷﻲ درﺱﺖ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ )‪ (1‬؛ ﺏﻮﺗﻪ اي ﺏﺎ ﺱﺎﻗﻪ و ﺷ ﺎﺥﺔ ﻳﻜﺴ ﺎن آ ﻪ در آﻨ ﺎر ﻣ ﺰارع ﮔﻨ ﺪم ﻣ ﻲ‬ ‫روﻳﺪ و روﺱﺘﺎﺋﻴﺎن از ﺁن ﺏﻌﻨﻮان ﺟﺎرو اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .385‬ﭼﺎﺗﻤﻪ زدن‬ ‫= ﭼﺎﺗﻤﺎ = ﭼﺎت )ﭼﺎﺗﻤﺎق = ﺏﺎر آﺮدن ‪ ،‬روي هﻢ ﺱﻮار آﺮدن ‪ ،‬روي هﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ‪ ،‬ﺏﻬﻢ رﺱﻴﺪن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = روي هﻢ ﺱﻮار آﺮدﻩ ‪ ،‬روي ه ﻢ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ‪ ،‬در اردوهﺎ اﺱﻠﺤﻪ هﺎ را ﺱﻪ ﺗﺎﺋﻲ ﺏﺼﻮرت هﺮم ﭼﻴﺪن ﺗﺎ از ﺱﻮ اﺱﺘﻔﺎدة اﻧﻔﺮادي ﺁن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .386‬ﭼﺎﺥﺎن‬ ‫= ﭼﺎخ )ﭼﺎﺥﻤﺎق =؟( ‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﺷﺎرﻻﺗﺎن ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻻف زن‬ ‫‪ .387‬ﭼﺎدر‬ ‫= ﭼﺎﺗﻴْﺮ و ﺟﺎﺗﻴْﺮ و ﺟﺎﺟﻴْﺮ ودر ﻏﺰي ﺟﺎﺷﻴْﺮ = ﺥﺮﮔﺎﻩ ‪ ،‬ﺥﻴﻤﻪ ‪ ،‬ﭼﺎدر )‪ ، (2‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﭼﺘﺮ )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .388‬ﭼﺎرق‬ ‫ﻻ در اﺻﻞ ﺱﺎرﻳْﻖ )ﺱﺎرﻳْﻤﺎق = ﭘﻴﭽﺎﻧﺪن ‪ ،‬ﺏﺴﺘﻦ( ﺏﺎﺷﺪ ‪:‬‬ ‫= ﭼﺎرﻳْﻖ = آﻔﺶ ﺱﺎق ﺏﻠﻨﺪ آﻪ ﺏﻨﺪهﺎ در ﺱﺎق ﺏﺴﺘﻪ ﺷﻮد ؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺗﻮ آﺠﺎﺋﻲ ﺗﺎ ﺷﻮم ﻣﻦ ﭼﺎآﺮت×ﭼﺎرﻗﺖ دوزم زﻧﻢ ﺷﺎﻧﻪ ﺱﺮت‪/‬ﻣﻮﻟﻮي‬

‫‪ .389‬ﭼﺎق‪1.‬‬ ‫= ﭼﺎغ = ﺱﻼﻣﺘﻲ ؛ ﺡﺎﻟﺖ ﭼﺎﻏﻪ؟ = ﺡﺎﻟﺖ ﺥﻮب اﺱﺖ؟ ‪ ،‬دﻣﺎغ ﭼﺎق = ﺥﻮب ﻣﺰاج )‪(1‬‬ ‫‪ .390‬ﭼﺎق‪2.‬‬ ‫= ﭼﺎغ = زﻣﺎن ؛ ﭼﺎغ ﺁدم در ﺏﻬﺸﺖ ﻻﻳﺰال … )‪(1‬‬ ‫‪ .391‬ﭼﺎق‪3.‬‬ ‫= ﭼﺎغ = درﺷﺖ هﻴﻜﻞ )‪(1،25‬‬ ‫‪ .392‬ﭼﺎﻗﺎﻟﻮ‬ ‫= ﭼﺎﻏﺎﻟﻲ = ﭼﺎﻏﺎ ﺁﻟﻲ = ﭼﺎﻏﺎ )ﺏﭽﻪ و ﻧﻮرس در ﺗﺮآﻤﻦ هﺎ( ‪ +‬ﺁﻟﻲ )ﺁﻟﻮ( = ﺁﻟﻮي ﻧﻮرس و ﺷ ﺎﻳﺪ ﻧﺮﺱ ﻴﺪﻩ و ﺗ ﺮش ؛ ﺏﻌﻴ ﺪ ﻣ ﻲ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ آ ﻪ ﺗﺮآﻴ ﺐ‬ ‫اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﺼﻮرت ﭼﺎغ ‪ +‬ﺁﻟﻲ )ﺁﻟﻮي ﭼﺎق ؟( ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .393‬ﭼﺎﻗﻮ‬ ‫ي )اك( = ﺏُﺮﻧﺪﻩ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﻪ ﺏﺮﻳﺪن‪،‬ﭼﺎﻗﻘﻲ ﭼﻲ= ﭼﺎﻗﻮآﺶ‪،‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﭼﺎك ﭼﺎك و ﭼﻜﺎﭼﺎك‬ ‫ﻲ = ﭼﺎغ)ﭼﺎﻗﻤﺎق = ﺏﺮﻳﺪن( ‪ +‬ﻗﻲ ﻳﺎ ْ‬ ‫= ﭼﺎﻗﻘﻲ و ﭼﺎﻏ ْ‬ ‫‪ .394‬ﭼﺎك ﭼﺎك‬ ‫= ﭼﺎق ﭼﺎق = ﺏﺮﻳﺪﻩ ﺏﺮﻳﺪﻩ ‪ ،‬ﭼﺎك داﻣﻦ = ﺷﻜﺎف و ﺏﺮﻳﺪﮔﻲ در ﻃﺮح داﻣﻦ )ﺏﺎخ‪ :‬ﭼﺎﻗﻮ(‬ ‫‪ .395‬ﭼﺎآﺮ‬ ‫= ﭼﺎآﻴﺮ= ﻧﻮآﺮ ‪» ،‬ﺷﺎآﺮ«ﺻﻮرت ﻋﺮﺏﻲ اﻳﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ )‪(1‬‬ ‫‪ .396‬ﭼﺎل‬ ‫= اﺱﺒﻲ آﻪ داراي ﻣﻮهﺎي ﺱﺮخ و ﺱﻔﻴﺪ اﺱﺖ ‪ ،‬ﺏﭽﺔ ﺷﺘﺮ ‪ ،‬رﻳﺶ ﺱﻴﺎ ﻩ و ﺱﻔﻴﺪ )‪(1،27‬‬ ‫‪ .397‬ﭼﺎﻻك‬ ‫= ﭼﺎﻻق = ﭼﺎل )ﭼﺎﻟﻤﺎق = ﺗﻼش آﺮدن ‪ ،‬ﺟﺪال آﺮدن( ‪ +‬اق )اك( = ﺗﻼﺷﮕﺮ ‪ ،‬رزﻣﺠﻮ‬ ‫‪ .398‬ﭼﺎﻻﻧﭽﻲ‬ ‫ﻲ )اك ﺷﻐﻞ( = ﻧﻮازﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺥﻮاﻧﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺱﺎزﻧﺪة ﺱﺎز ‪ ،‬ﺱﺎز زن )‪(1‬‬ ‫= ﭼﺎل )ﭼﺎﻟﻤﺎق = ﻧﻮاﺥﺘﻦ ‪ ،‬زدن( ‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( ‪ +‬ﭼ ْ‬ ‫‪ .399‬ﭼﺎﻟﺶ‬ ‫= ﭼﺎﻟﻴْﺶ = ﭼﺎل )ﭼﺎﻟﻤﺎق = زدوﺥﻮردآﺮدن( ‪ +‬ﻳْﺶ )اك ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ( = زد وﺥﻮرد ‪ ،‬دﻋﻮا ﺏﺎ هﻢ ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ‪:‬‬ ‫ور ﻧﺒﻮدي ﻧﻔﺲ و ﺷﻴﻄﺎن و هﻮا × ور ﻧﺒﻮدي زﺥﻢ و ﭼﺎﻟﻴﺶ و وﻏﺎ ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .400‬ﭼﺎوش‬ ‫= ﭼﻮْووش = ﭼﻮْو )ﭼﻮوﻣﺎق = ﺥﺒﺮ دادن ‪ ،‬ﺷﺎﻳﻌﻪ آﺮدن ‪ ،‬ﺥﺒﺮي را ﺏﺎ ﺁب وﺗﺎب و ﺱﺮ و ﺻ ﺪاﮔﻔﺘﻦ( ‪ +‬وش )اك( = ﭘﻴ ﺎم ‪ ،‬ﺥﺒ ﺮ ‪ ،‬ﺥﺒ ﺮ ﺏ ﺎ داد‬ ‫و ﻓﺮﻳﺎد ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ آﻪ ﺁواز ﺏﺨﻮاﻧﺪ و ﺟﻠﻮي آﺎروان ﺏﺮود ‪:‬‬ ‫ﺡﻴﺪرﺏﺎﺏﺎ! ﻗﺎراﭼﻴﻤﻦ ﺟﺎداﺱﻲ × ﭼﻮووش ﻻرﻳﻦ ﮔﻠﺮﺱﺴﻲ ﺻﺪاﺱﻲ‪ /‬ﺷﻬﺮﻳﺎر‬ ‫‪ .401‬ﭼﺎوﻳﺪن‬ ‫ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠﻲ ﻓﺎرﺱﻲ و وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﭼﻮْوﻣﺎق )= ﻓﺮﻳﺎد آﺮدن ‪ ،‬ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﺮاآﻨﻲ آﺮدن ‪ ،‬ﺥﺒﺮ دادن( ؛ ﭼﺎو ﭼﺎو = ﺷﻮر و ﻏﻮﻏﺎ‪:‬‬ ‫ﻣﺮغ دﻳﺪي آﻪ ﺏﭽﻪ زو ﺏﺒﺮﻧﺪ×ﭼﺎوﭼﺎوان درت ﭼﻮﻧﺎن اﺱﺖ‪/‬ﺱﻤﺮﻗﻨﺪي‬ ‫‪ .402‬ﭼﺎي‪/‬ج‬ ‫= رودﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﭘﺴﻮﻧﺪي در اﻧﺘﻬﺎي اﺱﺎﻣﻲ ﺟﻐﺮاﻓ ﻲ‪ :‬ﺁﺟ ﻲ ﭼ ﺎي ‪ ،‬ﻗﻮروﭼ ﺎي ؛ در ﻟﻬﺠ ﻪ ه ﺎي دﻳﮕ ﺮ ﺗﺮآ ﻲ ﺱ ﺎي و ﺱ ﺌﻲ ه ﻢ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬ ‫رودﺥﺎﻧﺔ ﻳﺌﻨﻲ ﺱﺌﻲ)رود ﺟﺪﻳﺪ( در ﭼﻴﻦ)ﺏﺎخ‪ :‬ﺱﻴﻞ(‬ ‫‪ .403‬ﭼﭙﺎر‬ ‫= ﭼﺎﭘﺎر= ؟ ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣٌﺎ هﺮﭼﻴﺰ دورﻧﮓ ‪ ،‬اﺏﺮش )‪ .(1،19‬رﻳﺸﻪ اش اﮔﺮ هﻤﺎن ﭼﺎﭘﻤﺎق )= ﭼﺎﭘﻴﺪن( ﺏﺎﺷﺪ ارﺗﺒﺎﻃﺶ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪ .404‬ﭼﭙﺎﻧﺪن‬ ‫= ﺗﭙﺎﻧﺪن = ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠﻲ ﻓﺎرﺱﻲ و وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺗﭙﻤﻚ )= ﺏﺰور ﻓﺮو آﺮدن(‪ .‬در ﺗﺮآﻲ هﻢ اﻳﻦ ﻓﻌﻞ ﺏﺼﻮرت ﭼﭙﻤﻚ ﻣﺤ ﺮّف ﺷ ﺪﻩ‬ ‫و هﻤﺎن ﻃﻮر آﻪ ﺗﭙﻴﻚ از ﺗﭙﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ‪ ،‬ﭼﭙﻴﻚ )آﻒ زدن( ﻧﻴﺰ از ﭼﭙﻤﻚ اﺷﺘﻘﺎق ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .405‬ﭼﭙﺎول‬ ‫= ﭼﺎﭘﻮْوول = ﭼﺎﭘ ْﻮ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬وول )اك( = ﺗﺎﺥﺖ و ﺗﺎز‪ ،‬ﻳﻐﻤﺎ‬ ‫‪ .406‬ﭼﭙِﺶ‬ ‫= ﭼﭙﻴﺶ = ﺏﭽﺔ ﺏﺰ ﺷﺶ ﻣﺎهﻪ )‪(1‬‬ ‫‪ .407‬ﭼﭙﻖ‬ ‫= ﭼﻮُﺏﻮُق =ﺷﺎﺥﺔ ﻧ ﺎزك و ﺏﺎرﻳ ﻚ ‪ ،‬ﺗﺮآ ﻪ ‪ ،‬ﭼﻮﺏﺪﺱ ﺘﻲ آ ﻮﭼﻜﻲ آ ﻪ ﮔﻨ ﺪﻣﻜﺎران ﺏ ﺮاي راﻧ ﺪن ﮔﺎوه ﺎ ﺏ ﻪ ﺏﺪﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻲ زﻧﻨ ﺪ )‪ ، (27‬وﺱ ﻴﻠﺔ آﺸ ﻴﺪن‬ ‫ﻻ در اﺻﻞ ﭼﺆﭘﻮك )ﭼﺆپ ‪ +‬وك = ﭼﻮﺏﻲ( ﺏﻮدﻩ و ﺏﻌﺪًا ﺛﻘﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﺏﺼﻮرت ‪ chibouk‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮﺗﻮن و ﺗﻨﺒﺎآﻮ )‪ (1‬؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺷﻮد )‪.(27‬‬ ‫‪ .408‬ﭼﭙﻞ‬ ‫ﻻ ﭼﭗ ال = ﭼﭗ )ﻓﺎرﺱﻲ( ‪ +‬ال )دﺱﺖ( = ﭼﭗ دﺱﺖ )در ﻧﻮﺷﺘﻦ( ‪ ،‬آﺞ دﺱﺖ )در اﺥﻼق( ‪ ،‬آﻨﺎﻳﻪ از ﺁدم ﻧﺎدرﺱﺖ‬ ‫و ﭼﻔﻞ = ﭼﻮﻩ ل = اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫)‪(1‬‬ ‫‪ .409‬ﭼﭙﻮ‬ ‫= ﭼﺎﭘ ْﻮ = ﭼﺎپ )ﭼﺎﭘﻤﺎق = ﭼﺎﭘﻴﺪن ‪ ،‬ﺗﺎﺥﺘﻦ( ‪ْ +‬و )اك( = ﻏﺎرت ‪ ،‬ﺗﺎﺥﺖ ؛ ﭼﭙﻮﭼﻲ = ﻏﺎرﺗﮕﺮ‬ ‫‪ .410‬ﭼﺘﺮ‬ ‫= ﭼﻪ ﺗﻴﺮ= ﭼﺎﺗﻴﺮ= ﭼﺎت )ﭼﺎﺗﻤﺎق = ﺏﺎر آﺮدن ‪ ،‬اﻧﺪاﺥﺘﻦ روي ﭼﻴﺰي ‪ ،‬ﺏﻬﻢ رﺱﻴﺪن( ‪ +‬ﻳﺮ )اك( = ﺏﺎر ‪ ،‬ﺏﻬ ﻢ رﺱ ﻴﺪﻩ ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸ ﻪ ﺏ ﺎ ﭼ ﺎدر ‪ ،‬در‬ ‫ﭼﺎدرﺻﺤﺮاﺋﻲ و ﭼﺘﺮ در ﻣﺮآﺰ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﺏﻬﻢ ﻣﻲ رﺱﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﭼﺎﺗﻤﻪ )ﻩ‪.‬م( ﺏﺎ ﻗﻨﺪاق ﺱﻪ اﺱﻠﺤﻪ روي زﻣﻴﻦ و ﺱﺮﺷﺎن ﺏﻬﻢ ﻣﻲ ﭼﺴﺒﺪ‬

‫‪ .411‬ﭼِﭽﻚ‬ ‫= ﭼﻴﭽﻚ = ﻏﻨﭽﻪ ‪ ،‬ﮔﻞ )‪(1‬‬ ‫‪ .412‬ﭼﺨﻤﺎق‬ ‫= ﭼﺎﺥﻤﺎق هﻢ اﺱﻢ و هﻢ ﻣﺼﺪر )= درﺥﺸﻴﺪن ‪ ،‬ﺟﺮﻗﻪ زدن ‪ ،‬آﻮﺏﻴﺪن ﻣﻴﺦ ‪ ،‬درﺥﺸﻨﺪﻩ و ﺟﺮﻗﻪ زﻧﻨﺪﻩ( ؛ ﺷﺎﺥﻤﺎق ﺻﻮرت ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ اﻳ ﻦ ﻣﺼ ﺪر‬ ‫اﺱﺖ ‪ ،‬اﻳﻠﺪﻳﺮﻳﻢ ﺷ ﺎﺥﺪي = رﻋ ﺪ و ﺏ ﺮق زد ‪ ،‬ﺷﻴﻤﺸ ﻚ ﭼﺎﺥ ﺪي = رﻋ ﺪ و ﺏ ﺮق زد ‪ ،‬ﻳﻜ ﻲ از ﻣ ﻮارد اﺱ ﺘﻔﺎدة ﻣﺼ ﺪر ﭼﻜﺎﻧ ﺪن در ﻓﺎرﺱ ﻲ آﺸ ﻴﺪن‬ ‫ﻣﺎﺷﺔ اﺱﻠﺤﻪ اﺱﺖ آﻪ در اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ در اﺻﻞ ﭼﺨﺎﻧﺪن )از ﭼﺨﻤﺎق( اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .413‬ﭼﺨﻴﺪن‬ ‫ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠﻲ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﭼﺨﻤﺎق )= ﭼﺎﻗﻤﺎق = ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬زد و ﺥﻮرد آﺮدن( ؛ در ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﻴﺸﺘﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﻨ ﮓ و ﺱ ﺘﻴﺰﻩ از ﺁن اﺱ ﺘﻔﻬﺎم ﻣ ﻲ‬ ‫ﺷﻮد )‪ (27‬؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﭼﺎﻗﻮ )ﻩ‪.‬م(‪ :‬ﻣﺎ را ﺏﺪان ﻟﺐ ﺗﻮ ﻧﻴﺎزﺱﺖ در ﺟﻬﺎن * ﻃﻌﻨﻪ ﻣﺰن آﻪ ﺏﺎ دو ﻟﺐ ﻣﻦ ﭼﺮا ﭼﺨﻲ؟‪ /‬آﺴﺎﺋﻲ ﻣﺮوزي‬ ‫ﺏﺴﻲ ﺏﺎ ﻋﺸﻖ ﺗﻮ ﻋﻘﻠﻢ ﭼﺨﻴﺪﺱﺖ×وﻟﻲ ﻋﺸﻖ ﺗﻮ ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪ /‬ﻋﻄﺎر‬ ‫‪ .414‬ﭼﺪن‬ ‫= ﭼﻮُدان = ﺁهﻦ ﺁﺏﺪﻳﺪﻩ ؛ ﭼﻮوون ‪ /‬ﭼﻮﻳﻮن ‪ /‬ﭼﻮزون ﻧﻴﺰ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ آﻪ درﺡﺎل ﺡﺎﺿﺮ ﭼﻮﻳﻮن ﻣﺘ ﺪاول اﺱ ﺖ ؛ ﭼﻮﻳ ﻮن ﻗ ﺎب = ﻇ ﺮف‬ ‫ﻓﻠﺰي )ﻟﻌﺎﺏﻲ(‬ ‫‪ .415‬ﭼﺮاغ‬ ‫= ﭼﻴْﺮاق = ﭼﻴْﺮ )ﭼﻴْﺮﻣﺎق = ﭼﻴْﺮﻳْﻤﺎق = ﺱﻮ دادن( ‪ +‬اق )اك( = ﺱﻮﺱﻮ آﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﻮردهﻨﺪﻩ‬ ‫‪ .416‬ﭼِﺮك‬ ‫= ﭼﻴﺮك = ﭼﻴﺮ )ﭼﺮﺏﻲ و روﻏﻦ( ‪ +‬ك )اك( = ﭼﺮك ﺏﺪن آﻪ ﺡﺎﺻﻞ رﺱﻮب ﭼﺮﺏﻲ ﺏﺪن ﺏﻪ ﻟﺒﺎس اﺱﺖ ‪ ،‬اﻵن هﺮ ﻣﺎﻳﻊ ﻟﺰج و ﻧﺎﭘﺎك‬ ‫‪ .417‬ﭼُﺮك‬ ‫= ﭼﺆرﻩ ك = ﻧﺎن )‪(1‬‬ ‫‪ .418‬ﭼﺮوك‬ ‫= ﭼﻮروك = ﭼﻮرو )ﭼﻮروﻣﻚ = ﭘﮋﻣﺮدﻩ ﺷﺪن ‪ ،‬ﭘﻮﺱﻴﺪن( ‪ +‬ك )اك( = ﭘﮋﻣﺮدﻩ ‪ ،‬ﭘﻮﺱﻴﺪﻩ‬ ‫‪ .419‬ﭼﺮﻳﻚ‬ ‫»ﭼﺌ ﺮي« و »ﻳﺌﻨ ﻲ ﭼﺌ ﺮي« در ﻗ ﺮن ده ﻢ هﺠ ﺮي ﺏ ﻪ »رزﻣﻨ ﺪة داوﻃﻠ ﺐ دورﻩ ﻧﺪﻳ ﺪﻩ« ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸ ﺪآﻪ در اروﭘ ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﻮرد اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮارﮔﺮﻓ ﺖ‬ ‫آﺎﺷﻐﺮي ﻧﻴﺰ ﺏﻪ ﺱﺮﺏﺎز و ردﻳﻒ و ﺻﻒ »ﭼﺮﻳﻖ« ﮔﻔﺘﻪ اﺱﺖ )‪(1،2‬‬ ‫ﭼﻐُﻞ‬ ‫‪ُ .420‬‬ ‫ﭼﻐُﻠ ﻲ‬ ‫= ﭼﻮْوﻏﻮل و ﭼﻮْوول = ﭼ ْﻮ و)ﺷﺎﻳﻌﻪ ‪ ،‬ﺥﺒﺮ( ‪ +‬ﻏﻮل )اك( = ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﺮاآﻨﻲ‪ ،‬ﺥﺒﺮﭼﻴﻨ ﻲ ‪ ،‬ﺟﺎﺱﻮﺱ ﻲ ؛ ﭼ ﻮُوول ه ﻢ اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد ‪ُ ،‬‬ ‫ات را ﻣﻲ آﻨﻢ = ﺏﻪ هﻤﻪ اﻃﻼع ﻣﻲ دهﻢ ‪ ،‬ﭼﻐﻠﭽﻲ = ﺥﺒﺮﭼﻴﻦ ‪ ،‬ﻧﻤّﺎم ؛ ﻏﻴﺎث اﻟﻠﻐﺎت ﻧﻴﺰ ﺁﻧﺮا ﺗﺮآﻲ ﻣﻲ داﻧﺪ )‪(19‬‬ ‫‪ .421‬ﭼﻐﻨﺪر‬ ‫= ﭼﻮﻏﻮﻧﺪور و ﭼﻮآﻮﻧﺪور= ﭼﻮك)ﭼﻮآﻤﻚ=درﺥﺎك ﻓﺮو ﻧﺸﺴﺘﻦ( ‪ +‬ون )اك( ‪ +‬دور )اك( = ﭘﻨﻬﺎن در ﺥﺎك ‪ ،‬ﮔﻴﺎهﻲ ﺏﺎ رﻳﺸﺔ ﻏﺪﻩ دار آ ﻪ ﻗﻨ ﺪ‬ ‫از ﺁن ﺏﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻗﺪﻳﻢ هﺮ دو ﻣﻮرد اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ‪.‬‬ ‫‪ .422‬ﭼﻘﭽﻘﻲ‬ ‫= ﭼﺎﻗﭽﺎﻗﻲ = ﻗﺴﻤﻲ ﺱﺎز آﻪ از ﭼﻮب ﺱﺎزﻧﺪ )‪.(1‬‬ ‫‪ .423‬ﭼﻘَﺮ‬ ‫ﻻ هﻤﺎن ﭼﺎﺥﻴﺮ )= ﺷﺮاب( ‪ ،‬ﺷﺮاﺏﺨﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺪﻩ ؛ ﭼﺎﺥﻴﺮ در اﺻﻞ ﺁﺏﻲ و ﻳﺎ ﺁﺏﻲ‪ -‬ﺥﺎآﺴﺘﺮي رﻧ ﮓ را ﮔﻮﻳﻨ ﺪ و ﺷ ﺎﻳﺪ‬ ‫= ﭼﺎﺥﺎر = اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺏﺨﺎﻃﺮ رﻧﮓ ﺷﺮاب ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ‪ :‬زواﻗﻔﺎن ﭼﻮ ﻧﺪاﻧﺪ آﻪ ﻳﺎر درﭼﻘﺮ اﺱﺖ × ﺏﺴﻮي ﻣﺪرﺱﻪ ﺱﻴﻔﻲ ﻧﻤﻲ رود ز ﭼﻘﺮ‪ /‬ﺱﻴﻔﻲ‬ ‫‪ .424‬ﭼَﻚ‬ ‫از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﭼﻜﻤﻚ)= آﺸﻴﺪن(= آﺸﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﺱﻴﻠﻲ ‪ ،‬ﺷﭙﻼق ‪ ،‬ﺗﭙﺎﻧﭽﻪ‬ ‫‪ .425‬ﭼِﻚ‬ ‫= ﭼﺌﻚ )ﭼﺌﻜﻤﻚ = آﺸﻴﺪن( ؛ ﺏﺮهﺎن ﻗﺎﻃﻊ )‪ (27‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺟﻌﻲ اﺱﺖ آﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺱ ﺖ اﻳ ﻦ واژة ﻓﺮاﮔﻴ ﺮ آﻨ ﻮﻧﻲ ﺗﺮآ ﻲ اﺱ ﺖ و ﺏ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ در‬ ‫ﺗﺮآﻲ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ :‬ﮔﺮﻩ )ﻋﻘﺪﻩ( ‪ ،‬ﺏﻨﺪ ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ‪ ،‬ورﻗﺔ ﮔﻮاهﻲ ‪ ،‬ﻗﺒﺎﻟﻪ ‪ ،‬اﻣﻀﺎء ‪ ،‬ﺏﺨﺖ‪) Check .‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ( ‪) cheque ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ( ‪ ،‬ﺻﻚ و ﺷﻚ‬ ‫)ﻋﺮﺏﻲ( ؛ ﺡﺘﻲ هﺰار ﺱﺎل ﻗﺒﻞ از اروﭘﺎﺋﻲ هﺎ ‪ ،‬اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﺎ هﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺏﻪ ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ هﻢ رﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪ :‬ﺏﻪ ﻗﻴﺼﺮ ﺱﭙﺎرم هﻤﻪ ﻳﻚ ﺏﻪ ﻳﻚ × ازﻳﻦ ﭘﺲ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻓﺮﺱﺘﻢ و ﭼﻚ‪ /‬ﺷﺎهﻨﺎﻣﺔ ﻓﺮدوﺱﻲ‬ ‫‪ .426‬ﭼﻜﺎﭼﺎك‬ ‫= ﭼﺎﻗﺎﭼﺎق = ﭼﺎق )ﭼﺎﻗﻤﺎق = ﺏﺮﻳﺪن( ‪ +‬ا )اك ﺏﻴﻦ دوﻓﻌﻞ ﻣﺸﺎﺏﻪ ﺏﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺗﻜﺮارﻳﻚ ﻋﻤﻞ( ‪ +‬ﭼﺎق = ِﺏﺒُﺮﺏﺒﺮ ‪ ،‬در ﺗﺮآ ﻲ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﺮآﻴﺒ ﻲ‬ ‫زﻳﺎد اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﺒﻴﺮ»ﺻﺪاي ﺏﻬﻢ ﺥﻮردن ﺷﻤﺸﻴﺮهﺎ« ﺏﺮاي ﭼﻜﺎﭼﺎك ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ آ ﻪ از روي ﺁن ه ﻢ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺏﮕﻴ ﺮﻳﻢ آ ﻪ ﭼ ﻖ‪ .‬اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ‬ ‫ﻼ ﻣﺴﻤّﻲ ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ )ﺏﺎخ‪ :‬ﭼﺎﻗﻮ(‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم اﺱﺖ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺻﺪا وآﺎﻣ ً‬ ‫‪ .427‬ﭼﻜّﺶ‬ ‫= ﭼﻜﻜﻮش و ﭼﺎﻗﻘﻴْﺶ از ﻣﺼﺪر ﭼﻜﻜﻮﺷﻤﻚ ﻳﺎ ﭼﺎﻗﻘﻴْﺸﻤﺎق )= ﺷﻜﺴﺘﻦ ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻦ اﺱﺘﺨﻮان ﺟﻨﺎغ ﻣﺮغ ﺏﺮاي ﺷ ﺮط ﺏﻨ ﺪي( = وﺱ ﻴﻠﺔ ﺷﻜﺴ ﺘﻦ ‪ ،‬از‬ ‫ﻼ از اﻳﻦ وﺱﻴﻠﻪ ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺏ ﺮاي ﺿ ﺮﺏﻪ اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻲ آﻨﻨ ﺪ )‪ (27‬؛ ﮔ ﺎهﻲ ه ﻢ ﺁﻧ ﺮا از ﻣﺼ ﺪر ﭼﻜﻤ ﻚ )آﺸ ﻴﺪن ‪ ،‬زدن( ﻣ ﻲ داﻧﻨ ﺪ‬ ‫وﺱﺎﻳﻞ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ‪ ،‬ﻓﻌ ً‬ ‫)ﺏﺎخ‪ :‬ﭼﻚ( ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺸﺪد ﺏﻮدن آﺎف اﻳﻦ اﺡﺘﻤﺎل را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .428‬ﭼﻜﻤﻪ‬ ‫= ﭼﻚ )ﭼﻜﻤﻚ =آﺸﻴﺪن ‪ ،‬ﺏﺎﻻ آﺸﻴﺪن( ‪ +‬ﻣﻪ )اك( = ﺏﺎﻻ آﺸﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ آﻔﺶ ﺱﺎﻗﺪار آﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﺏﺎﻳﺪ ﺱﺎﻗﻬﺎي ﺁﻧﺮا آﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ .429‬ﭼﻜﻪ‬ ‫= ﭼﻪ آﻪ =آﻮﭼﻚ ‪،‬ﺥﺮد ‪ ،‬ﺷﻮخ ‪ ،‬ﻣﺴﺨﺮﻩ )‪(1‬‬ ‫‪ .430‬ﭼﮕﺮ‬

‫و ﭼﮕﻮر= ﭼﻮْﻏﻮر = ﭼﻮْغ )ﭼﻮْﻗﻤﺎق = آﻮﺏﻴﺪن ‪ ،‬زدن ‪ ،‬ﻧﻮاﺥﺘﻦ ( ‪ +‬ور )اك( = ﻧﻮاﺥﺘﻨﻲ ‪ ،‬زدﻧﻲ ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺱﺎز از ذوي اﻻوﺗﺎر آ ﻪ ﺗﺮآﻬ ﺎ ﻣ ﻲ‬ ‫زدﻧﺪ ؛ ﭼﮕﺮ زدن = ﻧﻮاﺥﺘﻦ ﭼﮕﺮ )‪(1‬‬ ‫‪ .431‬ﭼﻼق‬ ‫= ﭼﻮْﻻق = ﭼﻮْل )ﭼﻮْﻟﻤﺎق = ﻣﻌﻴﻮب ﺷﺪن( ‪ +‬اق )اك( = ﻣﻌﻴﻮب ‪ ،‬ﻳﻜﻄﺮﻓﻲ راﻩ روﻧﺪﻩ ؛ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺻ ﻔﺖ را ﺏ ﻪ ﭘ ﺎ اﺥﺘﺼ ﺎص دادﻩ اﻧ ﺪ )اﻻ در‬ ‫ﺗﺮآﻴﺐ‪ :‬ﻣﮕﺮدﺱﺘﺖ ﭼﻼﻗﻪ؟( درﺡﺎﻟﻴﻜﻪ ﻋﺎم اﺱﺖ ‪ ،‬ﭼﻮْﻟﻜﻮي = آﺴﻲ آﻪ ﻳﻜﻄﺮف ﺏﺪﻧﺶ ﻣﻌﻴﻮب اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .432‬ﭼﻼﻧﺪن‬ ‫ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠﻲ و وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﭼﻴﻼﻣﺎق )ﺛﻘﻴﻞ ﺷﺪة ﭼﻴﻠﻪ ﻣﻚ = ﺁب ﭘﺎﺷﻴﺪن ‪ ،‬ﺁب را ﺏﺎ ﭼﻴﺰي ﻣﺜﻞ ﺟﺎرو ﭘﺎﺷﻴﺪن ‪ ،‬ﻧﻢ ﻧﻢ ﭘﺎﺷ ﻴﺪن ﺁب(‬ ‫؛ ﺏﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﺁﻧﻜﻪ وﻗﺘﻲ ﻟﺒﺎس را ﻣﻲ ﭼﻼﻧﻴﻢ در واﻗﻊ ﺁب ﺁﻧﺮا ﺏﺼﻮرت ﻗﻄﺮﻩ ﻗﻄﺮﻩ ﺥﺎرج آﺮدﻩ و ﺏﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ رﻳﺰﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪ .433‬ﭼﻠَﺐ‬ ‫= ﺥﺪا ؛ ﭼﻠﺒﻲ = ﺁﻗﺎ ‪ ،‬ﺱﺮور ‪ ،‬ﺥﻮاﺟﻪ ‪ ،‬ﻣﺮاد ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ)‪(1‬‬ ‫‪ .434‬ﭼﻠﭙﻚ‬ ‫= ﺷﺎﻳﺪ ﺥﻔﻴﻒ ﺷﺪة ﭼﺎﻟﭙﺎق = ﭼﺎل )ﭼﺎﻟﻤﺎق = آﻮﺏﻴﺪن ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ زدن( ‪ +‬ﭘﺎق )اك( = آﻮﺏﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ زدﻩ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻧ ﺎﻧﻲ آ ﻪ ﺥﻤﻴ ﺮش ﺗﻨ ﻚ ﺏ ﻮدﻩ و در‬ ‫روﻏﻦ ﺏﺮﻳﺎن آﺮدﻩ ﺏﺎﺷﻨﺪ )‪.(27‬‬ ‫‪ .435‬ﭼﻠﺘﻮك‬ ‫ﻦ ﺗﺨﻢ ﺏﺎ دﺱ ﺖ در زﻣ ﻴﻦ( = زﻣ ﻴﻦ را ﺏﻜ ﺎو‬ ‫= ﭼﻠﺘﻴﻚ = ﭼﻞ )ﭼﻠﻤﻚ و ﭼﺎﻟﻤﺎق = آﻮﺏﻴﺪن ‪ ،‬زدن ‪ ،‬ﺏﺮزﻣﻴﻦ زدن ( ‪ +‬ﺗﻴﻚ )ﺗﻴﻜﻤﻚ = ﺏﺎﻓﺘﻦ ‪ ،‬آﺎﺷﺘ ِ‬ ‫و ﺗﺨﻢ را ﺏﻜﺎر ‪ ،‬ﺏﺮﻧﺠﻜﺎري ‪ ،‬ﺏﺮﻧﺠﺰار ‪ ،‬ﺷﻠﺘﻮك هﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .436‬ﭼﻠﭽﻠﻪ‬ ‫= ﭼﻴﻞ ﭼﻴﻠﻪ = ﺥﺎل ﺥﺎل ‪ ،‬داراي ﺥﺎل ﺱﻴﺎﻩ وﺱﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﺱﻴﺎﻩ و آﺒﻮد ‪ ،‬ﭘﺮﺱﺘﻮ و ﻻك ﭘﺸﺖ‬ ‫‪ .437‬ﭼﻠَﻚ‬ ‫= آﺎﺱﺔ ﭼﻮﺏﻴﻦ ‪ ،‬دﻟﻮ ﺁب )‪(1‬‬ ‫‪ .438‬ﭼﻠﻨﮕﺮ‬ ‫= ﭼﻴﻠﻴﻨﮕﺮ = ﺁهﻨﮕ ِﺮ ﺱﺎزﻧﺪة اﺏﺰارﺁﻻت و ﻇﺮوف و … )‪ (1‬؛ ﺷﺎﻳﺪ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﭼﻠﻴﻚ )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .439‬ﭼﻠّﻪ‬ ‫= ﭼﻴﻠﻠﻪ = ﭼﻴﻞ)؟( ‪ +‬ﻟﻪ )اك( = زﻩ آﻤﺎن ‪ ،‬وﺗﺮ‬ ‫‪ .440‬ﭼﻠﻴﻚ‬ ‫= ﭼﻴﻠﻴﻚ = ﻓﻮﻻد ‪ ،‬ﻇﺮف ﺁهﻨﻲ و ﺡﻠﺒﻲ )‪ (1،19‬؛ ﻇﺮف ﭼﻮﺏﻴﻦ ﺏﺎ دو ﻗﺎﻋﺪة داﻳﺮوي و ﺏﺪﻧﺔ ﺷﻜﻢ دار آﻪ ﺏﺎ ﺗﺨﺘﻪ ه ﺎﺋﻲ ﺏﻬ ﻢ وﺻ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺏﺎﺷ ﺪ ﺗ ﺎ‬ ‫در داﺥﻞ ﺁن ﺷﺮاب و ﺱﺮآﻪ و ﻏﻴﺮﻩ ﺏﺮﻳﺰﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘ ﻮي ﺁﻧ ﺮا ﭼﻠﻴ ﻚ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ )‪ .(27‬اﺡﺘﻤ ﺎﻻ رﻳﺸ ﺔ اﺻ ﻠﻲ ﭼﻠﻴ ﻚ ‪ ،‬ﭼﻴ ﻞ و ﭼﻴﻠ ﻪ )= رﻧ ﺞ و زﺡﻤ ﺖ ‪،‬‬ ‫ﻋﺬاب ‪ ،‬ﺱﺨﺘﻲ( ﺏﺎﺷﺪ ﺏﺨﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻬﻴﺔ ﻓﻮﻻد در ﺱﺨﺘﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ دﻣﺎﺋﻲ و ﺏﺎ ﭼﻜﺶ آﺎري هﺎي ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺱﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫‪ .441‬ﭼﻤﺎق‬ ‫= ﭼﻮْﻣﺎق = ﭼﻮْﻗﻤﺎق = زدن ‪ ،‬آﻮﺏﻴﺪن ؛ ﭼﻮب دﺱﺘﻲ ﺏﺮاي زدن ‪ ،‬ﺏﻪ هﺮ دو ﺻﻮرت اﺱﻢ و ﻓﻌﻞ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ )‪.(1‬‬ ‫‪ .442‬ﭼﻤﭽﻪ‬ ‫= ﭼﺆﻣﭽﻪ = ﭼﺆم )ﭼﺆﻣﻤﻚ = در ﺁب ﻓﺮو رﻓﺘﻦ( ‪ +‬ﭼﻪ )اك( = اﺏﺰاري آﻪ در ﺁب دﻳﮓ ﻓﺮو ﺏﺮﻧﺪ ﺗﺎ هﻢ زﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﻗﺎﺷﻖ ﺏ ﺰرگ ‪ ،‬آﻔﮕﻴ ﺮ ‪ ،‬ﻣﻼﻗ ﻪ‬ ‫؛ ﻣﺤﺮف ﭼﻤﭽﻪ هﻤﺎن آﻤﭽﻪ )ﻩ‪.‬م( اﺱﺖ‪ :‬ﻏﺮﻳﺒﻲ ﮔﺮت ﻣﺎﺱﺖ ﭘﻴﺶ ﺁورد × دو ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺁب اﺱﺖ وﻳﻚ ﭼﻤﭽﻪ دوغ‪/‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .443‬ﭼﻤﻨﺪ‬ ‫و ﭼﻤﻨﺪر = اﺱﺐ آﻮﺗﻮل و آﺎهﻞ ‪ ،‬ﺷﺘﺮ آﺎهﻞ و آﻨﺪرو ‪ ،‬ﺁدم ﺏﻴﻜﺎرﻩ و ﺗﻨﺒﻞ )‪(27‬‬ ‫‪ .444‬ﭼﻨﺘﻪ‬ ‫= ﭼﻨﺘﻪ = ﭼﺎﻧﺘﺎ = ﺟﺎﻣﻪ دان ‪ ،‬ﺗﻮﺏﺮﻩ ‪ ،‬آﻴﺴﺔ دروﻳﺸﺎن و ﺷﻜﺎرﭼﻴﺎن )‪ (25‬؛ ﺟﻮﻧﺘﺎي ﺻﻮرت ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺁن ‪ ،‬ﺷﻨﻄﻪ )ﻣﻌﺮ(‬ ‫‪ .445‬ﭼَﻨﺪاول‬ ‫و ﭼِﻨﺪاول=؟ = آﺴﻲ آﻪ از ﻋﻘﺒﺔ ﻟﺸﻜﺮ ﻣﻲ رود و ﺁب ﻣﻲ دهﺪ )‪.(27‬‬ ‫‪ .446‬ﭼﻨﺪش‬ ‫= ﭼﻴﻨﺪﻳﺶ= ﭼﻴﻨﭽﻴﺶ از ﻣﺼﺪر ﭼﻴﻨﭽﻴﺸﻤﻚ و ﭼﻴﻨﭽﺸﻤﻚ‬ ‫‪ .447‬ﭼﻨﮓ‬ ‫= ﺟﻨﻚ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮآﻲ )‪ (2‬؛ ﭼﻨﮕﻪ = ﭼﻨﮕﺎﻟﻬﺎي ﺡﻴﻮاﻧﺎت وﺡﺸﻲ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ آﺸﺎورزي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻨﮕﺎل )ﻩ‪.‬م( ؛ ﭼﻨﮕﻞ = ﻧ ﺎﺥﻦ ﺷ ﺎهﻴﻦ‬ ‫‪ ،‬ﭼﻨﮓ اوْﻟﻤﺎق = زﻣﻴﻨﮕﻴﺮ ﺷﺪن و ﻋﻠﻴﻞ ﺷﺪن‬ ‫‪ .448‬ﭼﻨﮕﺎل‬ ‫= ﭼﻨﮕﻞ = ﭼﻨﮓ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ال )دﺱﺖ ‪ ،‬دﺱﺘﻪ( = دﺱﺘﺔ ﭼﻨ ﮓ ﮔ ﻮن ‪ ،‬از ﻇ ﺮوف ﺁﺷ ﭙﺰﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻧ ﺎﺥﻦ ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت وﺡﺸ ﻲ ؛ ﺷ ﻨﺪل )ﻣﻌ ﺮ( ‪ ،‬ﭼﻨﮕ ﻞ =‬ ‫ﻧﺎﺥﻦ ﺷﺎهﻴﻦ )‪ :(27‬ﭘﺮ ﺏﻜﻨﺪﻩ ﭼﻨﮓ و ﭼﻨﮕﻞ رﻳﺨﺘﻪ × ﺥﺎك ﮔﺸﺘﻪ ﺏﺎد ﺥﺎآﺶ ﺏﻴﺨﺘﻪ ‪ /‬ﻟﻐﺖ ﻓﺮس‬ ‫ﺏﺪﻳﻦ آﺘﻒ و اﻳﻦ ﻗﻮت ﻳﺎل او×ﺷﻮدآﺸﺘﻪ رﺱﺘﻢ ﺏﻪ ﭼﻨﮕﺎل او‪/‬ﻓﺮدوﺱﻲ‬ ‫‪ .449‬ﭼﻨﮕﻠﻮك‬ ‫= ﭼﻨﮕﻠﻴﻚ )‪ = (27‬ﭼﻨﮓ )زﻣﻴﻦ ﮔﻴﺮ ‪ ،‬ﺏﺎخ‪ :‬ﭼﻨﮓ( ‪ +‬ﻟﻴﻚ )اك( = زﻣﻴﻦ ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻞ و ﻧﺎﺗﻮان ﺷ ﺪن ‪ ،‬آﺴ ﻲ آ ﻪ ﻣﻮﻗ ﻊ ﺏﻠﻨ ﺪ ﺷ ﺪن از دﻳ ﻮار ﻳ ﺎ‬ ‫آﺴﻲ اﺱﺘﻌﺎﻧﺖ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد )‪ :(27‬اي ﻏﻮك ﭼﻨﮕﻠﻮك ﭼﻮ ﭘﮋﻣﺮدﻩ ﺏﺮگ آﻮك * ﺥﻮاهﻲ آﻪ ﭼﻮن ﭼﻜﻮك ﺏﭙﺮي ﺱﻮي هﻮا‪ /‬ﻟﻐﺖ ﻓﺮس‬ ‫‪ .450‬ﭼﻨﮕﻴﺰ‬ ‫= ﺗﻨﮕﻴﺰ )ﺏﺎخ‪ :‬دﻧﻴﺰ( = درﻳﺎ ‪ ،‬ﭼﻮن درﻳﺎ هﻤﻪ ﺟﺎ را ﻣﺴﺨّﺮآﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ‬ ‫‪ .451‬ﭼﻮ‬ ‫و ﭼﺎو = ﭼﻮْو = ﺥﺒﺮ ‪ ،‬ﺷﺎﻳﻌﻪ ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ؛ ﭼﻮْدار = ﭼﺎودار)ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺮآﻲ‪ -‬ﻓﺎرﺱﻲ( ‪ ،‬ﭼﻮْووش = ﺥﺒﺮ دهﻨﺪﻩ و ﻓﺮﻳﺎد آﻨﻨﺪﻩ‬ ‫‪ .452‬ﭼﻮب‬

‫= ﭼﺆپ = ﺥﺮدﻩ رﻳﺰة درﺥﺖ ‪ ،‬ﭘﺴﻤﺎﻧﺪة ﺗﻪ دﻳﮓ )‪(2‬‬ ‫‪ .453‬ﭼﻮﭘﺎن‬ ‫= ﭼﻮْﺏﺎن وﭼﻮْوان = ﭼﻮْو )ﭼﻮْوﻣﺎق = راﻩ زﻳﺎد رﻓﺘﻦ( ‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( =آﺴﻲ آﻪ ﺥﻴﻠﻲ راﻩ ﻣ ﻲ رود ‪ ،‬از هﻤ ﻴﻦ رﻳﺸ ﻪ ﺷ ﻮْوان )= ﺷ ﺒﺎن(‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ‪،‬آﺎﺷﻐﺮي در ﻟﻐﺎت اﻟﺘﺮك هﻤﺮاﻩ و ﻧﺪﻳﻢ آﺪﺥﺪا را ﭼﻮْﭘﺎن و ﭼﻮْﺏﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ آﺮدﻩ اﺱﺖ آﻪ ﺏﻌﺪهﺎ ﺏﻪ هﻤﺮاﻩ و ﻧﺪﻳﻢ ﮔﻠّﻪ اﻃﻼق ﻣ ﻲ‬ ‫ﺷﻮد )‪(2‬‬ ‫‪ .454‬ﭼﻮك‬ ‫= ﭼﺆك = زاﻧﻮ ؛ ﺏﻪ ﭼﻮك ﻧﺸﺴﺘﻦ = ﭼﻨﺒﺎﺗﻤﻪ زدن‬ ‫‪ .455‬ﭼﻮﮔﺎن‬ ‫= ﭼﻮْوﻗﺎن = ﭼﻮب آﺞ ﺏﺮاي ﺗﻮپ زدن و از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ )‪(18،2‬‬ ‫‪ .456‬ﭼﻮل‬ ‫= ﭼﺆل = ﺏﻴﺎﺏﺎن ﺥﺎﻟﻲ از ﺏﺸﺮ ‪ ،‬ﺻﺤﺮا ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺟﻠﮕﻪ )‪(1‬‬ ‫‪ .457‬ﭼﻮن‬ ‫ي« اﺱ ﺖ وﻟ ﻲ ﻣﻔﻬ ﻮم »زﻳ ﺮا ‪ ،‬ﺏ ﺪﻳﻦ دﻟﻴ ﻞ آ ﻪ« ﻧﻴ ﺰ از ﺁن اﺱ ﺘﻨﺒﺎط ﻣ ﻲ‬ ‫= ﭼﻮن ‪ ،‬ﭼﻴﻦ ‪ ،‬اوﭼﻮن ‪ ،‬اﻳﭽﻴﻦ ؛ در اﺻ ﻞ ﻣﻌﻨ ﺎي ﺁن »ﺏﺨ ﺎﻃ ِﺮ ‪ ،‬ﺏ ﺮا ِ‬ ‫ﮔﺮدد‪.‬ﺱﻨﻲ ﭼﻴﻦ= ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺗﻮ‪ ،‬ﺏﻮﻧﻮﭼﻮن = ﺏﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ آﻪ ‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﻲ ﭼﻮن = ﺏﺨﺎﻃﺮ ﭼﻪ؟‬ ‫‪ .458‬ﭼﻪ ‪/‬پ‬ ‫ﭘﺴﻮﻧﺪ »ﭼﻪ« ﺏﺮاي ﺗﺼﻐﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﺤﺒﻴﺐ از اك هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي »ﭼﻪ‪-‬ﭼﺎ« ‪ :‬ﺏﭽﻪ ‪ ،‬ﺁﻏﭽﺎ‬ ‫‪ .459‬ﭼﻲ ‪/‬پ‬ ‫ﭘﺴﻮﻧﺪ »ﭼﻲ« در اﻧﺘﻬﺎي آﻠﻤﺎت ﻣﺒﻴّﻦ ﺷﻐﻞ اﺱﺖ ‪ :‬اﺏﺮﻳﺸﻤﭽﻲ ‪ ،‬ﺱﺎﻋﺘﭽﻲ‬ ‫‪ .460‬ﭼﻴﺖ‬ ‫ﻼ ﺏﻪ ﻧﻮع ﺥﺎص دﻳﮕﺮي از ﭘﺎرﭼﻪ اﻃﻼق ﻣﻲ ﮔﺮدد )‪(2‬‬ ‫در ﻗﺪﻳﻢ ﺏﻪ ﭘﺎرﭼﺔ اﺏﺮﻳﺸﻤﻲ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﺪ آﻪ از ﭼﻴﻦ ﻣﻲ ﺁوردﻧﺪ وﻟﻲ ﻓﻌ ً‬ ‫‪ .461‬ﺡﻤﻴﻞ‬ ‫= هﻤﻴﻞ = هﺎﻣﻮل و ﺁﻣﻮل = ﺁدم ﺱﺎآﺖ و ﺁرام ‪ ،‬ﻳﻮاش ‪ ،‬اﻳﻦ رﻳﺸﻪ در ﻋﺮﺏﻲ وزﻧﻬﺎي ﺡﻤﻮل و … ﻧﻴﺰ ﺏﺨﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺱﺖ )‪(18،2‬‬ ‫‪ .462‬ﺡﻮﻟﻪ‬ ‫= هﻮْوﻟﻲ = ﺥﻮْوﻟﻲ = ﺥﺎوﻟﻲ= ﺥﺎو ﻳﺎ ﺥﻮْو )ﭘﺮز( ‪ +‬ﻟﻲ )اك ﻣﻠﻜﻲ( = ﭘُﺮزدار ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﺔ ﭘﺮزدار ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﺥﺸ ﻚ آ ﺮدن ‪ ،‬ﺗﺮآﻬ ﺎ اﻵن ﻧﻴ ﺰ ﺡﻮﻟ ﻪ‬ ‫را هﻮْوﻟﻲ ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ و ﻓﺮهﻨﮕﺴﺘﺎن زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ ﻧﻴﺰ اﻣﻼي »هﻮﻟﻪ« را ﺏﺮاي ﺡﻮﻟﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ آﺮدﻩ اﺱﺖ‪(1،12) .‬‬ ‫‪ .463‬ﺥﺎﺗﻮن‬ ‫= ﺥﺎﺗﻴْﻦ = ﻣﻠﻜﺔ درﺏﺎر ‪ ،‬از اﻟﻘﺎب ﺥﺎﻧﻤﻬﺎي ﺷﺎهﺎن ﺗﺮك ‪ ،‬ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻧﺎم ﺥﺎﻧﻤﻬﺎي ﺻﺎﺡﺒﻤﻘﺎم ‪ ،‬ﺥﻮاﺗﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﻋﺮﺏﻲ ﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪ .464‬ﺥﺎﺷﺎك‬ ‫= ﺥﺎﺷﺎق و ﻗﺎﺷﺎق = ﻧﻮﻋﻲ ﻋﻠﻮﻓﻪ ﺏﺎ ﮔﻠﻬﺎي ﺻﻮرﺗﻲ روﺷﻦ از ﺥﺎﻧﻮادة ﻟﮕﻮﻣﻴﻨﻮر آﻪ ﻋﻤﺪﺗًﺎ در ﻳﻮﻧﺠﻪ زارهﺎ ﻣﻲ روﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .465‬ﺥﺎﻗﺎن‬ ‫= ﻗﺎﻏﺎن = ﻗﺎﻏﻴْﻐﺎن = ﻗﺎﻏﻲ )ﻗﺎﻏﻴﻤ ﺎق = ﺥﺸ ﻤﮕﻴﻦ ﺷ ﺪن( ‪ +‬ﻏ ﺎن )اك ﻣﺒﺎﻟﻐ ﻪ( = ﺥﺸ ﻤﮕﻴﻦ و ﻏﺮﻧ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺷ ﺠﺎع ‪ ،‬ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ ﺏ ﺰرگ از ﻓﺮزﻧ ﺪان‬ ‫اﻓﺮاﺱﻴﺎب )ﺥﺎن( ‪ ،‬ﻟﻘﺐ ﺷﺎهﺎن ﺗﺮك وﭼﻴﻦ ‪ ،‬ﻗﺎﺁن ﺻﻮرت ﻣﻐﻮﻟﻲ ﺁن ‪ ،‬ﺥﻮاﻗﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﻋﺮﺏﻲ ﺁن )‪ :(17‬آﻨﻮن ﺏﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﺏﺮﺥ ﻮاﻧﻢ ﺏ ﻪ ﭘ ﻴﺶ روي ﺗ ﻮ‬ ‫اﻧﺪر*هﺮﺁﻧﭽﻪ ﺗﻮ ﺏﻪ ﺥﺎﻗﺎﻧﺎن و ﻃﺮﺥﺎﻧﺎن و ﺥﺎن آﺮدي‪ /‬ﻟﻐﺖ ﻓﺮس‬ ‫‪ .466‬ﺥﺎﻣﻪ‬ ‫= ﺥﺎﻣﺎ و ﻗﺎﻣﺎ و ﻗﺎﻳﻤﺎ = ﻗﺎي )ﻗﺎﻳﻤﺎق = روي هﻢ ﻧﺸﺴﺘﻦ( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = روﻳﻪ اي ‪ ،‬از ﻟﺒﻨﻴﺎت‬ ‫‪ .467‬ﺥﺎن‬ ‫= ﻟﻘﺐ اﻓﺮاﺱﻴﺎب )‪ ، (2‬دوﻣﻴﻦ ﻣﻘﺎم ﺡﻜﻮﻣﺘﻲ در زﻣﺎن ﺻﻔﻮﻳﻪ )آﺘﺎب ﺻﻔﻮﻳﻪ ‪ /‬راﺟﺮ ﺱﻴﻮري(‬ ‫‪ .468‬ﺥﺎن ﺏﺎﻟﻴﻎ‬ ‫= ﺥﺎن )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺏﺎﻟﻴﻎ )ﺷﻬﺮ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎهﻲ( = ﺷﻬﺮ ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ‪ ،‬ﻧﺎم ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻗﺪﻳﻢ ﭼﻴﻦ )ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﭘﻜﻦ آﻨﻮﻧﻲ(آﻪ در ﺱﻔﺮﻧﺎﻣﺔ‬ ‫ﻣﺎرآﻮﭘﻮﻟﻮ از ﺁن ﻳﺎد ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬از ﺷﻬﺮهﺎي دﻳﮕﺮ ﭼﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺏﻪ ﺏﺶ ﺏﺎﻟﻴﻎ )ﭘﻨﺞ ﺷﻬﺮ( و ﻳﻨﮕﻲ ﺏﺎﻟﻴﻎ )ﺷﻬﺮ ﺟﺪﻳﺪ( اﺷﺎرﻩ آﺮد‪.‬‬ ‫‪ .469‬ﺥﺎﻧﻘﺎﻩ‬ ‫= ﺥﺎﻧﻘﺎ = ﺥﺎن )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﻗﺎ )اك( = ﺥﺎﻧﮕﺎﻩ ‪ ،‬اﺡﺘﻤﺎﻻ ﻣﻌﺮب ﺷﺪﻩ‬ ‫‪ .470‬ﺥﺎﻧﻢ‬ ‫= ﺥﺎﻧﻴْﻢ = ﺥﺎن ﻣﻦ ‪ ،‬ﻋﻨﻮاﻧﻲ آﻪ ﺗﺮآﻬﺎ ﺥﺎﻧﻤﻬﺎي ﺥﻮد را ﺏﺨﺎﻃﺮ ادب و ﺗﻮاﺿﻊ ﺻﺪا ﻣﻲ آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .471‬ﺥﺎﻧﻮار‬ ‫= ﺥﺎﻧﻪ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬وار )هﺴﺖ ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد( = ﺥﺎﻧﻪ دار ‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﻳﻚ ﺥﺎﻧﻪ‬ ‫‪ .472‬ﺥﺎﻧﻪ‬ ‫= ﺥﺎﻧﺎ = ﺥﺎن )ﺏﺰرگ ‪ ،‬وﺱﻴﻊ ‪ ،‬ﻓ ﺮاخ( ‪ +‬ا )اك( = ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋ ﺔ ﺡﻴ ﺎط و اﺗﺎﻗﻬ ﺎ و…؛ ﻣﻔﻬ ﻮم ﺥﺎﻧ ﻪ ﺏﺼ ﻮرت ﺥ ﺎن ه ﻢ در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺁﻣ ﺪﻩ‬ ‫اﺱﺖ‪ (27) .‬؛ ﺥﺎن و ﺥﺎﻧﻪ = ﺱﺮاي ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﺥﺎﻧﭽﻪ = ﺱﺮاي آﻮﭼﻚ‬ ‫‪ .473‬ﺥُﺘﺎي‬ ‫= ﺥﻮﺗﺎي = ﺡﺮﻳﺮ و اﺏﺮﻳﺸﻢ ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن آﻮﺗﺎي ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ ‪.‬‬ ‫‪ .474‬ﺥﺮدﻩ‬ ‫= ﺥﻴْﺮدا = ﻗﻴْﺮدا = ﻗﻴْﺮ )ﻗﻴْﺮﻣﺎق = ﺏﺮﻳﺪن( ‪ +‬دا )اك( = ﺗﻜﻪ رﻳﺰﻩ و ﺏﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ؛ ﺥﻴْﺮ = ﺱ ﻨﮕﺮﻳﺰﻩ ‪ ،‬ﺥﻴْﺮﻟ ْﻴ ﻖ = ﺱ ﻨﮕﺮﻳﺰﻩ زار آ ﻪ ﺡﺮآ ﺖ در‬ ‫ﺁن ﺱﺨﺖ ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺥﻴْﺮﺥﻴْﻢ = ﭘﺸﻢ رﻳﺰﻩ ؛ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﻌﺪ از رﻓﺘﻦ ﺏﻪ ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﺼﻮرت ﺥﺮد هﻢ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .475‬ﺥﺮّﻩ‬ ‫= ﺥﺮرﻩ = ﻟﺠﻦ ‪ ،‬ﮔِﻞ ﺥﻴﻠﻲ ﺷﻞ )‪(25‬‬

‫‪ .476‬ﺥﺰر‬ ‫= ﺥﺎزر = ﻗﺎزر= ﻗﺎز )ﻧﺎم ﻗﻮم ﺏﺰرگ ﺗﺮك هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﻗﺎﻓﻘﺎز( ‪ +‬ار )ﭘﻬﻠﻮان( = ﭘﻬﻠﻮان ﻗﺎز ؛ ﻗﻮﻣﻲ آﻪ از ‪ 576‬ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ هﺎي ﻗﺮن ده ﻢ ﻣ ﻴﻼدي‬ ‫ﺏﺮ ﺡﺎﺷﻴﺔ درﻳﺎﭼﺔ آﺎﺱﭙﻴﻦ ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻧﺎم اﻳﻦ ﻗﻮم در ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﺔ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻗﺰاق ‪ ،‬ﻗﻔﻘﺎز ‪ ،‬ﻗﺰوﻳﻦ )‪(18‬‬ ‫‪ .477‬ﺥُﻞ‬ ‫= ﺥﻮْل = ﺥﻮْر )ﺏﺎخ‪ :‬ﺥﻮار(‪.‬‬ ‫‪ .478‬ﺥﻠﺞ‬ ‫= ﺥﺎﻻج = ﻗﺎﻻچ = ﻗﺎل )ﺏﻤﺎن( ‪ +‬ﺁچ )ﺏﺎز آﻦ( = ﺏﻤﺎن و ﺏﺎز آﻦ ؛ ﻧﺎم ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺮك ‪ ،‬در ﻣﻮرد وﺟﻪ ﺗﺴﻤﻴﺔ اﻳﻦ ﻗﻮم ﺏ ﺰرگ ﺗ ﺮك رواﻳ ﺎت ﭼﻨ ﺪي‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻮم ﺏﻴﻦ ﻗﺮن ﺷﺸﻢ و هﺸﺘﻢ ﻣﻴﻼدي در هﻨﺪوﺱﺘﺎن ‪ ،‬ﺏﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﺱ ﺎوﻩ ‪ ،‬اراك ‪ ،‬ﻗ ﻢ ‪ ،‬آﺎﺷ ﺎن و ﺁذرﺏﺎﻳﺠ ﺎن ﺡﻜﻮﻣ ﺖ ﻣ ﻲ آﺮدﻧ ﺪ و‬ ‫ﺱﻜﻪ و آﺘﻴﺒﻪ هﺎي ﺁﻧﻬﺎ اآﻨﻮن در ﺷﻬﺮهﺎي ﺗﺎﺷﻜﻨﺪ ‪ ،‬ﺱﻴﺤﻮن و ﺏﺸﻜﻨﺪ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(18‬‬ ‫‪ .479‬ﺥﻮاب‪/‬ﻓﺮش‬ ‫= ﺥﺎو و ﺥﻮْو = ﭘُﺮز ‪ ،‬ﭘﺮز ﻓﺮش ﻳﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ هﻮﻟﻪ)ﺏﺎخ‪ :‬ﺡﻮﻟﻪ(‬ ‫‪ .480‬ﺥﻮاﺟﻪ‬ ‫= ﺥﻮْﺟﺎ = ﻣﺮﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ ‪ ،‬راهﻨﻤﺎ ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ در اﺻﻞ ﻗﻮْﺟﺎ )= ﭘﻴﺮ و ﻣﺮاد( ﺏﺎﺷﺪ ؛ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﺮ روي ﻧﺎم دهﺎت زﻳﺎدي دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺗﺮآﻲ‬ ‫ﺱﺎﺏﻘﻪ اي دﻳﺮﻳﻨﻪ دارد‪ .‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺥﻮاﺟﻪ در اﺻﻞ ﺥﺪاﻳﭽﻪ )= ﺥﺪاي ﺟﻪ = ﺥﺎﻳﺠﻪ = ﺥﻮاﺟﻪ( ﺏﻮدﻩ ﺱﺨﺖ اﺱﺖ ‪ ،‬ﺥﻮاﺟﻪ ﺗﺎش = ﺥﻮْﺟﺎ ﺗﺎش‬ ‫= هﻢ ﺥﻮاﺟﻪ ‪ ،‬دوﺱﺖ ‪ :‬هﺴﺖ ﺏﺎزاري دﮔﺮ اي ﺥﻮاﺟﻪ ﺗﺎش × آﺎﻧﺪرﺁﻧﺠﺎ ﻣﻴﺸﻨﺎﺱﺪ اﻳﻦ ﻗﻤـﺎش‪ /‬ﭘﺮوﻳﻦ‬ ‫‪ .481‬ﺥﻮار‬ ‫= ﺥﻮْر = ﺏﺪ و ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ‪ ،‬ﺥﻮار و ذﻟﻴﻞ ؛ ﺥﻮْر ﺏﺎﺥﻤﺎق = ﺥﻮار ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ‪ ،‬ﺡﺎﻟﻲ ﺥﻮْردو = ﺡﺎﻟﺶ ﻧﺎﻣﻨﺎﺱﺐ اﺱﺖ ‪ ،‬ﺥﻮْرﻻﻣﺎق = ﺥﻮار آ ﺮدن‬ ‫‪ ،‬ﺥُﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺮف هﻤﻴﻦ آﻠﻤﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .482‬ﺥﻮب‬ ‫و ﺥُﺐ = ﻗﻮْب = ﻗﻮْپ = ﺷﺎدي ‪ ،‬ﺱﺮور ‪ ،‬ﺥﻮﺷﻲ ؛ در ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺥﻴْﭗ )ﺏﺎخ‪ :‬آﻴﭗ( از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ )‪.(2‬‬ ‫‪ .483‬ﺥﻮرﺟﻴﻦ‬ ‫= هﻮرﺟﻴﻦ = هﺆرﺟﻴﻦ = هﺆر )هﺆرﻣﻚ = زﻟﻒ ﺏﺎﻓﺘﻦ( ‪ +‬ﺟﻴﻦ )اك( = ﺏﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻗﺪﻳﻢ ﺏﻪ ﺏﺎﻓﺘﻨﻲ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ آ ﻪ روي اﻻغ ﻣ ﻲ اﻧﺪاﺥﺘﻨ ﺪ و ﺏﻌ ﺪًا‬ ‫ﺏﻪ آﻴﺴﻪ هﺎي روي دوﭼﺮﺥﻪ و ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻴﺰ اﻃﻼق ﺷﺪ!‪.‬‬ ‫‪ .484‬ﺥﻮن‬ ‫= ﺥﺎن = ﻗﺎن ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(17‬‬ ‫‪ .485‬ﺥﻴﺎﺏﺎن‬ ‫= ﺥﻴﺎوان = رﻳﺸﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺥﻴ ﺎو ﻧ ﺎم ﺱ ﺎﺏﻖ ﻣﺸ ﻜﻴﻦ ﺷ ﻬﺮ ‪ ،‬اوﻟ ﻴﻦ ﻣﻜ ﺎن در اﻳ ﺮان آ ﻪ ﺁﺱ ﻔﺎﻟﺖ ﺷ ﺪ ﻣﻨﻄﻘ ﺔ ﺥﻴ ﺎوان در ﺗﺒﺮﻳ ﺰ ﺏ ﻮد آ ﻪ از رﺟ ﺎل‬ ‫ﻼ ﺥﻴﺎوي )ﻣﺸﻜﻴﻦ ﺷﻬﺮي( ﺏﻮد ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎم ﺏﻌﺪًا ﺗﻌﻤﻴﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ آﻨﺪ ﺏﻪ هﺮ ﺟﺎي ﺁﺱﻔﺎﻟﺖ ﺷﺪة ﻣﺎﺷﻴﻦ رو‪.‬‬ ‫روﺡﺎﻧﻲ ﺁن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺏﻮد و اﺻ ٌ‬ ‫‪ .486‬ﺥﻴﻞ‬ ‫= ﺥﻴْﻞ و ﺥﺎﻳﻞ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي اﺻﻴﻞ و ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮآﻲ آﻪ ﺏﻪ ﻋﺮﺏﻲ هﻢ رﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪ .‬ﺥﻴﻠﺘﺎش وﺥﻴﻠﺒﺎش )ﻩ‪.‬م( و… از ﻣﻮاردآﺎرﺏﺮداﻳﻦ رﻳﺸ ﻪ اﺱ ﺖ‬ ‫ﻲ ﺏﺮاي ﺗﺸﺨﺺ ﺟﻨﺲ ﮔﺮوهﻲ ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﺖ ﺥﻴْﻠﻲ = ﮔﺮوﻩ ﺱ ﮓ ‪،‬‬ ‫و اﺱﺘﻔﺎدﻩ در زﺏﺎن ﺗﺮآﻲ ﺏﻤﺮاﺗﺐ ﺏﻴﺸﺘﺮ اﺱﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁرواد ﺥﺎﻳﻼﻗﻲ وآﻴﺸﻲ ﺥﺎﻳﻼﻗ ْ‬ ‫ﺥﻴْﻞ ﺗﻚ = اﻧﺒﻮﻩ وار و ﭘﺮﺗﻌﺪاد‬ ‫‪ .487‬ﺥﻴﻠﺒﺎش‬ ‫= ﺥﻴْﻞ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺏﺎش )ﺱﺮ ‪ ،‬رﺋﻴﺲ( = ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺥﻴﻞ ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺱﻮاران ‪ ،‬از رﺗﺒﻪ هﺎي ﺱﺎﺏﻖ ﻧﻈﺎﻣﻲ )‪(19‬‬ ‫‪ .488‬ﺥﻴﻠﺘﺎش‬ ‫= ﺥﻴْﻞ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺗﺎش )هﻢ( = هﻢ ﺥﻴﻞ ‪،‬ﮔﺮوﻩ ﺱﭙﺎهﻴﺎن ﻳﺎ ﻏﻼﻣﺎن از ﻳﻚ ﺥﻴﻞ ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ‪ ،‬اﻣﻴﺮ ‪ ،‬از رﺗﺒﻪ هﺎي ﺱﺎﺏﻖ ﻧﻈﺎﻣﻲ )‪:(19،27‬‬ ‫ﺥِﺮدم ﻳﺰك ﻓﺮﺱﺘﺪ ﺏﻪ وﺛﺎق ﺥﻴﻠﺘﺎﺷﻢ‬ ‫ادﺏﻢ ﻃﻼﻳﻪ دارد ﺏﻪ ﻳﺘﺎق و ﭘﺎﺱﺒﺎﻧﻲ‪ /‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﻨﺠﻮي )‪(27‬‬ ‫‪ .489‬ﺥﻴﻠﻲ‬ ‫ﻲ = ﺥﻴﻞ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﻟﻲ )اك ﻣﻠﻜﻲ( = داراي ﺥﻴﻞ ‪ ،‬زﻳﺎد ‪ ،‬وﻓــﻮر ؛ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺗﺮآﻲ اﺱﺖ و در ﻣﺘﻮن ﻗﺪﻳﻢ ﻓﺎرﺱ ﻲ اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﻧﺸ ﺪﻩ و‬ ‫= ﺥﺌﻴﻠﻲ وﺥﻴْﻠﻠ ْ‬ ‫اﻧﺪك اﺱــﺘﻔﺎدة ﺁن ﻧﻴﺰ ﺏﻤﻌﻨﺎي »زﻳﺎد« ﻧﻴﺴﺖ ﺏﻠﻜﻪ ﺏﻤﻌﻨﻲ »ﮔﺮوهﻲ« اﺱﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺱــﻌﺪي آﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻧﺪك اﻧ ﺪك ﺷ ﻮد ﺥﻴﻠ ﻲ‪» .‬ﺥﻴﻠ ﻲ« ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ و وﻓﻮر در ﺱﺪﻩ هﺎي اﺥﻴﺮ وارد زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ و رﻳﺸﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ از زﺏﺎن ﺗﺮآﻲ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .490‬دادا‬ ‫و ددﻩ = آﺴﻲ آﻪ ﺗﺮﺏﻴﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﺥﺎﻧﻮادﻩ هﺎي اﺷﺮاﻓﻲ راﺏﻪ ﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ ‪ ،‬در ﺥﺎﻧﻮادﻩ هﺎي ﻣﺘﻮﺱﻂ ﺏﻪ ﭘﺪر ﺥﺎﻧﻮادﻩ و ﺏﺮادر ﺏﺰرﮔﺘﺮ اﻃﻼق ﻣﻲ‬ ‫ﺷﺪ‬ ‫‪ .491‬داداش‬ ‫‪ -1‬دادا )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬داش )هﻢ( = هﻢ ﻣﺮﺏﻲ ‪ ،‬هﻢ ﭘﺪر ‪ ،‬ﭘﺴﺮان ﺗﺤﺖ ﺗﺮﺏﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﺮﺏﻲ‬ ‫‪ -2‬دادا )ﺏﺮادر ‪ ،‬ﭘﺪر ‪ ،‬ﻩ‪.‬م( ‪ +‬اش )اك ﺗﺤﺒﻴﺐ( = ﺏﺮادر ﺏﺰرﮔﻮار ‪ ،‬ﻟﻘﺒﻲ ﺏﺮاي ﺏﺮادر ﺏﺰرﮔﺘﺮ هﻤﺮاﻩ ﺏﺎ اﺡﺘﺮام و ﻣﺤﺒﺖ ؛ »اش« در داداش و‬ ‫ﺏﺎﻻش )ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار دادن آﻮدك ﺏﺎ ﻣﺤﺒﺖ و ﻧﻮازش( ﻧﻘﺶ ﻣﺸﺎﺏﻬﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .492‬داروﻏﻪ‬ ‫ﻻ ﺗﺎرﻏﺎ = ﺗﺎراﻏﺎ = ﺗﺎرا )ﺗﺎراﻣﺎق = ﺗﺎراﻧﺪن ‪ ،‬ﻧﻈﻢ دادن ‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ آﺮدن( ‪ +‬ﻏﺎ )اك( = ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﺡﺎآﻢ ﺏﺮاي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﮔﻴﺮي )ﺷﺎﻳﺪ‬ ‫= دارﻗﺎ = اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫در ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺎراﻧﺪن(‪،‬رﺋﻴﺲ اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻬﺮ)ﺷﺎﻳﺪ از ﻧﻈﻢ دهﻨﺪﻩ( ‪ ،‬رﺋﻴﺲ هﺮ ﭘﻴﺸﻪ‬ ‫‪ .493‬داغ ‪ /‬ج‬ ‫ﺏﺼﻮرت ﭘﺴﻮﻧﺪ درﻣﻌﻨﺎي آﻮﻩ‪:‬ﻗﺮﻩ داغ ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻮداغ و … ؛ ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي ﺗﺎو ‪ ،‬ﺗﺎي ‪ ،‬ﺗﺎغ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺁﻟﺘﺎي )ﻩ‪.‬م(‬

‫‪ .494‬داغ‬ ‫= درﻓﺶ و ﺁﻟﺖ ﮔﺮم آﺮدن و داغ آﺮدن ‪ ،‬ﭼﻮن ﺱ ﻮارآﺎري در ﺏ ﻴﻦ ﺗﺮآﻬ ﺎ ﺥﻴﻠ ﻲ راﻳ ﺞ ﺏ ﻮد ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏﻮﺱ ﻴﻠﺔ ﺁﻟ ﺖ ﮔ ﺮم ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺒﻬﺎي ﺥ ﻮد را ﺟﻬ ﺖ‬ ‫ﺗﻤﻴﻴﺰ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻲ زدﻧﺪ آﻪ ﺏﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ »داغ« ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺏﻌﺪهﺎ اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﺏﺠﺎي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻮق ‪ ،‬ﺏﻪ ﺁن ﻗﻄﻌ ﻪ آ ﻪ ﮔ ﺮم ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد ‪ ،‬اﻃ ﻼق‬ ‫ﻼ آﻪ ﺏﻪ هﺮ ﭼﻴﺰ ﮔﺮم ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺱﺖ )‪ (2‬؛ ﺷﻌﺮ زﻳﺮ اﺷﺎرة ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺏﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ دارد )‪ :(27‬دﻳﺪآﺎن ﺥﻮاب ﻧﺎدﻳ ﺪﻩ ﻣﺼ ﺎف اﻧ ﺪر‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻓﻌ ً‬ ‫ﻣﺼﺎف * ﻣﺮآﺒﺎن داغ ﻧﺎآﺮدﻩ ﻗﻄﺎر اﻧﺪر ﻗﻄﺎر‪ /‬ﻓﺮﺥﻲ ﺱﻴﺴﺘﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .495‬داﻏﺎن‬ ‫از ﻣﺼﺪر داﻏﻴْﻠﻤﺎق )= ﭘﺮاآﻨﺪﻩ ﺷﺪن ‪ ،‬از ﻧﻈﻢ اﻓﺘﺎدن( = ﺏﻲ ﻧﻈﻢ ؛ داﻏﺎن ﺷﺪن = ﺏﻲ ﻧﻈﻢ ﺷﺪن‬ ‫‪ .496‬داﻏﻮن‬ ‫= ﺏﻬﻢ رﻳﺨﺘﻪ )ﺏﺎخ‪ :‬داﻏﺎن(‬ ‫‪ .497‬داﻻن‬ ‫= دال )ﭘﺸﺖ( ‪ +‬ان )اك( = ﭘﻨﻬﺎﻧﻪ ‪ ،‬راهﺮو ‪ ،‬دهﻠﻴﺰ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ )‪ ، (1‬اﻵن اﻳﻦ آﻠﻤﻪ داﻣﻨﺔ وﺱﻴﻌﺘﺮي ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .498‬داﻟﺒﻮز‬ ‫ي )اك ﻣﻠﻜﻲ ﺱﻮم ﺷﺨﺺ( ‪ +‬ﺏ ْﻮز )ﺥﺎآﺴ ﺘﺮي( = ﺥﺎآﺴ ﺘﺮي ﭘﺸ ﺖ ‪ ،‬ﭘﺮﺱ ﺘﻮ ؛ داﻟﺒ ﻮزﻩ و داﻟﺒ ﺰﻩ )= دال ﺏ ﻮزا( ﻧﻴ ﺰ‬ ‫ﻲ ﺏﻮْز = دال )ﭘﺸﺖ( ‪ْ +‬‬ ‫داﻟ ْ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .499‬دام‬ ‫= ﺟﺎي ﺱﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ‪ ،‬واﺡﺪ ﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺥﺎﻧﻪ ‪،‬ﮔﻮدال ﺱﺮﭘﻮﺷﻴﺪﻩ و ﭘﻨﻬﺎن ‪ ،‬ﺗﻠﻪ‬ ‫‪ .500‬داﻧﻪ‬ ‫= دﻧﻪ = دن )ﻗﻄﺮﻩ ‪ ،‬رﻳﺰ( ‪ +‬ﻩ )اك( = رﻳﺰﻩ ‪ ،‬ﻗﻄﺮﻩ ؛ ﺏﺼﻮرت »داﻧﺎ« ﻧﻴﺰ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻴﺸﻮد‪ :‬ﻧﺎرﺗﺎﻧﺎ = ﻧﺎرداﻧﺎ = ﻧﺎردﻧﻪ )= داﻧﺔ اﻧﺎر( ‪ ،‬ﺏﻴﺘﺎﻧﻪ =‬ ‫ﺏﻴﺮﺗﻨﻪ = ﺏﻴﺮدﻧﻪ )= ﻳﻜﺘﺎ ‪ ،‬دُرداﻧﻪ(‬ ‫‪ .501‬داﻳﻲ‬ ‫ﻲ و داﻣﺎي = ﺏﺮادر ﻣﺎدر ‪ ،‬آﻠﻤﺔ اﺻﻴﻞ ﺗﺮآﻲ‬ ‫= داﻳ ْ‬ ‫‪ .502‬دﺏّﻪ‬ ‫= ﺗﭙﭙﻪ = ﺗﭙﻤ ﻪ = ﺗ ﭗ )ﺗﭙﻤ ﻚ = ﭼﭙﺎﻧ ﺪن( ‪ +‬ﻣ ﻪ )اك( = ﭼﭙﺎﻧ ﺪﻧﻲ ‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷ ﺘﻨﻲ ‪ ،‬ﻇ ﺮف اﻧﺒﺎﺷ ﺘﻦ ﺗﺮﺷ ﻴﺠﺎت ؛ دﺏ ﻪ درﺁوردن ﻳ ﺎ دﺏ ﻪ آ ﺮدن = ﺏﻬﺎﻧ ﻪ‬ ‫ﮔﻴﺮي ﺏﺮاي ﻓﺴﺦ ﻗﺮارداد‬ ‫‪ .503‬دﺏﻴﺮ‬ ‫= دﭘﻴﺮ = ﺗﭙﻴﺮ در ﺗﺮآﻲ ﺱﻮﻣﺮي = ﻣﺮﺏّﻲ ‪ ،‬ﺁﻣﻮزﮔﺎر ‪ ،‬اﻳﻦ رﻳﺸﻪ ﺏﻪ ﻋﺮﺏﻲ رﻓﺘﻪ و ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻣﺪﺏّﺮ ‪ ،‬ﺗﺪﺏﻴﺮ… از ﺁن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(20‬‬ ‫‪ .504‬دُﭼﺎر‬ ‫= دوﭼﺮ= دوﺷﺮ= دوش )دوﺷﻤﻚ = اﻓﺘﺎدن ‪ ،‬دراﻓﺘﺎدن ‪ ،‬دﭼﺎر ﺷﺪن ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪن( ‪ +‬ار )اك( = دﭼ ﺎر ‪ ،‬ﻣﺒ ﺘﻼ ؛ دوﺷ ﺮ ﮔﻠﻤ ﻚ = دﭼ ﺎر ﺷ ﺪن ﻳ ﺎ‬ ‫رو در رو ﺷﺪن ؛ ﺁﻧﺮا ﺏﺼﻮرت زﻳﺮ هﻢ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ :‬دوﭼﻬﺎر = دوﭼﺎهﺎر = دوﭼﺎر‬ ‫‪ .505‬ددﻩ‬ ‫= دﻩ دﻩ = دادا ‪ ،‬ﭘﺪر ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮآﻲ ؛ ‪(25،2) daddy‬‬ ‫‪ .506‬دُرد‬ ‫ﻲ و ﺗﻮْرﺗﺎ = ﺗﻮْر )ﺗﻮرﻣﺎق = دورﻣﺎق = ﭘﺎﺏﺮﺟ ﺎ و ﺛﺎﺏ ﺖ ﻣﺎﻧ ﺪن( ‪ +‬ﺗ ﻲ و ﺗ ﺎ )اك( = ﺛﺎﺏ ﺖ و ﭘﺎﺏﺮﺟ ﺎ ‪ ،‬رﺱ ﻮب ﺗ ﻪ ﻧﺸ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺁﻧﭽ ﻪ از‬ ‫= ﺗﻮْرﺗ ْ‬ ‫ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﮔﺮدد ‪ ،‬رﺱﻮب ﻣﺎﻳﻌﺎت ‪ ،‬ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺮاب ‪ ،‬در ﺏﻴﻦ ﺗﺮآﻤﻨﻬﺎ ﺗﻮْردي و دوْردي در ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺎﻧﺎ و ﺟﺎودان از اﺱﺎﻣﻲ ﺁﻗﺎﻳﺎن اﺱ ﺖ ‪،‬‬ ‫دردي )ﻣﻌﺮ(‪ :‬ﭘﻴﺮ دردي آﺶ ﻣﺎ ﮔﺮﭼﻪ ﻧﺪارد زر و زور * ﺥﻮش ﻋﻄﺎﺏﺨﺶ و ﺥﻄﺎﭘﻮش ﺥﺪاﺋﻲ دارد‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .507‬درﺷﻜﻪ‬ ‫ﻲ )داﺷﻴﻤﺎق = ﺡﻤﻞ آﺮدن( ‪ +‬ﻗﺎ )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﺡﻤﻞ ؛ اﺡﺘﻤﺎل دارد آﻪ روﺱﻲ هﻢ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫= داﺷﻴْﮕﻪ = داﺷﻴْﻘﺎ = داﺷ ْ‬ ‫‪َ .508‬درَك‬ ‫= درﻩ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ك )اك( = ﺟﺎي ﻋﻤﻴﻖ و ﻣﺨﻮف ‪ ،‬ﺟﻬﻨّﻢ ؛ درآ ﻪ = درﻩ اي ‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﺎت هﻔ ﺖ ﮔﺎﻧ ﺔ ﺟﻬ ﻨﻢ و ﻣﻘﺎﺏ ﻞ درﺟ ﻪ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت هﻔ ﺖ ﮔﺎﻧ ﺔ‬ ‫ﺏﻬﺸﺖ اﻃﻼق ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ ،‬ﺏﻪ درك = ﺏﻪ ﺟﻬﻨّﻢ‬ ‫‪ .509‬دُرﻧﺎ‬ ‫ﻻ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﮔﺮدن ﻓﺮاخ و اﻳﺴﺘﺎي ﺁن ﭘﺮﻧﺪﻩ ﺏﺪﻳﻦ ﻧ ﺎم‬ ‫= دوُرﻧﺎ = دوُر )دوُرﻣﺎق = ﻣﺎﻧﺪن ‪ ،‬ﺛﺎﺏﺖ ﻣﺎﻧﺪن ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدن( ‪ +‬ﻧﺎ )اك( = اﻳﺴﺘﺎ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺎ ‪ ،‬اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻣﺴﻤّﻲ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(1‬‬ ‫‪ .510‬درﻧﮓ‬ ‫= دﻳﺮﻧﮓ ﻳﺎ دﻳ ﺮن از ﻣﺼ ﺪر دﻳﺮﻧﻤ ﻚ )ﻳ ﻚ و دو آ ﺮدن ﺏ ﺮاي ﺗ ﺄﺥﻴﺮ( ‪ ،‬ﺗ ﺄﺥﻴﺮ ؛ در ﺗﺮآ ﻲ ﺏﺎﺱ ﺘﺎن ‪ ،‬ﻧ ﻮن ﻏﻨ ﻪ اي وﺟ ﻮد دارد آ ﻪ ﺏ ﻴﻦ »ن« و‬ ‫»ﻧﮓ« ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﺎﻧﮓ‪ :‬ﺏﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﺪر رﻓﺖ ﭘﻮر ﭘﺸﻨﮓ * زﺏﺎن ﭘﺮ ز ﮔﻔﺘﺎر و دل ﭘﺮ درﻧﮓ ‪ /‬ﻓﺮدوﺱﻲ‬ ‫‪ .511‬درّﻩ‬ ‫= درﻩ = در )درﻣﻚ = ﭼﻴﺪن ‪ ،‬ﺏﺮﻳﺪن( ‪ +‬ﻩ )اك( = ﺏﺮﻳﺪﻩ ‪ ،‬ﺷﻜﺎف ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺏﻴﻦ آﻮهﻬﺎآﻪ ﺏﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ؛ درﻳﻦ = در ‪ +‬ﻳﻦ = ﻋﻤﻴﻖ ‪ ،‬درﺁﺏﺎد‬ ‫= درﺁوا = ﺟﺎي درﻩ اي ‪ ،‬درآﻪ = درﻩ ‪ +‬آﻪ )اك( = ﺟﺎي ﻋﻤﻴﻖ ‪َ ،‬درَك = ﺟﻬﻨﻢ ‪ ،‬و ﺏﺎ اﺡﺘﻤﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ درﻳﺎ ﻧﻴﺰ از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .512‬درﻳﺎ‬ ‫= ﺗﺎﻟﻮﻳﺎ = َﺗﻠﻴﺎ = ﺗﺮﻳﺎ = درﻳﺎ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪ (17‬؛ در ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺏﻪ درﻳﺎ دﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ وﻟﻲ در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن هﻤﺎن ﺗﺎﻟﻮﻳﺎ‬ ‫ﻻ ﺏﺼﻮرت ﻓﺮﺱﺎﻳﺸﻲ ﺏﻪ درﻳﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﺪ آﻪ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫‪ .513‬دژ‬ ‫= دﺋﺰ= دﻳﺰ= ﺟﺎي ﺏﻠﻨﺪ و ﻣﺤﻜﻢ و اﺱﺘﻮار ‪ ،‬ﻗﻠﻌﻪ )‪(2‬‬ ‫‪ .514‬دﺱﺘﺎق‬ ‫= دوُﺱﺘﺎق = دوُﺗﺴﺎق = دوت )دوﺗﻤﺎق = ﮔﺮﻓﺘﻦ( ‪ +‬ﺱﺎق )اك( = ﮔﺮﻓﺘﻨﻲ ‪ ،‬زﻧﺪان ؛ دﺱﺘﺎق ﺏﺎن = زﻧﺪان ﺏﺎن‬

‫‪ .515‬دﺷﻤﻦ‬ ‫= دوﺷﻤﺎن = دوش )دوﺷﻤﻚ = اﻓﺘﺎدن ‪ ،‬دراﻓﺘﺎدن( ‪ +‬ﻣﺎن )اك( = دراﻓﺘﺎدﻩ ‪ ،‬ﻟﺞ آﺮدﻩ‬ ‫‪ .516‬دﺷﻨﻪ‬ ‫= دﺷﻨﻪ = دﺋﺸﻨﻪ و دﺋﺸﻨﻚ = دﺋﺶ )دﺋﺸﻤﻚ = آﺎوﻳﺪن ‪ ،‬ﺱﻮراخ آﺮدن ﺏﻘﺼﺪ ﺗﻔﺤﺺ و آﺎوﻳﺪن( ‪ +‬ﻧﻪ)اك( = ﺱﻮراخ آﻦ ‪ ،‬اﺏﺰار ﺱﻮراخ آﺮدن‬ ‫‪ .517‬دآﻤﻪ‬ ‫= دوﻳﻤﻪ و دوﮔﻤﻪ = دوگ )دوﮔﻤﻚ ﻳﺎ دوﻳﻤﻚ = ﺏﻨﺪ زدن ‪ ،‬ﺏﺴﺘﻦ ‪ ،‬ﮔﺮﻩ زدن( ‪ +‬ﻣﻪ )اك( =ﮔﺮﻩ زدﻧﻲ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﻪ اي ﺏﺮاي ﺏﺴﺘﻦ ﻟﺒﺎس ؛ دوﮔ ﻮن و‬ ‫دوﻳﻮن = ﮔﺮﻩ‬ ‫‪َ .518‬د َﮔﻨَﻚ‬ ‫= دﻩ ﮔﻪ ﻧﻚ = دﻩ گ )دﻩ ﮔﻤﻚ = ﺿ ﺮﺏﻪ ﺥ ﻮردن ‪ ،‬اﺻ ﺎﺏﺖ آ ﺮدن( ‪ +‬ﻩ )اك( ‪ +‬ﻧ ﻚ )اك( = وﺱ ﻴﻠﺔ زدن ‪ ،‬ﭼﻤ ﺎق ﻳ ﺎ ﭼ ﻮب آﻠﻔ ﺖ ﺏ ﺮاي زدن ﻳ ﺎ‬ ‫آﻮﺏﻴﺪن ؛ ﺏﺼﻮرت دؤﻳﻪ ﻧﻚ از دؤﻳﻤﻚ )= آﻮﺏﻴﺪن ‪ ،‬زدن ‪ ،‬آﺘﻚ زدن( ﻧﻴﺰ ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲ ﺷﻮد آﻪ اﺗﻔﺎﻗًﺎ ﺻﺤﻴﺢ هﻢ هﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪ .519‬دُﻟﻤﻪ‬ ‫= دوْﻟﻤﺎ = دوْل )دوْﻟﻤﺎق = ﭘﺮ ﺷﺪن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﭘﺮ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﺎم ﻏﺬا ‪ ،‬در داﺥﻞ ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺏﺮگ ﻣﻮ ﻳﺎ ﺏﺎدﻧﺠﺎن و ﮔﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪.‬‬ ‫‪ُ .520‬دﻟَﻤﻪ‬ ‫= دﻟﻪ ﻣﻪ و دﻟﻤﻪ = ﺗﻴﻠﻤﻪ = ﺗﻴﻞ )ﺗﻴﻠﻤﻚ = ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬ﻃﻮﻟﻲ ﺏﺮﻳﺪن( ‪ +‬ﻣﻪ )اك( = ﺏﺮﻳﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﺏﺮش دادﻧﻲ ‪ ،‬ﺷﻴﺮي آﻪ در ﺁن ﻣﺎﻳﻊ ﭘﻨﻴﺮ زﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺏﺴ ﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد )آﻪ ﻗﺎﺏﻞ ﺏﺮﻳﺪن ﺏﺸﻮد( ‪ ،‬ﺥﻮن دﻟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﻨﻴﺮ ﺗﺮ)‪(1‬‬ ‫‪ .521‬دَﻟﻮ‬ ‫ب دوْل )دوْﻟﻤﺎق = ﭘﺮ ﺷﺪن( = وﺱﻴﻠﻪ ﭘﺮ آﺮدن ‪ ،‬ﻇﺮف ﺁﺏﻜﺸﻲ از ﭼﺎﻩ‬ ‫= ﻣﻘﻠﻮ ِ‬ ‫‪ .522‬دﻟﻮاﭘﺲ‬ ‫و ﺗﻠﻮاﺱ ﻪ = ﺗﺎﻟﻮاﺱ ﺎ = ﺗﺎﻟﺒﺎﺱ ﺎ = ﺗﺎﻟﺒ ﺎ )ﺗﺎﻟﺒﺎﻣ ﺎق = ﻣﻀ ﻄﺮب آ ﺮدن ‪ ،‬ﻧ ﺎﺁرام ﺷ ﺪن ؛ ﺗﺎﻟﺒﺎﻧﻤ ﺎق = ﻣﻀ ﻄﺮب ﺷ ﺪن( ‪ +‬ﺱ ﺎ )اك( = ﻣﻀ ﻄﺮب و‬ ‫ﻧﺎﺁرام ؛ ﺗﺎﻟﻮاﺱﺎدان دوﺷﻤﻚ = ﺁرام و ﻗﺮار ﻳﺎﻓﺘﻦ‬ ‫‪ .523‬دﻟﻴﺮ‬ ‫= دﻟﻴﺮ از ﻣﺼﺪر دﻟﻴﺮﻣﻚ )ﭘﻬﻠﻮان ﺷﺪن ‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﺪن( = ﭘﻬﻠﻮان ‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻪ ؛ اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻨﺠﺎ از دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺎﺷﻖ و واﻟ ﻪ ه ﻢ اﺱ ﺘﻨﺒﺎط ﻣ ﻲ ﮔ ﺮدد‬ ‫و ﺷﺎﻳﺪ از هﻤﺎن ﺟﺎﺱﺖ آﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﭘﻬﻠﻮان اﺱﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ ،‬ﭼﺮاآﻪ ﺁدم ﻋﺎﺷﻖ و دﻳﻮاﻧﻪ ﺏﺮاي رﺱ ﻴﺪن ﺏ ﻪ ﻣﻌﺸ ﻮق ه ﻴﭻ ﺗﺮﺱ ﻲ ﺏ ﻪ دل راﻩ ﻧﻤ ﻲ‬ ‫دهﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻓﺎرﺱﻲ در ﻣﻮرد ارﺗﺒﺎط دﻟﻴﺮ ﺏﻪ دل ﺏﻨﻈﺮ ﻧﺎﺻﺤﻴﺢ اﺱ ﺖ ﭼﺮاآ ﻪ دَﻟﻴ ﺮ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد ﻧ ﻪ دِﻟﻴ ﺮ ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴ ًﺎ در ﻓﺎرﺱ ﻲ ﭼﻨ ﻴﻦ ﭘﺴ ﻮﻧﺪي در‬ ‫اﻧﺘﻬﺎي اﺱﻢ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫‪ .524‬دﻣﺎر‬ ‫= داﻣﺎر = رگ ‪ ،‬در ﻗﺼﺎﺏﻲ اﻋﻀﺎي ﻏﻴﺮ از ﮔﻮﺷﺖ واﺱﺘﺨﻮان ‪ ،‬دﻣﺎر درﺁوردن = روزﮔﺎر ﺱﻴﺎﻩ آﺮدن‬ ‫‪ .525‬دﻣﺎغ‪1 .‬‬ ‫= داﻣﺎق = آﺎم دهﺎن ‪ ،‬آﺎم دهﺎن ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ را ﺏﺎ دﻣﺎغ )ﺏﻴﻨﻲ( و دﻣ ﺎغ)ﻣﻐ ﺰ( ﺥﻠ ﻂ آ ﺮد‪ .‬در ﺗﺮآﻴﺒ ﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ دﻣ ﺎغ ﺱ ﻮﺥﺘﻪ )= ﻧﺎآ ﺎم(‬ ‫ﻣﺮاد هﻤﺎن دﻣﺎغ ﺗﺮآﻲ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .526‬دﻣﺎغ‪2 .‬‬ ‫داﻣﺎق = دام )داﻣﻤﺎق = ﭼﮑﻴﺪن( ‪ +‬اق )اک( = ﻣﺤﻞ ﭼﮑﻴﺪن ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻲ ﮐﻲ ﺁب از ﺁن ﺏﭽﮑﺪ‪.‬‬ ‫‪ .527‬دَﻣـَﺮ‬ ‫= دﻣﻴﺮ ْو و ﺗﻮﻧﻘﻮُر ْو = ﺏﻪ ﭘﺸﺖ ﺥﻮاﺏﻴﺪن ؛ آﻠﻤﺔ اﺻﻴﻞ ﺗﺮآﻲ)‪(2‬‬ ‫‪ .528‬دﻧﺒﻼن‬ ‫= دوْﻣﺒﺎﻻن = دوْﻣﺒﺎ )ورﻗﻠﻤﺒﻴ ﺪﻩ ‪ ،‬ﮔ ﺮد و ﺏﺮﺁﻣ ﺪﻩ ؛ دوْﻣﺒ ﺎ ﮔ ﺆز = ﭼﺸ ﻢ ﺏﺮﺁﻣ ﺪﻩ( ‪ +‬ﻻن )اك ﻓﺎﻋﻠﺴ ﺎز( = ﮔ ﺮد ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬آ ﺮوي ‪ ،‬ﺏﻴﻀ ﺔ ﮔﻮﺱ ﻔﻨﺪ ‪،‬‬ ‫دوﻣﺒﺎﻻق = ﺏﺎ ﺱﺮ ﺏﺼﻮرت ﻣﻌﻠﻖ ﺏﻪ زﻣﻴﻦ ﺁﻣﺪن ؛ ﻧﺴﺒﺖ دادن ﺁن ﺏﻪ دﻧﺐ )دم( ﺻﺤﻴﺢ ﺏﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ رﺱﺪ )‪.(1‬‬ ‫‪ .529‬دﻧﺞ‬ ‫= دﻳﻦ )دﻳﻨﻤﻚ = ﺱﺎآﺖ ﺷﺪن( ‪ +‬ج )اك( = ﺥﻠ ﻮت ‪ ،‬ﺁرام ‪ ،‬ﺱ ﺎآﺖ ؛ دﻳﻨ ﺪﻳﺮﻣﻚ = ﺱ ﺎآﺖ آ ﺮدن ‪ ،‬در ﺗﺮآ ﻲ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺏ ﺮﻋﻜﺲ اﻳ ﻦ ﻣﻌﻨ ﻲ‬ ‫اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬دﻳﻨﺪﻳﺮﻣﻚ = ﺏﻪ ﺻﺤﺒﺖ آﺸﺎﻧﺪن و ﻣﺸﻐﻮل آﺮدن‬ ‫‪ .530‬دﻧﻴﺰ‬ ‫= دن )ﻗﻄ ﺮﻩ( ‪ +‬ﻳ ﺰ) اك ﺟﻤ ﻊ ( = ﻗﻄ ﺮات ‪ ،‬درﻳ ﺎ ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﺥ ﺎﻧﻢ ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸ ﻪ ﺏ ﺎ داﻧ ﻪ )ﻩ‪.‬م( ؛ ﺻ ﻮرت ﻗ ﺪﻳﻤﻲ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺗﻨﮕﻴ ﺰ )ﺗﻨ ﮓ = ﻧﺎﭘﺎﻳ ﺪار ‪،‬‬ ‫آﻮﭼﻚ( اﺱﺖ آﻪ ﭼﻨﮕﻴﺰ هﻢ از ﺁن ﺏﺪﺱﺖ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .531‬دوﺥﺘﻦ‬ ‫= ﺗﻮﺥﺘﻦ = از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺗﻮﺥﻮﻣﺎق ‪ ،‬ﻣﻌﺎدل اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻓﻌﻞ در ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﺎﻓﺘﻦ اﺱﺖ ؛ آﻴﻨﻪ ﺗﻮزي = آﻴﻨﻪ ﺗﻮﺥﺘﻦ = آﻴﻨﻪ ﺏﺎﻓﺘﻦ در دل‬ ‫‪ .532‬دود‬ ‫= ﺗﻮت از ﻣﺼﺪرﺗﻮﺗﻤﻚ )= دود آﺮدن ‪ ،‬دود ﭘﺲ دادن ﻟﻮﻟﻪ( ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺗﻮﺗﻮن و ﺗﻮﺗﻚ )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .533‬دورْﮔﻪ‬ ‫= دورﮔﻪ = دور )دورﻣﻚ = ﺏﺴﺘﻪ ﺏﻨﺪي آﺮدن ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪن( ‪ +‬ﮔﻪ )اك( = ﺏﺴﺘﻪ ‪ ،‬دﺱﺘﻪ ﺷﺪﻩ ؛ دورﻣﻚ = ﺏﻠﻠﻪ )‪(3،19‬‬ ‫‪ .534‬دوز‬ ‫از ﻣﺼﺪر دوزﻣﻚ )= ﭼﻴﺪن ‪ ،‬ﺁراﺋﻴﺪن( ؛ دوز ﺏﺎزي = ﻧﻮﻋﻲ ﺏﺎزي ﺏﺼﻮرت ﭼﻴﺪن ﻣﻬﺮﻩ هﺎ ‪ ،‬دوز و آﻠﻚ = ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻴﺪن و آﻠﻚ زدن‬ ‫‪ .535‬دوزﻣﺎن‬ ‫= دوزﻣﺎن = دوز )دوزﻣﻚ = ﭼﻴﺪن ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ آﺮدن( ‪ +‬ﻣﺎن )اك ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ( = ﺥﻮب ﭼﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ )‪(8‬‬ ‫‪ .536‬دوش‬ ‫= دوش )ﺥﻮاب( اﺡﺘﻤﺎﻻ از ﻣﺼﺪر دوﺷﻤﮏ )= اﻓﺘﺎدن ‪ ،‬ﺏﻪ زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎدن( ‪ ،‬از هﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺐ را ﻧﻴﺰ اﺱﺘﻨﺒﺎط ﮐﺮد‪.‬‬ ‫‪ .537‬دوﻗﻠﻮ‬

‫= دوْﻏﻮُﻟ ُﻮ = دوْغ )دوْﻏﻤﺎق = زاﺋﻴﺪن( ‪ُ +‬و )اك( ‪ +‬ﻟ ُﻮ )اك( = هﻤﺰاد )‪ ، (12‬از اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺱﻪ ﻗﻠﻮ و ﭼﻬﺎرﻗﻠﻮ… ﻧﻴﺰﺱﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺏﺪون‬ ‫ﻼ از دوﺏﻠ ﺔ اﻧﮕﻠﻴﺴ ﻲ ‪ ،‬ﺱ ﻴﺒﻠﻪ ﻣ ﻲ ﺱ ﺎزﻧﺪ و ﻳ ﺎ از دوﺟ ﻴﻦ‬ ‫ﺁﻧﻜﻪ ﻗﻠﻮ ﻣﻌﻨﺎ داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳ ﻦ دﺱ ﺖ در ﺟﺎه ﺎي دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ )ﺏﻤﻌﻨﻲ ‪ ، (12‬ﻳﻚ ﺟﻴﻦ و ﺱﻪ ﺟﻴﻦ هﻢ ﻣﻲ ﺱﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .538‬دوﻻب‬ ‫= دوْﻻب = دوْﻻ )دوْﻻﻣﺎق = ﭘﻴﭽﺎﻧﺪن ‪ ،‬ﭼﺮﺥﺎﻧﺪن ‪ ،‬ﺱﺮآﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ دادن( ‪ +‬ب )اك( = ﭼﺮخ ﭼ ﺎﻩ آ ﻪ ﺏ ﺎ دول )دﻟ ﻮ( آﺎرآﻨ ﺪ ‪ ،‬ﺡﻴﻠ ﻪ ‪،‬‬ ‫ﻻ دوﻻب در ﻣﻌﻨﺎي اﺷﻜﺎف آﻪ ﺗﺮآﻬﺎ ﺁﻧﺮا دﻳﻼب ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ از ﻣﺼﺪر دﻳﻠﻤﻚ ﻳﺎ ﺗﻴﻠﻤﻚ )= ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ﻃﻮﻟﻲ ‪ ،‬ﺏﺮﻳ ﺪن( ﻣ ﻲ‬ ‫اﺷﻜﺎف دﻳﻮار ؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬اﺷﻜﺎف در ﻓﺎرﺱﻲ ﺷﺎﻳﺪ از اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﮔﺮﺗﻪ ﺏﺮداري ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪َ .539‬دوَﻟﻮ‪/‬ت‬ ‫= دوﻩ ﻟﻲ = دوﻩ )ﺷﺘﺮ( ‪ +‬ﻟﻲ )اك ﻣﻠﻜﻲ( = ﺷﺘﺮدار ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺏﻪ ﺷﺘﺮ ‪ ،‬ﻃﺎﻳﻔﺔ ﺗﺮك اﻳﺮاﻧﻲ از ﺷﺎﺥﺔ ﻗﺎﺟﺎر )‪(18‬‬ ‫‪ .540‬دهﺮﻩ‬ ‫= دهﺮﻩ = دﮔﺮﻩ = دﮔﻴﺮﻩ = دﮔﻴﺮ )دﮔﻴﺮﻣﻚ = ﭼﺮﺥﻴﺪن ‪ ،‬ﻏﻠﺘﻴﺪن( ‪ +‬ﻩ )اك( = ﭼﺮﺥﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﻏﻠﺘﻴﺪﻩ ‪ ،‬اﻧﺤﻨﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪ ؛ دهﺮﻩ ﺏﻮرون = دﻣ ﺎغ ﺏ ﺰرگ و‬ ‫آﺞ ‪ ،‬از ﺡﺮﺏﻪ هﺎي دﺱﺘﻪ دار آﻪ ﺱﺮش ﻣﺎﻧﻨﺪ داس اﻧﺤﻨﺎ دارد ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ آﻮﭼﻚ آﻪ ﺱﺮش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺱﺮ ﻋﻨﺎن ﺏﺎرﻳﻚ و ﺗﻴﺰ اﺱﺖ ؛ دهﺮة دهﺮ = هﻼل‬ ‫ﻣﺎﻩ ‪ ،‬دهﺮة ﺻﺒﺢ = روﺷﻨﻲ ﺻﺒﺢ )‪(1‬‬ ‫‪ُ .541‬دهﻞ‬ ‫= دؤوول = دؤو )دؤوﻣﻚ = زدن ‪ ،‬آﻮﺏﻴﺪن( ‪ +‬ول )اك( = آﻮﺏﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬زدﻧﻲ ‪ ،‬از ﺁﻻت ﺿﺮﺏﻲ در ﻣﻮﺱﻴﻘﻲ‬ ‫‪ .542‬دﻳﺎق‬ ‫داﻳﺎق = داﻳﺎ )داﻳﺎﻣﺎق = ﻟﻢ دادن ‪ ،‬از ﭘﺸﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ( ‪ +‬اق )اک( = ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ‪ ،‬ﺏﮏ ﺁپ ‪ ،‬از اﺻﻄﻼﺡﺎت ﻓﻨﻲ ﺏﺮاي ﻗﻄﻌﻪ اي ﮐﻪ ﺏﻌﻨﻮان ﭘﺸﺖ‬ ‫ﺏﻨﺪ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .543‬دﻳﺮك‬ ‫= دﻳﺮﻩ ك = دﻳﺮ)دﻳﺮﻣﻚ و ﺗﻴﺮﻣﻚ= ﺗﻜﻴﻪ آﺮدن ‪ ،‬زُل زدن ‪ ،‬ﭘﺎﻓﺸﺎري آﺮدن( ‪ +‬اك )اك( = ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻩ ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺔ ﭼﻮﺏﻲ اﺻ ﻠﻲ در ﺥﺎﻧ ﻪ ه ﺎي ﺏ ﺰرگ‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ‪ ،‬ﺱﺘﻮن ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻪ هﺎي دروازﻩ درﻓﻮﺗﺒﺎل ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺗﻴﺮ‬ ‫‪ .544‬دﻳﺸﻠﻤﻪ‬ ‫= دﻳﺸﻠﻪ ﻣﻪ = دﻳﺸﻠﻪ )دﻳﺸﻠﻪ ﻣﻚ = ﮔﺎز ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﺥﻮردن ‪ ،‬ﺟﻮﻳ ﺪن( ‪ +‬ﻣ ﻪ )اك( = ﺥ ﻮردﻧﻲ ‪ ،‬ﮔ ﺎز ﮔﺮﻓﺘﻨ ﻲ ‪ ،‬ﭼ ﺎي ﻗﻨ ﺪﭘﻬﻠﻮ ‪ ،‬ﺥ ﺮد آ ﺮدن ﻗﻨ ﺪ ‪،‬‬ ‫ﭼﺎي ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻧﺸﺪﻩ آﻪ ﺏﺎ ﻗﻨﺪ ﺏﺨﻮرﻧﺪ)‪ (1‬؛ دﻳﺶ )= دﻧﺪان ‪ ،‬ﺡﺒﻪ ﻗﻨﺪ ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺏﺨﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺪﻳﻢ ﻗﻨﺪ را ﺏﺎ دﻧﺪان ﻧﺼﻒ آﺮدﻩ و ﻣﻲ ﺥﻮرﻧﺪ(‬ ‫‪ .545‬دﻳﮕﺮ‬ ‫= دﻳﮕﺮ = ﺗﻴﮕﺮ و ﺗﻴﮕﻴﺮ )ﺗﻴﮕﻴﺮﻣﻚ = ﭼﺮﺥﻴﺪن ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺡﺎل دادن( = ﻣﺮﺏﻮط ﺏﻪ ﭼﻴﺰي ﺱﻮاي ﺁﻧﭽﻪ آﻪ هﺴﺖ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﻃﺎﻳﺮ )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .546‬دﻳﻼق‬ ‫= داﻳﻼق = آﺮﻩ اﺱﺐ دوﺱﺎﻟﻪ و ﺏﭽﻪ ﺷﺘﺮ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ‪ ،‬ﺁدم ﺏﻲ ﻗﻮارﻩ ‪ ،‬دراز ﺏﻲ ﺛﻤﺮ ؛ داﻳﭽﺎ = آﺮﻩ اﺱﺐ ‪ ،‬ﻗﺪ ﺏﻠﻨﺪ )‪(1‬‬ ‫‪ .547‬دﻳﻠﻤﺎج‬ ‫و دﻳﻠﻤﺎﻧﺞ = دﻳﻞ )زﺏﺎن( ‪ +‬ﻣﺎج )اك( = ﻣﺘﺮﺟﻢ )‪(1‬‬ ‫‪ .548‬دﻳﻮار‬ ‫= دوُرار و دوُوار= د ُو)= ﺻ ﻮرت ﻣﺤ ﺎورﻩ اي دور ؛ د ُورﻣ ﺎق = اﻳﺴ ﺘﺎدن( ‪ +‬وار )اك( = ﭘﺎﺏﺮﺟ ﺎ ‪ ،‬اﻳﺴ ﺘﺎدﻩ ؛ اﺡﺘﻤ ﺎل دارد از ﻣﺼ ﺪر ﺗﻮﻣ ﺎق‬ ‫)درﺏﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪن( ﺏﻪ ﻣﻌﻨﺎي درﺏﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬از هﻤﺎن ﻣﺼﺪر دارﻳﻢ‪ :‬ﺗﻮﻣﺎن)ﺗُﻨﺒﺎن( و دوواق )درﭘﻮش ﺗﻨﻮر ‪ ،‬ﺷﺎل ﻋﺮوس(‬ ‫‪ .549‬رﺷﺘﻪ‬ ‫= ارﻳﺸﺘﻪ = ارﻳﺶ )ﺗﺎرهﺎي ﻋﻤﻮدي در ﻗﺎﻟﻲ ﺏﺎﻓﻲ( ‪ +‬ﺗﻪ )اك( = ﺗﺎرهﺎي ﻧﺎزك و ﺏﻠﻨﺪ ؛ ﺁرﻳﺶ )ﺻﻮرت ﻗ ﺪﻳﻤﻲ ارﻳ ﺶ( از ﻣﺼ ﺪر ﺁرﻗﺎﻣ ﺎق )=‬ ‫ﻣﻴﺎن ﭼﻴﺰي را ﺗﻔﺤﺺ آﺮدن( ﺏﻪ ﻧﺨﻬﺎي ﻃﻮﻟﻲ ﻓﺮش ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭼﺮاآﻪ از داﺥﻞ ﭘﻮدهﺎي ﻓﺮش )ﺁرﻗ ﺎج( ﻣ ﻲ ﮔﺬرﻧ ﺪ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ رﻳ ﺶ ه ﻢ از هﻤ ﻴﻦ رﻳﺸ ﻪ‬ ‫ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .550‬زﮔﻴﻞ‬ ‫= زﻳﮕﻴﻞ ‪ ،‬زﻳﻴﻴﻞ ‪ ،‬ﺱﻴﮕﻴﻞ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ؛ ﺱﻴﮕﻨﻪ ﻣﻚ = زﮔﻴﻞ درﻣﺎن آﺮدن )‪(2‬‬ ‫‪ .551‬زﻧﺠﺎن‬ ‫‪-1‬زﻧﮕﺠﺎن = زﻧﮓ )ﻣﺲ( ‪ +‬ﺟﺎن )اك ﻣﻜﺎن( = ﻣﻜﺎن ﻣﺲ‬ ‫‪-2‬زﻧﮕﻴﻦ و زﻧﮕﺎن = ﺱﻨﮕﻴﻦ ‪ ،‬ﺏﺎوﻗﺎر ‪ ،‬ﺏﺎارزش ؛ ﺷﻬﺮ ارزﻧﺠﺎن )ﭘﻬﻠﻮان ﺏﺎوﻗﺎر( در ﺗﺮآﻴﻪ ﺏﺎ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ هﻤﻨﺎم اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .552‬زﻳﻠﻮ‬ ‫ﻲ = زﻳ ﻞ )ﭘﻬ ﻦ ‪ ،‬اﻧﺪاﺥﺘ ﻪ ‪ ،‬ﻧﮕ ﺎﻩ ﺗﻴ ﺰ ﺏ ﻪ ﺟ ﺎﺋﻲ ؛ زﻳﻠﻠ ﻪ ﻣ ﻚ = اﻧ ﺪاﺥﺘﻦ ‪ ،‬ﭼﺸ ﻢ دوﺥ ﺘﻦ( ‪ +‬ي )اك( = ﭘﻬ ﻦ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻧ ﻮﻋﻲ‬ ‫= زﻳﻠ ُ‬ ‫زﻳﺮاﻧﺪاز‬ ‫‪ .553‬ژﻧﺪﻩ‬ ‫= ژﻳﻨﺪﻩ = ﺟﻴﻨﺪﻩ و ﺟﻴْﻨﺪا = ﺟﻴْﻦ )؟( ‪ +‬دا )اك( = ﭘﺎرﭼﺔ آﻬﻨﻪ و ﻣﻨ ﺪرس ؛ ﺟﻴْﻨ ﺪﻳﺮ ﺏ ﺎ هﻤ ﻴﻦ رﻳﺸ ﻪ و هﻤ ﻴﻦ ﻣﻔﻬ ﻮم‪ .‬ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ژ ﺏ ﻪ ج در ﻣﺤ ﺎورة‬ ‫روزاﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺪاول اﺱﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﮔﺞ‪-‬ﮔﮋ ‪ ،‬ﮔﻴﺞ‪-‬ﮔﻴﮋ ‪ ،‬ﺁج‪-‬ﺁژ‬ ‫‪ .554‬ﺱﺎﺗﻜﻴﻦ‬ ‫ﻻ در اﺻﻞ ﺱﺎﺗﻐﻴْﻦ )= ﻓﺮوﺷﻲ ‪ ،‬ﺥ ﻮد ﻓ ﺮوش( ﺏﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﭼﻨ ﺪان‬ ‫و ﺱﺎﺗﻜﻦ و ﺱﺎﺗﮕﻦ و ﺱﺎﺗﮕﻴﻦ و ﺱﺎﺗﮕﻴﻨﻲ = ﭘﻴﺎﻟﻪ و ﻗﺪح ﺏﺰرگ ﺏﺎدﻩ )‪ (1‬؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺗﻨﺎﺱﺐ ﻣﻌﻨﺎﺋﻲ ﻧﺪارد ‪ :‬ﺏﻪ ﻣﺴﺠﺪ درﺁﻣﺪ ﺱﺮاﻳﺎن و ﻣﺴﺖ × ﻣﻲ اﻧﺪر ﺱﺮ و ﺱﺎﺗﻜﻴﻨﻲ ﺏﻪ دﺱﺖ‪ /‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .555‬ﺱﺎﺗﻠﻤﺶ‪/‬ت‬ ‫= ﺱ ﺎﺗﻴْﻠﻤﻴْﺶ = ﺱ ﺎت )ﺱ ﺎﺗﻤﺎق = ﻓ ﺮوﺥﺘﻦ( ‪ +‬ﻳ ﻞ )اك اﺟﺒ ﺎر و وادار( ‪ +‬ﻣ ﻴﺶ )اك( = ﺏ ﺰور ﻓﺮوﺥﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﻮﺱ ﻴﻠﺔ آﺴ ﻲ ﻓﺮوﺥﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ‪،‬‬ ‫ازاﻣﺮاي ﻏﺎزان ﺥﺎن درﺡﺪود‪ 700‬ﻩ‪.‬ق‬ ‫‪ .556‬ﺱﺎج‬ ‫= ﺗﺎوﻩ ‪ ،‬ورﻗﺔ ﭼﺪﻧﻲ و ﺁهﻨﻲ ﺏﺮاي ﭘﺨﺘﻦ ﻧﺎن ؛ ﺱﺎج اﻳﺎغ = ﺱﺎج ‪ +‬ﺁﻳﺎق )ﭘﺎ ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ( = ﭘﺎﻳﺔ ﺱﺎج )‪(3‬‬

‫‪ .557‬ﺱﺎﭼﻤﻪ‬ ‫= ﺱﺎﭼﻤﺎ = ﺱﺎچ )ﺱﺎﭼﻤﺎق = رﻳﺨﺘﻦ( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = رﻳﺨﺘﻨﻲ ‪ ،‬ﮔﻠﻮﻟﺔ ﺱﺮﺏﻲ آﻪ دراﺱﻠﺤﻪ ﻣﻲ رﻳﺨﺘﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺱﺎﺥﺖ ﺱﺎﭼﻤﻪ ﻣ ﺪّﻧﻈﺮ ﺏﺎﺷ ﺪ‬ ‫آﻪ از ارﺗﻔﺎع ﺥــﺎﺻﻲ ﺱﺮب ﮔﺪاﺥﺘﻪ را ﺏﻪ ﺁب ﻣﻲ اﻧﺪازﻧﺪ و ﺏﺪون ﺗﺮاﺷﻜﺎري و ﭘﺮداﺥﺖ آﺎري ﺏﻪ ﻗﻄﻌﺔ ﺻﺎف و آﺮوي ﻣﻲ رﺱﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .558‬ﺱﺎﺥﻠﻮ‬ ‫= ﺱﺎﺥﻼو = ﺱﺎﺥﻼﻏﻮ = ﺱﺎﺥﻼ )ﺱﺎﺥﻼﻣﺎق = ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ آﺮدن( ‪ +‬ﻏﻮ )اك( = ﻣﺤﻞ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﺎدﮔﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﺔ اﺱﺘﺤﻔﺎﻇﻲ ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻟﻴﺎت درﻳﺎﻓﺘﻲ درﻗﺒﺎل اﻳﺠﺎد اﻣﻨﻴﺖ )‪(1،25‬‬ ‫‪ .559‬ﺱﺎرا‬ ‫= ﺱﺎراي = ﺱﺎري ﺁي = ﺱﺎري )رﻧﮓ( ‪ +‬ﺁي )ﻣﺎﻩ( = ﻣﺎﻩ زرد ‪ ،‬ﻣﺎﻩ ﺏﺪر ‪ ،‬ﻧﺎب ‪ ،‬ﺥﺎﻟﺺ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ ‪ ،‬ﺱﺎراي از ﺷﻴﺮزﻧﺎﻧﻲ آﻪ ﺏﻌﻨ ﻮان ﺱ ﻤﺒﻞ‬ ‫زن ﻋﻔﻴﻒ و ﺏﺎﻏﻴﺮت ﺗﺮك در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .560‬ﺱﺎرغ‬ ‫= ﺱﺎرﻳْﻖ = ﺱﺎري )ﺱﺎرﻳﻤﺎق =ﮔﺴﺘﺮدن( ‪ +‬اﻳﻖ )اك( =ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺱﻔﺮﻩ ﭘﻬﻦ )‪(1‬‬ ‫‪ .561‬ﺱﺎرواﺻﻼن‪/‬ت‬ ‫ي اﺱﻼن = ﺱﺎري )زرد( ‪ +‬اﺱﻼن )ﺷﻴﺮ( = ﺷﻴﺮزرد ‪ ،‬ﻟﻘﺒﻲ ﺏﺮاي اﻣﺮاي ﺻﻔﻮي )‪(1‬‬ ‫= ﺱﺎر ْ‬ ‫‪ .562‬ﺱﺎﻏﺪوش‬ ‫= ﺱﺎﻏﺪﻳﭻ = ﺱﺎغ )راﺱﺖ( ‪ +‬دﻳﭻ )ﻃﺮف( = ﺱﻤﺖ راﺱﺖ ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺱﻤﺖ راﺱﺖ داﻣﺎد )‪ (2‬؛ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺏﺮاي راﺡﺘﻲ ﺏﺼ ﻮرت ﺱ ﺎﻏﺪﻳﺶ ﺗﻠﻔ ﻆ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺏﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺁﻧﺮا ﺱﺎﻏﺪوش )دوش = ﺷﺎﻧﻪ( ﻣﻲ ﺥﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫‪ .563‬ﺱﺎﻏﺮ‬ ‫= ﺱﺎﻏﻴﺮ = ﺱﺎغ )ﺱﺎﻏﻤﺎق = دوﺷﻴﺪن( ‪ +‬ﻳﺮ )اك( = ﻇﺮوف ﺷﻴﺮ و ﺷﺮاب ‪ ،‬ﻣﺨﺮوﻃﻲ ﺏﺸﻜﻞ هﺎون آﻪ در ﺁن ﺷﺮاب رﻳﺰﻧﺪ)‪ ، (2‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏ ﺎ‬ ‫ﺱﻐﺮاق )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .564‬ﺱﺎﻏَﺮي‬ ‫ي )اك( = ﭘﻮﺷ ﺶ ‪ ،‬ﭘﻮﺱ ﺖ ‪ ،‬ﭘﻮﺱ ﺖ ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ‪ ،‬ﭘﻮﺱ ﺖ دﺏ ﺎﻏﻲ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺐ و اﻻغ ‪ ،‬ﻧ ﻮﻋﻲ ﭘﺎرﭼ ﻪ ؛‬ ‫ي = ﺱﺎغ )وﺱﻴﻠﺔ ﻧﮕﻬﺪارﻧ ﺪﻩ( ‪ +‬ر ْ‬ ‫= ﺱﺎﻏﺮ ْ‬ ‫ﺱﺎﻏﺮي ﭘﻮش = ﭘﻮﺷﺶ دروﻳﺸﺎﻧﻪ و ﺱﺎدﻩ ‪ ،‬ﺱﺎﻏﺮي دوز = دوزﻧﺪة ﺱﺎﻏﺮي ‪ ،‬ﻳﺌﺮ ﺱﺎﻏﺮي ﺱﻲ = ﭘﻮﺱﺘﺔ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت ﺻ ﺎﻏﺮي ﺏ ﻪ ﻋﺮﺏ ﻲ‬ ‫ﻧﻴﺰ رﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪ (2) .‬؛ ﺱﺎﻏﺮاق )= ﺱﺎداق = ﺗﻴﺮدان( و ﺱﺎﺥﻼﻣﺎق )= ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ( و ﺱﺎﻏﻠﻴﻖ )ﺱﻼﻣﺘﻲ( هﻤﮕﻲ از اﻳﻦ رﻳﺸﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .565‬ﺱﺎق‬ ‫= ﺱﺎغ = ﺱﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﺱﻼﻣﺖ ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻢ ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ ‪ ،‬ﺻﺎغ )ﻣﻌﺮ( )‪(1‬‬ ‫‪ .566‬ﺱﺎﻻر‬ ‫= ﺱﺎﻻر = ﺱﺎل )ﺱﺎﻟﻤﺎق = اﻧﺪاﺥﺘﻦ ‪ ،‬ﺏﺮاﻧﺪاﺥﺘﻦ( ‪ +‬ار )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﺏﺮاﻧﺪازﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﻪ ﺥﺎك ﻣﺎﻟﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻳﻞ ؛ ﮔﺎهﻲ اﺻﺮار دارﻧﺪ آﻪ ﺱﺎﻻر ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﺔ ﺱﺮدار اﺱﺖ!‬ ‫‪ .567‬ﺱﺎﻣﺎن‬ ‫= ﺱﺎهﻤﺎن = ﺱﺎﻏﻤﺎن = ﺱﺎغ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﻣﺎن )اك ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ( = ﺏﺴﻴﺎر ﻣﺮﺗﺐ و ﻣﻨﻈﻢ ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎﻳﺔ ﺱﻼﻣﺘﻲ و ﻧﻈﻢ و راﺡﺘﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬ﺏ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ در‬ ‫ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﻴﺶ از ‪ 15‬ﻣﻌﻨﻲ ﺏﺮاي ﺱﺎﻣﺎن ﺁوردﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد آﻪ در اﺻﻞ هﻤﮕ ﻲ روي اﻳ ﻦ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﻣﺘﻔﻘﻨ ﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‪ :‬اﺱ ﺒﺎب ﺥﺎﻧ ﻪ ‪ ،‬ﻟ ﻮازم ﺱ ﻔﺮ ‪ ،‬آ ﺎﻻ ‪،‬‬ ‫ﻧﻈﻢ و ﺁراﻳﺶ ‪ ،‬ﺁرام و ﻗﺮار ‪ ،‬روﻧﻖ ‪ ،‬ﭘﺎآﺪاﻣﻨﻲ ‪ ،‬دوﻟﺖ و ﺛﺮوت ؛ ﺱﺎﻣﺎن ﻳ ﺎﻓﺘﻦ = ﻧﻈ ﻢ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﺱ ﺎﻣﺎن ﺷ ﺪن = درﺱ ﺖ ﺷ ﺪن آ ﺎر ‪ ،‬در ﺗﺮآ ﻲ‪:‬‬ ‫ﺱﻬﻤﺎن ﺗﺎﭘﻤﺎق = ﺱﺎﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﺱﻬﻤﺎﻧﺴﻴﺰ = ﺏﻲ ﺱﺮ و ﺱﺎﻣﺎن‬ ‫‪ .568‬ﺱﺎن ‪ /‬پ‬ ‫= ﺷﺒﻴﻪ ‪ ،‬ﻋﻈﻤﺖ ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر ؛ ﭘﺴﻮﻧﺪي در اﻧﺘﻬﺎي اﺱﻢ ﺏﺮاي ﺏﻴﺎن ﺷﺒﺎهﺖ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﺏﺴﺎن و ﺱﺎﻧﺎز(‬ ‫‪ .569‬ﺱﺎن دﻳﺪن‬ ‫از رﻳﺸﺔ ﺗﺮآﻲ ﺱﺎن )ﺗﻌﺪاد ‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ( = ﻣﺸﺎهﺪة ﻋﻈﻤﺖ و ﻗﺪرت و ﻧﻈﻢ ‪ ،‬ﻣﺸﺎهﺪة رژة ﻧﻴﺮوهﺎي ﻣﺴﻠﺢ ‪ ،‬ﺁدﻟﻲ‪-‬ﺱﺎﻧﻠﻲ = داراي ﺷ ﻬﺮت و‬ ‫اﻋﺘﺒﺎر ‪ ،‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺱﺎﻧﺎز )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .570‬ﺱﺎﻧﺎز‬ ‫= ﺱﺎن )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺁز )آﻢ( =آﻢ ﺷﻤﺎر ‪،‬آﻢ ﻧﻈﻴﺮ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ‬ ‫‪ .571‬ﺱﺎو‬ ‫= ﺱﺎو و ﺱﻮْو = ﭘﻴﻐﺎم ‪ ،‬هﺪﻳﻪ ‪ ،‬داﺱﺘﺎن ‪ ،‬رﺱﺎﻟﺖ ‪ ،‬ﺥﺒﺮ )‪ (2‬؛ ﺏﺎج ﻳﺎ هﺪﻳﺔ ﺷﺎهﺎن ﺿﻌﻴﻒ ﺏﻪ ﺷﺎهﺎن ﻗﻮي )‪ (27‬؛ اﻳﻦ رﻳﺸﻪ در ﺗﺮآﻴﺒﺎت زﻳ ﺎدي‬ ‫ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺱﺨﻦ )ﻩ‪.‬م( ‪ ،‬ﺱﺎوج )ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ( ‪ ،‬ﺱﺎوﻩ )ﻩ‪.‬م( ‪ ،‬ﺱﺒﻼن )ﻩ‪.‬م( و در ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‪ :‬ﺱ ﺎواش = ﺏﮕ ﻮ ﻣﮕ ﻮ ‪ ،‬ﺱ ﺆز ﺱ ﻮْو=‬ ‫ﺡﺮف و ﭘﻴﺎم ‪:‬‬ ‫ﻣﺮا ﺏﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻬﻠﻮان ﺗﺎو ﻧﻴﺴﺖ × اﮔﺮ رام ﮔﺮدد ﺏﻪ از ﺱﺎو ﻧﻴﺴﺖ‪ /‬ﺷﺎهﻨﺎﻣﺔ‬ ‫‪ .572‬ﺱﺒﻜﺘﮕﻴﻦ‬ ‫ﺱﺒَﻚ ﺗﮕﻴﻦ = ﺱﻮﺏﻚ ﺗﮕﻴﻦ = ﺱﻮ )ﻗﺸﻮن ‪ ،‬ﺱﺮﺏﺎز( ‪ +‬ﺏﻚ )ﺏﻴﮓ ‪ ،‬رﺋﻴﺲ( ‪ +‬ﺗﮕﻴﻦ )ﻩ‪.‬م( = ﺷﺎهﺰادﻩ اﻓﺴﺮ اردو ‪ ،‬ﻟﻘ ﺐ ﭘ ﺪر ﻣﺤﻤ ﻮد ﻏﺰﻧ ﻮي و‬ ‫= ُ‬ ‫ﺱ ﺒُﻚ‬ ‫ﺱﺒَﻚ را ﺏﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ َ‬ ‫داﻣﺎد ﺁﻟﭗ ﺗﮕﻴﻦ وﻣﺆﺱﺲ ﺱﻠﺴﻠﺔ ﻏﺰﻧﻮي )‪ (18‬؛ ﺱﻮﺏﻚ = اﻓﺴﺮ اردو ‪ ،‬از رﺗﺒﻪ هﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻏﺰﻧﻮﻳﺎن ‪ ،‬در زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ ُ‬ ‫ﺥﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ ‪ ،‬ﺱﻮُﺏﺎي = ﺱﻮ ﺏﺎي = اﻓﺴﺮ و ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺠﺮّد ‪ ،‬ﺱﻮ ﺏﺎﺷﻲ = ﺱﺮﻟﺸﻜﺮ‬ ‫‪ .573‬ﺱﺒﻼن‬ ‫= ﺱﺎواﻻن = ﺱﺎو )هﺪﻳﻪ ‪ ،‬ﺏﺎج ‪ ،‬ﭘﻴﺎم( ‪ +‬ﺁﻻن )ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ( = ﺏﺎﺟﮕﻴﺮ ‪ ،‬هﺪﻳﻪ ﮔﻴﺮ ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﮕﻴﺮ ‪ ،‬وﺡﻲ ﮔﻴﺮ ‪ ،‬آﻮهﻲ در اردﺏﻴﻞ ؛ ﻣﻔﻬﻮم ﭘﻴﺎم ﮔﻴﺮﻧ ﺪﻩ ﻳ ﺎ‬ ‫وﺡﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺏﺎﺷﺪ ﭼﺮاآﻪ اﻋﺘﻘﺎد زﻳﺎدي اﺱﺖ آﻪ زرﺗﺸﺖ دوران رﻳﺎﺿﺖ و ﺗﻘ ﻮي را در اﻳ ﻦ آ ﻮﻩ ﺱ ﭙﺮي ﻣﻴﻜ ﺮد و در هﻤ ﻴﻦ آ ﻮﻩ‬ ‫وﺡﻲ ﺏﻪ او ﻧﺎزل ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .574‬ﺱﭙﻮﺥﺘﻦ‬ ‫= ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠﻲ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ ﺱﻮْﭘﻮﺥﻤﺎق )= ﺡﻤﻠﻪ وري ﺏﺎﺱﺮﻋﺖ و ﺷﺪت ﺏﻪ ﻃﺮف ﻳﻚ ﺷﺨﺺ(‬

‫‪ .575‬ﺱُﭙﻮر‬ ‫= ﺱﻮﭘﻮر )ﺱﻮﭘﻮرﻣﻚ = ﺟﺎرو آﺮدن( = ﺟﺎروآُﻦ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﺟﺎرو آﺮدن ‪ ،‬ﻣﺠﺎزًا ﺁﺷﻐﺎﻟﭽﻲ‬ ‫‪ .576‬ﺱُﺨﻤﻪ‬ ‫= ﺱﻮْﺥﻤﺎ = ﺱﻮخ )ﺱﻮﺥﻤﺎق = ﻓﺮو ﺏﺮدن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﻓﺮو ﺏﺮدﻩ ‪ ،‬ﻓﺮو ﺏﺮدن ﺥﻨﺠﺮ در ﺷﻜﻢ دﺷﻤﻦ ‪ ،‬اﺻﻄﻼح ﻧﻈﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .577‬ﺱﺨﻦ‬ ‫= ﺱﻮْﻗﻦ = ﺱﻮْوﻗﺎن = ﺱﻮْو )ﭘﻴﺎم ‪ ،‬ﺥﺒﺮ( ‪ +‬ﻗﺎن )اك( = ﭘﻴﺎم رﺱﻲ ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ رﺱﻤﻲ و دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ؛هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺱﺒﻼن‪،‬ﺱﺎوﻩ‪،‬ﺱﺎوج ‪ ،‬ﺱﻮﻏﺎت‬ ‫‪ .578‬ﺱﺮاغ‬ ‫= ﺱﻮْراق = ﺱﻮْر )ﺱﻮْرﻣﺎق = ﭘﺮﺱﻴﺪن( ‪ +‬اق )اك( = ﭘﺮس و ﺟﻮ ‪ ،‬ﺱﺆال ‪ ،‬اﺡﻮاﻟﭙﺮﺱﻲ ؛ ﺱﺮاغ ﮔﺮﻓﺘﻦ = ﭘﺮس و ﺟﻮ آ ﺮدن ازﺡ ﺎل آﺴ ﻲ ؛‬ ‫ﺱﻮْرﻣﺎق در ﻣﻌﻨﺎي ﻓﻮق در ﺗﺮآﻴﻪ ﻣﻮرد اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺗﺮآﺎن ﺁذري ﺏﺠﺎي ﺁن ﺱﻮْروﺷﻤﺎق را اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .579‬ﺱﺮﺗﻖ‬ ‫= ﺱﻴْﺮﺗﻴْﻖ = ﺱﻴْﺮت )ﺱﻴْﺮﺗﻤﺎق = ﻟﻮس و ﻧﻨﺮ آﺮدن( ‪ +‬ﻳﻖ )اك( = ﻟﻮس ‪ُ ،‬ﻧﻨُﺮ ‪ ،‬ﺏﻲ ادب ؛ ﺱﻴْﺮﺗﻴْﻠﻤﺎق = ﺱﺮﺗﻴﻖ ﺷﺪن‬ ‫‪ .580‬ﺱﺮﺟﻮﺥﻪ‬ ‫= ﺱﺮ )رﺋﻴﺲ ‪ /‬ﻓﺎرﺱﻲ( ‪ +‬ﺟﻮﺥﻪ )= ﭼﻮْﺥﺎ و ﺟﻮُﻏﺎ و ﺟﻮْوﻗﺎ = ‪ 8‬ﻧﻔ ﺮ ﺏ ﺎﻻﺗﺮ( = رﺋ ﻴﺲ ﮔ ﺮوﻩ ‪ 8‬ﻧﻔ ﺮي ‪ ،‬رﺗﺒ ﺔ ﻧﻈ ﺎﻣﻲ درﻗ ﺪﻳﻢ ؛ ﺟﻮْوﻗ ﺎﻻرﻳﻦ‬ ‫ﻳﺌﻨﻪ ﻗﻮردوﻻر! = ﺏﺎز هﻢ ﮔﺮوهﺸﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .581‬ﺱﺮآﻪ‬ ‫= ﺱﻴﺮآﻪ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(2‬‬ ‫‪ .582‬ﺱﺮﮔﻴﻦ‬ ‫= ﺱﺮﮔﻴﻦ = ﺱﺮ )ﺱﺮﻣﻚ = ﭘﻬﻦ آﺮدن( ‪ +‬ﮔﻴﻦ )اك( = ﭘﻬﻦ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ روي زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﻓﻀﻠﺔ ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻻغ و اﺱﺐ و ﺷﺘﺮ ‪:‬‬ ‫در ﺗﮓ ﺟﻮ هﺴﺖ ﺱﺮﮔﻴﻦ اي ﻓﺘﻲ×ﮔﺮﭼﻪ ﺟﻮ ﺻﺎﻓﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﺮﺗﺮا‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .583‬ﺱﺮﻣﻪ‬ ‫= ﺱﻮرﻣﻪ = ﺱﻮر )ﺱﻮرﻣﻚ = ﻣﺎﻟﻴﺪن ‪ ،‬آﺸﻴﺪن( ‪ +‬ﻣﻪ )اك( = آﺸﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬از وﺱﺎﻳﻞ ﺁراﻳﺸﻲ ﭼﺸﻢ‪.‬‬ ‫‪ .584‬ﺱﺮي‬ ‫= ﺱﻴْﺮا = ﺱﻴْﺮ )ﺱﻴْﺮﻣﺎق = ﺏ ﺎﻓﺘﻦ ‪ ،‬دوﺥ ﺘﻦ ‪ ،‬ﭘﺸ ﺖ ﺱ ﺮهﻢ ﭼﻴ ﺪن( ‪ +‬ا )اك( = ﭘﺸ ﺖ ﺱ ﺮهﻢ ﭼﻴ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﻬ ﻢ ﺏﺎﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ؛ در ﺡﺎﻟ ﺖ ﺥﻔﻴ ﻒ ﺷ ﺪﻩ ﻧﻴ ﺰ‬ ‫ﺏﺼﻮرت ﺱﺌﺮي و ﺱﻴﺮﻩ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .585‬ﺱُﺮﻳﺪن‬ ‫و ﺱُﺮ ﺥﻮردن = از ﻣﺼﺎدر ﺟﺪﻳﺪ ﻓﺎرﺱﻲ و وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از رﻳﺸﺔ ﺗﺮآﻲ ﺱﻮرﻣﻚ )= ﻟﻴﺰ دادن ‪ ،‬آﺸﻴﺪن روي ﭼﻴﺰي( )‪(18‬‬ ‫‪ .586‬ﺱﺮﻳﺶ‬ ‫و ﺱﺮﻳﺸﻢ = ﺱ ﻴﺮﻳﺶ و ﭼﻴ ﺮﻳﺶ = ﺱ ﻴﺮ )ﻟﻌ ﺎﺏﻲ آ ﻪ ﺏ ﺮ روي ﻇ ﺮوف ﺱ ﻔﺎﻟﻲ دادﻩ ﻣ ﻲ ﺷ ﺪ ‪ ،‬اﻧ ﺪود ‪ ،‬ﻟﻌ ﺎب( ‪ +‬ﻳ ﺶ )اك( = ﻣ ﺎدة ﭼﺴ ﺒﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻣ ﺎدة‬ ‫ﺻﺤﺎﻓﻲ‬ ‫‪ .587‬ﺱﻐﺮاق‬ ‫= ﺱﺎﻏﺮاق = ﺱﺎغ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺱﺎﻏﺮ( ‪ +‬راق )اك( = ﻇﺮف ﺷﻴﺮ و ﺷﺮاب ‪ ،‬آﺎﺱﻪ ﻳﺎ آﻮزة ﻟﻮﻟﻪ دار ‪ ،‬ﺟﺎم ﺷﺮاب ‪ :‬ﺥﺎﻣﻮش آﻦ ﭘﺮدﻩ ﻣ ﺪر ‪ ،‬ﺱ ﻐﺮاق‬ ‫ﺥﺎﻣﻮﺷﺎن ﺏﺨﻮر * ﺱﺘّﺎرﺷﻮ ‪ ،‬ﺱﺘّﺎرﺷﻮ ‪ ،‬ﺥﻮ ﮔﻴﺮ از ﺡﻠﻢ ﺥﺪا ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .588‬ﺱﻘّﺰ‬ ‫= ﺱ ﺎﻗﻘﻴْﺰ ‪ ،‬ﺱ ﺎﻏﻴْﺰ ‪ ،‬ﺱ ﺎﻗﻴْﺰ = هﺮﭼﻴ ﺰ ﻟ ﺰج آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺟﺎﻣ ﻪ ﺏﭽﺴ ﺒﺪ وﺁوﻳ ﺰان ﺷ ﻮد ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺷ ﻴﺮة ﻏﻠ ﻴﻆ و ُربّ ‪ ،‬ﻗَﻨ ﺪران )ﺷ ﻴﺮة درﺥﺘ ﻲ ﺟﻮﻳ ﺪﻧﻲ( ‪،‬‬ ‫ازﺟﻮﻳﺪﻧﻲ هﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ‪ ،‬ﺷﻬﺮي درآﺮدﺱﺘﺎن ؛ ﺱﺎﻏﻴﺰ ﺗﺒﺮاق = ﺥﺎك ﻟﺰج = ﮔﻞ آﻮزﻩ ‪ ،‬ﺱﺎﻏﻴﺰﻗﺎن = آﺸﻜﺮك )‪(2‬‬ ‫‪ .589‬ﺱﻘﻠﻤﻪ‬ ‫و ﺱﻘﺮﻣﻪ و ﺱﺪرﻣﻪ و ﺱﻐﻠﻤﻪ = ﺱﻴْﻐﻴْﻠﻤﺎ = ﺱﻴْﻐﻴْﻞ ) ﻣﺤﻜﻢ ﺷﺪن ‪ ،‬ﻣﺸﺖ ﺷﺪن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﺡﺎﻟﺖ ﻣﺸﺖ آﺮدن دﺱﺖ ﺏﺮاي زدن ‪ ،‬ﻣﺸﺖ ؛ ﺱﻘﻠﻤﻪ‬ ‫زدن = ﻣﺸﺖ زدن ؛ ﺱﻴْﻐﻤﺎق = ﻣﺤﻜﻢ ﺏﺴﺘﻦ ‪ ،‬ﻓﺸﺎر دادن )‪(1‬‬ ‫‪ .590‬ﺱﻘﻨﺎق‬ ‫= ﺱﻴْﻐﻴْﻨﺎق = ﺱﻴﻐﻴﻦ )ﺱﻴﻐﻴﻨﻤﺎق = ﭘﻨﺎهﻨﺪﻩ ﺷﺪن ‪ ،‬ﭘﻨﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﺟﺎﺋﻲ( ‪ +‬اق )اك( = ﭘﻨﺎهﮕﺎﻩ ‪ ،‬اﻳﻤﻨﮕﺎﻩ ‪ ،‬ﻗﻠﻌﻪ و اﺱﺘﺤﻜﺎﻣﺎت‪ :‬هﺮﻳﻚ در ﻣﻜﺎن و‬ ‫ﺱُﻜﻨﺎ و ﺱﻘﻨﺎق ﺥﻮد ﺏﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﻣﻘﺎم ﻧﻔﺎق … ‪ /‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‬ ‫‪ .591‬ﺱﻜّﻮ‬ ‫= ﺱﻜﻲ = ﭘﻠﻪ ‪ ،‬ﻧﺸﻴﻤﻨﮕﺎﻩ ﺏﻠﻨﺪﺗﺮ از ﺱﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺱﻨﮓ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(18،2‬‬ ‫‪ .592‬ﺱﻼّﻧﻪ ﺱﻼّﻧﻪ‬ ‫= ﺱﺎﻟﻼﻧﺎ ﺱﺎﻟﻼﻧﺎ )ﺱﺎﻟﻼﻧﻤﺎق = ﺁوﻳﺰان ﺷﺪن( = ﺁوﻳﺰان ﺁوﻳﺰان ‪ ،‬ﺷﻞ و ول رﻓﺘﻦ ‪ ،‬وﻟﻮ‬ ‫‪ .593‬ﺱﻠﺠﻮق‪/‬ت‬ ‫= ﺱﺌﻠﺠﻮق = ﺱﺌﻞ )ﺱﻴﻞ( ‪ +‬ﺟﻮق )اك( = ﺱﻴﻞ ﺁﺱﺎ ‪ ،‬ﻳﻮرش آﻨﻨﺪﻩ ﭼﻮن ﺱﻴﻞ ‪ ،‬از ﺡﻜﻮﻣﺘﻬ ﺎي ﺗ ﺮك اﻳ ﺮان آ ﻪ ‪ 270‬ﺱ ﺎل از ‪ 429‬ﺗ ﺎ ‪ 700‬ﻩ‪.‬ق‬ ‫در ﺁﺱﻴﺎي ﻏﺮﺏﻲ ﺱﻠﻄﻨﺖ آﺮدﻧﺪ آﻪ ﺏﻌﺪهﺎ از اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺎ ﺷﺎم و اﻟﺠﺰﻳﺮﻩ و روم را ﺗﺤﺖ ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻣﺖ اﺱﻼﻣﻲ واﺡﺪ ﻣﻘﺘﺪر درﺁورد‪.‬‬ ‫‪ .594‬ﺱﻨﺠﺎق‬ ‫= ﺱﺎﻧﺠﺎق = ﺱﺎﻧﺞ )ﺱﺎﻧﺠﻤﺎق = زدن ﺷﺎﻧﻪ ﺏﻪ ﺱﺮ ‪ ،‬ﺁوﻳﺨﺘﻦ ﻳﺎ زدن ﻣﻴﺦ و … در ﺟﺎﺋﻲ( ‪ +‬اق )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﺁوﻳﺨﺘﻦ و زدن ‪) ،‬ﺏﻪ ﺱﺮ( زدن ؛‬ ‫ﻗﺪﻳﻢ ﺏﻤﻌﻨﺎي ﭘﺮﭼﻢ )ﺏﺎﻳﺮاق( هﻢ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ ﭼﺮاآﻪ ﺏﺎﻳﺮاق را در زﻣﻴﻦ ﻣﻴﺨﻜﻮب ﻣﻲ آﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .595‬ﺱﻨﺠﺮ‬ ‫= ﭘﺮﻧﺪة ﺷﻜﺎري ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻋﻘﺎب ‪ ،‬ﻟﻘﺐ اﺡﻤﺪﺏﻦ ﻣﻠﻜﺸﺎﻩ ﺁﺥﺮﻳﻦ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺱﻠﺠﻮﻗﻲ‬ ‫‪ .596‬ﺱﻨﻘﺮ‬ ‫= ﺱﻮْﻧﻘﻮُر= ﻧﻮﻋﻲ ﻋﻘﺎب ﺱﺮدﺱﻴﺮي ‪ ،‬ﺏﺰرگ ﺥﺎﻧﺪان اﺗﺎﺏﻜﺎن ﻓﺎرس درﻗﺮن ﺷﺸﻢ ‪ ،‬ﻃﻐﺎن ﺷﺎﻩ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺗﺮآﺴﺘﺎن دو ﻏﻼم داﺷﺖ ﺏﻨﺎﻣﻬﺎي ﺁق ﺱﻨﻘﺮ‬ ‫و ﻗﺎرا ﺱﻨﻘﺮ آﻪ ﺏﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺏﺎﻻي ﺡﻜﻮﻣﺘﻲ رﺱﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .597‬ﺱﻨﮕﺮ‬ ‫= ﺱﻨﻜﻴﺮ = ﺱﺮآﻮﻩ ‪ ،‬آﻨﺎرة هﺮ دﻳﻮار ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(2‬‬ ‫‪ .598‬ﺱﻨﻪ ﻧﻪ‬ ‫= ﺱﻦ )ﺗﻮ( ‪ +‬ﻩ )ﺏﻪ( ‪ +‬ﻧﻪ )ﭼﻪ( = ﺏﻪ ﺗﻮ ﭼﻪ ؛ ﺗﺮا ﺱﻨﻪ ﻧﻪ = ﺗﺮا ﺏﻪ ﺗﻮ ﭼﻪ! = ﺏﻪ ﺗﻮ ﭼﻪ ﻣﺮﺏﻮط؟‬ ‫‪ .599‬ﺱﻮ‬ ‫= ﺁب ‪ ،‬رودﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺗﺮآﻴﺒﻲ در ﻧﺎم ﺏﺴﻴﺎري از رودﺥﺎﻧﻪ هﺎ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺁغ ﺱﻮ و ﻗﺎن ﺱﻮ در ﭼﻴﻦ‬ ‫‪ .600‬ﺱﻮپ‬ ‫= ﺱﻮب )ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن( = ﺱﻮ )ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ( = ﺁب )‪ ، (17‬ﻏﺬاي ﺁﺏﻜﻲ و ﺷُﻞ ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت ‪ Soap‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬ ‫‪ .601‬ﺱﻮدا‬ ‫= ﺱﺆودا و ﺱ ﺌﻮدا = ﺱ ﺌﻮ )ﺱ ﺌﻮﻣﻚ = دوﺱ ﺖ داﺷ ﺘﻦ( ‪ +‬دا )اك( = ﻣﺤﺒ ﺖ وﻋﺸ ﻖ ‪ ،‬اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺏ ﺎ »ﺱ ﻮدا«ي ﻋﺮﺏ ﻲ آ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎي ﺱ ﻴﺎهﻲ و‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ دارد اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺱﻮداي رخ ﻟﻴﻠﻲ ‪ ،‬ﺷﺪ ﺡﺎﺻﻞ ﻣﺎ ﺥﻴﻠﻲ * ﻣﺠﻨﻮن ﺏﻴﮕﻲ واوﻳﻼ ‪ ،‬اوﻟﺪوم ﻳﻨﻪ دﻳﻮاﻧﻪ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .602‬ﺱﻮرﺗﻤﻪ‬ ‫= ﺱﻮرﺗﻤﻪ = ﺱﻮرت )ﺱﻮرﺗﻤﻚ =آﺸﻴﺪن( ‪ +‬ﻣﻪ )اك( = آﺸﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﺱُﺮ ﺥﻮردن و آﺸﻴﺪن ﺏﻮﺱﻴﻠﺔ ﺱﮓ ﻳﺎ ﻣﻴﻤﻮن در روي ﺏﺮف‬ ‫‪ .603‬ﺱﻮرﭼﻲ‬ ‫= ﺱﻮرﭼﻲ = ﺱﻮر )ﺱﻮرﻣﻚ = ﺱﻮاري آﺮدن( ‪ +‬ﭼﻮ )اك( = راﻧﻨﺪﻩ ؛ ﺱﻮرﭼﻲ اراﺏﻪ = درﺷﻜﻪ ﭼﻲ‬ ‫‪ .604‬ﺱﻮﻏﺎت‬ ‫= ﺱﻮْﻗﺎت و ﺱﺎوﻗﺎت = ﺱﻮْو)ﭘﻴﻐﺎم ‪ ،‬هﺪﻳﻪ ‪ ،‬ﺏﺎج( ‪ +‬ﻗﺎت )اك( = هﺪﻳﻪ ‪ ،‬هﺪﻳﺔ ﺱﻔﺮ؛ از دﻳﮕﺮ آﺎرﺏﺮدهﺎي رﻳﺸﺔ »ﺱﻮ‪-‬ﺱﺎو« در ﺗﺮآﻲ ﻣ ﻲ ﺗ ﻮان‬ ‫ﺏﻤﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎرﻩ آﺮد‪ :‬ﺱﺎواش = ﺏﮕﻮ ﻣﮕﻮ ‪ ،‬ﺱﺎووج = ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺱ ﺆز ﺱ ﻮْو= ﺡ ﺮف و ﭘﻴ ﺎم ‪ ،‬ﺱ ﺎوا = ﺱ ﺎوﻩ ‪ ،‬ﺱ ﺎواﻻن = ﺏ ﺎﺟﮕﻴﺮ = ﺱ ﺒﻼن ‪،‬‬ ‫ﺱﺨﻦ = ﺱﻮﻗﻦ‬ ‫‪ .605‬ﺱﻮك‬ ‫= ﺱﻮْخ )ﺱﻮْﺥﻤﺎق = ﻓﺮو ﺏﺮدن( = اﺏﺰار ﻧﻮك ﺗﻴﺰ ﺏﺮاي راﻧﺪن ﮔﺎو و اﻻغ‬ ‫‪ .606‬ﺱﻮﮔﻠﻲ‬ ‫= ﺱﺌﻮﮔﻴﻠﻲ = ﺱﺌﻮ)ﻣﺤﺒﺖ( ‪+‬ﮔﻴﻞ )اك( ‪ +‬ي )اك( = ﻣﻮرد ﻣﺤﺒﺖ ‪ ،‬ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ‬ ‫‪ .607‬ﺱﻮﻟﺪوش‬ ‫= ﺱﻮﻟﺪﻳﭻ = ﺱﻮْل )ﭼﭗ( ‪ +‬دﻳﭻ )ﺱﻤﺖ( = ﺱﻤﺖ ﭼﭗ ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ آﻪ در ﻋﺮوﺱﻲ در ﺱﻤﺖ ﭼﭗ داﻣﺎد ﺏﺎﻳﺴﺘﺪ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺱﺎﻏﺪوش(‬ ‫‪ .608‬ﺱﻮﻟﻤﺎز‬ ‫= ﺱﻮْل)ﺱﻮْﻟﻤﺎق = ﭘﮋﻣﺮدن( ‪ +‬ﻣﺎز)اك اﻧﻜﺎر و ﺱﻠﺒﻴّﺖ( = آﺴﻴﻜﻪ هﺮﮔﺰ ﭘﮋﻣﺮدﻩ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪،‬هﻤﻴﺸﻪ ﺟﺎودان‪،‬ﻣﻘﺎﺏﻞ ﺱ ﻮًﻻر)هﻤﻴﺸ ﻪ ﭘﮋﻣ ﺮدﻩ(‪ ،‬ﻧ ﺎم‬ ‫ﺥﺎﻧﻢ‬ ‫‪ .609‬ﺱﻮﻣﺮ‬ ‫= ﺱﻮﻣﺮ = ﺱﻮم )ﺱﻮْم = آﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ‪،‬ﻧﺎب ‪ ،‬ﺏﻲ ﻧﻘﺺ ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ از ﺗﺮآﻬﺎ( ‪ +‬ار)ﭘﻬﻠﻮان( = ﭘﻬﻠﻮان ﻗﻮم ﺱ ﻮم ‪ ،‬اوﻟ ﻴﻦ ﻗ ﻮم ﻣ ﺪﻧﻲ ﺏﺸ ﺮﻳّﺖ‬ ‫آﻪ ‪ 7200‬ﺱﺎل ﭘﻴﺶ از ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن ﺗﺎ ﺏﻴﻦ اﻟﻨﻬﺮﻳﻦ ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ و ‪ 3000‬ﺱﺎل ﺡﺎآﻢ ﺏﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻮاهﺪ و ﻗ ﺮاﺋﻦ و ﺗﺸ ﺎﺏﻬﺎت زﻳ ﺎد ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ه ﺎي ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬ ‫ﺷﺪﻩ از اﻳﻦ ﻗﻮم ‪ ،‬زﺏﺎن ﺁﻧﻬﺎ را ﺏﻪ ﺗﺮآﻬﺎ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .610‬ﺱﻮﻧﺎ‬ ‫‪-1‬ﺱﻮْن )ﺁﺥﺮ( ‪ +‬ا )اك( = ﺁﺥﺮي ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ ﺗﻪ ﺗﻐﺎري‬ ‫‪-2‬ﺱﻮُﻧﺎ = ﺱ ُﻮ )ﺁب( ‪ +‬ﻧﺎ )اك( = ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺏﻪ ﺁب ‪ ،‬ﻧﺎم ﮔﻠﻲ درآﻨﺎرﺁب ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺮﻏﺎﺏﻲ )ﺷﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎﻗﻲ اﺱﺖ آﻪ در اﻳﻦ ﺡﺎﻟ ﺖ ﺗ ﺮآﻴﺒﺶ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ دورﻧ ﺎ‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺱﺖ( ‪ ،‬زﻳﺒﺎ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ ؛ ﺏﺎ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﻆ در ﺗﺮآﻴﻪ ﻣﺘﺪاول اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .611‬ﺱﻴﺎق‬ ‫= ﺱﺎﻳﺎق = ﺱﺎي )ﺱﺎﻳﻤﺎق = ﺷﻤﺮدن( ‪ +‬اق )اك( = ﺷﻤﺎرش ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﺤﺎﺱﺒﺎت در ﻗﺪﻳﻢ ‪ ،‬اﻳﻦ رﻳﺸﻪ در ﻋﺮﺏﻲ هﻢ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .612‬ﺱﻴﺒﺮي‬ ‫= ﺱﻴﺒﻴﺮ و ﺱﻴﻮﻳﺮ = ﺱﺎﺏﺎر و ﺱﺎوار )ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﻴﻠﻪ ﺱﻮار( ‪ ،‬ﺱﺎآﻨﺎن آﻨﻮﻧﻲ ﺗﻮﺏﻮﻟﺴﻚ اآﻨﻮن هﻢ اﻳﻦ ﻧﺎﺡﻴﻪ را آﻪ در ﻗﺮون ‪ 5‬و ‪ 6‬ﻣﺤﻞ اوﻟﻴ ﺔ زﻧ ﺪﮔﻲ‬ ‫ﻗﻮم ﺱﺎوار ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ ﺏﺪﻳﻦ ﻧﺎم ﻣﻲ ﺥﻮاﻧﻨﺪ و ﺏﻌﺪًا روس هﺎ از ﻗﺮن ‪ 16‬ﻣﻴﻼدي ﻧﺎم ﺁﻧﺮا ﺏﻪ ﺱﻴﺒﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻩ و اﻳ ﻦ ﻧ ﺎم ﺏ ﻪ ﻣﻨﻄﻘ ﺔ ﺏﺴ ﻴﺎر ﺏﺰرﮔ ﻲ‬ ‫اﻃﻼق ﻣﻲ ﮔﺮدد )‪.(18‬‬ ‫‪ .613‬ﺱﻴﺦ‬ ‫= ﺱﻴْﻖ در ﺱﻮﻣﺮي = ﺱﻴﺶ وﺷﻴﺶ در اوﻳﻐﻮري = ﺱﻴْﺦ در ﺁذري = ﻓﺮو ﺏﺮدﻧﻲ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﻓﺮو ﺏﺮدن ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﭘﺨﺘﻦ آﺒ ﺎب و ﺟﮕ ﺮ ؛ اَت ﺱﻴﺸ ﻘﺎ‬ ‫ﺗﻮﻗﺘﻮردي = ﮔﻮﺷﺖ را ﺏﻪ ﺱﻴﺦ آﺸﻴﺪ )‪ ، (2‬ﺷﻴﺸﻠﻴﻚ = ﺱﻴﺨﻠﻴﻚ = ﺱﻴﺨﻲ‬ ‫‪ .614‬ﺱﻴﻞ‬ ‫= ﺱﺌﻴﻞ و ﺱ ﺌﻞ = ﺱ ﺌﻲ )رود ‪ ،‬ﺏ ﺎخ‪ :‬ﭼ ﺎي( ‪ +‬ل )اك( = ﻧﺎﺷ ﻲ از رودﺥﺎﻧ ﻪ ‪ ،‬ﺥﺮوﺷ ﺎن ﭼ ﻮن رود ؛ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺗﺮآ ﻲ اﺱ ﺖ و داراي ﺗﺮآﻴﺒ ﺎت‬ ‫زﻳﺎدي در اﻳﻦ زﺏﺎن ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪ :‬ﺱﻠﺠﻮق = ﺱﺌﻠﺠﻮق = ﺱﻴﻞ ﺁﺱﺎ ‪ ،‬ﺱﺌﻲ ﻟﻪ ﻣﻚ = ﺷﺴﺘﻦ ﻏﻠﺔ ﻧﺎﺻﺎف در ﺁب رودﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺱﺌﻠﻠﻪ ﻣ ﻚ = ﺟ ﺎري آ ﺮدن‬ ‫‪ ،‬ﺱﺌﻠﻮْوﭼﺎ = ﻣﺴﻴﻞ ‪ ،‬ﺱﺌﻲ ﺱﺌﻲ = آﺎهﻞ و وﻗﺖ ﺗﻠﻒ آﻦ )ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺪر رﻓﺘﻦ ﺁب( ‪ ،‬ﺱﺌﻴﻴﻦ = آﺎﺱﺔ ﺱﻔﺎﻟﻴﻦ ﺏﺰرگ ﺏﺮاي ﻣﺎﺱﺖ و ﺁﺏﺪوغ ‪ ،‬ﺱ ﺌﻠﻴﻨﺘﻲ‬ ‫= ﭘﺨﺶ و ﭘﻼ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺱﻴﻞ(‬ ‫‪ .615‬ﺷﺎﺏﺎش‬ ‫= ﺷﺎﻩ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺏﺎش )ﺱﺮ ‪ ،‬ﺱﻬﻢ( = ﺱﻬﻢ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﺱﻬﻢ ﺷ ﺎﻩ داﻣ ﺎد ‪ ،‬هﺪﻳ ﻪ ‪ ،‬هﺪﻳ ﻪ اي آ ﻪ درﻋﺮوﺱ ﻲ ﺏ ﻪ داﻣ ﺎد ﻳ ﺎ ﻋ ﺮوس دهﻨ ﺪ و از رﺱ ﻮم ﻗ ﺪﻳﻤﻲ‬ ‫ﺗﺮآﺎن اﺱﺖ و در ﺏﻴﻦ ﻓﺎرﺱﻬﺎ ﭼﻨﺪان ﻣﺘﺪاول ﻧﺒﻮدﻩ و ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺏﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﺻﺮار دارﻧﺪ آﻪ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ در اﺻﻞ ﺷﺎدﺏﺎش ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ‪:‬‬ ‫ﺱﻠﻄﺎن آﻨﻲ ﺏﻲ ﺏﻬﺮﻩ را × ﺷﺎﺏﺎش اي ﺱﻠﻄﺎن ﻣﺎ ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .616‬ﺷﺎخ‬

‫= ﺗﻴﺰ و ﻗﺎﺋﻢ ؛ وﺟﻪ ﺗﺴﻤﻴﺔ ﺷﺎخ ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت ﻧﻴ ﺰ هﻤ ﻴﻦ رﻳﺸ ﻪ اﺱ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ رﻳﺸ ﺔ »ﺷ ﺎﺥﻪ« اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﻧﻴﺴ ﺖ )ﺏ ﺎخ‪ :‬ﺷ ﺎﺥﻪ( ؛ ﺷ ﺎخ دورﻣ ﺎق = ﻗ ﺎﺋﻢ‬ ‫اﻳﺴﺘﺎدن ‪ ،‬ﺷﺎخ ﭘﻮل = ﭘﻮل ﺗﺎزﻩ و ﺗﺎ ﻧﺸﺪﻩ‬ ‫‪ .617‬ﺷﺎﺥﻪ‬ ‫= ﺷﺎﺥﺎ = ﺷﺎخ )ﺷﺎﺥﻤﺎق = ﭘﻴﭽﻴﺪن دور ﭼﻴﺰي و ﺏﺎﻻ رﻓﺘﻦ ‪ ،‬رﻋﺪ و ﺏﺮق زدن‪،‬ﺟﺎري و روان ﺷﺪن هﻤﺮاﻩ ﺏﺎ اﻳﺠﺎد آﺮدن ﭘﺮ و ﺏﺎل(‪ +‬ا)اك(‬ ‫=رﺷﺪ آﻨﻨﺪﻩ و ﺏﺎﻻ روﻧﺪﻩ‪،‬ﺏﺎﻻ روﻧﺪﻩ و ﭘﺮ و ﺏﺎل دهﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ رﺷﺪ آﻨﻨﺪﻩ و ﭘﺮ و ﺏﺎل دهﻨﺪة ﮔﻠﻬﺎ و درﺥﺘﺎن ؛ ﺷﺎﺥﺪا = ﺱﺎﺗﻊ ﺷﻮﻧﺪﻩ و ﻧﻔﻮذ‬ ‫آﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺱﻮز و ﺱﺮﻣﺎ ‪ ،‬اﻳﻠﺪﻳﺮﻳﻢ ﺷﺎﺥﺪي = رﻋﺪ و ﺏﺮق ﺱﺎﺗﻊ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .618‬ﺷﺎآﺮ‬ ‫= ﻣﻌﺮب ﭼﺎآﺮ آﻪ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺷُﻜﺮ ‪ ،‬ﺗﺸﻜﺮ و … ﺏﻪ ﺥﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .619‬ﺷﺎﻧﻪ‬ ‫= ﺷﺎﻧﺎ = ﺷﺎن )ﻻﻧﺔ زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ ‪ ،‬آﻨﺪو( ‪ +‬ا )اك( = آﻨﺪوﺋﻲ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻨﺪو ﺏﺼﻮرت ﺥﺎﻧﻪ ﺥﺎﻧﻪ و ﻣﺸﺒﻚ ‪ ،‬ﻗﺎﺏﻲ آﺎﻏﺬي ﺏﺮاي ﺡﻤ ﻞ ﺗﺨ ﻢ ﻣ ﺮغ ؛‬ ‫ﺏﺮاي هﻤﻴﻦ اﺱﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻟﻐﺎت ﺏﺼﻮرت ﺏﺮﻋﻜﺲ ﻧﻴﺰ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺎﻧﻪ ﺏﺮاي ﻻﻧﺔ زﻧﺒﻮر و ﺷ ﺎن ﺏ ﺮاي ﻇ ﺮف ﺗﺨ ﻢ ﻣ ﺮغ ‪ ،‬ﺁري ﺷ ﺎﻧﻲ‬ ‫= آﻨﺪوي زﻧﺒﻮر‬ ‫‪ .620‬ﺷﺎﻩ‬ ‫ﻲ ﺷﺎت و ﺷﺎد )= ﻋﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ درﺟﺔ ﻧﻈﺎﻣﻲ در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎﻧﻲ( ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(17‬‬ ‫ﻻ از رﻳﺸﺔ ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎﻧ ِ‬ ‫= اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺴﻮَن‬ ‫‪ .621‬ﺷﺎه ِ‬ ‫= ﺷﺎﻩ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺱﺌﻮ )ﺱﺌﻮﻣﻚ = دوﺱﺖ داﺷﺘﻦ( ‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﺷ ﺎﻩ دوﺱ ﺖ ‪ ،‬ﺡ ﺎﻣﻲ ﺷ ﺎﻩ ‪ ،‬ﻗﺒﺎﺋ ﻞ ﺏ ﺰرگ ﻃﺮﻓﺪارﺷ ﺎهﺎن ﺻ ﻔﻮي آ ﻪ ﺏﻨ ﺎ ﺏ ﻪ‬ ‫دﻋﻮت ﺷ ﺎﻩ ﻋﺒ ﺎس آﺒﻴ ﺮ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ اي ﺏﻬﻤ ﻴﻦ ﻧ ﺎم از ﺁﺱ ﻴﺎي ﺻ ﻐﻴﺮ ﺏ ﻪ اردﺏﻴ ﻞ ﺁﻣﺪﻧ ﺪ و در ﺁن ﺱ ﻜﻨﻲ ﮔﺰﻳﺪﻧ ﺪ ‪ ،‬اﻳ ﻞ ﺱ ﻮن ﻧﻴ ﺰ ﺏ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد‬ ‫)اﻧﻘﺮاض ﺱﻠﺴﻠﺔ ﺻﻔﻮﻳﻪ ‪ /‬ﻟﻜﻬﺎرت ‪ /‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻋﻤﺎد (‪.‬‬ ‫‪ .622‬ﺷﺒﺎن‬ ‫= ﺷﻮْوان = ﭼﻮْوان = ﭼﻮْﺏﺎن = ﭼﻮﭘﺎن )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .623‬ﺷﺒﺴﺘﺮ ‪ /‬ج‬ ‫= ﺷﻮْووﺱ ﺘﺮ = ﭼﻮْووﺱ ﺘﺮ = ﭼﻮْووﺱ ﺖ )و ﭼﻴﭽﺴ ﺖ = ﻧ ﺎم ﻗ ﻮم ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﺱ ﺎﺏﻖ درﻳﺎﭼ ﺔ اروﻣﻴ ﻪ( ‪ +‬ار )ﭘﻬﻠ ﻮان( = ﭘﻬﻠ ﻮان ﻗ ﻮم ﭼﻴﭽﺴ ﺖ ‪ ،‬از‬ ‫ﺷﻬﺮهﺎي ﺗﺒﺮﻳﺰ آﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ،‬ﺏﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟِﻢ ﺥﻴﺰ و ﻋﻠﻢ ﭘﺮور ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﺷﺒﺴﺘﺮي ﺻﺎﺡﺐ ﮔﻠﺸ ﻦ راز ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﺴ ﻮر زهﺘ ﺎﺏﻲ‬ ‫ﺻﺎﺡﺐ ﺗﺎرﻳﺦ هﻔﺖ هﺰار ﺱﺎﻟﺔ ﺗﺮآﺎن ؛ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﭼﻮْووﺱﺘﺮ ﺏﻪ ﺷﺒﺴﺘﺮ ﻧﺎﭘﺴ ﻨﺪ اﺱ ﺖ و ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﺷ ﺐ ﺏﺴ ﺘﺮ )هﻤ ﻪ ﺷ ﺐ در ﺏﺴ ﺘﺮ ﻣ ﻲ ﺥﻮاﺏﻨ ﺪ! ﮔﻮﻳ ﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮان روي ﺱﻨﮓ ﻣﻲ ﺥﻮاﺏﻨﺪ( ﻧﺎﭘﺴﻨﺪﺗﺮ‪.‬‬ ‫‪ .624‬ﺷﺒﻴﺨﻮن‬ ‫و ﺷﺒﺎﺥﻮن )‪ = (1‬ﺷﺐ ﺁﺥﻴﻦ = ﺷﺐ ‪ +‬ﺁﺥﻴﻦ )ﺗﺎﺥﺖ و ﺗﺎز ‪ ،‬ﻳﻮرش ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن هﻢ از اﻳﻦ آﻠﻤﻪ اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻲ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ( = ﺗﺎﺥ ﺖ ﺷ ﺐ ‪،‬‬ ‫ﻳﻮرش در ﺷﺐ ‪ ،‬در ﻣﻔﻬﻮم اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺱﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﻪ »ﺥﻮن در ﺷﺐ !« ؛ ﺁﺥﻴﻦ = ﺁخ )ﺁﺥﻤﺎق = روان ﺷ ﺪن ‪ ،‬ﮔﺴ ﻴﻞ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ‬ ‫‪ ،‬ﻳﻮرش آﺮدن( ‪ +‬ﻳﻦ )اك( = ﻳﻮرش‬ ‫‪ .625‬ﺷﭙﻼق‬ ‫= ﺷﺎﭘﺎﻻق = ﺷﺎﭘﺎ )ﺷﺎﭘﺎﻣﺎق = آﺸﻴﺪن ‪ ،‬آﺸﻴﺪﻩ زدن ‪ ،‬ﭼﭗ و راﺱﺖ زدن( ‪ +‬ﻻق )اك( = ﺱﻴﻠﻲ‬ ‫‪ .626‬ﺷﻐﺎل‬ ‫= ﺷﺎﻏﺎل = ﭼﺎﻏ ﺎل = ﭼﺎﻗﻘ ﺎل = ﭼ ﺎق )ﭼﺎﺥﻤ ﺎق = ﺏ ﺮق زدن( ‪ +‬ﻗ ﺎل )؟( = ﺡﻴ ﻮان ﺏﺮﻗ ﻲ و ﺗﻴ ﺰ ‪ ،‬ﺡﻴ ﻮاﻧﻲ آ ﻮﭼﻜﺘﺮ از روﺏ ﺎﻩ ؛ ﺏﺮه ﺎن ﻗ ﺎﻃﻊ‬ ‫)‪ (27‬ﺏﺮ ﺗﺮآﻲ ﺏﻮدن اﻳﻦ آﻠﻤﻪ اﺻﺮار دارد و از اﻳﻦ زﺏﺎن اﺱﺖ آﻪ ﺏﻪ زﺏﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ رﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪ :‬ﺷ ﻐﺎل )ﻓﺎرﺱ ﻲ( ‪ ،‬ﺟﻘ ﻞ )ﻋﺮﺏ ﻲ( ‪schakal ،‬‬ ‫)ﺁﻟﻤﺎﻧﻲ( ‪) chakal ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ( ‪) jackal ،‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ(‪.‬‬ ‫‪ .627‬ﺷّﻖ‬ ‫= ﺷﺎق = ﻣﻌﺮّب ﭼﺎق )ﭼﺎﻗﻤﺎق = ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ( = ﺏﺮﻳﺪﻩ ‪ ،‬دوﻧﻴﻢ ؛ ﺷّﻖ اﻟﻘﻤﺮ= ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ﻣﺎﻩ ‪ ،‬اﻧﺸﻘﺎق وﻣﺸﺘﻖ و ﺷﻘّﻪ )= ﺷ ﺎﻗﻘﺎ = ﺷ ﺎق ‪ +‬ﻗ ﺎ(‬ ‫از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .628‬ﺷﻼق‬ ‫= ﺷﺎﻟﻼق = ﺷﺎل )ﺷﺎﻟﻤﺎق = ﭼﺎﻟﻤﺎق = زدن ‪ ،‬آﻮﺏﻴﺪن( ‪ +‬ﻻق )اك( = آﻮﺏﺶ ‪ ،‬ﺿﺮﺏﻪ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ زدن‬ ‫‪ .629‬ﺷﻠﺘﺎق‬ ‫= ﺷﻴْﻠﺘﺎق = ﭼﻴْﻠﺘﺎق = ﭼﻴْﻞ )= هﻴﺎهﻮ ‪ ،‬دﻳﻮاﻧﮕﻲ ‪ ،‬ﺏﻲ ﻋﻘﻠﻲ( ‪ +‬ﺗﺎق )اك( = هﻴﺎهﻮ آﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﻲ ﻋﻘﻞ ‪ ،‬ﻻف زن ‪ ،‬دﻋﻮا آﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺘﺠﺎوز ‪ ،‬ﻟﻮس ‪،‬‬ ‫ﺷﻠﻮغ ‪ ،‬آﺎرهﺎي ﺏﭽﮕﺎﻧﻪ آﻪ ﺏﻲ ﺡﺴﺎب و آﺘ ﺎب ﺏ ﻮدﻩ و آﻮدآﺎﻧ ﻪ اﺱ ﺖ‪ .‬از هﻤ ﻴﻦ رﻳﺸ ﻪ دارﻳ ﻢ‪ :‬ﭼﻴْﻠﻐ ﻴْﻦ = دﻳﻮاﻧ ﻪ ‪ ،‬ﭼﻴْﻠ ﺪﻳﺮﻣﺎق = دﻳﻮاﻧ ﻪ ﺷ ﺪن ‪،‬‬ ‫ﺷﻴﻠﻼق = ﺟﻔﺘﻚ‬ ‫‪ .630‬ﺷﻠﺨﺘﻪ‬ ‫= ﺷﺎﻻﺥﺘﺎ = ﺷﺎﻻﻗﺘﺎ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻳﻮﻣﻮرﺗﺎ( = ﺷﺎﻻق )وارﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﺏﻲ اﻧﺪام ‪ ،‬ﺥﺮﺏﺰة وارﻓﺘﻪ( ‪ +‬ﺗﺎ )اك( = ﺏﺪﺗﺮآﻴﺐ ‪ ،‬ﺏﻲ ﻗﻮارﻩ ‪ ،‬وارﻓﺘﻪ‬ ‫‪ .631‬ﺷﻠﻤﻪ‬ ‫= ﺷﻠﻤﻪ و ﭼﻠﻤﻪ = ﺷﻞ )ﺷﺎﻟﻤﺎق = ﭼﺎﻟﻤﺎق = ﭘﺎرﭼﻪ ﻳﺎ دﺱ ﺘﺎري را ﺏ ﻪ ﺏ ﺪن ﻳ ﺎ ﺱ ﺮ ﺏﺴ ﺘﻦ ‪ ،‬ﺏ ﺮاي ﭼﺎﻟﻤ ﺎق در ﻟﻐﺘﻨﺎﻣ ﻪ ه ﺎ ﺏ ﻴﺶ از ‪ 20‬ﻣﻌﻨ ﻲ ﻣ ﻲ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ آﻪ در اﻳﻨﺠﺎ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺱﺖ( ‪ +‬ﻣﻪ )اك( = دﺱﺘﺎري آﻪ ﺏﺮ ﺱﺮ ﺏﺒﻨﺪﻧﺪ ؛ اوﺷﺎﻏﻲ داﻟﻴﻨﺎ ﭼﺎﻟﺪي = ﺏﭽﻪ را ﺏﻪ آﻮل ﺥﻮد زد‬ ‫‪ .632‬ﺷﻤﺨﺎل‬ ‫= ﺷﺎﻣﺨﺎل = ﻧﻮﻋﻲ اﺱﻠﺤﺔ اﺏﺘﺪاﺋﻲ ﺱﺮﭘُﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﺏﺮﻧﻮ آﻪ در دورة ﺻﻔﻮﻳﻪ ﻣﻮرد اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ )‪.(25‬‬ ‫‪ .633‬ﺷﻤﺸﻚ‬ ‫= ﺷﻴﻤﺸﻚ = ﻧﻮر ﺱﺎﺗﻊ ﺷﺪﻩ از رﻋﺪ و ﺏﺮق ‪ ،‬ﺁذرﺥﺶ‬ ‫‪ .634‬ﺷﻨﮓ‬ ‫= ﺷﻨﮓ = ﺷﺎد؛ ﺷﻮخ و ﺷﻨﮓ = ﺷﻮخ و ﺷﺎد ؛ ﺏﺎخ‪ :‬ﺷﻨﮕﻮل و ﮔﻠﺸﻦ‬ ‫‪ .635‬ﺷﻨﮕﻮل‬

‫ب ﮔﻠﺸﻦ )ﻩ‪.‬م(‪:‬‬ ‫= ﺷﻦ )ﺷﺎدي( ‪ +‬ﮔﻮل )ﺥﻨﺪﻩ( = ﺷﺎدي ‪ -‬ﺥﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺗﻔﺮج و ﺷﺎدي ؛ ﻣﻘﻠﻮ ِ‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺏﺴﺘﺪ دﻟﻢ دﻟﺪارآﻲ × ﺷﻮﺥﻜﻲ ‪ ،‬ﺷﻨﮕﻮﻟﻜﻲ ‪ ،‬ﻋﻴﺎرآﻲ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .636‬ﺷﻴﺸﻠﻴﻚ‬ ‫= ﺷﻴﺶ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺱﻴﺦ( ‪ +‬ﻟﻴﻚ )اك( = ﺱﻴﺨﻲ ‪ ،‬ﺏﻪ ﺱﻴﺦ آﺸﻴﺪﻧﻲ‬ ‫‪ .637‬ﺷﻴﺸﻪ‬ ‫= ﺷﻮﺷﻪ = ﺷﻮش )ﺻﺎف ‪ ،‬ﺗﻴﺰ ‪ ،‬ﭘ ﺎك( ‪ +‬ﻩ )اك( = ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﭘ ﺎك و زﻻل و ﺗﻴ ﺰ ‪ ،‬ﺱ ﻤﺒﻞ ﭘ ﺎآﻲ و ﺷ ﻔﺎﻓﻴﺖ ؛ ﺷ ﻮش ﺏ ﻮز = ﻳ ﺦ ﭘ ﺎك و ﺻ ﺎف ‪،‬‬ ‫ﻗﻮﻻﻏﻴﻦ ﺷﻮش دوﺗﻮب=ﮔﻮﺷﺶ را ﺗﻴﺰ آﺮدﻩ ‪ ،‬ﺷﻮﺷﻮْو = ﮔﺎو ﺷﺎخ ﺗﻴﺰ ‪ ،‬ﺷﻮش ﭘﺎﭘﺎق = آﻼﻩ ﺏﻮﻗﻲ‬ ‫‪ .638‬ﺷﻴﻤﺎ‬ ‫= ﺷﻴﻤﺎ = از ﻧﺎﻣﻬﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮآﻲ ﺥﺎﻧﻢ هﺎ )‪(5‬‬ ‫‪ .639‬ﺻﺎﻃﻮر‬ ‫و ﺱﺎﻃﻮر و ﺱﺎﺗﻮر = ﺱﺎﺗﻴْﺮ = ﺱﺎت )ﺱﺎﺗﻤﺎق و ﭼﺎﺗﻤﺎق = دو ﺗﻜﻪ آﺮدن( ‪ +‬ﻳﺮ )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = دوﻧﻴﻢ آﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮي ﺏﺰرگ دﺱﺘﻪ دار ‪:‬‬ ‫ورش ﺏﺨﺖ ﻳﺎور ﺏﻮد‪،‬دهﺮ ﭘﺸﺖ×ﺏﺮهﻨﻪ ﻧﺸﺎﻳﺪ ﺏﻪ ﺱﺎﻃﻮرآﺸﺖ‪/‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .640‬ﺻﻨﺪل‬ ‫= ﻣﻌﺮّب ﺱﻨﺪل = ﻧﻮﻋﻲ درﺥﺖ آﻮﭼﻚ ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن »ﭼﻴﻨﺘﺎل و ﭼﻴﻨﺪال« ﻧﻴﺰ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت ‪ Santal‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ )‪(17‬‬ ‫‪ .641‬ﺻﻨﺪﻟﻲ‬ ‫= ﺱﻨﺪﻟﻲ = ﺱﻨﺪل )ﺏﺎخ‪ :‬ﺻﻨﺪل( ‪ +‬ي )اك( = ﻣﻨﺴﻮب ﺏﻪ ﺻﻨﺪل ‪ ،‬از ﺟﻨﺲ ﺻﻨﺪل ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﻧﺸﺴﺘﻦ‬ ‫‪ .642‬ﻃﺎﺏﺎق‬ ‫ﻃﺒَﻖ ﻧﻴﺰ ﺱﺎدﻩ ﺷ ﺪة هﻤ ﻴﻦ آﻠﻤ ﻪ‬ ‫= ﺗﺎﺏﺎق = ﺗﺎﺏﺎ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺗﺎﺏﻪ( ‪ +‬اق )اك( = ﺗﺎﺏﻪ اي ‪ ،‬ﻇﺮف ﻣﺪور ﻓﻠﺰي ﺏﺮاي ﭘﺨﺘﻦ ﻧﺎن ‪ ،‬ﺥﺸﺖ ﭘﺨﺘﺔ ﺏﺰرگ)‪(1‬؛ َ‬ ‫اﺱﺖ ‪ ،‬ﻃﺎﺏﻖ = ﻣﻌﺮب ﺗﺎﺏﻚ )= ﺗﺎﺏﻪ ‪ +‬ك( = ﻃﺎﺏﺎق آﻮﭼﻚ ‪ ،‬ﺗﺎﺏﺎق ‪ ،‬اﻳﻦ آﻠﻤﻪ از ﺗﺮآﻲ ﺏﻪ ﻋﺮﺏﻲ رﻓﺘ ﻪ اﺱ ﺖ و رﻳﺸ ﺔ ﺁن ﺗﺎﺏ ﻪ و رﻳﺸ ﺔ ﺗﺎﺏ ﻪ ه ﻢ‬ ‫ﺗﺎو اﺱﺖ‪ .‬ﺗﺎﺏﺎق ﺁﭘﺎرﻣﺎ)ﻃﺒﻖ ﺏﺮدن( از ﺱﻨﺘﻬﺎي دﻳﺮﻳﻨﻪ در ﻋﺮوﺱﻲ در ﺏﻴﻦ ﺗﺮآﻬﺎﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .643‬ﻃﺎس‬ ‫= ﺗﺎس و ﺗﺎز و داز )ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن( = ﺗﺎش و داش )ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ( =آﺎﺱﺔ ﺱﻨﮕﻲ و ﺱﺨﺖ ‪ ،‬ﺱﻨﮓ ‪،‬آﺎﺱﺔ ﻓﻠﺰي ‪ ،‬ﺱﺮ ﺏﻲ ﻣﻮ ‪ ،‬ﺡﻴﻮان ﺏﻲ ﺷﺎخ‬ ‫ﻞ ﺏﻲ ﻣﻮ ؛ ﺱﮓ ﺗﺎزي = ﺱﮓ ﺷﻜﺎري و ﺏﻲ ﻣﻮ‬ ‫‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺏﻲ ﺡﺎﺻﻞ )‪ (17،2‬؛ دازاﻻق و دازﻻق = آﭽ ِ‬ ‫‪ .644‬ﻃﺎق‪1.‬‬ ‫= ﺗﺎق = در ﺗﺮآﻲ ﺱﻮﻣﺮي ﺏﻤﻌﻨﻲ »ﺗﺎﻗﻤﺎق و ﺗﺎﺥﻤﺎق = ﻳﻜﻲ آﺮدن ‪ ،‬ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن« ؛ ﻃﺎق در واﻗﻊ از ﭼﺴ ﺒﺎﻧﺪن دو ﻃ ﺮف دﻳ ﻮار ﺏﻬ ﻢ ﺏﻮﺟ ﻮد ﻣ ﻲ‬ ‫ﺁﻳﺪ )‪.(7‬‬ ‫‪ .645‬ﻃﺎق‪2.‬‬ ‫= ﻣﻌﺮب ﺗﺎي )ﻩ‪.‬م( = ﻟﻨﮕﻪ ‪ ،‬ﺗﻚ ‪ ،‬ﻓﺮد ؛ ﺟﻔﺖ و ﻃﺎق ﺏﺎزي = ﻧﻮﻋﻲ ﺱﺮﮔﺮﻣﻲ و ﺏﻤﻌﻨﻲ ﻓﺮد و زوج ﺏﺎزي ‪ ،‬ﻃﺎﻗﻲ = ﺗﻜﻲ ‪ ،‬ﻃﺎﻗ ﺖ ﻃ ﺎق ﺷ ﺪن‬ ‫= ﻳﻜﻪ ﺷﺪن ﻃﺎﻗﺖ و از آﻒ رﻓﺘﻦ ﺁن )‪ .(1‬اﻟﺤﻖ اﻣﻴﺮهﻮﺷﻨﮓ ‪ ،‬اﻣﺮوز در دﻧﻴﺎ ﻃﺎق اﺱﺖ و ﺏﻬﺘﺮ از اوﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ ‪ /‬اﻣﻴﺮارﺱﻼن‬ ‫‪ .646‬ﻃﺎﻳﺮ‬ ‫= َﺗﻴَﺮ و َﺗﻬَﺮ و َﺗﻜَﺮ = ﺗﮕﺮ از ﻣﺼﺪر ﺗﮕﻴﺮﻣﻚ )= دﻳﮕﻴﺮﻣﻚ و دﻳﻐﻴﺮﻣﺎق = ﭼﺮﺥﻴ ﺪن ‪ ،‬ﻏﻠ ﻂ ﺥ ﻮردن( = وﺱ ﻴﻠﺔ ﭼﺮﺥﻨ ﺪﻩ و ﻏﻠﺘﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﭼﺮﺥﻬ ﺎي‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ دﮔﻴﺮﻣﺎن )و دﻳﻴﺮﻣﺎن = ﺁﺱﻴﺎب( ‪ ،‬اﻳﻦ ﻟﻐﺖ هﺮﭼﻨﺪ ﺏﺼﻮرت ﻃ ﺎﻳﺮ ﺏ ﻪ ﻋﺮﺏ ﻲ ه ﻢ رﻓﺘ ﻪ اﺱ ﺖ وﻟ ﻲ هﺮﮔ ﺰ از ﭼ ﺮخ ﺥ ﻮدرو‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﻣﻔﻬﻮم ﭘﺮواز آﺮدن )ﻃﻴﺮ( را اﺱﺘﻨﺒﺎط آﺮد‪ .‬ﻟﺬا اﻣﻼي ﻃﺎﻳﺮ در ﻓﺎرﺱﻲ هﻢ اﺷﻜﺎل دارد و ﺗﺎﻳﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺏﺼ ﻮرت ‪ Tire‬در‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و دﻳﮕﺮ زﺏﺎﻧﻬﺎي اروﭘﺎﺋﻲ‪.‬‬ ‫‪ .647‬ﻃﺮﺥﺎن‬ ‫= ﺗﺮﺥﺎن = اﺻﻴﻞ زادﻩ ‪ ،‬رﺋﻴﺲ وﺱﺮور ‪ ،‬ﺷﺎهﺰادﻩ ‪ ،‬ﻟﻘﺒﻲ آ ﻪ دارﻧ ﺪة ﺁن از دادن ﺏ ﺎج و ﺥ ﺮاج ﻣﻌ ﺎف ﺏ ﻮد و ﺏ ﺪون آﺴ ﺐ اﺟ ﺎزﻩ ﺡ ﻖ ورود ﺏ ﻪ‬ ‫ﺡﻀﻮر ﺷﺎﻩ را داﺷﺖ ‪ ،‬رﺗﺒﻪ اي ﻧﻈﺎﻣﻲ درﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ‪ ،‬ﻟﻘﺐ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺏﺰرگ اﺏﻮﻧﺼﺮﻓﺎراﺏﻲ آﻪ از ﺗﺮآﺎن ﻓ ﺎراب ﺏ ﻮد ‪ ،‬از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧ ﺎن ﺗ ﻮران‪:‬‬ ‫ﺏﻪ ﻃﺮﺥﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ آﺎي ﺱﺮﻓﺮاز × ﺏﺮو ﺗﻴﺰ ﺏﺎ ﻟﺸﻜﺮ رزم ﺱﺎز ‪ /‬ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪ .648‬ﻃﺮﻏﺎن‬ ‫= ﻣﻌﺮب ﺗﺮﮔﻮن = ﺗﺮ )ﺗﺮﻣﻚ =ﮔﺮد آ ﺮدن( ‪+‬ﮔ ﻮن )اك( = ﻗﺸ ﻮن ؛ ﻃﺮﺥ ﺎن ﺏﺴ ﺘﻦ = ﺟﻤ ﻊ آ ﺮدن ﻗﺸ ﻮن ‪ ،‬ﭼﺮﻳ ﻚ ﺗﺮﮔﻨ ﻲ = اﻧﺒ ﻮﻩ ﻟﺸ ﻜﺮ )در‬ ‫ﻗﻮﺗﺎدﻏﻮﺏﻴﻠﻴﻎ( ‪:‬‬ ‫… و ﺱﻠﻄﺎن ﻃﺮﻏﺎن ﺏﺴﺖ و ﺏﻨﺪﮔﺎن ﭼﺎﻟﺶ ﻣﻲ آﺮدﻧﺪ ‪ /‬راﺡﻪ اﻟﺼﺪور‬ ‫‪ .649‬ﻃَﺮﻏﻮ‬ ‫= ﺗ ﺎرﻏﻮ = ﺗ ﺎرﻏﻲ = ﺗ ﺎرﻳﻐﻲ = ﺗ ﺎري )ﺗﺎرﻳﻤ ﺎق = آﺎﺷ ﺘﻦ( ‪ +‬ﻏ ﻲ )اك( = آﺎﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻋﻠﻮﻓ ﻪ و ﭘﻴﺸ ﻜﺶ)‪(1‬؛ ﺗ ﺎرﻻ = آﺸ ﺖ ‪ ،‬ﺗ ﺎرﻳﻢ =‬ ‫آﺸﺘﺰار‬ ‫‪ .650‬ﻃﺮﻗّﻪ‬ ‫= ﺗﺎراﻗﻘﺎ= ﺗﺎراق)ﺻﺪاي اﻧﻔﺠﺎر(‪+‬ﻗﺎ)اك( = ﺗﺎراق آﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺎدة ﻣﻨﻔﺠﺮﻩ‬ ‫‪ .651‬ﻃﺮﻻن‬ ‫ك ﻻن در اﻧﺘﻬﺎي ﺗﻌﺪادي ﺡﻴﻮاﻧﺎت دﻳﮕﺮ هﻢ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ‪ :‬اﻳﻼن )= ﻣﺎر( ‪ ،‬ﻗﺎﭘﻼن )= ﭘﻠﻨﮓ(‬ ‫= ﺗﺮﻻن = ﺷﺎهﺒﺎز ‪ ،‬ﺏﻲ ﺏﺎك ‪ ،‬زﻳﺒﺎ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ ؛ ا ِ‬ ‫‪ .652‬ﻃُﻐﺘﮕﻴﻦ‪/‬ت‬ ‫ﺱ ﺲ اﺗﺎﺏﻜ ﺎن دﻣﺸ ﻖ )‪497‬‬ ‫= ﺗﻮُﻏﺘﮕﻴﻦ = ﺗﻮُغ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻃﻮق ‪ ،‬در اﻳﻨﺠ ﺎ اﺱ ﻢ ﺥ ﺎص( ‪ +‬ﺗﮕ ﻴﻦ )ﻩ‪.‬م( = ﺷ ﺎهﺰادﻩ ﺗ ﻮغ ‪ ،‬ﻇﻬﻴﺮاﻟ ﺪﻳﻦ ﺗﻮﻏﺘـ ـﮕﻴﻦ ﻣﺆ ّ‬ ‫ﻩ‪.‬ق( و از رؤﺱﺎي ﻟﺸﻜﺮي ﺱﻠﺠﻮﻗﻲ و داراي ﻣﻘﺎم اﺗﺎﺏﻜﻲ‬ ‫‪ .653‬ﻃُﻐﺮاء‬ ‫وﻃﻮُرﻏﺎي وﻃﻮُرﻗﺎ = ﺗﻮﻏﺮا = ﺗﻮغ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻃﻮق( ‪ +‬را )اك( = ﺡﻼﻟﻲ و ﻗﻮﺱﻲ‪،‬ﺡﻜﻢ ‪ ،‬ﻣُﻬﺮ ﻗﻮﺱﻲ ﺱﻼﻃﻴﻦ ﺗﺮك در ﺏﺎﻻي ﻓﺮﻣﺎﻧﻬﺎي ﺡﻜﻮﻣﺘﻲ‬ ‫ن اﺏﺮو‪ :‬هﻼﻟﻲ ﺷﺪ ﺗﻨﻢ زﻳﻦ ﻏﻢ آﻪ ﺏﺎ ﻃﻐﺮاي اﺏﺮوﻳﺶ*آﻪ ﺏﺎﺷﺪ ﻣﻪ ‪،‬آﻪ ﺏﻨﻤﺎﻳﺪ ز ﻃﺎق ﺁﺱﻤﺎن اﺏﺮو‪/‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ ،‬در ﻏﺰﻟﻴﺎت ﻓﺎرﺱﻲ آﻨﺎﻳﻪ از آﻤﺎ ِ‬ ‫‪ .654‬ﻃُﻐﺮل‬

‫= ﺗﻮُﻏﺮول = ﭘﺮﻧﺪة ﺷﻜﺎري ازﺟﻨﺲ ﻃﻮﻏﺎن آﻪ هﺰار ﻣﺮﻏﺎﺏﻲ ﺷ ﻜﺎر ﻣ ﻲ آﻨ ﺪ وﻟ ﻲ ﻓﻘ ﻂ ﻳﻜ ﻲ را ﻣ ﻲ ﺥ ﻮرد! )‪ ، (1‬ﻧ ﺎم ﺁﻗ ﺎ‪ :‬اﻻ ﺗ ﺎ ﺏﺎﻧ ﮓ دراج‬ ‫اﺱﺖ و ﻗﻤﺮي*اﻻﺗﺎ ﻧﺎم ﺱﻴﻤﺮغ اﺱﺖ و ﻃﻐﺮل ‪ /‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮي داﻣﻐﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .655‬ﻃﻠﻨﺎز‬ ‫= ﺗﺌﻠﻨﺎز= ﺗﺌﻞ)زﻟﻒ ‪،‬ﮔﻴﺴﻮ(‪ +‬ﻧﺎز= ﻧﺎز ﮔﻴﺴﻮ‪ ،‬ﺥﻮش زﻟﻒ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ‬ ‫‪ .656‬ﻃﻨﺒﻮر‬ ‫= ﺗﻨﺒﻮر = ﺗﻦ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺏﻮر )ﺏﻮرﻣﺎق = ﺗﺎﺏﺎﻧﺪن ‪ ،‬اﻧﺤﻨﺎ دادن ‪ ،‬ﭘﻴﭽﺎﻧﺪن( = ﺗﻦ ﺗﺎب ﺥﻮردﻩ ‪ ،‬ﺏﺪﻧﻪ اﻧﺤﻨﺎء ﻳﺎﻓﺘﻪ ‪ ،‬از ﺱﺎزهﺎي زهﻲ آﻪ درﺁن آﺎﺱﻪ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺏﻪ دﺱﺘﻪ اش اﻧﺤﻨﺎء ﭘﻴﺪا آﺮدﻩ اﺱﺖ ؛ ﺗﻨﺒﻮر ﺗﺮآﻲ = ﺗﻨﺒﻮري آﻪ آﺎﺱﻪ و ﺱﻄﺢ ﺁن از ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺷﺮواﻧﻲ ﺁن آﻮﭼﻜﺘﺮ اﺱﺖ ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺏﺮهﺎن ﻗ ﺎﻃﻊ‬ ‫)‪ (27‬ﺁﻧﺮا اﺱﭙﺎﻧﻴﺎﺋﻲ ﻣﻲ داﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .657‬ﻃﻮاﺷﻲ‬ ‫= ﻣﻌﺮب ﺗﺎﭘﻮﭼﻲ = ﺗﺎﭘﻲ ﭼﻲ = ﺗﺎپ )ﺗﺎﭘﻤﺎق = ﺥ ﺪﻣﺖ آ ﺮدن ‪ ،‬ﻳ ﺎﻓﺘﻦ )‪ + ((2‬ي )اك( ‪ +‬ﭼ ﻲ )اك ﺷ ﻐﻠﻲ( = ﺥ ﺪﻣﺘﻜﺎر ‪ ،‬ﺥﻮاﺟ ﻪ و ﺥ ﺎدم ه ﺎي‬ ‫ﺡﺮﻣﺴﺮا )‪ (1‬؛ ﺗﺎﭘﻲ )= ﺥﺪﻣﺖ( در اﺻﻞ ﺗﺎﭘﻴﻖ ﺏﻮدﻩ ﻟﺬا ﺗﺎﭘﻴﭽﻲ هﻢ در اﺻﻞ ﺗﺎﭘﻴﻘﭽﻲ ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ‪،‬ﺗﺎﭘﻴﻨﻤﺎق = ﻋﺒﺎدت ‪ ،‬ﺗﺎﭘﻴﻨﺎق = ﻣﺤﻞ ﻋﺒﺎدت‬ ‫‪ .658‬ﻃﻮج‬ ‫= ﺗﻮج = ﺏﺮﻧﺰ )‪(25‬‬ ‫‪ .659‬ﻃﻮزﻏﻮ‬ ‫= ﺗﻮْزﻏﻮ = ﺗﻮْز )؟( ‪ +‬ﻏﻮ )اك( = ؟‪ ،‬ﺗﻮْزﻏﻮ و ﺗﻮْزﻟﻮق از ﻏﺬاهﺎي ﻣﺘﻨﻮع و ﻟﺬﻳﺬ آﻪ ﭘﻴﺸﻜﺶ ﺥﻮﻳﺸﺎن ﻣﻲ آﺮدﻧﺪ )‪(1‬‬ ‫‪ .660‬ﻃﻮﻏﺎن‬ ‫= ﺗﻮُﻏﺎن = ﺗﻮ )ﺗﻮﻣﺎق = ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬درﺏ ﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ( ‪ +‬ﻏ ﺎن )اك( = ﺏﺴ ﻴﺎر ﺷ ﻜﺎر آﻨﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﺮﻧ ﺪﻩ اي از دﺱ ﺘﺔ ﻋﻘﺎﺏﻬ ﺎ ‪ ،‬ﻃﻮﻏ ﺎن ‪ -‬ﻃﻐ ﺎن در ﺗﺮآ ﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺱﺎرا‪-‬دارا درﻓﺎرﺱﻲ و زﻳﺪ‪ -‬ﻋﻤﺮو در ﻋﺮﺏﻲ اﺱﺖ‪ .‬ﭘﻨﺪ از هﺮآﺲ آﻪ ﮔﻮﻳﺪ ﮔﻮش دار × ﮔﺮ ﻣﺜﻞ ﻃﻮﻏﺎﻧﺶ ﮔﻮﻳﺪ ﻳﺎ ﺗﮕﻴﻦ‪ /‬ﻧﺎﺻﺮﺥﺴﺮو‬ ‫‪ .661‬ﻃﻮﻏﺎي‬ ‫= ﺗﻮُﻏﺎي = ﺗﻮغ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻃﻮق( ‪ +‬ﺁي )ﻣﺎﻩ( = ﻣﺎﻩ ﮔﺮد ‪ ،‬ﻣﺎﻩ هﻼﻟﻲ ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺏﻞ ﺱﺎراي )ﻣﺎﻩ آﺎﻣﻞ( ‪ ،‬درﺥﺘﺎن ﺥﻮدرو در ﻣﺴﻴﺮ رود ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ‬ ‫‪ .662‬ﻃﻮق‬ ‫= ﺗﻮُق = ﺗﻮٌغ = ﻣﻬﺮ ﮔﺮد ﺷﺎهﺎن ﺗﺮك در ﺏﺎﻻي ﻃﻮﻣﺎرهﺎ ‪ ،‬هﺮ ﭼﻴﺰ ﮔﺮد )ﺏﺎخ‪ :‬ﻃﻐﺮاء و ﻃﻮﻏﺎي( ‪:‬‬ ‫هﻤﺎن ﮔﻴﻞ ﻣﺮدم ﭼﻮ ﺷﻴﺮ ﻳﻠﻪ × اﺏﺎ ﻃﻮق زرﻳﻦ و ﻣﺸﻜﻴﻦ آﻠﻪ‪ /‬ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪ .663‬ﻃﻮﻣﺎر‬ ‫ﺗﻮﻣﺎر = ﺗﻮ)ﺗﻮﻣﺎق = ﺏﺴ ﺘﻦ ‪ ،‬ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪن( ‪ +‬ار )اک ﻓ ﺎﻋﻠﻲ( = ﺏﺴ ﺘﻪ ‪ ،‬ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪﻩ ‪ ،‬وﺱ ﻴﻠﻪ اي ﮐ ﻪ ﻗ ﺪﻳﻢ ‪ ،‬ﻧﺎﻣ ﻪ را در داﺥ ﻞ ﺁن ﺏﺴ ﺘﻪ و ارﺱ ﺎل ﻣ ﻲ‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﺗﻮﻣﺎن )ﺏﺎخ‪ :‬ﺗﻨﺒﺎن( و دوﻣﺎن )= ﻣﻪ(‬ ‫‪ .664‬ﻃﻴﺎر‬ ‫= ﺗﺎﻳﺎر =؟‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ آﻪ از ﻋﻮارض دروازة ﺷﻬﺮهﺎ )در دورة ﺱﻠﺠﻮﻗﻲ( و از زﻣﻴﻨﻬﺎي ﺏ ﻲ ﺻ ﺎﺡﺐ و اﻣ ﻮال ﺗﻮﻗﻴ ﻒ ﺷ ﺪﻩ و اﻣ ﻼك ﻣﺎﻟﻜ ﺎن ﻏﺎﻳ ﺐ‬ ‫)در دورة اﻳﻠﺨﺎﻧﻴﺎن( ﺏﻪ ﺷﺎﻩ ﻣﻲ رﺱﻴﺪ‪(1) .‬‬ ‫‪ .665‬ﻋﺎﺷﻴﻖ‬ ‫= ﺁﺷﻴْﻖ = ﺁش )ﺁﺷﻤﺎق = ﻗﺎﺗﻲ آﺮدن ‪ ،‬رد آﺮدن آ ﻮﻩ ﻳ ﺎ ﺏﻠﻨ ﺪي( ‪ +‬اﻳ ﻖ )اك( = ﻗ ﺎﺗﻲ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬دره ﻢ ﺏ ﺮهﻢ ‪ ،‬ﺷ ﻮرﻳﺪﻩ ‪ ،‬ﻋﺒ ﻮر آﻨﻨ ﺪﻩ از دﻧﻴ ﺎ و ﭘ ﺎ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﻻ ﻋﺎﺷ ﻖ در ﻋﺮﺏ ﻲ از هﻤ ﻴﻦ رﻳﺸ ﻪ رﻓﺘ ﻪ اﺱ ﺖ زﻳ ﺮا اﻳ ﻦ رﻳﺸ ﻪ درﻋﺮﺏ ﻲ ﻗ ﺪﻳﻢ ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺏﻄﻮرﻳﻜ ﻪ در ﻗ ﺮﺁن اﺻ ً‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻌﻨﻮي ؛ اﺡﺘﻤﺎ َ‬ ‫اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻧﺸﺪﻩ و ﺏﺠﺎي ﺁن از ﻣﻌﺎدﻟﺶ ﻳﻌﻨﻲ »و ّد« اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .666‬ﻋﺎﻟﻲ ﻗﺎﭘﻮ‬ ‫ﻲ = ﺁﻻ )ﺱﻨﮕﻴﻦ ‪ ،‬ﺥﺎآﺴﺘﺮي( ‪ +‬ﻗﺎﭘﻲ )در( = درب ﺱﻨﮕﻴﻦ ﻳﺎ ﺥﺎآﺴﺘﺮي ‪ ،‬از ﺁﺛﺎر ﺏﺎﺱﺘﺎﻧﻲ اﺻﻔﻬﺎن و ﻳﺎدﮔﺎر ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس ﺻﻔﻮي آ ﻪ از‬ ‫= ﺁﻻ ﻗﺎﭘ ْ‬ ‫اردﺏﻴﻞ ﺁوردﻧﺪ و اﻵن هﻢ ﺏﻪ هﻤﻴﻦ ﻧﺎم )ﺁﻻ ﻗﺎﭘﻲ( در اردﺏﻴـﻞ وﺗﺒﺮﻳﺰ دروازﻩ وﺟﻮد دارد ؛ ﻗﺎﭘﻲ )در( ‪ ،‬ﻗﺎﭘﺎق )درﭘﻮش( ‪ ،‬ﻗﺎﭘﻘﺎ )دروازﻩ( و ﻗ ﺎﭘﻮد‬ ‫)درﺏﭽﻪ( هﻤﮕﻲ ازﻣﺼﺪر ﻗﺎﭘﺎﻣﺎق )= ﺏﺴﺘﻦ ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن( ﺏﻮدﻩ و هﻤﮕﻲ ﻧﻮﻋﻲ درب اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .667‬ﻋﺒﻴﺮ‬ ‫= ﻣﻌﺮّب اﺏﻴﺮ= اﻳﺒﺮ= ﻣﺸﻚ ‪ ،‬ﺥﻮش ﺏﻮ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن »اﻳﺒﺮ‪ /‬اﻳﭙﺮ‪ /‬ﻳﻴﭙﺮ« اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(17‬‬ ‫‪ .668‬ﻋﻀﻮ‬ ‫= اوزو در ﺗﺮآﻲ ﺱﻮﻣﺮي ﺏﺎ هﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ )‪(20‬‬ ‫‪ .669‬ﻋﻴﻮض‬ ‫و ﻋﻮض = ﺁﻳﻮاز و ﺁﻳﻮز = ﺁي )ﻣﺎﻩ( ‪ +‬وز )ﺷﺒﻴﻪ( = ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣ ﺎﻩ ‪ ،‬زﻳﺒ ﺎ رخ ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﻳﻜ ﻲ از دﻟﻴ ﺮان آﻮراﻏﻠ ﻮ ﻗﻬﺮﻣ ﺎن ﻣﻠ ﻲ ﺁذرﺏﺎﻳﺠ ﺎن ؛ ﻣﺘﺄﺱ ﻔﺎﻧﻪ‬ ‫ﻼ ﻣﻨﺎﺱﺐ ﺏ ﺮاي ﻧ ﺎم ﻧﻴﺴ ﺖ( ﻣ ﻲ ﻧﻮﻳﺴ ﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺏﺮه ﺎن ﻗ ﺎﻃﻊ اﻳ ﻦ اﺱ ﻢ ﺏ ﺎ‬ ‫ﻋﻤﺪًا ﻳﺎ ﺱﻬﻮًا اﻳﻦ ﻧﺎم ﭘﺮﻣﻐﺰ را ﺏﺼﻮرت ﻋﻴﻮض و ﻋﻮض )آﻪ اﺻ ً‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺁراﺱﺘﻪ و ﭘﻴﺮاﺱﺘﻪ درج ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪(27) .‬‬ ‫‪ .670‬ﻏﺎز‪1.‬‬ ‫= ﻗﺎز = ﭘﺮﻧﺪﻩ اي ﺏﺰرﮔﺘﺮ از اردك )‪ (1‬؛ ‪) Goose‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ(‬ ‫‪ .671‬ﻏﺎز‪2.‬‬ ‫= ﻗﺎز از ﻣﺼﺪر ﻗﺎزﻣﺎق )ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ‪ ،‬آﻨﺪن( = ﺷﻜﺎف ‪ ،‬ﭼﺎك ‪ ،‬ﻧﺮاك ‪ ،‬ﭘﺎرﻩ ‪ ،‬ژﻧﺪﻩ ؛ ﻏﺎز ﻏﺎز = ﺷﻜﺎف ﺷﻜﺎف و ﺗﺮك ﺗﺮك )‪(1‬‬ ‫‪ .672‬ﻏﺎزاﻻخ‬ ‫و ﻗﺎزﻻخ )‪ = (1‬ﻗﺎزﺁﻻق = ﭘﺮﻧﺪﻩ اي ﺥﻮﺷﺨﻮان از ﺥﺎﻧﻮادة ﭼﻜﺎوك آﻪ در ﺱﻮاﺡﻞ درﻳﺎي ﺥﺰر ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .673‬ﻏﺎزان‬ ‫و ﻗﺎزان وﻏﺰﻏﻦ )ﻣﻌﺮ( وﻏﺎزﻏﺎن = ﻗﺎزﻏﺎن = ﻗﺎز )ﻗﺎزﻣﺎق = آﻨﺪن( ‪ +‬ﻗﺎن )اك( = ﺏﺴﻴﺎر َآﻨَﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺷﻜﺎف زﻣ ﻴﻦ ﻧﺎﺷ ﻲ از ﺱ ﻴﻞ ‪ ،‬دﻳ ﮓ )ﺷ ﺎﻳﺪ‬ ‫ﺏﺨﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﻬﺎ ﺱﺎﺏﻘًﺎ ﭼﻮﺏﻲ ﺏﻮدﻧﺪ و داﺥﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺏﺎ آﻨﺪﻩ آﺎري درﺱﺖ ﻣﻲ ﺷﺪ( )‪(1،2‬‬ ‫‪ .674‬ﻏﺎزي‬

‫ي در ﺗﺮآﻲ ﺱ ﻮﻣﺮي )= ﺷﻜﺴ ﺖ دهﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺥ ﺮد آﻨﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬آُﺸ ﻨﺪﻩ( )‪ (20‬و در ﺗﺮآ ﻲ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﻣﺠ ﺎزًا در ﻣﻌﻨ ﺎي ﺁدم ﭘﺮﻣ ﺪّﻋﺎ و ﺏ ﺎد در دﻣ ﺎغ‬ ‫= ﻗﺎز ْ‬ ‫ي ﺁدام = ﺁدم ﺏ ﺎد در دﻣ ﺎغ ‪ ،‬ﻗﺎزﻳﻼﻧﻤ ﺎق = ﺏ ﺎد در دﻣ ﺎغ داﺷ ﺘﻦ و ﻧﻔ ﺲ آ ﺶ ﺥﻮاﺱ ﺘﻦ! ؛ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺏ ﺎ ﻧﻔ ﻮذ در ﻋﺮﺏ ﻲ‬ ‫اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد‪ :‬ﻗ ﺎز ْ‬ ‫ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي ﻏﺰوﻩ ‪ ،‬ﻏﺰوات و ﻏﻴﺮﻩ ﻧﻴﺰ درﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .675‬ﻏﺎﻣﻴﺶ‬ ‫= ﻗﺎﻣﻴْﺶ و ﮔﻤﻴﺶ = ﻗﺎم )ﻗﺎﻣﻤﺎق = زدن ‪ ،‬زدن ﺏﻘﺼﺪ آﺸﺖ( ‪ +‬ﻳ ﺶ )اك( = وﺱ ﻴﻠﺔ دﻓ ﺎﻋﻲ ﻳ ﺎ ﺟﻨﮕ ﻲ ‪ ،‬ﻧ ﻲ )آ ﻪ ﺱ ﺎﺏﻖ وﺱ ﻴﻠﺔ دﻓ ﺎﻋﻲ و ﺟﻨﮕ ﻲ‬ ‫ﺏﻮد( ‪ ،‬ﺥﻴﺰران ‪ ،‬اﺱﺒﺎب ﻣﺰاﺡﻤﺖ ‪ ،‬ﻣﻮي دﻣﺎغ! ؛ ﻗﻤﻴﺶ ﺷﺪن = ﻏﺎﻣﻴﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻦ = ﻣﺰاﺡﻤﺖ‬ ‫‪ .676‬ﻏﺠﺮ‬ ‫= ﻗﺠﺮ= ﻗﺎﺟﺎر )ﻩ‪.‬م( = ﻓﺎﻟﮕﻴﺮ ‪ ،‬آﻮﻟﻲ ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ ؛ ﻏﺠﺮﭼﻲ = داﻧﺎ ‪ ،‬راﻩ دان‬ ‫‪ .677‬ﻏﺪّارﻩ‬ ‫= ﺡﺮﺏﻪ اي ﺷﺒﻴﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ وﻟﻲ ﭘﻬﻦ و ﺱﻨﮕﻴﻦ ‪ ،‬ﭘﻴﻜﺎن ﭘﻬﻦ ‪ ،‬اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺏﺎ ﻏ ﺪارﻩ در ﻋﺮﺏ ﻲ آ ﻪ ﻣﺆﻧ ﺚ ﻏ ﺪار )= ﺏ ﻲ وﻓ ﺎ( اﺱ ﺖ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬ ‫ﻻ ﺏﺎﻳﺪ ﺏﺼﻮرت ﻗﺎدارا ﺏﺎﺷﺪ و ﺁن ‪ ،‬اﺡﺘﻤﺎل دارد آ ﻪ از ﻣﺼ ﺪر ﻗﺎداﻣ ﺎق )= ﻣﺤﻜ ﻢ ﺏﺴ ﺘﻦ( و در ﻣﻌﻨ ﻲ‬ ‫ﺷﻮد )‪ (1‬؛ اﮔﺮ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺷﺪ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫وﺱﻴﻠﻪ اي آﻪ ﺏﻪ آﻤﺮ ﻣﻲ ﺏﻨﺪﻧﺪ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬اﺡﺘﻤﺎل دﻳﮕﺮ ﺁﻧﺴﺖ آﻪ از ﻗﺎدا )= ﺥﻄﺮ ‪ ،‬ﺏﻼ( ﺁﻣﺪﻩ ﺏﺎﺷﺪ آﻪ ﻣﻌﻨﺎي وﺱﻴﻠﺔ ﺥﻄﺮﻧﺎك ﻣﻲ دهﺪ‪.‬‬ ‫‪ .678‬ﻏﻼم‬ ‫= ﻗﻮُﻻم و ﻗﻮُﻟﻮم = ﻗﻮل )ﺥﺪﻣﺖ( ‪ +‬وم )اك ﻣﻠﻜﻲ و ﮔ ﺎهﻲ ﺗﺤﺒﻴﺒ ﻲ( = ﺥ ﺪﻣﺘﻜﺎرم ‪ ،‬ﺗﺮآﻴ ﺐ ﻏ ﻼم ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺥ ﺎﻧﻢ و ﺏ ﻴﮕﻢ )ﻩ‪.‬م( اﺱ ﺖ ؛ ﻗﻮﻟ ﻮﻗﭽﻲ =‬ ‫ﺥﺎدم ‪ُ ،‬ﻗﻠﱡﻖ = ﺥﺪﻣﺖ آﺮدن ‪ ،‬ﻏﻠﻤﺎن = ﻏﻼم‬ ‫‪ .679‬ﻏِﻠﻤﺎن‬ ‫= ﻏﻮُﻟﻤﺎن وﻗﻮُﻟﻤﺎن = ﻗﻮل )ﺥﺪﻣﺖ( ‪ +‬ﻣﺎن )ﻣﺎﻧﻨﺪ( = ﻏﻼم ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﻏﻼم ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻧﻮﺟﻮان ﺥﺎدم ﺏﻬﺸﺖ‪ :‬ﻓﺮدا اﮔﺮ ﻧﻪ روﺿ ﺔ رﺿ ﻮان ﺏﻤ ﺎ دهﻨ ﺪ ×‬ ‫ﻏﻠﻤﺎن ز روﺿﺔ ﺡﻮر ز ﺟﻨﺖ ﺏﺪر آﺸﻴﻢ ‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .680‬ﻏﻨﭽﻪ‬ ‫ﻻ اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺏﺨ ﺎﻃﺮ ﺷ ﺒﺎهﺖ ﺷ ﻜﻮﻓﺔ ﮔ ﻞ ﺏ ﻪ ﻋﺮوﺱ ﻲ آ ﻪ در ﻟﺒ ﺎس‬ ‫= ﻗﻮُﻧﭽ ﺎ و ﻗﻮْﻧﺠ ﺎ = ﺷ ﻜﻮﻓﺔ ﻧﺎﺷ ﻜﻔﺘﻪ ‪ ،‬در ﺗﺮآ ﻲ ﻗ ﺪﻳﻢ ﻳﻌﻨ ﻲ ﻋ ﺮوس ؛ اﺡﺘﻤ ﺎ ً‬ ‫ﻋﺮوﺱﻲ اﺱﺖ ﺏﻪ ﺁن ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .681‬ﻏﻮرﻩ‬ ‫= ﻗﻮْرا= ﻗﻮْر)ﺷﺮر‪،‬ﺗﻠﺨﻲ )‪ + ((3‬ا)اك( = ﺗﻠﺨﻪ ‪ ،‬ﺗﻨﺪﻩ ‪ ،‬اﻧﮕﻮرآﺎل وﺗﺮش‬ ‫‪ .682‬ﻏﻮزﻩ‬ ‫= ﻗﻮْزا و ﻗﻮْز = ﻏﻼف و ﭘﻮﺱﺘﺔ ﺏﻌﻀﻲ ﻣﻴﻮﻩ هﺎ و ﮔﻴﺎهﺎن ؛ ﻗﻮْزاﻻق = ﻏﻮزﻩ هﺎي ﻣﻴﻮﻩ‬ ‫‪ .683‬ﻏﻮﻏﺎ‬ ‫= ﻗﺎوﻗﺎ و ﻗﻮْوﻗﺎ = ﻗﺎو )ﻗﺎوﻣﺎق و ﻗﻮْوﻣﺎق = راﻧﺪن ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻴﺪن ‪ ،‬دور آﺮدن ‪ ،‬ﺗﺎﺥﺘﻦ ‪ ،‬ﺗﺎراﻧﺪن( ‪ +‬ﻗﺎ )اك( = دﻋﻮا ‪ ،‬ﺏﻠﻮا ‪ ،‬هﻴﺎهﻮ )‪(18‬‬ ‫‪ .684‬ﻏﻮل‬ ‫= ﻗﻮُل = ﺥﺪﻣﺘﻜﺎر ‪ ،‬ﺥﺎدم ‪ ،‬ﻏﻼم ؛ در اﻳﻨﺠﺎ ﺏﺼﻮرت ﻣﺴﺘﺘﺮ ﻣﻌﻨﺎي درﺷﺖ هﻴﻜﻞ و ﺁدم زﻣﺨﺖ را ﻣﻲ ﺗ ﻮان ﺏﺮداﺷ ﺖ آ ﺮد‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ ﺏﺨ ﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜ ﻪ‬ ‫از ﻏﻮل ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ درﺷﺖ هﻴﻜﻞ ﺏﻮدﻧﺶ ‪ ،‬اﺱﺘﻔﺎدة اﺏﺰاري ﻣﻲ آﺮدﻧﺪ ﺏﻪ اﻳﻦ اﺱﻢ ﻧﺎﻣﮕﺬاري آﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .685‬ﻓِﺮ‬ ‫= ﻓﻴْﺮ= ﺗﺎب ‪ ،‬ﻣ ﻮي ﻣﺠ ّﻌ ﺪ ؛ ﻓﻴْﺮﻳْﻠ ﺪاﻣﺎق = ﺗ ﺎب ﺥ ﻮردن ‪ ،‬ﻓﺮﭼ ﻪ = ﻓﻴْﺮﭼ ﺎ = وﺱ ﻴﻠﻪ اي ﺏﺼ ﻮرت رﺷ ﺘﻪ ه ﺎي ﺗﺎﺏﻴ ﺪﻩ ﺏ ﺮاي اﺻ ﻼح ﺻ ﻮرت ‪،‬‬ ‫ﻓﻴﺮﻗﺎدان ﭼﻴﺨﻤﺎق = ﺱﺮ ﺏﻪ هﻮا ﺷﺪن ‪ ،‬ﻓﺮﻓﺮﻩ = ﻓﻴْﺮﻓﻴْﺮا ‪ ،‬ﻓﻴْﺮﻳْﻠﺪاق = هﻮاآﺶ ‪ ،‬ﻓﻴْﺮﻳْﻠﺪاﻗﭽﻲ = ﺡﻘﻪ ﺏﺎز‬ ‫‪ .686‬ﻓﺸﻨﮓ‬ ‫= ﻓﻴﺸﻦ و ﻓﻴﺸﻨﮓ = ﻓﻴﺸﻪ )ﻓﻴﺸﻪ ﻣﮏ = ﺟﻬﻴﺪن ‪ ،‬ﻓﻮران ﮐﺮدن( ‪ +‬ﻧﮓ )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﺟﻬﻨﺪﻩ ‪َ ،‬ﻓﻮَراﻧﮕﺮ؛ ﻓﻴﺸﻘﺎ = ﺱﻮت ‪ ،‬ﻓﻴﺸ ﻘﻴﺮﺗﻲ = ﻓ ﻮران‬ ‫ﻻ ﻗﺸﻪ ك = ﻗﺸﻨﮓ‪.‬‬ ‫‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻴﺸﻪ ك ﺏﻪ ﻓﺸﻨﮓ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﻮﻓﻪ ك اﺱﺖ ﺏﻪ ﺗﻔﻨﮓ و اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫‪ .687‬ﻓﻐﻔﻮر‬ ‫= ﻓﻎ ﭘﻮر= ﻓﻎ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﻴﮓ( ‪ +‬ﭘﻮر )ﭘﺴﺮ ‪ ،‬ﻩ‪.‬م( = ﺏﻴﮓ زادﻩ ‪ ،‬ﺏﺰرگ زادﻩ ‪ ،‬ﻟﻘﺐ ﺷﺎهﺎن ﺗﺮك و ﭼﻴﻦ ؛ ﭘﺎدﺷﺎهﻲ اﺷ ﻜﺎﻧﻲ آ ﻪ ‪ 62‬ﺱ ﺎل ﺡﻜﻮﻣ ﺖ‬ ‫آﺮد )‪:(27‬‬ ‫ﭼﺮا ﺏﺎﻳﺪ ﻧﻬﺎدن ﺱﺮ ﺏﻪ ﺗﻌﻈﻴﻢ آﻲ و آﺴﺮي‬ ‫ﭼﺮا ﺏﺎﻳﺪ آﺸﻴﺪن ﻣﻨﺖ از ﻓﻐﻔﻮر و ﺥﺎﻗﺎﻧﺶ ‪ /‬ﻓﻀﻮﻟﻲ‬ ‫‪ .688‬ﻓﻨﺮ‬ ‫= ﻓﺎﻧﺎر = ﻓﺎن ‪ +‬ار = ؟‪ ،‬ﺡﺼﺎر دور ﭼﺮاغ ‪ ،‬ﭼﺮاغ ‪ ،‬هﺮ ﭼﻴﺰ ارﺗﺠﺎﺋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻮب و ﻓﻠﺰ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﻓﺎﻧﻮس )ﻓﺎن ‪ +‬ﻳﺲ( )‪ (1‬؛ ﺁﻧ ﺮا ﺗﺮآ ﻲ‬ ‫ﻣﻲ داﻧﻨﺪ اﻣﺎ ﺷﺮوع آﻠﻤﺔ ﺗﺮآﻲ ﺏﺎ ﺡﺮف »ف« ﺥﻴﻠﻲ ﻧﺎدر اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .689‬ﻗﺎﺁن‬ ‫ﺻﻮرت دﻳﮕﺮ ﺥﺎﻗﺎن )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .690‬ﻗﺎب‬ ‫= ﻇﺮف ‪ ،‬ﺁوﻧﺪ ‪ ،‬آﻴﺴﻪ و ﭘﻮﺱﺘﻲ آﻪ ﺟﻨﻴﻦ ﺏﺎ ﺁن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﮔﺮدد آﻪ ﺁﻧﺮا ﺏﻪ ﻓﺎل ﻧﻴﻚ ﺏﮕﻴﺮﻧﺪ ؛ در دﻳﻮان ﻟﻐﺎت اﻟﺘﺮك ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي ﻗﺎ و ﻗﺎﭼﺎ و ﻗﺎپ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(1،2‬‬ ‫‪ .691‬ﻗﺎﺏﺘﻮرﻗﺎي‬ ‫= ﻗﺎﺏﺘﻮرﻏ ﺎي = ﻗ ﺎب )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺗﻮرﻏ ﺎي )ﺏ ﺎخ‪ :‬ﻃﻐ ﺮاء( = ﻃﻐ ﺮاي ﻗ ﺎﺏﻲ ﺷ ﻜﻞ ‪ ،‬ﻧﺎﻣ ﻪ و ﻣﻬ ﺮي آ ﻪ در ﺻ ﻨﺪوﻗﭽﻪ ﺏﺎﺷ ﺪ ‪ ،‬ﺻ ﻨﺪوﻗﭽﻪ ‪ ،‬آﻴﺴ ﻪ ﻳ ﺎ‬ ‫ﺻﻨﺪوق ﻧﺎﻣﻪ و ﻣﻬﺮ )‪(1‬‬ ‫‪ .692‬ﻗﺎﺏﻠﻤﻪ‬ ‫= ﻗﺎﺏﻼﻣﺎ = ﻗﺎﺏﻼ )ﻗﺎﺏﻼﻣﺎق = ﻇﺮف ﮔﺬاﺷﺘﻦ ‪ ،‬ﺏﺎر و ﺏﻨﻪ ﺟﻤﻊ آﺮدن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﻣﻈﺮوف ‪ ،‬آﺎرﺥﺎﻧﺔ آﻨﺴﺮوﺱﺎزي ‪ ،‬از ﻇﺮوف ﺁﺷﭙﺰﺥﺎﻧﻪ‬ ‫‪ .693‬ﻗﺎﺏﻮك‬ ‫= ﻗﺎﺏﻴﻖ = ﻧﺎوداﻧﻲ ﺏﺮ آﻨﺎرﻩ هﺎي ﺏﺎم ﺏﺮاي ﺟﻤﻊ ﺷﺪن ﺁب ﺏﺎران درﺁن و هﺪاﻳﺖ ﺏﻪ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﻗﺎﺏﻮل و ﻗﺎﺏﻮر ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(19‬‬

‫‪ .694‬ﻗﺎﭘﻮ‬ ‫ي )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﺏﺴﺘﻦ ‪ ،‬در ‪ ،‬دروازﻩ ؛ ﻣﺼﺪر ﻗﺎﭘﻤﺎق در ﻣﻌﻨﺎي ﮔﺎز ﮔﺮﻓﺘﻦ در اﺻﻞ‬ ‫ﻲ = ﻗﺎپ )ﻗﺎﭘﻤﺎق و ﻗﺎﭘﺎﻣﺎق = ﺏﺴﺘﻦ ‪ ،‬در ﺏﺴﺘﻦ( ‪ْ +‬‬ ‫= ﻗﺎﭘ ْ‬ ‫ﻗﺎرﭘﻤﺎق اﺱﺖ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺏﺎ اﻳﻦ ﻣﺼﺪر اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﭘﻮﭼﻲ = درﺏﺎن ‪ ،‬ﻗﺎﭘﻮﭼﻲ ﺏﺎﺷﻲ = رﺋﻴﺲ درﺏﺎن هﺎ در دورة ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ ‪ ،‬ﻋ ﺎﻟﻲ ﻗ ﺎﭘﻮ )ﻩ‪.‬م( )‪(19‬‬ ‫‪ ،‬ﺗﺨﺘﻪ ﻗﺎﭘﻮ آﺮدن = در )ﻗﺎﭘﻮ( را ﺗﺨﺘﻪ آﺮدن ‪ ،‬ﺥﺎﻧﻪ ﻧﺸﻴﻦ آﺮدن ‪ ،‬ﺱﺎآﻦ آﺮدن ﻋﺸﺎﻳﺮ ‪ ،‬ﻟﻪ آﺮدن ‪ … :‬زﻳﺮ ﭼﻜﻤ ﺔ اﻳ ﻦ ﺡﻀ ﺮات ‪ ،‬ﺗﺨﺘ ﻪ ﻗ ﺎﭘﻮ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪/‬ﻏﺮﺏﺰدﮔﻲ ﺟﻼل ﺁل اﺡﻤﺪ‬ ‫‪ .695‬ﻗﺎﭘﻮق‬ ‫ﻗﺎﭘﻴْﻖ = ﻗﺎپ )ﻗﺎﭘﻤﺎق =ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﮔﺎز ﮔﺮﻓﺘﻦ( ‪ +‬اﻳﻖ )اك( =ﮔﻴﺮﻩ ‪ ،‬دو ﺗﻜﻪ ﭼﻮب آﻪ از وﺱﻂ ﺏﻬﻢ وﺻﻞ ﻣﻲ ﺷ ﻮﻧﺪ و ﺱ ﺮ و دﺱ ﺘﻬﺎ در ﻣﻴ ﺎن ﺁﻧ ﺪو‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪ ،‬ﭼﻮﺏﺔ اﻋﺪام ؛ در ﻗﺎﭘﻮق ﻗﺮار دادن = ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺗﻨﺒﻴﻪ و ﻣﺴﺨﺮﻩ ﻗﺮار دادن )‪(25،1‬‬ ‫‪ .696‬ﻗﺎﭘﻴﺪن‬ ‫= ﻣﺼﺪر ﺟﻌﻠ ﻲ ﻓﺎرﺱ ﻲ ﺱ ﺎﺥﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ از ﻣﺼ ﺪر ﺗﺮآ ﻲ ﻗﺎﭘﻤ ﺎق )= ﺏ ﺰور ﻳ ﺎ ﺏ ﻲ ﺥﺒ ﺮ ﭼﻴ ﺰي را از دﺱ ﺖ آﺴ ﻲ درﺁوردن( ؛ اﻟﺒﺘ ﻪ در اﺻ ﻞ اﻳ ﻦ‬ ‫ﻣﺼﺪر ﻗﺎرﭘﻤﺎق ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .697‬ﻗﺎت‬ ‫= ﻻ و ﺗﺎي هﺮ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻻﻳﻪ ‪ ،‬دﻓﻌﻪ ‪ ،‬ﺥﻂ اﺗﻮ ‪ ،‬ﺥﻢ ‪ ،‬آﻨﺎر )‪ (2،3‬؛ ﻗﺎت زدن = ﺥﻢ ﺷﺪن و ﺗﻌﻈﻴﻢ ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻤﺎق = ﻗﺎﺗﻲ آ ﺮدن ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻼﻣ ﺎق = ﻻﻳ ﻪ ﻻﻳ ﻪ‬ ‫ﭼﻴ ﺪن ﻟﺒ ﺎس ﻳ ﺎ ﻧ ﺎن‪ ،‬ﻗﺎﺗﻴﺸ ﺪﻳﺮﻣﺎق= ﺏﻬ ﻢ زدن‪ :‬روزي ﻧﺸﺴ ﺖ ﺥ ﻮاهﻢ ‪ ،‬ﻳ ﺎﻟﻘﻴﺰ ﺱ ﻨﻴﻦ ﻗﺎﺗﻴﻨ ﺪا*ه ﻢ ﺱ ﻦ ﻗﻮْﭘﻮزﭼﺎﻻرﺱ ﺎن ه ﻢ ﻣ ﻦ ﭼ ﺎﺥﻴﺮ اﻳﭽ ﺮﻣﻦ‪/‬‬ ‫ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .698‬ﻗﺎﺗﻖ‬ ‫= ﻗﺎت )ﻗﺎﺗﻤﺎق = ﻗﺎﻃﻲ آﺮدن( ‪ +‬ﻳﻖ )اك( = ﻗﺎﻃﻲ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺎﺱﺖ ‪ ،‬دﺱﺮ ‪ ،‬ﺗﺮآﻴﺐ ؛ ﻗﺎﺗﻖ آﺮدن = ﺥﻮرﺷﺖ را آﻢ آﻢ ﺥﻮردن ﺗﺎ ﻏﺬا ﺏﺮاي هﻤﻪ‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد )‪:(19‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻃﮕﺎن ﻗﻴﻤﻪ ز روﻏﻦ ﻧﻬﺎدﻩ اﻧﺪ × ﺏﺮ روي ﻧﻮﻋﺮوس ﻗﺘﻖ زﻟﻒ و ﺥﺎﻟﻬﺎ‬ ‫‪ .699‬ﻗﺎﺗﻤﻪ‬ ‫= ﻗﺎﺗﻤﺎ و ﻗﺎﺗﻴﻤﺎ = ﻗﺎت )ﻗﺎﺗﻤﺎق = ﻗﺎﺗﻲ آﺮدن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﻗﺎﺗﻲ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﺎ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻃﻨﺎﺏﻲ آﻪ از ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻮي دم و ﻳﺎل اﺱﺐ‬ ‫ﻣﻲ ﺏﺎﻓﺘﻨﺪ؛ ﻗﺎﺗﻤﻪ ﺗﺎب = ﻣﻮﺗﺎب ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻤﻪ رﻳﺲ = رﻳﺴﻨﺪة ﭘﺸﻢ ﻗﺎﺗﻤﻪ )‪(19‬‬ ‫‪ .700‬ﻗﺎﺟﺎر‬ ‫= ﻗﺎﭼﺎر= ﻗﺎچ )ﻗﺎﭼﻤﺎق = دوﻳﺪن ‪ ،‬ﻓﺮار آﺮدن( ‪ +‬ار )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﻓﺮاري ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﺱﺎآﻦ ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ هﻤﻴﺸﻪ در ﺗﺎﺥﺖ وﺗ ﺎز آ ﻪ ﺏﻌ ﺪ از اﻓﺸ ﺎرﻳﻪ‬ ‫و زﻧﺪﻳﻪ ﺗﻮﺱﻂ ﺁﻗﺎﻣﺤﻤﺪﺥﺎن ﺱﻠﺴﻠﺔ ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ و ﻣﺪت ‪ 150‬ﺱﺎل )‪1344-1193‬ﻩ‪.‬ق( ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ ؛ در ﺗﻮﺟﻴﻪ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬ ‫آﻪ ﻗﺎﺟﺎر = ﻗﺎج )ﻗﻮم( ‪ +‬ار )ﭘﻬﻠﻮان( ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .701‬ﻗﺎچ‬ ‫= ﻗﺎچ و ﻗﺎش = اﺏﺮو ؛ ﻗﺎچ آﺮدن = ﺏﺮﻳﺪن ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺏﺮو‬ ‫‪ .702‬ﻗﺎﭼﺎق‬ ‫= ﻗﺎچ )ﻗﺎﭼﻤﺎق = ﻓﺮار آﺮدن( ‪ +‬اق )اك( = ﺏﺼﻮرت ﻓﺮاري ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﺠﺎز ؛ ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻲ = ﻓﺮاري‬ ‫‪ .703‬ﻗﺎدﻳﻦ‬ ‫= ﻗﺎدﻳْﻦ = ﺥﺎﻧﻢ ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺏﺮاي ﺥﺎﻧﻢ هﺎي ﻣﺘﺄهﻞ‬ ‫‪ .704‬ﻗﺎراﺷﻤﻴﺶ‬ ‫= ﻗﺎرﻳﺸﻤﻴﺶ = ﻗﺎرﻳﺶ )ﻗﺎرﻳﺸﻤﺎق = درهﻢ ﺏﺮهﻢ ﺷﺪن( ‪ +‬ﻣﻴﺶ )اك ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ( = درهﻢ ﺏﺮهﻢ ﺷﺪﻩ‬ ‫‪ .705‬ﻗﺎرﺱﺎق‬ ‫ك ﻃﻠ ﺐ( = ﺥﻮاﺱ ﺘﺎر ﻗ ﺎپ زدن ‪ ،‬روﺏ ﺎهﻲ آﻮﺗ ﺎﻩ ﻗ ﺪ ﺏ ﺎ ﭘﻮﺱ ﺘﻲ ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺁن‬ ‫= ﻗﺎر )ﻗﺎرﻣﺎق = از ﭼﻨ ﮓ درﺁوردن ‪ ،‬ﻗﺎﭘﻴ ﺪن( ‪ +‬ﺱ ﺎق )ا ِ‬ ‫روﺏﺎﻩ ﺥﺎل دار ﻳﺎ ﻓﻨﻚ )ﻋﺮﺏﻲ( ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﺏﺎﻩ در ﺗﺮآﺴﺘﺎن ﺏﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد )‪.(1‬‬ ‫‪ .706‬ﻗﺎرﻗﻲ‬ ‫= ﻗﺎرﻏﻲ = ﻗﺎر)ﻗﺎرﻣﺎق ‪:‬ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﻏﻲ )اك( = ﺏﺰور ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﻗﻠﻌﺔ ﺏﺎﻻي آﻮﻩ ‪ ،‬از اﻗﻮام ﺗﺮك از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(17‬‬ ‫‪ .707‬ﻗﺎرﻣﺎق‬ ‫از ﻣﺼﺪر ﻗﺎرﻣﺎق و ﻗﺎرﻳﻨﻤﺎق)= ﺏﺰور ﭼﻴﺰي را از ﺟﺎﺋﻲ آﻨﺪن ‪ ،‬ﭼﻴﺰي را ﺏﺰور از آﺴﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ( = وﺱﻴﻠﻪ اي ﻗﺎﭘﻴﺪن ‪ ،‬ﭼﻨﮕﻚ ﻣﺎهﻲ ﮔﻴﺮي‬ ‫‪ .708‬ﻗﺎزاﻳﺎﻏﻲ‬ ‫و ﻗﺰاﻳﺎﻏﻲ = ﻗﺎزﺁﻳﺎﻏﻲ = ﻗﺎز )ﺏﺎخ‪ :‬ﻏﺎز‪ + (1.‬ﺁﻳﺎغ )ﭘﺎ( ‪ +‬ي )اك ﻣﻀﺎف( = ﭘﺎي ﻏﺎز ‪ ،‬ﺟﺎﭘﺎي ﻏﺎز ‪ ،‬از ﮔﻴﺎهﺎن داروﺋﻲ‬ ‫‪ .709‬ﻗﺎزﺏﻴﻲ‪/‬ت‬ ‫= ﻗﺎزﺏﻴﮕﻲ = ﻗﺎزﺏﻴﮕﻲ و ﻗﺎزﺏﻴﻲ = ﺏﻴﮓ ﻏﺎز ‪ ،‬ﭘﻮل ﻣﺴﻲ ﻣﺘﺪاول دراﻳﺮان درﻗﺮون ﻧﻬﻢ و ﻳﺎزدهﻢ ﻩ‪.‬ق‬ ‫‪ .710‬ﻗﺎﺷﻖ‬ ‫= ﻗﺎﺷﻴﻖ = ﻗﺎﺷﻲ )ﻗﺎﺷﻴﻤﺎق =آﻨﺪن( ‪ +‬ﻳﻖ )اك( = آﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﻪ ﺥﻮردن آﻪ ﻗﺪﻳﻢ ﺏﺼﻮرت ﭼﻮﺏﻲ ﺏﻮد و داﺥﻞ ﺁن از آﻨﺪﻩ آ ﺎري ﺏﺪﺱ ﺖ ﻣ ﻲ‬ ‫ﺁﻣﺪ ‪ ،‬از ﻇﺮوف ﺁﺷﭙﺰﺥﺎﻧﻪ‬ ‫‪ .711‬ﻗﺎﻃﺮ‬ ‫= ﻗﺎﺗﻴﺮ= ﻗﺎت )ﻗﺎﺗﻤﺎق = ﺗﺮآﻴﺐ آﺮدن( ‪ +‬ﻳﺮ )اك( = ﺗﺮآﻴﺒﻲ ‪ ،‬ﺡﻴﻮاﻧﻲ از ﺗﺮآﻴﺐ ﺥﺮ و اﺱﺐ‬ ‫‪ .712‬ﻗﺎﻃﻲ‬ ‫= ﻗﺎﺗﻲ = ﻗﺎت )ﻗﺎﺗﻤﺎق = ﺗﺮآﻴﺐ آﺮدن ‪ ،‬درهﻢ ﺏﺮهﻢ آﺮدن( ‪ +‬ي )اك( = درهﻢ ﺏﺮهﻢ ‪ ،‬ﻏﺎﺗﻲ )ﻣﻌﺮ(‬ ‫‪ .713‬ﻗﺎق‬ ‫= ﻗﺎخ = ﻣﻴﻮة ﺥﺸﻚ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺮف و ﻏﻴﺮ اﺻﻠﻲ ؛ ﻗﺎﺥﺎق = ﮔﻮﺷﺖ و ﻣﺎهﻲ ﺥﺸﻚ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻗﺎق ﻣﺎﻧ ﺪن = ﺏ ﻲ ﻧﺼ ﻴﺐ ﻣﺎﻧ ﺪن ‪ ،‬ﻗ ﺎق ﺷ ﺪن = ﻋﻘ ﺐ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪن اﺱﺐ )‪ (1،3،19‬؛ ﺁدم ﻧﺤﻴﻒ و ﻻﻏﺮ )‪ :(27‬ﺷﻮخ آﻤﺎﻧﺪارﻣﻦ ‪ ،‬ﺷﻬﺮة ﺁﻓﺎق ﺷﺪ×از ﻗﺪر اﻧﺪازﻳﺶ ﺗﻴﺮ ﻗﻀﺎ ﻗﺎق ﺷﺪ‪/‬ﻣﺤﻤﺪاﺷﺮف‬ ‫‪ .714‬ﻗﺎل‬

‫= از ﻣﺼﺪر ﻗﺎﻟﻤﺎق )= ﻣﺎﻧﺪن ‪ ،‬ﭘﺎﺏﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪن( ؛ ﻗﺎل ﭼﻴﺰي را آﻨﺪن = ﺁﻧﺮا از ﺡﺎﻟ ﺖ ﺱ ﻜﻮن درﺁوردن و ﺏ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن رﺱ ﺎﻧﺪن ﺁن ‪ ،‬از ﻗ ﺎل ﺏﻴ ﺮون‬ ‫ﺁوردن = از ﺏﻮﺗﻪ درﺁوردن و اﺡﻴﺎ آﺮدن ‪ ،‬ﻗﺎل ﮔﺬاﺷﺘﻦ = ﻣﺎﻧﻊ ﺏﻪ ﺡﺮآﺖ درﺁﻣﺪن‬ ‫‪ .715‬ﻗﺎﻟﭙﺎق‬ ‫ﻻ هﻤﺎن ﻗﺎﭘﺎق )= ﺱﺮﭘﻮش( ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ آﻼﻩ ﺗﺮآﻬﺎ در ﻗﺪﻳﻢ ‪ ،‬وﺱ ﻴﻠﺔ ﭘﻮﺷﺸ ﻲ ﭼﺮﺥﻬ ﺎي ﺥ ﻮدرو ﺏ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﻜﻞ ؛ ﻗﺎﻟﭙ ﺎﻗﭽﻲ = ﻗﺎﻟﭙ ﺎق‬ ‫= اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫دوز=آﻼهﺪوز‪ :‬ﻣﺮا ﻣﺤﺒﺖ ﻗﻠﭙﺎق دوزي ﻣﺎهﻲ اﺱﺖ × ازﻳﻦ ﻧﻤﺪ ﻣﻦ دروﻳﺶ را آﻼهﻲ هﺴﺖ‪ /‬ﺱﻴﻔﻲ‬ ‫‪ .716‬ﻗﺎﻟﺘﺎق‬ ‫= ﻗﺎﻟﺘﺎق = ﻗﺎل )ﻗﺎﻟﻤﺎق = ﻣﺎﻧﺪن ‪ ،‬ﺛﺎﺏﺖ ﻣﺎﻧﺪن( ‪ +‬ﺗﺎق )اك( = ﺛﺎﺏﺖ و ﻣﺎﻧﺎ ‪ ،‬ﻟﻴﺰ ﻧﺨﻮرﻧﺪﻩ ‪ ،‬زﻳﻦ اﺱ ﺐ ﺏﻮاﺱ ﻄﺔ ﺁﻧﻜ ﻪ ﺛﺎﺏ ﺖ و ﻓ ﻴﻜﺲ روي اﺱ ﺐ‬ ‫ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ‪ ،‬ﻻت )‪ ، (1‬ﻳﻜﺪﻧﺪﻩ و ﻟﺞ‬ ‫‪ .717‬ﻗﺎﻟُﺶ‬ ‫= ﻗﺎﻟﻴﺶ = ﻗﺎل )ﻗﺎﻟﻤﺎق = ﻣﺎﻧﺪن( ‪ +‬اﻳﺶ )اك( = ﻣﺎﻧﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﭼﻴﺰي آﻪ ﺏﻴﺮون ﻧﻴﺎﻳﺪ ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ آﻔﺶ آﻪ ﺏﺮﺥﻼف ﭘﺎﭘﻮش هﺎ از ﭘﺎ درﻧﻤﻲ ﺁﻣﺪ‪.‬‬ ‫‪ .718‬ﻗﺎﻟﻨﺠﻪ‬ ‫= ﻗﺎﻟﻴْﻨﺠﺎ = ﻗﺎﻟﻴْﻦ )ﺿﺨﻴﻢ ‪ ،‬ﭘُﺮﭘﺸﺖ( ‪ +‬ﺟﺎ )اك( = ﭘﺮﭘﺸﺘﻚ ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﻩ اي ﺏﺎﻧﺪازة آﺒﻮﺗﺮ ‪ ،‬ﻓﺎﺥﺘﻪ )‪(1‬‬ ‫‪ .719‬ﻗﺎﻟﻲ‬ ‫= ﻗﺎل )ﻗﺎﻟﻤﺎق = ﻣﺎﻧﺪن( ‪ +‬ي )اك( = ﻣﺎﻧﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﺱُﺮ ﻧﺨﻮرﻧ ﺪﻩ ﺏ ﻪ اﻋﺘﺒ ﺎر ﺁﻧﻜ ﻪ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ﺟ ﺎﺟﻴﻢ و آﻠ ﻴﻢ آ ﻪ ﺟﻤ ﻊ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد از ﭘﺎﻳ ﺪاري و ﻣﻜﺎﻧ ﺖ‬ ‫ﺏﻬﺘﺮي ﺏﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ اﺱﺖ ؛ ﺏﺼﻮرت ﻗﺎﻟﻴﻦ )= ﺿﺨﻴﻢ ‪ ،‬زﻳﺮاﻧﺪاز ﺿﺨﻴﻢ( ﻧﻴﺰ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻏﺎﻟﻴﻦ )ﻣﻌﺮ( ‪:‬‬ ‫ﺏﻮرﻳﺎي ﺥﻮد ﺏﻪ ﻗﺎﻟﻴﻨﺶ ﻣﺪﻩ × ﺏﻴﺪق ﺥﻮد را ﺏﻪ ﻓﺮزﻳﻨﺶ ﻣﺪﻩ ‪ /‬اﻗﺒﺎل‬ ‫‪ .720‬ﻗﺎﻟﻴﻦ‬ ‫ﻗﺎﻟﻴﻦ = ﺿﺨﻴﻢ ‪ ،‬ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﺎﻟﻲ‬ ‫‪ .721‬ﻗﺎم‬ ‫= ﺟﺎدوﮔﺮ ‪ ،‬ﺱﺎﺡﺮ ‪ ،‬ﺻﻔﺖ آﺎهﻨﺎن ‪،‬آﺎهﻦ ‪ ،‬ﻏﻴﺒﮕﻮ )‪ (1‬؛ ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﻤﻴﺰ‬ ‫‪ .722‬ﻗﺎوت‬ ‫و ﻗﺎوود = ﻗﻮْووت = ﻗﻮْو )ﻗﻮْوﻣﺎق = راﻧﺪن ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﺪن( ‪ +‬وت )اك( = ﻓﻮت آﺮدﻧﻲ ‪ ،‬راﻧﺪﻧﻲ ؛ آﺎﺷﻐﺮي ﺁﻧﺮا ﻗﺎﻏﻮت )= ﻏﺬاﺋﻲ ﺏﺎ ارزن( ﺛﺒﺖ‬ ‫آﺮدﻩ اﺱﺖ )‪ (2‬؛ ﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮ ﺁﻧﺴﺖ آﻪ ﻗﺎووت از ﻗﺎو و ﻗﻮْو ﺡﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ و ﺗﺮآﻴﺒﺎت ﻗﻮْو در ﻣﻔﻬﻮم »ﺱﺒﻜﻲ ‪ ،‬ﭘﻮآﻲ ‪ ،‬ﺥﺸﻜﻲ ‪ ،‬ﺁﺗﺶ ‪ ،‬ﻣ ﻮي‬ ‫‪ ،‬ﭘﻮﺱﺘﻪ« اﺱﺖ‪ .‬در واﻗﻊ هﻤﺔ اﻳﻦ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﺱﺒﻜﻲ را ﻣﻲ رﺱ ﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‪:‬ﻗ ﺎووت )ﺥ ﻮردﻧﻲ ﺱ ﺒﻚ( ‪ ،‬ﻗ ﻮْووق )ﺏﺎدآﻨ ﻚ( ‪ ،‬ﻗ ﻮْواق )آﭙ ﻚ ﺱ ﺮ ‪ ،‬ﺷ ﻮرة‬ ‫ﺱﺮ( ‪ ،‬ﻗﻮْغ )ﺁﺗﺶ( ‪ ،‬ﻗﻮْوﻟﻮ )ﺥﻮْوﻟﻮ = هﻮﻟﻮ = ﺡﻮﻟﻪ ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﺔ ﺥﻮاب دار( ‪ ،‬ﻗﺎوات )ﺱﺒﻚ ﺱﺮ( ‪ ،‬ﻗﻮْوون )ﺥﺮﺏﺰﻩ(‬ ‫‪ .723‬ﻗﺎوﻟُﻎ‬ ‫= ﻗﻮْوﻟﻮق = ﻗﻮْو )ﭘﻮﺱﺖ ‪ ،‬ﻏﻼف( ‪ +‬ﻟﻮق )اك( = ﭘﻮﺱﺘﻪ اي ‪ ،‬ﺟﻠﺪي ‪ ،‬ﭘﻮﺷﻪ اي ‪،‬آﻴﻒ ‪ ،‬ﺟﻌﺒﻪ ﺥﻴﺎﻃﻲ‪:‬‬ ‫واﻟﻪ ﺁن ﻗﺎوﻟــــــﻐﻢ آﺰ ﻃﺎق ﺟﻴﺐ ﺁوﻳﺨﺘﻨﺪ‬ ‫روﺷﻦ اﺱﺖ اﻳﻦ ﺥﻮد آﻪ ﻗﻨﺪﻳﻠﻲ ﺏﻮد هﺮ ﻃﺎق را‪ /‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻗﺎري‬ ‫‪ .724‬ﻗﺎﻳﻖ‬ ‫= ﻗﺎﻳﻴْﻖ = ﻗﺎي )ﻗﺎﻳﻤﺎق و ﺟﺎﻳﻤﺎق = ﺱُﺮ ﺥﻮردن ‪ ،‬ﻣﻴﻞ آﺮدن ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪن از ﺟﺎ( ‪ +‬ﻳﻖ )اك( = ﻟﻐﺰﻧﺪﻩ روي ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺱُﺮ ﺥﻮرﻧﺪﻩ روي‬ ‫ﺁب ‪ ،‬ﻣﻴﻞ آﻨﻨﺪﻩ ﺏﻪ ﺱﻤﺘﻲ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﺡﺮآﺖ روي ﺁب‬ ‫‪ .725‬ﻗﺎﻳﻢ‬ ‫= ﻗﺎﻳ ْﻴﻢ = ﻗﺎي )ﻗﺎﻳﻤﺎق = ﻣﺘﺮاآﻢ ﺷﺪن ‪ ،‬روي هﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ( ‪ +‬ﻳْﻢ )اك( = روي هﻢ اﻧﺒﺎﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻔ ﻊ ‪ ،‬ﻋﻤ ﻮد ‪ ،‬ﺏﻠﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻣﺤﻜ ﻢ و ﻓﺸ ﺮدﻩ ؛ ﻗ ﺎﻳﻢ‬ ‫)ﻣﺤﻜﻢ( زدم ﮔﻮﺷﺶ ‪ ،‬ﺻﺪاي ﻗﺎﻳﻤﻲ )ﺏﻠﻨﺪي( آﺮد ‪ ،‬ﻗﺎﻟﻴﻦ ‪ -‬ﻗﺎﻳﻴﻢ = آﺖ و آﻠﻔﺖ ؛ ﻣﻲ ﺗﻮان اﺡﺘﻤﺎل داد آﻪ ﻗ ﺎﺋﻢ در ﻋﺮﺏ ﻲ ه ﻢ از هﻤ ﻴﻦ ﺟ ﺎ رﻓﺘ ﻪ‬ ‫اﺱﺖ زﻳﺮا ﺥﻴﻠﻲ ﺏﻪ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .726‬ﻗﺎﻳﻦ‬ ‫= ﻗﺎﻳﻴْﻦ = ﺏﺮادر زن ﻳﺎ ﺏﺮادر ﺷﻮهﺮ )‪(1،19‬‬ ‫‪ .727‬ﻗﺒﺎق‬ ‫و ﻗُﺒﻖ و ﻗﭙﺎق = ﻗﺎﭘﺎق = ﻗﺎپ )ﻗﺎﭘﻤﺎق = ﻗﺎﭘﻴﺪن( ‪ +‬اق )اك( = ﻗﺎﭘﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﺗﻴﺮ ﭼﻮﺏﻲ ﺏﻠﻨﺪ در وﺱﻂ ﻣﻴﺪان ﺏﺎ ﺡﻠﻘﻪ اي از ﻃ ﻼ ﻳ ﺎ ﻧﻘ ﺮﻩ ﺏ ﺮ ﻓ ﺮاز ﺁن‬ ‫آﻪ ﺱﻮاران ﺿﻤﻦ اﺱﺐ دواﻧﻲ ﺁﻧﺮا ﺏﺎﻳﺪ ﺏﺎ ﺗﻴﺮ ﺏﺰﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺻﺎﺡﺐ ﺁن ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﻗﺒﺎق اﻓﻜﻨﻲ = هﺪف زﻧﻲ ‪ ،‬ﻗﺒﺎق اﻧﺪاز = ﺏﻪ هﺪف رﺱﻴﺪﻩ ‪:‬‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺥﻮرم زر وﻗﻒ ‪ ،‬ارﭼﻪ ﺷﺤﻨﺔ ﭼﺮخ‬ ‫ز ﺏﻬﺮ ﺗﻴﺮ ﻓﻼآﺖ ﻣﺮا ﺏﻪ ﭼﻮب ﻗﺒـــﺎق ‪ /‬ﻣﻼ ﻓﻮﻗﻲ ﻳﺰدي‬ ‫‪ .728‬ﻗﺒﭽﺎق‬ ‫= ﻗﻴْﺒﭽﺎق و ﻗﻴْﭙﭽﺎق = ﻓﻌّﺎل ‪ ،‬زﻳﺒﺎ ‪ ،‬ﻏﻀﺒﻨﺎك ؛ از اﻗﻮام ﺏﺰرگ ﺗﺮك آﻪ ﻗﺒﻞ از اﺱﻼم ﺏﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﺏﺮ اﻗﻮام دﻳﮕﺮ ﺗﺮك ﺏ ﺮ ﺁﺱ ﻴﺎي ﻣﻴﺎﻧ ﻪ ﺡ ﺎآﻢ ﺷ ﺪ و‬ ‫ﺏﻌﺪ از اﺱﻼم ﺡﺘّﻲ ﻣﺼﺮ را هﻢ ﺗﺤﺖ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﺥﻮد درﺁوردﻧﺪ ‪:‬‬ ‫ﺱﺒﻜﺮو ﭼﻮن ﺏﺖ ﻗﺒﭽﺎق ﻣﻦ ﺏﻮد×ﮔﻤﺎن اﻓﺘﺎد ﺥﻮدآﺂﻓﺎق ﻣﻦ ﺏﻮد‪/‬ﻧﻈﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .729‬ﻗُﺒﭽﻮر‬ ‫و ﻗﺒﺠﻮر و ﻗﭙﭽﻮر = ؟‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎت ‪ ،‬از اﻧﻮاع ﻣﺎﻟﻴﺎت هﺎ ﻏﻴﺮ از ﻳﺎﺱﺎ و ﻗﻼن‪:‬‬ ‫و ﺁن ﻗﭙﭽﻮر آﻪ اآﻨﻮن ﺏﺤﻜﻢ ﻳﺎﺱﺎي ﺏﺰرگ ﻣﻲ ﺱﺘﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﻧﺴﺘﺪﻧﺪي و اآﻨﻮن هﻢ ﺏﺤﻜﻢ ﻳﺎﺱﻖ از ﭘﻨﺞ آﺲ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ… ‪ /‬رﺱﺎﺋﻞ ﺥﻮاﺟﻪ ﻧﺼﻴﺮ‬ ‫‪ .730‬ﻗﺒﺮاق‬ ‫= ﻗﻴْﺒﺮاق= ﻗﻴْﻮراق= ﻗﻴﻮرا )ﻗﻴﻮراﻣﺎق = ﻧﺎز آﺮدن ‪ ،‬ﺥﺮاﻣﺎن رﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﭼﺴﺖ و ﭼﺎﺏﻚ رﻓ ﺘﻦ( ‪ +‬اق )اك( = ﭼ ﺎﻻك ‪ ،‬ﺱ ﺮﺡﺎل ‪ ،‬ﻓ ّﻌ ﺎل ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ و‬ ‫ﺗﺎﺏﻴﺪﻩ‬ ‫‪ .731‬ﻗﺒﺮﻏﻪ‬ ‫= ﻗﺎﺏ ْﻴﺮﻗﺎ = ﻗﺎب )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﻳْﺮ )اك( ‪ +‬ﻗﺎ )اك( = ﻗﺎب ﺷﺪﻩ ‪ ،‬اﺱﻜﻠﺖ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﻬﻠﻮي ﺏﺪن ‪ ،‬اﺱﺘﺨﻮان دﻧﺪﻩ ﭘﻬﻠﻮ ‪ ،‬اﺱﺘﺨﻮان هﺎي ﻗﻔﺴﻪ ﺱﻴﻨﻪ )‪(1‬‬ ‫‪ .732‬ﻗﭙﺎن‬

‫= ﻗﺎﭘﺎن = ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺮازو ﺏﺮاي ﺏﺎرهﺎي ﺱﻨﮕﻴﻦ ‪ ،‬ﺏﺎﺱﻜﻮل ‪ ،‬دهﺨﺪا و ﻏﻴﺎث اﻟﻠﻐﺎت ﺁﻧﺮا ﺗﺮآﻲ ﻣﻲ داﻧﺪ ‪ ،‬آﭙﺎن هﻢ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد )‪ (19،27‬؛ ﺏ ﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ رﺱﺪ آﻪ از ﻣﺼﺪر ﻗﺎﭘﺎﻣﺎق )= ﺏﺴﺘﻦ( ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺷﺪ رﻳﺸﻪ اش ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﺒﺎ ﻓﺮو رﻳﺰد ﺏﺮزﻣﻪ × ﻳﻜﻲ دﻳﻨﺎر ﺏﺮﺱﻨﺠﺪ ﺏﻪ آﭙﺎن‪ /‬ﻋﻨﺼﺮي ﺏﻠﺨﻲ‬ ‫‪ .733‬ﻗﭙﻼن‬ ‫= ﻗﺎﭘﻼن = ﻗﺎپ )ﻗﺎﭘﻤﺎق = ﻗﺎﭘﻴﺪن( ‪+‬ﻻن )اك( = ﻗﺎﭘﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﮔﺎز زﻧﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﻠﻨ ﮓ )‪ (25‬؛ ﺏ ﺎخ‪ :‬ﻗ ﺎﻓﻼﻧﻜﻮﻩ ‪ ،‬ﻻن در اﻧﺘﻬ ﺎي اﺱ ﺎﻣﻲ ﺏﻌﻀ ﻲ ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت‬ ‫دﻳﮕﺮ هﻢ دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬اﻳﻼن ‪ ،‬ﺟﺌﻴﻼن )ﺟﺌﻴﺮان( ‪ ،‬ﺗﺮﻻن‪.‬‬ ‫‪ُ .734‬ﻗﭙُﺰ‬ ‫= ﻗﻮْﭘﻮز= ﻗﻮْپ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺥﻮب( ‪ +‬وز )اك( = ﺷﺎدﻳﺎﻧﻪ ‪ ،‬از ﺱﺎزهﺎ ‪ ،‬وﺟﻪ ﺗﺴﻤﻴﺔ اﻳﻦ ﺱﺎز ﺷﺎﻳﺪ ﺏﺨﺎﻃﺮ اﻳﺠ ﺎد ﺱ ﺮور و ﺷ ﺎدي اﺱ ﺖ )‪ (1‬؛ ﻣﻮﻟ ﻮي‬ ‫در ﺷﻌﺮي ﺗﺮآﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺱﺖ‪ :‬هﻢ ﺱﻦ ﻗﻮْﭘﻮز ﭼﺎﻻرﺱﺎن ‪ ،‬هﻢ ﻣﻦ ﭼﺎﺥﻴﺮ اﻳﭽﺮﻣﻦ )‪) (16‬هﻢ ﺗﻮ ﻗﻮﭘﻮز ﻧﻮازي هﻢ ﻣﻦ ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﻢ!(‬ ‫‪ُ .735‬ﻗﺘُﺮﻣﺎق‬ ‫ﻻ ﻗﻮﺗﺎرﻣﺎق )= ﺗﻤﺎم آﺮدن ‪ ،‬ﺥﻼص ﺷﺪن ( = ﺏﻲ ﻣﺼﺮف ‪ ،‬ﺏﻴﻜﺎر )‪ (1‬؛ ﺏﻪ اﻋﺘﺒﺎر اﻳﻨﻜﻪ ﺏﻌﺪ از ﺗﻤﺎم آﺮدن ﭼﻴﺰي ﺁﻧﺮا آﻨﺎر ﻣ ﻲ ﻧﻬ ﻴﻢ‬ ‫= اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫و ﺏﻲ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .736‬ﻗُﺘﻠُﻎ‬ ‫= ﻗﻮُﺗﻠﻮُق = ﻗﻮت )ﻣﺒﺎرك ‪ ،‬دوﻟﺖ ‪ ،‬ﺏﺨﺖ( ‪ +‬ﻟﻮق )اك( = ﻣﺒﺎرآﻲ ‪ ،‬ﺥﺠﺴ ﺘﻪ ‪ ،‬دوﻟ ﺖ ﻣﻨ ﺪي ؛ ﻗﺘﻠ ﻎ ﺥﺎﻧﻴ ﺎن = ﺱﻠﺴ ﻠﻪ اي از ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺗ ﺮك در‬ ‫آﺮﻣﺎن در ﻗﺮن هﻔﺘﻢ هﺠﺮي‪:‬‬ ‫ﻧﻮروز و ﻗﺘﻠﻎ ﺷﺎﻩ و ﻏﻴﺮﻩ ﺏﻪ آﻨﮕﺎج ﺥﻠﻮﺗﻲ ﺱﺎﺥﺘﻨﺪ… ‪ /‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻏﺎزاﻧﻲ‬ ‫‪ُ .737‬ﻗﺘُﻠﻤﺶ‪/‬ت‬ ‫= ﻗﻮُﺗﻮُﻟﻤﻮُش= ﻗﻮﺗﻮل)ﻗﻮﺗﻮﻟﻤﺎق = ﺗﻤﺎم ﺷﺪن( ‪ +‬ﻣﻮش )اك ﻣﺠﻬﻮل( = ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ ‪ ،‬اﺏﻦ اﺱﺮاﺋﻴﻞ ﺏﻦ ﺱﻠﺠﻮق از اﻣﺮاي ﺱﻠﻄﺎن ﻃﻐﺮل ﺏﻴﮓ‬ ‫‪ .738‬ﻗﺠﺎ‬ ‫= ﻗﺎﺟﺎ = ﻗﺎ )ﻗﺎب ‪ ،‬ﻇﺮف( ‪ +‬ﺟﺎ )اك( = ﺁوﻧﺪ ‪ ،‬ﻇﺮف ‪ ،‬ﻗﺎب )‪(2،19‬‬ ‫‪ .739‬ﻗُﭽﺎّق‬ ‫و ﻗﭽﺎق = ﻗﻮْﭼﺎق = ﻗﻮْچ ﭼﺎق = ﻗﻮْچ )ﭘﻬﻠﻮان( ‪ +‬ﭼﺎق )ﻓﺮﺏﻪ ‪ ،‬درﺷﺖ( = ﺏﺰرگ ﭘﻬﻠ ﻮان ‪ ،‬ﻗ ﻮي هﻴﻜ ﻞ ‪ ،‬درﺷ ﺖ هﻴﻜ ﻞ ‪ ،‬ﺗﻮاﻧ ﺎ ؛ ﻗﻮﭼﺎﻗﻼﻣ ﺎ =‬ ‫دو ﺏﻴﺘﻲ هﺎي ﺡﻤﺎﺱﻲ ‪ ،‬ﺡﻤﺎﺱﻪ ‪ :‬هﻤﮕﻨﺎن ﺗﻮهﻤﻪ ﭼﺎﺏﻚ ورﻧﺪﻧﺪ وﻗﭽﺎق×دﺱﺘﻴﺎران ﺗﻮﭼﻮن ﺱﺮو هﻤﻪ ﺏﺎﻻﭼﺎق‪ /‬ﮔﻞ آﺸﺘﻲ‬ ‫‪ .740‬ﻗﺪﻏﻦ‬ ‫= ﻗﺎداﻏﺎن = ﻗﺎدا )ﺏﻼ ‪ ،‬ﺥﻄﺮ( ‪ +‬ﻏﺎن )اك( = ﺥﻄﺮﻧﺎك ‪ ،‬ﭘﺮﺏﻼ ‪ ،‬آﻪ از ﺁن ﺏﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﻌﻨﺎي »ﻣﻤﻨﻮع و ﻏﻴﺮ ﻣﺠﺎز« اﺱﺘﻨﺒﺎط ﻣ ﻲ آﻨﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻏ ﺪﻏﻦ‬ ‫)ﻣﻌﺮ( ؛ ﻗﺎدا ﺁﻟﻤﺎق = ﺏﻼي آﺴﻲ را ﺏﻪ ﺟﺎن ﺥﺮﻳﺪن ‪ ،‬ﻗﺎداﻟﻲ = ﭘُﺮﺏﻼ‬ ‫‪ .741‬ﻗِﺮ‬ ‫= ﻗﻴْﺮ = ﻧﺎز و ﻋﺸﻮﻩ ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺎﻧﺪن ﺏﺪن ﺏﻘﺼﺪ ﻋﺸﻮﻩ ؛ ﻗﺮﺗﻲ = ﻗﻴْﺮﺗﻲ = ﻗﺮ دهﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻗﻴﺮﻳﺸﻤﺎ = آﺮﺷﻤﻪ )ﻩ‪.‬م( ‪ ،‬ﻗﻴﺮﺟﺎﻧﻤﺎق = ﻧﺎز و ﻋﺸ ﻮﻩ آ ﺮدن ‪،‬‬ ‫ﻗﻴْﺮﭼﻴﻞ و ﻗﻴْﺮﻟﻲ = ﻋﺸﻮﻩ ﮔﺮ‬ ‫‪ .742‬ﻗﺮاﺏﻐﺎ‬ ‫= ﻗﺎراﺏﻘﺎ = ؟‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻨﺠﻨﻴﻖ ﺥﺎص آﻪ در ﺟﻨﮓ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﺪ )‪(1‬‬ ‫‪ .743‬ﻗﺮاﭼﻮري‬ ‫ﺷﻤﺸﻴﺮ دراز)‪:(1‬ﻗﺎﺋﺪ ﺏﺎﻧﮓ ﺏﺮ او زد و دﺱﺖ ﺏﻪ ﻗﺮاﭼﻮري آﺮد‪ /‬ﺏﻴﻬﻘﻲ‬ ‫‪ .744‬ﻗﺮاﺥﺎن‬ ‫= ﻗﺎراﺥﺎن = ﻗﺎرا )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﺮﻩ( ‪ +‬ﺥﺎن )ﻩ‪.‬م( = ﺥﺎن ﺏﺰرگ و ﻗﻮي ‪ ،‬اﺏﻦ ﻣﻨﺴﻚ ﺟ ّﺪ ﺱﻠﺴﻠﺔ ﻗﺮاﺥﺎﻧﺎن ﻳﺎ اﻳﻠﮓ ﺥﺎﻧﻴﺎن‬ ‫‪ .745‬ﻗﺮﺁﻏﺎج‬ ‫= ﻗﺎرا )ﺱﻴﺎﻩ( ‪ +‬ﺁﻏﺎج )درﺥﺖ( = درﺥﺖ ﺱﻴﺎﻩ ‪ ،‬ﻧﺎرون ‪ ،‬اوﺟﺎ )‪(1‬‬ ‫‪ .746‬ﻗﺮاﻗﻮش‪/‬ت‬ ‫= ﻗﺎرا )ﺱﻴﺎﻩ( ‪ +‬ﻗﻮش )ﭘﺮﻧﺪﻩ( = ﭘﺮﻧﺪة ﺱﻴﺎﻩ ‪ ،‬ﻟﻘﺐ اﺏﻦ ﻋﺒﺪاﻟّﻪ اﺱﺪي واﻟﻲ ﻣﺼﺮ آﻪ در ﺱﺎل ‪ 597‬ق در ﻗﺎهﺮﻩ وﻓ ﺎت ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺏﻨﺎه ﺎي اﺱ ﺘﺜﻨﺎﺋﻲ و‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ او در ﻣﺼﺮ اﻵن هﻢ ﺟﺰو ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدﻳﺴﺖ )‪.(19‬‬ ‫‪ .747‬ﻗِﺮان‪/‬ﭘﻮل‬ ‫= ﻗﻴْﺮان = رﻳﺎل ‪ ،‬واﺡﺪ ﭘﻮﻟﻲ در زﻣﺎن ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺷﺎﻩ ﺗﺎ دورة ﭘﻬﻠﻮي ﻣﻌﺎدي ‪ 20‬ﺷﺎهﻲ ﻳﺎ ‪ 100‬دﻳﻨﺎر‬ ‫‪ .748‬ﻗﺮاول‬ ‫= ﻗﺎروْوول و ﻗﺎراﻗﻮل = ﻗﺎرا )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﺮﻩ( ‪ +‬ﻗﻮْل )ﺏﺎزو( = ﻗﻮي ﺏﺎزو ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺒﺎن ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻟﺸﻜﺮ ؛ ﭘﻴﺶ ﻗﺮاول = ﻃﻼﻳﻪ دار ﻗﺸﻮن‬ ‫‪ .749‬ﻗﺮﺏﺎن‬ ‫ن ﻋﺮﺏﻲ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮔﺮدد ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﻗ ﻮر و ﻗ ﻮرﭼﻲ ‪ ،‬درﺏﻴ ﺖ‬ ‫= ﻗﻮُرﺏﺎن = ﻗﻮر)ﺱﻼح( ‪ +‬ﺏﺎن )اك( = ﺗﻴﺮدان و آﻴﺶ )‪ (1‬؛ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺏﺎ ﻗﺮﺏﺎ ِ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ‪،‬ﻣﺮاد از ﻗﺮﺏﺎن هﻤﺎن ﺗﻴﺮدان اﺱﺖ‪ :‬هﺮﺗﻴﺮآﻪ درآﻴﺶ اﺱﺖ ﮔﺮ ﺏﺮ دل رﻳﺶ ﺁﻳﺪ×ﻣﺎ ﻧﻴﺰﻳﻜﻲ ﺏﺎﺷﻴﻢ ازﺟﻤﻠﺔ ﻗﺮﺏﺎنهﺎ‪ /‬ﺱﻌﺪي‬ ‫ﭼﻪ ﺥﻮش ﮔﻔﺖ ﮔﺮﮔﻴﻦ ﺏﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺥﻮﻳﺶ × ﭼﻮ ﻗﺮﺏﺎن ﭘﻴﻜﺎر ﺏﺮﺏﺴﺖ و آﻴﺶ ‪ /‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .750‬ﻗﺮﭼﻪ‬ ‫= ﻗﺎرا )= ﺱﻴﺎﻩ( ‪ +‬ﭼﺎ )اك( = ﺱﻴﺎهﻪ ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﻲ در ﻣﻮﺱﻴﻘﻲ اﺻﻴﻞ اﻳﺮاﻧﻲ ؛ وﺟﻪ ﺗﺴﻤﻴﻪ اش را ﻧﻤﻲ داﻧﻢ‪.‬‬ ‫‪ُ .751‬ﻗﺮُغ‬ ‫= ﻗﻮُروُق = ﻗﻮُر ُو )ﻗﻮروﻣﺎق = ﺥﺸﻚ ﺷﺪن( ‪ +‬ق )اك( = ﺥﺸﻚ ‪ ،‬ﺏﻴﻜﺎر ‪ ،‬ﻇﺮف ﺥﺎﻟﻲ )‪ :(2‬ﺏﺮﻃﺎﻗﭽﻪ آﻮزة ﻗﺮغ را ﺏﻨﮕﺮ × ﻳﻚ ﻗ ﺎب ﻃﻌ ﺎم و‬ ‫ﺏﻴﺴﺖ ﺏﺸﻘﺎب ﺏﺒﻴﻦ ‪ /‬ﺷﻔﺎﺋﻲ‬ ‫‪ُ .752‬ﻗﺮُق‬ ‫= ﻗﻮْروق = ﻗﻮْرو )ﻗﻮْروﻣﺎق = ﺡﻔﺎﻇﺖ آﺮدن ‪ ،‬ﺡﻤﺎﻳﺖ آﺮدن ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ آﺮدن( ‪ +‬ق )اك( = ﺡﺮاﺱﺖ ‪ ،‬ﺡﻔﺎﻇﺖ ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺒ ﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒ ﺖ ؛ ﻗ ﺮق‬ ‫زدن =آﻤﻴﻦ زدن و ﭘﺎﺋﻴﺪن ‪ ،‬ﻗﺮﻗﭽﻲ = ﻧﮕﻬﺒﺎن و اﺱﻜﻮرت‪:‬‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻗﺮﻗﭽﻲ ﮔﺸﺘﻪ اي اي ﻋﺸﻖ اﻣﺎ ﻳﻮرت دل‬ ‫ﻳﻴﻼق ﺱﻠﻄﺎن ﭼﻮن ﺏﻮد ‪ ،‬ﻗﺸﻼق ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ اﺱﺖ اﻳﻦ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .753‬ﻗﺮﻗﺎول‬ ‫= ﻗﺎرﻗﻮْوول = ؟ ‪ ،‬از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن )‪(1‬‬ ‫‪ .754‬ﻗﺮﻗﻲ‬ ‫ﻲ )اك( = ﺗﺎر و ﻣﺎر آﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺷﻜﺎري‬ ‫= ﻗﻴْﺮ)ﻗﻴْﺮﻣﺎق = ﺗﺎر و ﻣﺎر آﺮدن( ‪ +‬ﻗ ْ‬ ‫‪ .755‬ﻗﺮﻗﻴﺰ‬ ‫= ﻗﻴْﺮﻗﻴْﺰ= ‪ -1‬ﻗﻴْﺮخ ﻗﻴْﺰ = ﻗﻴﺮخ )ﭼﻬﻞ( ‪ +‬ﻗﻴْﺰ )دﺥﺘﺮ( = ﭼﻬﻞ دﺥﺘﺮ‬ ‫‪ -2‬ﻗﻴْﺮ )آﻨﺎر( ‪ +‬ﻗﻴْﺰ )دﺥﺘﺮ( = دﺥﺘﺮ ﻏﺮﻳﺐ و دور ؛ ﻗﻴْﺮ در ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺬآﻮر در ﺟﺎهﺎي دﻳﮕﺮ هﻢ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪ :‬ﻗﻴْﺮاق )آﻨﺎر( و ﻗﻴْﺮﻧﺎ )ﻟﺒﻪ ﺏﺎم(‬ ‫از اﻗﻮام ﺗﺮك ﺁﺱﻴﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ آﻪ ﺟﻤﻬﻮري ﻗﺮﻗﻴﺰﺱﺘﺎن ﺏﺎزﻣﺎﻧﺪﻩ از ﺁﻧﻬﺎﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .756‬ﻗَﺮﻟُﻖ‪/‬ت‬ ‫= ﻗﺎرﻟﻴْﻖ = ﻗﺎر )ﺏﺮف( ‪ +‬ﻟﻴﻖ )اك آﺜﺮت( = ﺟﺎي ﺏﺮﻓﻲ ‪ ،‬ﺏﺮﻓﻲ ‪ ،‬از اﻗﻮام ﺗﺮك آﻪ از ﺱﺎل ‪ 766‬ﻣﻴﻼدي اهﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺱﻠﺴﻠﺔ اﻳﻠﮓ ﺥﺎﻧﻴﺎن‬ ‫را در ﺗﺮآﺴﺘﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .757‬ﻗُﺮﻧﺎق‬ ‫و ﻗِﺮﻧ ﺎق )‪ = (1‬ﻗﻮرﻧ ﺎق و ﻗﻴْﺮﻧ ﺎق = ﻗ ﻮر )ﻗﻮرﻣ ﺎق = ﭼﻴ ﺪن ‪ ،‬ﻓ ﺮاهﻢ آ ﺮدن( ‪ +‬ﻧ ﺎق )اك( = ﺏﻨ ﺪ و ﺏﺴ ﺎط ﭼﻴﻨﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻓ ﺮاهﻢ آﻨﻨ ﺪة ﻣﻠﺰوﻣ ﺎت‬ ‫ﺥﺪﻣﺘﻜﺎر ‪ ،‬آﻨﻴﺰك ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻗِﺮﻧﺎق )= ﻗﻴْﺮﻧﺎق( را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻗﻴْﺮ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﺮ( در ﻣﻌﻨﺎي آﻨﻴﺰك ﺷﻮخ و ﻋﺸﻮﻩ ﮔ ﺮ ه ﻢ داﻧﺴ ﺖ ﻋﻠ ﻲ اﻟﺨﺼ ﻮص در‬ ‫ﺷﻌﺮ زﻳﺮ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ آﻨﻴﺰك ﺏﻮد در ﻣﺒﺮز ﭼﻮ ﻣﺎﻩ × ﺱﺨﺖ زﻳﺒﺎ و ز ﻗﺮﻧﺎﻗﺎن ﺷﺎﻩ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .758‬ﻗﺮﻩ‬ ‫= ﻗﺎرا = ﺱﻴﺎﻩ ‪ ،‬ﺏﺰرگ ‪ ،‬وﺱﻴﻊ ‪ ،‬ﻗﻮي ؛ ﻗﺮﻩ ﻗﺮوت )=آﺸﻚ ﺱﻴﺎﻩ( ‪ ،‬ﻗﺮﻩ ﺏﺎغ )= ﺏﺎغ وﺱﻴﻊ( ‪ ،‬ﻗﺎراﺥﺎن )= ﺥﺎن ﻗﻮي(‬ ‫‪ .759‬ﻗﺮﻩ ﺗﮕﻴﻦ‪/‬ت‬ ‫و ﻗﺮﻩ ﺗﻜﻴﻦ = ﻗﺎرا )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﺮﻩ( ‪ +‬ﺗﮕﻴﻦ )ﻩ‪.‬م( = ﺷﺎهﺰادﻩ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ‪ ،‬از اﻣﺮاي ﺱﺎﻣﺎﻧﻲ از ﺱﺎل ‪ 308‬ﻩ‪.‬ق‬ ‫‪ .760‬ﻗﺮﻩ ﺱﻮرن ‪/‬ت‬ ‫= ﻗﺎرا )ﺱﻴﺎﻩ( ‪ +‬ﺱﻮرﻩ ن )ﺱﻮارﻩ( = ﺱﻮارة ﺱﻴﺎﻩ ‪ ،‬ﺱﻮار اﻣﻨﻴّﻪ ‪ ،‬ﺱﺮهﻨﮓ ﻣﺤﺎﻓﻈﻴﻦ ﻗﺎﻓﻠﻪ و راﻩ‪:‬‬ ‫ﺁﺥﺮﺁن ﭼﻬﺮﻩ ﻗﺮاﺱﻮرن ﺥﻂ ﺥﻮاهﺪ ﺷﺪ×ﺏﺲ آﻪ ﺥﺎل ﺗﻮ رﻩ ﻗﺎﻓﻠﺔﻣﻮر زﻧﺪ‪/‬ﻣﺤﺴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬ ‫‪ .761‬ﻗﺮﻩ ﻗﻮﻳﻮﻧﻠﻮ‪/‬ت‬ ‫= ﻗﺎرا )ﺱﻴﺎﻩ( ‪ +‬ﻗﻮﻳﻮن )ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ( ‪ +‬ﻟﻮ )اك ﻣﻠﻜﻲ( = ﻣﻨﺼﻮب ﺏﻪ ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﺱﻴﺎﻩ ‪ ،‬ﭼﻮن ﺻﻮرت ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﺱ ﻴﺎﻩ ﺏ ﺮ ﺏﻴ ﺮق هﺎﻳﺸ ﺎن ﺏ ﻮد‪ ،‬ﺱﻠﺴ ﻠﻪ اي‬ ‫از ﺗﺮآﻤﻨﺎن آﻪ ‪ 100‬ﺱﺎل )‪ 780‬ﺗﺎ ‪ 874‬ﻩ‪.‬ق( ﺏﺮ ﺷﺮق ﺁﺱﻴﺎي ﺻﻐﻴﺮ و ﺷﻤﺎﻟﻐﺮﺏﻲ اﻳﺮان ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .762‬ﻗﺰّاق‬ ‫= ﻗﺎزاق = ﻗﺎزاخ = ﻗﺎزوخ = ﻗﺎز )از اﻗﻮام ﺗﺮك( ‪ +‬اوخ )درﻣﻌﻨﺎي اﻳﻞ و ﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬اوچ اوخ = ﺁﺏﺎدي داراي ﺱﻪ ﻗ ﻮم ﻳ ﺎ ﺥﺎﻧ ﻪ( = اﻳ ﻞ ﻗ ﺎز ‪ ،‬ﻗ ﻮم‬ ‫ﻗﺎز ‪ ،‬ﻗﺎز دﺥﺘﺮ ﺁﻟﭗ ارﺗﻮﻧﻘﺎ )اﻓﺮاﺱﻴﺎب( ﺏﻮد و ﺷﺎﻳﺪ ﻗﻮم ﻗﺎز ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺏﻪ اوﻳﻨﺪ ؛ ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﺰوﻳﻦ ‪ ،‬ﻗﻔﻘﺎز ‪ ،‬ﺥﺰر‬ ‫‪ِ .763‬ﻗﺰِل‬ ‫= ﻗﻴْﺰﻳْﻞ = ﺱﺮخ از هﺮﭼﻴﺰ ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت ﭘﺴﻮﻧﺪ در اﻧﺘﻬﺎي آﻠﻤﺎت ‪ :‬ﻣﺎهﻲ ﻗﺰل ﺁﻻ ‪ ،‬ﻗﺰﻟﺒﺎش ‪ ،‬ﻗﺰل ارﺱﻼن‪:‬‬ ‫ﭼﻪ ﺡﺎﺟﺖ آﻪ ﻧُﻪ آﺮﺱﻲ ﺁﺱﻤﺎن × ﻧﻬﻲ زﻳﺮﭘﺎي ﻗﺰل ارﺱﻼن ‪ /‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ِ .764‬ﻗﺰِﻟﺒﺎش‬ ‫= ﻗﻴْﺰﻳْﻞ )ﻃﻼ( ‪ +‬ﺏﺎش )ﺱﺮ ‪ ،‬آﻼﻩ( =آﻼﻩ ﻃﻼﺋﻲ ‪ ،‬ﺻﻔﻮﻳﻪ هﺎﺋﻲ آﻪ در آﻼﻩ هﺎﻳﺸﺎن ‪ 12‬ﻧﺸﺎن زر ﺏﻪ ﻧﺸﺎﻧﺔ ‪ 12‬ﻣﻌﺼﻮم داﺷﺘﻨﺪ و هﺴﺘﺔ اﺻﻠﻲ‬ ‫ﺡﻜﻮﻣﺖ ﺻﻔﻮﻳﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .765‬ﻗﺰوﻳﻦ‬ ‫‪-1‬ﻗﺎزْوﻳﻴَﻦ = ﻣﻌﺮب»آﺎﺱْﭙﻴَﻦ« ‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﻋﻤﺪة ﻧﺰدﻳﻚ آﺎﺱﭙﻴﻦ )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪-2‬ﻗﺎزوْﻳﻴْﻦ = ﻗﺎز )دﺥﺘﺮاﻓﺮاﺱﻴﺎب وﺏﻨﺎ آﻨﻨﺪة ﻗﺰوﻳﻦ( ‪ +‬اوﻳﻮن )ﺏﺎزي( = ﺗﻔﺮﺟﮕﺎﻩ ﻗﺎز دﺥﺘﺮ اﻓﺮاﺱﻴﺎب )‪ ، (2‬ﻗ ﻮم ﻗ ﺎز آ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﺴ ﺐ ﺏ ﻪ ﻗ ﺎز‬ ‫دﺥﺘﺮ ﺁﻟﭗ ارﺗﻮﻧﻘﺎ ﺏﺎﺷﻨﺪ ﺏﺮ ﻣﻨﻄﻘﺔ وﺱﻴﻌﻲ ﺡﺎآﻢ ﺏﻮدﻩ اﻧﺪ و از ﻧﺎم هﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﺏﺎ اﻳﻦ ﻧﺎم ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﺡﻜﻮﻣﺖ ﺁﻧﻬﺎ را ﺷ ﻨﺎﺥﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‪:‬‬ ‫ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﻗﻔﻘﺎز ‪ ،‬ﺥﺰر ‪ ،‬ﻗﺰوﻳﻦ‬ ‫‪ِ .766‬ﻗﺴِﺮ‬ ‫= ﻗﻴْﺴﻴْﺮ = ﻗﻴْﺲ )ﻗﻴْﺴﻤﺎق = ﺗﻨﮓ ﻓﺸﺮدن ‪ ،‬آﻢ آﺮدن ‪ ،‬ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺁوردن ‪ ،‬دﻧ ﺪاﻧﻬﺎ را ﺏﻬ ﻢ ﻓﺸ ﺮدن( ‪ْ +‬ﻳ ﺮ )اك( = آ ﻢ درﺡ ﺪ ﻧ ﺎﭼﻴﺰ ‪ ،‬ﺏ ﻲ ﺛﻤ ﺮ ‪ ،‬ﺏ ﻲ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ ،‬ﻋﻘﻴﻢ ‪ ،‬ﺱﺘﺮون ؛ ﻗﺴﺮ در رﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﻗﻴﺴﻴﺮ ﺁرواد = زن ﻧﺎزا‬ ‫‪ .767‬ﻗَﺴﺮاق‬ ‫= ﻗﻴْﺴﺮاق و ﻗﻴْﺴﻴْﺮاق = ﻗﻴْﺴﻴْﺮ )ﻋﻘﻴﻖ( ‪ +‬راق )اك ؛ ﺗﻮﭘﺮاق و ﻳﺎﭘﺮاق( = ﻧﺎزا ‪ ،‬ﻣﺎدﻳﺎﻧﻲ آﻪ ﻧﺰادﻩ ﺏﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﺎدﻳﺎن ﺗﺎﺗﺎري ‪ ،‬رﻣﻜﻪ )‪(1‬‬ ‫‪ .768‬ﻗﺸﻘﺎ‬ ‫= ﻗﺎﺷﻘﺎ = ﻗﺎش )اﺏﺮو( ‪ +‬ﻗ ﺎ )اك( = وﺱ ﻂ اﺏ ﺮو‪ ،‬وﺱ ﻂ ﭘﻴﺸ ﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻗﺸ ﻘﻪ ﭘﻴﺸ ﺎﻧﻲ ‪ ،‬داراي ﺥ ﺎﻟﻲ ﺱ ﻔﻴﺪ در وﺱ ﻂ ﭘﻴﺸ ﺎﻧﻲ ‪ ،‬از ﺗﺮآﻬ ﺎي ﻗﺒﭽ ﺎق در‬ ‫ﻣﺤﺪودة ﺟﻨﻮﺏﻲ اﻳﺮان‬ ‫‪ .769‬ﻗﺸﻘﺮق‬ ‫= ﻗﻴْﺸﻘﺮﻳﻖ=ﻗﻴﺸﻘﻴﺮ)ﻗﻴﺸﻘﻴﺮﻣﺎق=داد و ﺏﻴﺪاد آﺮدن(‪+‬ﻳﻖ)اك(= داد و ﺏﻴﺪاد‬ ‫‪ .770‬ﻗﺸﻼق‬ ‫= ﻗﻴْﺸﻼق = ﻗﻴﺶ )زﻣﺴﺘﺎن( ‪ +‬ﻻق )اك آﺜﺮت( = زﻣﺴﺘﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻗﺎﺏﻞ زﻳﺴﺖ درزﻣﺴﺘﺎن ‪،‬ﺟ ﺎي ﮔ ﺮم وﺥ ﺮّم ؛ درﺏ ﻴﻦ ﺗﺮآﻬ ﺎي ﻋﺸ ﺎﻳﺮ ‪ ،‬ﻋ ﻼوﻩ ﺏ ﺮ‬ ‫ﻗﻴﺸﻼق )زﻣﺴﺘﺎﻧﻪ( و ﻳﺎﻳﻼق )ﺗﺎﺏﺴﺘﺎﻧﻪ( ﺏﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻳﺎزﻻق )ﺏﻬﺎرﻩ( و ﮔﻮزﻟﻮك )ﭘﺎﺋﻴﺰﻩ( ﻧﻴﺰ آﻮچ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .771‬ﻗﺸﻮ‬

‫= ﻗﺎﺷ ﻮْو = در اﺻ ﻞ ﻗﺎﺷ ﺎﻏﻲ از ﻣﺼ ﺪر ﻗﺎﺷ ﻴﻤﺎق )= ﺗﺎراﻧ ﺪن ‪ ،‬زدودن ﭼ ﺮك ‪ ،‬ﭘ ﺎك آ ﺮدن( = ﺁﻟ ﺖ ﻓﻠ ﺰي ﺷ ﺒﻴﻪ ﺷ ﺎﻧﻪ ﺏ ﺮاي ﭘ ﺎك آ ﺮدن ﺏ ﺪن‬ ‫ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن )‪(1‬‬ ‫‪ .772‬ﻗﺸﻮن‬ ‫= ﻗﻮْﺷﻮن = ﻗﻮْﺷﻘﻮن = ﻗﻮْش )ﻗﻮْﺷﻤﺎق = وﺻﻞ آﺮدن ‪ ،‬ﺏﻪ ﻧﻈﻢ آﺸﻴﺪن ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﺱﺮودن ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ آﺮدن( ‪ +‬ﻗﻮن )اك( = ﺏﻪ ﻧﻈﻢ آﺸ ﻴﺪﻩ ‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ‬ ‫ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻟﺸﻜﺮ‬ ‫‪ .773‬ﻗﻄﺎر‬ ‫= ﻗﺘﺎر= ﻗﺎﺗﺎر = ﻗﺎت )ردﻳﻒ ‪ ،‬ﭼﻴﺪﻩ( ‪ +‬ار )اك( = ردﻳﻒ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺱﺮ هﻢ ﭼﻴﺪﻩ ‪ ،‬اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﻋﺮﺏﻲ ﻧﻴﺴﺖ از ﻣﻌﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺁن در ﺗﺮآ ﻲ هﻤﭙ ﺎ‬ ‫ﺷﺪن و هﻤﺮاﻩ ﺷﺪن )ﻗﺎﺗﻴﻠﻤﺎق = دوﺱﺖ و هﻤﺮاﻩ ﺷﺪن ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻲ ﺟﻤ ﻊ ﺷ ﺪن( اﺱ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﺎن ه ﻢ ﻗﻄ ﺎر ﺷ ﺪن اﺱ ﺖ ‪ ،‬ه ﻢ ﻗﺎﻓﻠ ﻪ ‪ ،‬ه ﻢ ردﻳ ﻒ ‪ ،‬ﺟﺪﻳ ﺪًا‬ ‫وﺱﻴﻠﺔ ﻧﻘﻠﻴّﺔ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﭼﻨﺪ واﮔﻦ )‪(18‬‬ ‫‪ .774‬ﻗﻔﻘﺎز‬ ‫= ﻗﺎﻓﻘﺎز = ﻗﺎف )آﻮﻩ ﻣﻌﺮوف ﻗﺎف در ﺁﺱﻴﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ( ‪ +‬ﻗﺎز )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﺰوﻳﻦ( = ﻗﺎزهﺎي اﻃﺮاف آﻮﻩ ﻗ ﺎف ‪ ،‬از اﻗ ﻮام ﺗ ﺮك ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘ ﻪ اي در ﺁﺱ ﻴﺎي‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﻪ‬ ‫‪ .775‬ﻗُﻼج‬ ‫= ﻗﻮْﻻچ = ﻗﻮْل )ﺏﺎزو ‪ ،‬دﺱﺖ( ‪ +‬ﺁچ )ﺁﭼﻤﺎق = ﺏﺎز آﺮدن( = دﺱﺖ ﺏﺎز‪ ،‬واﺡﺪ ﻃﻮل از ﻧﻮك ﺏﻴﻨﻲ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي دﺱﺖ و در ﺡﺪود ﻳﻚ ﻣﺘﺮ )‪(3‬‬ ‫‪ُ .776‬ﻗﻠّﺎج‬ ‫= ﻗﻮْﻻج و ﻗﻮﻟﻼج = ﻗﻮْل )ﺏﺎزو ‪ ،‬دﺱﺖ( ‪ +‬ﻻج )اك( = ﺏﺎزوﺋﻲ ‪ ،‬زوري‪،‬ﺏﺰور آﺸﻴﺪن آﻤﺎن‪:‬ﭼﻮن ﭘﻨﺠﻪ ﺏﻪ ﻗﻼّج زدي ﺱﻮي آﻤﺎﻧﻬﺎ‪/‬ﻃﻐﺮا‬ ‫‪ .777‬ﻗﻼچ‬ ‫=؟‪ ،‬ﺟﺴﺘﻪ ﺟﺴﺘﻪ رﻓﺘﻦ اﺱﺐ )‪(1‬‬ ‫‪ .778‬ﻗﻼﭼﻮ‬ ‫=؟‪ ،‬ﺟﺎم ﭼﺮﻣﻲ ﺏﺮاي ﺷُﺮب ﺁب )‪(1‬‬ ‫‪ .779‬ﻗﻠّﺎش‬ ‫= ﻗﺎﻻش= ﻗﺎﻟﻼش = ﻗﺎﻟﻼ )ﻗﺎﻟﻼﻣﺎق = ﻣﺴﺨﺮﻩ آﺮدن ‪ ،‬هﺮزﮔﻲ آﺮدن( = ﻣﻔﻠﺲ ‪ ،‬ﺏﺪﻧﺎم ‪ ،‬ﺡﻴﻠﻪ ﺏ ﺎز ؛ از هﻤ ﻴﻦ رﻳﺸ ﻪ ﻗ ﺎﻟﻼق )= ﻣﺴ ﺨﺮﻩ ﮔ ﻲ ‪،‬‬ ‫ﺷﻮﺥﻲ( ‪ ،‬ﻗﺎﻟﻼﻏﺎ ﻗﻮْﻳﻤﺎق = ﺏﻪ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ آﺴﻲ‪ :‬ﺱﺎﻗﻲ ﺏﻴﺎر ﺟﺎﻣﻲ ‪ ،‬در ﺥﻠﻮﺗﻢ ﺏﺮون آﺶ × ﺗﺎ درﺏﺪر ﺏﮕﺮدم ‪ ،‬ﻗﻼش و ﻻاﺏﺎﻟﻲ‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .780‬ﻗﻼن‬ ‫= ﻗﺎﻻن = ﻗﺎل )ﻗﺎﻟﻤﺎق = ﻣﺎﻧﺪن( ‪ +‬ان )اك ﻓﺎﻋﻠﻲ( = آﺴﻴﻜﻪ ﻣﻲ ﻣﺎﻧ ﺪ وآ ﻮچ ﻧﻤ ﻲ آﻨ ﺪ ‪ ،‬ﺏﺎﻗﻴﻤﺎﻧ ﺪﻩ ‪ ،‬از ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ه ﺎﺋﻲ آ ﻪ هﺰﻳﻨ ﺔ ﺱ ﻔﺮ اﻣ ﺮاء را‬ ‫ﻄﻠَﺐ درﺱﺨﻨﻢ ﻧﻘﺪ و ﺥﻄﺎ ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫اهﺎﻟﻲ ﺏﺎﻳﺪ ﻣﻲ دادﻧﺪ‪ :‬ﺏﺮ دِﻩ وﻳﺮان ﻧﺒﻮد ﻋُﺸﺮ زﻣﻴﻦ ‪،‬آﻮچ و ﻗﻼن * ﻣﺴﺖ و ﺥﺮاﺏﻢ ‪ ،‬ﻣ َ‬ ‫‪ .781‬ﻗَﻼوز‬ ‫= ‪-1‬ﻗﻮُﻻﻏﻮز = ﻗﻮﻻغ )ﮔﻮش( ‪ +‬وز )اك( = اﺱﺘﺮاق ﺱﻤﻊ ‪ ،‬ﺟﺎﺱﻮس‬ ‫‪-2‬ﻗﻴﻼووز = ﻗﻴﻞ )راﺱﺖ( ‪ +‬ﺁووز )= ﺁووج = راهﻨﻤﺎ( = راهﻨﻤﺎي راﻩ راﺱﺖ ‪ ،‬داﻧﺎ‬ ‫هﺮآﻪ در رﻩ ﺏﻲ ﻗﻼوزي رود× هﺮدوروزﻩ ‪ ،‬راﻩ ﺻﺪﺱﺎﻟﻪ ﺷﻮد ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫اﮔﺮﮔﺌﻴﺪﻳﺮﻗﺎرﻳﻨﺪاش ﻳﻮﺥﺴﺎﻳﺎووز×اوزون ﻳﻮﻟﺪاﺱﻨﻪ اوﻟﺪوﻗﻴﻼووز‪/‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .782‬ﻗﻠﺞ ﺥﺎن‬ ‫= ﻗﻴْﻠﻴْﭻ ﺥﺎن و ﻗﻴﻠﻴﻨﺞ ﺥﺎن = ﺷﻤﺸﻴﺮﺥﺎن ‪ ،‬ﻟﻘﺐ ﺥﺎﻗﺎﻧﺎن ﺗﺮك ﺏﻤﻌﻨﺎي ﺷﺎهﻲ آﻪ درﻣﻬﻤّﺎت و اﻣﻮر آﺸﻮري ﭼﻮن ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺏﺮّﻧﺪﻩ ﺏﺎﺷﺪ‬ ‫‪ .783‬ﻗُﻠﭽﺎق‬ ‫= ﻗﻮْﻟﭽﺎق = ﻗﻮْل )ﺏﺎزو ‪ ،‬دﺱﺖ( ‪ +‬ﭼﺎق )اك( = دﺱﺘﻚ ‪ ،‬ﺏﺎزوﺏﻨﺪ ‪ ،‬دﺱﺘﻜﺶ ﺏﺪون اﻧﮕﺸﺘﻲ ﺷﺎﻃﺮهﺎ ‪ ،‬ﺏﺎزو ﺏﻨﺪ ﻓﻠﺰي آﻪ در ﺟﻨﮕﻬﺎ دﺱﺘﻬﺎ را ﻣﻲ‬ ‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ :‬ز ﻗﻠﭽـﺎق ﭼﻴﺰي دﮔﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﺏﻪ × آﻪ ﺱﺎﻋﺪ از او ﻳﺎﻓﺖ دﺱﺖ زرﻩ‪ /‬ﻣﻴﺮزا ﻃﺎهﺮ وﺡﻴﺪ‬ ‫‪ .784‬ﻗﻠﭽﻤﺎق‬ ‫= ﻗﻮْل ﭼﻮْﻣﺎق=ﻗﻮْل)ﺏﺎزو( ‪ +‬ﭼﻮْﻣﺎق )ﻩ‪.‬م( = ﭼﻤﺎق ﺏﺎزو ‪ ،‬ﻣﺮد ﭘﺮزور‬ ‫‪ .785‬ﻗﻠﺪر‬ ‫= ﻗﻮْل )ﻗﺸﻮن ‪ ،‬ﻣﺮآﺰ ﻗﺸﻮن( ‪ +‬دور )دورﻣﺎق = ﻣﺎﻧﺪن( = ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﻗﺸﻮن ‪ ،‬ﻗﻮي و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ‪ ،‬دزد و راهﺰن‬ ‫‪ .786‬ﻗﻠﻌﻪ‬ ‫= ﻗﺎﻻ = ﻗﺎل )ﻗﺎﻟﻤﺎق = ﻣﺎﻧﺪن ‪ ،‬ﭘﺎﺏﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪن( ‪ +‬ا )اك( = ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ‪ ،‬ﭘﺎﺏﺮﺟﺎ‬ ‫‪ٍ .787‬ﻗﻠٍﻖ‬ ‫= ﻗﻴﻞ )ﻗﻴﻠﻤﺎق = ﮔﺰاردن ‪ ،‬ادا آﺮدن ‪ ،‬رﻓﺘﺎر آﺮدن( ‪ +‬ﻳﻖ )اك( = رﻓﺘﺎر ﺥﺎص ‪ ،‬ﻟٍﻢ‬ ‫‪ُ .788‬ﻗﻠّﻖ‬ ‫= ﻗﻮْﻟﻠﻮق = ﻗﻮل )ﺥﺪﻣﺖ( ‪ +‬ﻟﻮق )اك( = ﺥﺪﻣﺘﻜﺎري ‪ ،‬ﺏﻨﺪﮔﻲ و ﻏﻼﻣﻲ در درﺏﺎرهﺎ‬ ‫‪ .789‬ﻗﻠﻤﺎ‬ ‫= ﻗﺎﻟﻤﺎ = ﻗﺎل )ﻗﺎﻟﻤﺎق = ﻣﺎﻧ ﺪن ‪ ،‬ﭘﺎﺏﺮﺟ ﺎ ﻣﺎﻧ ﺪن( ‪ +‬ﻣ ﺎ )اك( = ﻣﺎﻧ ﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﻓﻼﺥ ﻦ ‪ ،‬ﺁﻟ ﺖ ﺱ ﻨﮓ اﻧ ﺪازي ﭼﻮﭘﺎﻧﻬ ﺎ )‪ (27‬؛ اﮔ ﺮ از اﻳ ﻦ رﻳﺸ ﻪ ﺏﺎﺷ ﺪ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺶ را ﻧﻤﻲ داﻧﻢ‪.‬‬ ‫‪ .790‬ﻗَﻠﻤﺎش‬ ‫ﻻ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﻗﻼش )ﻩ‪.‬م( اﺱﺖ ‪:‬‬ ‫= ﻗﺎﻟﻤﺎش = هﺮزﻩ ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ‪ ،‬دروﻏﮕﻮ ‪ ،‬ﻳﺎوﻩ ﮔﻮ )‪ (19، 8‬؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺏﺎ ﺗﻮﻗﻠﻤﺎﺷﻲات ﺥﻮاهﻢ ﮔﻔﺖ هﺎن! × ﺻﻮﻓﻴﺎ!ﺥﻮش ﭘﻬﻦ ﺏﮕﺸﺎ ﮔﻮش ﺟﺎن‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫ﺏﻨﺪ آﻦ ﻣﺸﻚ ﺱﺨﻦ ﭘﺎﺷﻲ ات را × واﻣﻜﻦ اﻧﺒﺎن ﻗﻠﻤﺎﺷﻲ ات را‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .791‬ﻗُﻠﻲ‬ ‫= ﻗﻮُﻟﻮ = ﻗﻮُل )ﺥﺪﻣﺖ( ‪ +‬و )اك( = ﺥﺎدم ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺴﺮ ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ ﻏﻼم و ﻏﻠﻤﺎن و ﻗﻠّﻖ )‪(25‬‬

‫‪ .792‬ﻗﻠﻴﺎن‬ ‫= ﻗﺎﻻﻳﺎن = ﻗﺎﻻ )ﻗﺎﻻﻣﺎق = اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ ‪ ،‬ﺏﺮاﻓﺮوﺥﺘﻦ ‪ ،‬روﺷﻦ آﺮدن وﺱﻴﻠﻪ ﺡﺮارﺗﻲ( ‪ +‬ﻳﺎن )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﺏﺮاﻓﺮوزﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﺮاﻓﺮوزﻧﺪﻩ و روﺷﻦ‬ ‫آﻨﻨﺪﻩ ﺏﺎ ﺁﺗﺶ ؛ اود ﻗﺎﻻﻣﺎق = ﺁﺗﺶ ﺏﺮاﻓﺮوﺥﺘﻦ‬ ‫‪ .793‬ﻗﻠﻴﭻ‬ ‫= ﻗﻴْﻠﻴْﻨﺞ و ﻗﻠﻴﺞ و ﻗﻴﻠﻴﺶ = ﺷﻤﺸﻴﺮ ‪ :‬اي ارﺱﻼن ﻗﻠﻴﭻ ﻣﻜﺶ از ﺏﻬﺮﺥﻮن ﻣﻦ × ﻋﺸﻘﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺟﻤﻠﺔ اﺟﺰام ﻣﻮﺏﻪ ﻣﻮ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .794‬ﻗﻤﭽﻲ‬ ‫= ﻗﺎﻣﭽﻲ = ﻗﺎم )ﻗﺎﻣﻤﺎق = زدن ‪ ،‬زدن ﺏﻘﺼﺪ آﺸﺖ( ‪ +‬ﭼﻲ )اك ﺷﻐﻞ( = وﺱﻴﻠﺔ آﺘﻚ زدن ‪ ،‬ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ و ﺷﻼق ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏ ﺎ‪ :‬ﻗﻤ ﻪ )ﻩ‪.‬م( و ﻗ ﺎﻣﻴﭻ‬ ‫)آﻔﮕﻴﺮ آﻪ ﻏﺬا را ﺏﻬﻢ زﻧﻨﺪ( و ﻏﺎﻣﻴﺶ )ﻩ‪.‬م( ؛ ﻣﺼﺪر ﻓﻮق ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺏﺎ ﻗﺎﻧﻤﺎق )ﻓﻬﻤﻴﺪن( ﺥﻠﻂ ﺷﻮد)‪:(1‬‬ ‫ﻗﻤﭽﻲ ﺏﻪ ﻧﺎز ﺏﻨﺪوﺟﻔﺎرا ﺏﻬﺎﻧﻪ آﻦ×ﺏﺎﻋﺎﺷﻘﺎن ﺱﺨﻦ ﺏﻪ ﺱﺮﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ آﻦ‪/‬ﺱﻴﻔﻲ‬ ‫‪ .795‬ﻗﻤﻪ‬ ‫= ﻗﺎﻣﺎ = ﻗﺎم )ﻗﺎﻣﻤﺎق = زدن ‪ ،‬زدن ﺏﻘﺼﺪ آﺸﺖ( ‪ +‬ا )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﺟﻨﮕﻲ ‪ ،‬ﺥﻨﺠﺮ آﻼن ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﭼﺎﻗﻮ ؛ ﻗﻤﻠﺘﻲ = ﭼﺎﻗﻮي ﺏﺰرگ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﻤﭽﻲ‬ ‫و ﻏﺎﻣﻴﺶ( )‪(1،3،25‬‬ ‫‪ .796‬ﻗﻤﻴﺰ‬ ‫= ﻗﺎﻣﻴْﺰ= ﻗﺎم )ﺻﻔﺖ آﺎهﻨﺎن ‪،‬آﺎهﻦ ‪ ،‬ﻏﻴﺒﮕﻮ( ‪ +‬اﻳﺰ )اك( = ﻣﺮﺏﻮط ﺏﻪ آﺎر آﺎهﻨﺎن ‪ ،‬ﺷﺮاب ‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﺗﺮش از ﺷﻴﺮ ﮔﺎو و ﺷﺘﺮ ‪ ،‬ﺟ ﺎم ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻟ ﻪ‬ ‫‪ ،‬ﺱﺎﻏﺮ ؛ ﺏﺼﻮرت ‪ koumiss‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و ‪ kymys‬در روﺱﻲ هﻢ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬هﺮﮔﺰﺷﺮاب و ﻗﻤﻴﺰ و ﻧﻤﻚ ﻧﻤﻲ ﺥﻮرد‪/‬ﺡﺒﻴﺐ اﻟﺴﻴﺮ‬ ‫‪ .797‬ﻗﻨﺪاق‬ ‫= ﻗﻮُﻧﺪاق = ﻗﻮن )دﺱﺘﻪ( ‪ +‬داق )اك( = ﮔﺮﻓﺘﻨﻲ ‪ ،‬دﺱﺘﻪ ‪ ،‬دﺱﺘﺔ اﺱﻠﺤﻪ ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﻲ ﻧﻮزاد ؛ ﻗﻮُﻧﺞ = دﺱﺘﻪ‬ ‫‪ .798‬ﻗﻨﻖ‬ ‫= ﻗﻮْﻧﻮق وﻗﻮْﻧﺎق = ﻗﻮْن )ﻗﻮْﻧﻤ ﺎق = ﻣﻨ ﺰل آ ﺮدن ‪ ،‬ﻓ ﺮود ﺁﻣ ﺪن ‪ ،‬ﻧﺸﺴ ﺘﻦ ‪ ،‬ﻧ ﺎزل ﺷ ﺪن( ‪ +‬اق )اك( = ﻣﻨ ﺰل آ ﺮدﻩ ‪ ،‬از راﻩ رﺱ ﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﺸﺴ ﺘﻪ ‪،‬‬ ‫ﻣﻬﻤﺎن ؛ ﻗﻮْﻧﺸﻮ = هﻤﺴﺎﻳﻪ ‪ :‬ﭼﻮن راﻩ رﻓﺘﻨﻲ اﺱﺖ ﺗﻮﻗﻒ هﻼآﺖ اﺱﺖ×ﭼﻮﻧﺖ ﻗﻨﻖ آﻨﺪآﻪ ﺏﻴﺎ ﺥﺮﮔﻪ اﻧﺪرا ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫ﺻﻮﻓﻴﻲ ﻣﻲ ﮔﺸﺖ در دور اﻓﻖ× ﺗﺎ ﺷﺒﻲ در ﺥﺎﻧﻘﺎهﻲ ﺷﺪ ﻗﻨﻖ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .799‬ﻗﻮﺗﺴﻮز‬ ‫= ﻗﻮت )ﻣﺒﺎرك( ‪ +‬ﺱﻮز )ﻧﺎ ‪ ،‬ﺏﻲ ‪ ،‬ﺏﺪون( = ﻧﺎﻣﺒﺎرك ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻴﻤﻮن ‪ ،‬ﻓﻠ ﻚ زدﻩ و ﺏﻴﭽ ﺎرﻩ‪،‬ﺁدم ﻓﺮوﻣﺎﻳ ﻪ‪ُ :‬ﺗ ﺮك ﺁن ﺏ ﻮد آ ﺰ ﺏ ﻴﻢ او دِﻩ از ﺥـ ـﺮاج اﻳﻤ ﻦ‬ ‫ﺏﻮد * ﺗﺮك ﺁن ﻧﺒﺎﺷﺪ آﺰﻃﻤﻊ ﺱﻴﻠﻲ هﺮ ﻗﻮﺗﺴﻮز ﺥﻮرد‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .800‬ﻗﻮچ‬ ‫و ﻏﻮچ= ﻗﻮْچ= ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ازﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن ؛ ﻗﻮﭼﻘﺎر =ﮔﻮﺱﻔﻨﺪ ﭘﺮوار ﮔﺸﻨﻲ‬ ‫‪ .801‬ﻗﻮر‬ ‫= ﻗﻮْر = ﺱﻼح ؛ ﻗﻮرﺥﺎﻧﻪ = زرادﺥﺎﻧﻪ و آﺎرﺥﺎﻧﺔ ﻣﻬﻤﺎت ﺱﺎزي ‪ ،‬ﻗﻮرﭼﻲ = ﻣﺴﻠﺢ ‪ ،‬ﻗﻮرﭼﻲ ﺏﺎﺷﻲ= رﺋﻴﺲ زرادﺥﺎﻧﻪ‬ ‫‪ .802‬ﻗﻮرﺏﺎﻏﻪ‬ ‫= ﻗﻮُرﺏﺎﻏﺎ = ﻗﻮُر )ﺻﺪا( ‪ +‬ﺏﺎﻏﺎ )ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﺎﺥﻪ( = دوزﻳﺴﺖ ﻗﻮر ﻗﻮر آﻨﻨﺪﻩ ؛ ﺗﻮﺱﺒﺎﻏﺎ = ﺗﺎﺱﺒﺎﻏﺎ = ﺗﺎس )و ﺗﺎش = ﺱﻨﮓ( ‪ +‬ﺏﺎﻏﺎ )دوزﻳﺴ ﺖ( =‬ ‫دوزﻳﺴﺖ ﺱﻨﮕﻲ ‪ ،‬ﺱﻨﮓ ﭘﺸﺖ‬ ‫‪ .803‬ﻗﻮرت‬ ‫= از ﻣﺼﺪرﻗﻮرﺗﻤﺎق )= ﺏﻠﻌﻴﺪن و ﻓﺮو ﺏﺮدن( ؛ ﻗﻮرﺗﻮم = ﺟﺮﻋﻪ ‪ ،‬ﻗﻮرت ﻗﻮرت = ﺟﺮﻋﻪ ﺟﺮﻋﻪ‬ ‫‪ .804‬ﻗﻮرداوﺗﻮ‪/‬گ‬ ‫= ﻗﻮُرد )ﮔﺮگ( ‪ +‬اوْت )ﻋﻠﻒ( ‪ +‬و )اك ﻣﻀﺎف( = ﻋﻠﻒ ﮔﺮگ ‪ ،‬ﮔﻴﺎﻩ ﺥﺎرا ﮔﻮش )‪(1‬‬ ‫‪ .805‬ﻗﻮرﻣﺎج‬ ‫= ﻗﻮْوورﻣﺎج = ﻗﻮْوور )ﻗﻮْوورﻣﺎق = ﺏﺮﺷﺘﻪ آﺮدن ‪ ،‬ﺗﻒ دادن ‪ ،‬ﺏﻮ دادن ﮔﻨﺪم و ذرت( ‪ +‬ﻣﺎج )اك( = ﺗﻒ دادﻧﻲ ‪ ،‬ﺏﻮ دادﻧ ﻲ ‪ ،‬ﺏﺮﺷ ﺘﻪ آﺮدﻧ ﻲ‬ ‫‪،‬ﮔﻨﺪم و ذرت ﺏﻮ دادﻩ ﺷﺪﻩ‬ ‫‪ .806‬ﻗﻮرﻣﻪ‬ ‫= ﻗﻮْوورﻣﺎ = ﻗﻮْوور )ﻗﻮْوورﻣﺎق = ﺏﺮﺷﺘﻪ آﺮدن ‪ ،‬ﺗﻒ دادن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﺏﺮﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﺗﻒ دادﻩ ﺷﺪﻩ ‪،‬ﮔﻨ ﺪم و ذزت و ﺱ ﺒﺰي و… ﺗ ﻒ دادﻩ و ﺏ ﻮ‬ ‫دادﻩ ﺷﺪﻩ ؛ ﻗﻮرﻣﻪ ﺱﺒﺰي = ﻧﻮﻋﻲ ﻏﺬا ﺏﺎ اﺱﺘﻔﺎدﻩ از ﺱﺒﺰي ﺗﻒ دادﻩ ﺷﺪﻩ‬ ‫‪ .807‬ﻗﻮروت‬ ‫= ﻗﻮرو )ﻗﻮروﻣﺎق = ﺥﺸﻚ ﺷﺪن( ‪ +‬ت )اك ﻣﺘﻌﺪي آﻨﻨﺪﻩ( = ﺥﺸﻜﺎﻧﺪﻩ ‪،‬آﺸﻚ ؛ ﻗﺮﻩ ﻗﻮروت = آﺸﻚ ﺱﻴﺎﻩ‬ ‫‪ .808‬ﻗﻮرﻳﻠﺘﺎي‬ ‫= ﻗﻮُروﻟﺘﺎ = ﻗﻮُر)ﻗﻮُرﻣﺎق = ﭼﻴﺪن ‪ ،‬ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي آﺮدن( ‪ +‬ول )اك ﺏﺮاي اﺟﺒﺎري آﺮدن ﻓﻌﻞ آﻪ ﻣﻌ ﺎدل ﻓﺎرﺱ ﻲ ﻧ ﺪارد( ‪ +‬ﺗ ﺎ )اك( = ﺏﺮﻧﺎﻣ ﻪ‬ ‫رﻳ ﺰي ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﺮاي اﻣ ﺮي ‪ ،‬ﺷ ﻮراي ﺏ ﺰرگ ‪ ،‬ﺷ ﻮراي ﺏ ﺰرگ ﻣﺮدﻣ ﻲ ﺏ ﺮاي اﻧﺘﺨ ﺎب رﺋ ﻴﺲ )‪ … :(1‬و ﺏ ﺮادران ﺏ ﻪ دﻳ ﺪار ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ ﻣﺴﺘﺒﺸ ﺮ و‬ ‫ﻣﺴﺘﻈﻬﺮ ﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺁﻏﺎز ﻗﻮرﻳﻠﺘﺎي و ﻃﻮي آﺮدﻧﺪ‪ /‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻏﺎزاﻧﻲ‬ ‫‪ .809‬ﻗﻮش‬ ‫= ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﺏﻤﻌﻨﺎي ﭘﺮﻧﺪﻩ و ﺥﺼﻮﺻﺎ ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺷﻜﺎري )ﺱﻨﻘﺮ(‬ ‫‪ .810‬ﻗﻮﺷﭽﻲ ‪/‬ت‬ ‫= ﻗﻮُش )ﭘﺮﻧﺪﻩ( ‪ +‬ﭼﻲ )اك ﺷﻐﻞ ﺱﺎز( = آﺴﻴﻜﻪ آﺎرش ﺏﺎ ﭘﺮﻧﺪﻩ اﺱﺖ ‪ ،‬ﻣﻠّﺎﻋﻠﻲ ﻋﻼءاﻟﺪﻳﻦ ﻋﻠﻲ ﺏﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺱ ﻤﺮﻗﻨﺪي ﻋ ﺎﻟﻢ و رﻳﺎﺿ ﻴﺪان و ﻣ ﺘﻜﻠّﻢ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻲ آﻪ ﺏﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺱﻠﻄﺎن ُاﻟُﻎ ﺏﻴﮓ ﻣﺄﻣﻮر ﺗﺸﻜﻴﻞ رﺻﺪﺥﺎﻧﺔ ﺱﻤﺮﻗﻨﺪ ﮔﺮدﻳﺪ و اﻳﺸﺎن ﻋﻘﺎب ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺎﻩ را در ﺷﻜﺎرﮔﺎﻩ ﻧﮕﻪ ﻣﻲ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ .811‬ﻗﻮﻃﻲ‬ ‫= ﻗﻮﺗﻮ = ﺟﻌﺒﻪ )‪ (1‬؛ در ﻗﻮﺗﺎدﻏﻮﺏﻴﻠﻴﻚ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻣﻘﺪﻣﻪ( ﺏﻤﻌﻨﺎي دﺱﺘﺔ ﻣﺮدم ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺏﻌﺪًا اﺟﺘﻤﺎع ﺗﺨﺘﻪ هﺎ ﺏﺮاي ﺱﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪن ﻗﻮﻃﻲ ﻧﻴ ﺰ ﺏ ﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ! ‪.‬‬ ‫‪ .812‬ﻗﻬﺮﻣﺎن‬

‫‪-1‬ﻗﺎراﻣﺎن = ﻗﺎرا )ﻗﻮي ‪ ،‬ﺱﻴﺎﻩ رﻧﮓ ‪ ،‬ﺏﺴﻴﺎر( ‪ +‬ﻣﺎن )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﭘﻬﻠﻮان( = ﭘﻬﻠﻮان ﻗﻮي ‪ ،‬ﺏﺴﻴﺎر ﻗﻮي‬ ‫‪-2‬ﻗﺎهﺎرﻣﺎن = ﻗﺎهﺎر )ﻗﺎهﺎرﻣﺎق = ﺏﺮاﻧﺪاﺥﺘﻦ ‪ ،‬ﻣﭻ اﻧﺪاﺥﺘﻦ( ‪ +‬ﻣﺎن )ﭘﻬﻠﻮان( = ﭘﻬﻠﻮان ﻏﺎﻟﺐ و ﺏﺮازﻧﺪﻩ‬ ‫‪ .813‬ﻗﻴﭽﻲ‬ ‫= ﻗﻴﭽﻲ = ﻗﻴْﻴﭽﻲ = ﻗﻴْﻲ )ﻗﻴْﻴﻤﺎق = ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬رﻳﺰ رﻳﺰ آﺮدن ‪ ،‬رﺡﻢ ﻧﻜﺮدن ‪ ،‬زﻳﺮ ﻗﻮل زدن ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﺗﻴﺰ و ﺏﺎ دﻗ ﺖ آ ﺮدن( ‪ +‬ﭼ ﻲ )اك ﺷ ﻐﻠﻲ( =‬ ‫ﻲ )= ﺱ ﻮزن( و‬ ‫ﺏﺮش دهﻨﺪﻩ ؛ ﻗﻴﭽﺎﭼﻲ = ﻗﻴﻴﭽﻲ ﭼﻲ = ﺥﻴﺎط ‪ ،‬ﻗﻴْﻴﺪﻳﺮﻣﺎق = ﻧﮕﺎﻩ ﺗﻴﺰ آﺮدن ‪ ،‬ﻗﻴﻴْﻘﺎج )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﻴﻘﺎج( ‪ ،‬ﻗﻴْﻴﻤﺎ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﻴﻤﻪ( ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻗﻴْﻴ ْ‬ ‫ﻗﻴْﻴﻴْﻖ )= ﺱﻮزن ﮔﻮﻧﻲ دوزي( ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﺸﺎﺏﻪ ﻇﺎهﺮي ﺏﺎ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺏﻠﻜﻪ از ﻣﺼﺪر ﻗﺎﻳﻮﻣ ﺎق )= ﻗﺎزورﻣ ﺎق = آ ﻮك زدن( ﺏﻮﺟ ﻮد‬ ‫ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .814‬ﻗﻴﺮ‬ ‫= ﻗﻴْﺮ = ﺱﻴﺎهﻲ ‪ ،‬ﻣﺮز و ﺱﺮﺡﺪ ‪ ،‬ﻧﺎز و ﻋﺸﻮﻩ ؛ ﻗﻴْﺮاق = آﻨﺎرﻩ ‪ ،‬ﻗﻴْﺮﻧﺎ = ﻟﺒﺔ دﻳﻮار و ﭘﺸﺖ ﺏﺎم ‪ ،‬ﻗﻴْﺮﻗﻴْﺰ )ﻩ‪.‬م( ‪ ،‬ﻗﻴﺮ‪ -‬ﻗﻮم = ﻗﻴﺮ – ﻣﺎﺱﻪ و ﺗﺎر‬ ‫ﻲ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﺮﻗﻲ( ‪ ،‬ﻗﻴْﺮﺟﺎﻧﻤﺎق = ﺥﻨﺪﻩ هﺎي ﻟﻮس و ﻋﺸﻮﻩ ﻧﺎك ‪ ،‬ﻗﻴْﺮﻳْﺸﻤﺎ )ﺏﺎخ‪ :‬آﺮﺷﻤﻪ(‬ ‫– ﻣﺎر ‪ ،‬ﻗﻴْﺮﭼﻴﻞ = ﻋﺸﻮﻩ ﮔﺮ ‪ ،‬ﻗﻴْﺮﻗ ْ‬ ‫‪ .815‬ﻗﻴﺴﻲ‬ ‫ﻲ = ﺥﺸﻜﺔ ﺗﻮت ﻳﺎ زردﺁﻟﻮ ‪ ،‬ﻗﻴﺼﻲ )ﻣﻌﺮ( )‪(8‬‬ ‫=ﻗﺎﻳﺴ ْ‬ ‫‪ .816‬ﻗﻴﺶ‬ ‫= ﻗﻴْﺶ = ﺻﻮرت ﻣﺤﺎورﻩ اي ﻗﻴْﭻ ‪ ،‬ﭘﺎ ‪ ،‬رآ ﺎب ‪ ،‬ﭘﺎﻳ ﻪ ‪ ،‬ﺗﺴ ﻤﻪ ‪ ،‬ﺏﻨ ﺪ ‪ ،‬دوال آﻤ ﺮ ‪ ،‬ﭼ ﺮم ‪ ،‬ﻧ ﺎن ﺥﻤﻴ ﺮ ‪ ،‬زﻣﺴ ﺘﺎن )ﻗ ﻴْﺶ( )‪ :(1‬ﺗﻴ ﻎ را ﻣﺎﻟﻴ ﺪ ﺏ ﺮ‬ ‫ﻗﻴﺸﻲ آﻪ ﺏﻮد × ﭘﻴﺶ ﺗﺨﻤﺶ در رآﻮع و در ﺱﺠﻮد‪/‬ﻋﺎرف‬ ‫‪ .817‬ﻗﻴﻄﺎن‬ ‫ﻻ ﻣﺼﺪري ﺏﺼﻮرت ﻗﺎﻳﺘﺎﻣﺎق ﺏﻮدﻩ آ ﻪ اﻳﻨ ﺪو آﻠﻤ ﺔ ﻣﺸ ﺎﺏﻪ از‬ ‫= ﻗﺎﻳﺘﺎن = ﺏﻨﺪ آﻔﺶ ‪ ،‬ﻗﺎﻳﺘﺎق = ﺏﻨﺪ و ﺗﺴﻤﻪ ؛ اﺻﻞ ﺁﻧﺮا ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ وﻟﻲ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﺁن ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .818‬ﻗﻴﻘﺎج‬ ‫= ﻗﻴْﻴﻘﺎج = ﻗﻴﻲ )ﻗﻴﻤﺎق = ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﺗﻴﺰ و ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ آﺮدن( ‪ +‬ﻗﺎج )اك( = ﺏﺮﻳﺪﻩ ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﭼﭗ ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ آﺞ ‪،‬آﺞ ؛ ﻗﻴﻘﺎج زدن = دل ﺏﺮدن )ﺏﻮﺱ ﻴﻠﺔ‬ ‫ﻧﮕﺎﻩ ﺥﻤﺎري( ‪ :‬ﻣﺸﻖ ﻗﻴﻘﺎﺟﻲ آﻪ ﺁن ﺏﺮﮔﺸﺘﻪ ﻣﮋﮔﺎن آﺮد و رﻓﺖ * ﻻﻟﻪ زارﺱﻴﻨﺔ ﻣﺎ را ﮔﻠﺴﺘﺎن آﺮد و رﻓﺖ‪ /‬داراب ﺏﻴﮓ‬ ‫‪ .819‬ﻗﻴﻤﺎز‬ ‫= ﻗﻴْﻲ )ﻗﻴﻴﻤﺎق = اﻧﺼﺎف آﺮدن ‪ ،‬ﺥﺮج آﺮدن ‪ ،‬ﺏﺮﻳﺪن( ‪ +‬ﻣﺎز )اك ﺱﻠﺒﻴّﺖ( =آﺴﻲ آﻪ دل ﺥﺮج آﺮدن ﻧﺪارد ‪ ،‬ﺥﺴﻴﺲ ؛ ﻧﻤﻲ داﻧﻢ ﭼﺮا ﺁﻧ ﺮا در‬ ‫ﻟﻐﺘﻨﺎﻣﻪ هﺎي ﻓﺎرﺱﻲ آﻨﻴﺰ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ؟ ﺷﺎﻳﺪ از ﺷﻌﺮ زﻳﺮ ﺏﺠﺎي ﺥﺴﻴﺲ ‪ ،‬آﻨﻴﺰ اﺱﺘﻨﺒﺎط آﺮدﻩ اﻧﺪ ‪:‬‬ ‫ﭘﺲ د ِر ﺥﺎﻧﻪ ﺏﮕﻮ ﻗﻴﻤﺎز را × ﺗﺎ ﺏﻴﺎرد ﺁن رﻗﺎق و ﻏﺎز را ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .820‬ﻗﻴﻤﺎق‬ ‫= ﻗﺎﻳﻤﺎق = ﻗﺎي )ﻗﺎﻳﻤﺎق = اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ( ‪ +‬ﻣﺎق )اك( = اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ‪ ،‬روﻳﻪ ‪ ،‬ﺱﺮﺷﻴﺮ‪ :‬زﻳﻤﻦ ﻧ ﺎن ﺟ ﻮﻳﻦ و ﭘﻴ ﺎز ﻓﻘ ﺮ زﻧ ﻢ × هﺰارﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﻘﺸ ﺮ ﺏ ﻪ ﺱ ﺒﻠﺖ‬ ‫ﻗﻴﻤﺎق‪ /‬ﻓﻮﻗﻲ ﻳﺰدي‬ ‫‪ .821‬ﻗﻴﻤﻪ‬ ‫= ﻗﻴْﻴﻤﺎ = ﻗﻴْﻲ )ﻗﻴْﻴﻤﺎق = ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬اﻧﺼﺎف دادن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﺏﺮﻳ ﺪﻩ ‪،‬ﮔﻮﺷ ﺖ ﺏﺮﻳ ﺪﻩ ؛ ﻗﻴﻤ ﻪ ﺥﻮرﺷ ﺖ = ﺥﻮرﺷ ﺘﻲ ﺏ ﺎ ﮔﻮﺷ ﺖ رﻳ ﺰ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬ﻗﻴﻤ ﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤﻪ = ﺏﺮﻳﺪﻩ ﺏﺮﻳﺪﻩ ‪ ،‬ﺏﺎخ‪ :‬ﻗﻴﭽﻲ‬ ‫‪ .822‬ﻗﻴﻦ‬ ‫= ﻗﻴْﻦ = ﺷﻜﻨﺠﻪ ‪ ،‬ﻋﺬاب )‪ (1‬؛ اﺡﺘﻤﺎل دارد آﻪ آﻴﻦ در ﻓﺎرﺱﻲ ‪ ،‬ﺥﻔﻴﻒ ﺷﺪة هﻤﻴﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺏﺎﺷ ﺪ‪ :‬ﺏﻌ ﺪ از ﻗ ﻴﻦ و ﺷ ﻜﻨﺠﻪ و اﺥ ﺬ ﻣ ﺎل ﺁﻧﻬ ﺎ ‪ ،‬ﺷ ﺮﺏﺖ‬ ‫ﺷﻬﺎدت ﻣﻲ ﭼﺸﺎﻧﻴﺪﻧﺪ ‪ /‬ﻋﺎﻟﻢ ﺁرا‬ ‫‪ .823‬آﺎﺏﻴﻦ‬ ‫= آﺒﻴﻦ = ﻣﻬﺮﻳﻪ ‪ ،‬ﺻﺪاق ؛ اﻳﻦ آﻠﻤﻪ ﺗﺮآﻲ اﺱﺖ و در ﻗﺪﻳﻢ ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي آﺒﻴﻦ ‪ ،‬ﻗﺎﻟﻴﻦ و ﻗﺎﻟﻴﻢ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ )‪ (2‬و ﻧﺒﺎﻳ ﺪ اﺻ ﺮار آ ﺮد آ ﻪ ﺏ ﺎ‬ ‫آﺎﺏﻴﻦ ﻓﺎرﺱﻲ )در اﺻﻞ ﻓﺮاﻧﺴﻮي( ﺏﻤﻌﻨﻲ اﻃﺎﻗﻚ در ارﺗﺒﺎط اﺱﺖ‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻧﻮﻋﺮوس را ﻣﺎﻧﺪ × رﻃﻞ آﺎﺏﻴﻨﺶ ﮔﻴﺮ و ﺏﺎدﻩ ﺏﻴﺎر‪ /‬ﺥﺴﺮوي‬ ‫‪ .824‬آﺎﭘﻮد‬ ‫= ﻗﺎﭘﻮد = ﻗﺎپ )ﻗﺎﭘﻤﺎق و ﻗﺎﭘﺎﻣﺎق = ﺏﺴﺘﻦ ‪ ،‬در ﺏﺴﺘﻦ( ‪ +‬ود )اك( = درﺏﭽﻪ ‪ ،‬درب ﺟﻠﻮي ﻣﺎﺷﻴﻦ ؛ هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ‪ :‬ﻗﺎﭘﻮ )در( و ﻗﺎﭘﺎق )ﺱﺮﭘﻮش( و‬ ‫ﻗﺎﭘﻘﺎ )دروازﻩ( ؛ ﺗﺮآﻴﺐ ﻗﺎﭘﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ اوﻣﻮد )اﻣﻴﺪ( اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .825‬آﺎﺱﭙﻴﻦ‬ ‫ﻻ ﺟﻤﻊ ﻋﺮﺏ ﻲ ﺏﺴ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ‪ .‬ﻧ ﺎم اﻳ ﻦ ﻗ ﻮم‬ ‫ﻗﻮم ﺗﺮك آﺎﺱﭙﻲ ﻳﺎ آﺎﺱﻲ آﻪ در هﺰارة دوم ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد در اﻃﺮاف اﻳﻦ درﻳﺎﭼﻪ ﻣﻲ رﻳﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫در آﺎﺷﺎن )ﻩ‪.‬م( هﻢ دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .826‬آﺎﺷﺎن‬ ‫= آﺎﺱﺎن =آﺎﺱﻴﺎن =آﺎﺱﻲ هﺎ = ازﻣﻨﺎﻃﻖ زﻳﺴﺖ ﻗﻮم ﺗﺮك آﺎﺱﭙﻴﻦ ﻳﺎ آﺎس ‪ ،‬ﻗﺎﺷﺎن)ﻣﻌﺮ( )‪(1‬‬ ‫‪ .827‬آﺎآﺎ‬ ‫= ﺥﻔﻴﻒ ﺷﺪة ﻗﺎﻏﺎ )= ﺏﺮادر ‪ ،‬داﺋﻲ ‪ ،‬ﻟﻘﺒﻲ ﺏﺮاي ﺥﻮﻳﺸﺎن ﻧﺰدﻳﻚ(‬ ‫‪ .828‬آﺎآﻞ‬ ‫=آﻪ آﻮل = ﻣﻮي ﻣﻴﺎن ﺱﺮ )‪ : (1‬ﺏﺮﺷﻜﻦ آﺎ آﻞ ﺗﺮآﺎﻧﻪ آﻪ در ﻃﺎﻟﻊ ﺗﻮﺱﺖ * ﺏﺨﺸﺶ وآﻮﺷﺶ ﺥﺎﻗﺎﻧﻲ و ﭼﻨﮕﺰﺥﺎﻧﻲ ‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .829‬آﺎآﻮﺗﻲ‬ ‫= ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪة آﻬﻠﻴﮓ اوْﺗﻮ =آﻬﻠﻴﮓ )آﺒﻚ( ‪ +‬اوْت )ﻋﻠﻒ( ‪ +‬و )اك ﻣﻀﺎف( = ﻋﻠﻒ آﺒﻚ ‪ ،‬از ﮔﻴﺎهﺎن ﻃﺒﻲ‬ ‫‪ .830‬آﺎل‬ ‫= آﺎل = ﺥﺸﻦ و وﺡﺸﻲ )در ﺗﺮآﻲ ﻗﺪﻳﻢ( ‪ ،‬ﭘﻮﺱﺖ آﻠﻔﺖ و زﺏﺮ ‪ ،‬ﻣﺠﺎزًا ﻧﺎرس ؛ آﺎﻟﻴﺶ = ﻧﻮﻋﻲ ﭘﻴﺎزﭼﻪ )‪(2‬‬ ‫‪ .831‬آﺎﻟﺒﺪ‬ ‫= آﺎل )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺏﻮُد )ﺏﺪن( = ﺏﺪن ﭘﻮﺱﺘﻴﻦ ‪ ،‬ﺏﺪن ﭘﻮﺱﺘﻴﻦ و ﺏﺪون روح ‪ ،‬ﺏﺪن ﺥﺸﻦ و ﻋﺎري از روح‬

‫‪ .832‬آﺎن آﻦ‬ ‫و آﻨﻜﺎن =آﺎﻧﻜﺎن از ﻣﺼﺪر آﺎﻧﻜﺎﻣﺎق و آﺎﻧﻜﺎﻧﻤﺎق )= آﺎوﻳﺪن ‪ ،‬ور رﻓﺘﻦ( ﺏﻤﻌﻨﺎي آﺎوﺷﮕﺮ و ور روﻧﺪﻩ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﺏﻪ ﭼﺎﻩ آﻦ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد آ ﻪ‬ ‫ﮔﺎهﻲ ﺁﻧﺮا ﺏﺼﻮرت آﺎن )ﻣﻌﺪن( ‪ +‬آﻦ )آَﻨﻨﺪﻩ( ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ درﺡﺎﻟﻴﻜﻪ اﻳ ﻦ اﺱ ﻢ ﺏ ﺮاي ﻣﻌ ﺪن آ ﻦ ﻣﻨﺎﺱ ﺐ اﺱ ﺖ!‪ .‬ﻣﻌ ﺎدل اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ در ﻓﺎرﺱ ﻲ‬ ‫ﭼﺎﻩ آﻦ و در ﻋﺮﺏﻲ ﻣﻘﻨّﻲ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪َ .833‬آﭙَﺮ‬ ‫ﭼﭙَﺮ = ﺥﺎﻧﺔ ﭼﻮﺏﻲ و ﻧﻴﻲ ‪ ،‬ﺡﺼﺎري از ﺗﺮآﻪ هﺎي ﺱﺒﺪي ‪ ،‬ﻧﺮدﻩ ؛ ﭼﭙﺮﻟﻪ ﻣﻚ = ﻧﺮدﻩ آﺸﻴﺪن ؛ آﻮﻣﻪ ‪ ،‬ﺥﺎﻧﺔ ﻧﻴﻲ ‪ ،‬ﺁﻟﻮﻧﻚ ‪ ،‬ﻋﺮﻳﺶ )‪(1‬‬ ‫= َ‬ ‫‪ .834‬آَﭙﻚ‬ ‫= ﺷﻮرة ﺱﺮ ‪ ،‬ﺱﺒﻮﺱﺔ ﺱﺮ ‪ ،‬آﭙﻚ روي ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﻲ )‪ (2‬؛ ﺷﺎﻳﺪ‪ :‬آﭙﻚ = آﭙﻴﻚ = آﭙﻲ )آﭙﻴﻤﻚ = ﺥﺸﻚ ﺷﺪن( ‪ +‬ك )اك( = ﺥﺸﻜﻴﺪﻩ‬ ‫‪ .835‬آﭙﻴﺪن‬ ‫از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ آﺆﭘﻤﻚ )= ﺥﻮاﺏﻴﺪن در ﻣﻘﺎم ﺗﺤﻘﻴﺮ ‪ ،‬آﻮﻓﺖ ﺥﻮاﺏﻴﺪن ‪ ،‬ﺗَﺮآﻴﺪن( ؛ آﻮﭘﻴﺪﻩ ﺏﻮد = آﻮﻓﺖ ﺥﻮاﺏﻴﺪﻩ ﺏﻮد )‪(3،19‬‬ ‫‪ .836‬آﺘﻚ‬ ‫ﻞ زدن‬ ‫=آﺆﺗﻚ =آﺆﺗﻮك = رﻳﺸﻪ و ﺷﺎﺥﺔ درﺥﺖ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ زدن ‪ ،‬زدﻧﻲ ‪ ،‬ﻋﻤ ِ‬ ‫‪ .837‬آﭽﻞ‬ ‫= آﺌﭽﻞ = آﺌﭽﻪ )ﺏﻲ رﻳﺶ ‪ ،‬ﺏﻲ ﭘﺸﻢ ‪ ،‬ﻓﺮش ﺏﻲ ﺥﻮاب ‪ ،‬ﻧﻤﺪ( ‪ +‬ال )اك( = ﺏﻲ ﻣﻮ ‪ ،‬ﺗﺎس ؛ آﺌﭽﻲ و ﮔﺌﭽﻲ = ﺏﺰ ﺏﻲ ﺷﺎخ‬ ‫‪ .838‬آﺪ‬ ‫= آﻨﺪ = روﺱﺘﺎ ‪ ،‬ﻣﻤﻠﻜﺖ ‪ ،‬ﻣﻨﺰل ؛ آﺪﺥﺪا = رﺋﻴﺲ روﺱﺘﺎ ‪ ،‬آﺪﺏﺎﻧﻮ = ﺏﺎﻧﻮي ﻣﻨﺰل‬ ‫‪ .839‬آﺮ‬ ‫= آﺎر = ﻧﺎﺷﻨﻮا ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(17‬‬ ‫‪ .840‬آُﺮﭘﻲ‬ ‫= آﺆرﭘﻮ و آﺆﭘﺮو = ﭘﻞ ‪ ،‬اﺱﻜﻠﻪ )‪ (25‬؛ ﺏﺴﺖ در ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺥﻮدرو ؛ آﺒﺮي )ﻣﻌﺮ(‬ ‫‪ .841‬آﺮﺗﻤﻪ‬ ‫=آﻴﺮﺗﻤﻪ =آﻴﺮت )آﻴﺮﺗﻤﻚ = ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﭼﻮب آﻨ ﺪن( ‪ +‬ﻣ ﻪ )اك( = ﺷ ﻜﺎﻓﺘﻪ ‪،‬آﻠﺒ ﺔ ﺱ ﺎﺥﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﺎ ﺗﻨ ﺔ درﺥﺘ ﺎن آ ﻪ در ﺱ ﺎﺥﺖ ﺁن ﺏﺠ ﺎي ﻣ ﻴﺦ از‬ ‫ﺷﻜﺎف واﺗﺼﺎل ﺱﺮ ﺗﻴﺮهﺎ اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ )‪.(3‬‬ ‫‪ِ .842‬آﺮِﺥﺖ‬ ‫و ِآ ﺮِخ = آ ْﻴ ﺮﻳْﺦ = ﺱﺴ ﺖ و ﺏ ﻲ روح ‪ ،‬ﮔ ﻴﺞ ) آﻴْﺮﻳْﺨﻤ ﺎق = ﮔ ﻴﺞ ﺷ ﺪن ‪ ،‬ﺱﺴ ﺖ ﺷ ﺪن(‪ :‬ﺱ ﺮ ﭼ ﺎهﻲ!ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﺒ ﺎشآ ﺮخ × زﺁﻧﻜ ﻪ ﭼ ﺎهﻲ اﺱ ﺖ‬ ‫ﺏﺮﺱﺮدوزخ ‪ /‬ﺁذري ﻃﻮﺱﻲ‬ ‫‪ .843‬آﺮﺷﻤﻪ‬ ‫=ﮔﻴﺮﻳﺸﻤﻪ = ﻗﻴْﺮﻳْﺸﻤﺎ = ﻗﻴْﺮﻳْﺶ )ﻗﻴْﺮﻳْﺸﻤﺎق = ﻧﺎز و ﻋﺸﻮﻩ آ ﺮدن ‪ ،‬ﺥﺮاﻣﻴ ﺪن( ‪ +‬ﻣ ﺎ )اك( = ﻧ ﺎز و ﻋﺸ ﻮﻩ ؛ ﻗﻴﺮﺟﺎﻧﻤ ﺎق = ﺥﻨﺪﻳ ﺪن ﻳ ﺎ ﺡﺮآ ﺎت‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺏﺮاي ﻧﺎز و ﻋﺸﻮﻩ ‪ ،‬ﻗﻴْﺮ = ﻧﺎز و ﻋﺸﻮﻩ )‪(18،2‬‬ ‫‪ .844‬آُﺮك‬ ‫= آﻮرك = ﭘﻮﺱﺖ ﺏﺮﺥﻲ ﺡﻴﻮاﻧﺎت آﻪ از ﺁن ﺏﺎﻻﭘﻮش ﻣﻲ ﺱﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .845‬آﺮﻧﺎ‬ ‫= آﺮﻩ ﻧﺎي و آﺮﻩ ﻧﺌﻲ = دودآﺶ ‪ ،‬ﺷﻴﭙﻮر ‪،‬آﺮﻧﺎي )‪(1،3‬‬ ‫‪ .846‬آﺮﻧﺶ‬ ‫=آﻮرﻧﻴﺶ =ﮔﻮرﻧﻴﺶ =ﮔﺮﻧﻴﺶ =ﮔﺮ )ﮔﺮﻣﻚ = اﻧﺒﺴﺎط دادن ‪ ،‬وﺱﻌﺖ دادن ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎف دادن( ‪ +‬ﻧﺶ )اك( = اﻧﺒﺴﺎط ‪ ،‬اﻧﻌﻄ ﺎف ‪ ،‬ﺗﻌﻈ ﻴﻢ ﺟﻠ ﻮي‬ ‫ﻲ ﻓﻠﺰات ﺏﺨﺎﻃﺮ اﻋﻤﺎل ﺗﻨﺶ‬ ‫ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﺡﺎﻟﺖ ﺏﺪن ﺡﻴﻦ ﺥﻤﻴﺎزﻩ ‪ ،‬اﻧﺒﺴﺎط ﻃﻮﻟ ِ‬ ‫‪ .847‬آُﺮوك‬ ‫=آﺆروك = آﻼﻩ ‪ ،‬ﺱﻘﻒ ‪ ،‬ﺱﻘﻒ ﻳﺎ ﺱﺎﻳﺒﺎن درﺷﻜﻪ و ﺥﻮدرو ‪ ،‬دم ﺁهﻨﮕﺮي )‪ (25،3‬؛ آﺆروآﻠﻪ ﻣﻚ = دﻣﻴﺪن و ﺗﺸﺪﻳﺪ آﺮدن آﻮرة ﺁهﻨﮕﺮي‬ ‫‪ .848‬آَﺮﻩ‬ ‫= ﭼﺮﻩ = ﭼﻴﺮﻩ = ﭼﻴﺮ )ﭼﺮﺏﻲ و روﻏﻦ( ‪ +‬ﻩ )اك( = ﭼﺮﺏﻨﺎك ‪ ،‬روﻏﻨﻲ‬ ‫‪ .849‬آَﺰ‬ ‫=آﺆز = ﺷﻌﻠﻪ اي آﻪ ﺏﻌﺪ از ﺥﺎﻣﻮش آﺮدن ﺁﺗﺶ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ‪ ،‬ﺷﻌﻠﺔ ﺱﻄﺤﻲ )‪ (1‬؛ آﺆزﻩ ر ﻣﻚ = آﺰ آﺮدن‬ ‫‪ .850‬آﺴﻤﻪ‬ ‫=آﺲ )آﺴﻤﻚ = ﺏﺮﻳ ﺪن ‪ ،‬ﺟ ﺪا آ ﺮدن( ‪ +‬ﻣ ﻪ )اك( = ﺏﺮﻳ ﺪﻩ و ﺟ ﺪا آ ﺮدﻩ ‪ ،‬در اﺻ ﻞ زﻟ ﻒ ﻣﺼ ﻨﻮﻋﻲ آ ﻪ از ﻳ ﺎل اﺱ ﺐ درﺱ ﺖ آ ﺮدﻩ و ﺏ ﺮ ﺱ ﺮ‬ ‫ﻣﻴﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﭼﻴﻦ و ﺷﻜﻦ زﻟﻒ ﺏﺮ رﺥﺴﺎر )‪ (1‬؛ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺎن آﻠﻴﭽﻪ‪:‬‬ ‫ﻋﺮوس ﺏﺨﺖ در ﺁن ﺡﺠﻠﻪ ﺏﺎ هﺰاران ﻧﺎز‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻪ آﺴﻤﻪ و ﺏﺮ ﺏﺮگ ﮔﻞ ﮔﻼب زدﻩ ‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .851‬آﺸﻴﻚ‬ ‫ﻻ آﺌﭽﻴﻚ = آﺌﭻ )آﺌﭽﻤ ﻚ = ﮔﺬﺷ ﺘﻦ ‪ ،‬ﻋﺒ ﻮر آ ﺮدن( ‪ +‬ﻳ ﻚ )اك( = در ﺡﺮآ ﺖ و ﮔ ﺬر ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺒ ﺎن )‪ (1‬؛ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺏ ﻪ اﻋﺘﺒ ﺎر اﻳﻨﻜ ﻪ‬ ‫=آﺌﺸﻴﻚ = اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫آﺸﻴﻚ در ﺡﺮآﺖ و وارﺱﻲ ﻣﺤﻞ ﻣﺮاﻗﺒﺖ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .852‬آﻠﺒﺘﻴﻦ‬ ‫و آﻠﺒﺎﺗ ﺎن = آﻠﺒﺎﺗ ﺎن = آ ﻞ )درﺷ ﺖ ‪ ،‬ﻣﺤﻜ ﻢ( ‪ +‬ﺏ ﺎت )ﺏﺎﺗﻤ ﺎق = ﻓ ﺮو رﻓ ﺘﻦ( ‪ +‬ان )اك ﻓ ﺎﻋﻠﻲ( = ﻣﺤﻜ ﻢ ﻓ ﺮو روﻧ ﺪﻩ ‪ ،‬از اﺏ ﺰاراﻵت ﻧﺠ ﺎري ؛‬ ‫هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ آﻠﻪ )= آﻞ ‪ +‬ﻩ = ﮔﺎو ﺟﻮان و ﻗﻮي(‬ ‫‪ُ .853‬آﻠَﺶ‬ ‫ﻻ‪ :‬آﻮﻟ ﻪ ش =‬ ‫=آﻮﻟﻪ ش =آﺎﻩ ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎل )‪ ، (25‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ آ ﻮﻻك )‪ (3‬؛ ﺁﻧﭽ ﻪ ﭘ ﺲ از درو از ﺱ ﺎق و ﺏ ﺮگ و رﻳﺸ ﻪ ﺏ ﺎﻗﻲ ﺏﻤﺎﻧ ﺪ )‪ (19‬؛ اﺡﺘﻤ ﺎ ً‬ ‫آﻮﻟﻴﺶ = آﻮﻟﻲ )آﻮﻟﻴﻤﻚ = زﻳﺮ ﺱﺎﻳﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﻣﺪﻓﻮن ﺷﺪن( ‪ +‬ش)اك(= ﺱﺎﻳﺒﺎﻧﻲ‪،‬ﺁﻧﭽﻪ روي ﺁﻻﭼﻴﻖ ﺏﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ و ﺱﺎﻳﺒﺎن درﺱﺖ آﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .854‬آﻠﻨﮓ‬ ‫= آﻮﻟﻮك و آﻮﻟﻮﻧﮓ = ﭘﺎروي ﻗﺎﻳﻘﺮاﻧﻲ ‪ ،‬ﺏﺎل درﻧﺎ )ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺷﺒﺎهﺖ( ‪ ،‬ﺏﺮآﻪ‪ .‬درﺡ ﺎل ﺡﺎﺿ ﺮ از اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪ ﺗﺮآ ﻲ ﺏ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻔﻬ ﻮم اﺏ ﺰار ﺏﻨ ﺎﺋﻲ‬ ‫اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫‪ .855‬آِﻠﻴﻢ‬ ‫= آﻴﻠﻴﻢ = آﻴﻞ )= ﺏﻲ ﻣﻮ ‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ ﻧﺨ ﻮردﻩ ‪ ،‬ﻣﻨ ﺪرس( ‪ +‬ﻳ ﻢ )اك( = ﻓ ﺮش ﺏ ﺪون ﺥ ﻮاب ‪ ،‬ﺷ ﺎﻧﻪ ﻧﺨ ﻮردﻩ ؛ آﻴﻠﻜ ﻪ = ﻣﻮه ﺎي دره ﻢ ﺏ ﺮهﻢ و ﺷ ﺎﻧﻪ‬ ‫ﻧﺨﻮردﻩ ‪ ،‬آﻴﻠﻜﻪ ﺱﻮﭘﻮرﮔﻪ = ﺟﺎروي ﺏﺪرد ﻧﺨﻮر‬ ‫‪ .856‬آﻠﻮﭼﻪ‬ ‫= آﻮﻟﭽﻪ ‪ ،‬آﻮﻟﻮﭼﻪ = آﻮل )ﺥﺎآﺴﺘﺮ( ‪ +‬ﭼ ﻪ )اك( = ﺥﺎآﺴ ﺘﺮﻩ ‪ ،‬زﻏﺎﻟ ﻪ ‪ ،‬آﻴﻜ ﻲ آ ﻪ ﻗ ﺪﻳﻢ ﺏﻌ ﺪ از اﺗﻤ ﺎم ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﻲ روي آ ﺰ ﺥﺎآﺴ ﺘﺮ ﻣ ﻲ ﭘﺨﺘﻨ ﺪ ؛‬ ‫آﻮﻟﭽﻪ ﻟﻨﻤﻚ = ﮔﺮد ﺷﺪن ؛ آﻠﻴﭽﻪ هﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد )‪ ، (1‬ﻗ ﺮص ﻣ ﺎﻩ و ﺥﻮرﺷ ﻴﺪ )‪ :(27‬ﻗﻔ ﻮل ﺏ ﺎز ﺏﮕﺮدﻳ ﺪن و اﻓ ﻮل ﻏ ﺮوب × ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﻗ ﺮص‬ ‫آﻠﻴﭽﻪ ﺱﻤﻴﺪ ﻧﺎن ﺱﭙﻴﺪ ‪ /‬ﻧﺼﺎب )‪(27‬‬ ‫‪ .857‬آﻠﻮخ‬ ‫=آﻞ اووﺥﺎ =آ ﻞ )درﺷ ﺖ ‪ ،‬ﺡﺠ ﻴﻢ( ‪ +‬اوْوﺥ ﺎ )ﺥ ﺮد ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬رﻳ ﺰ( = ﭼﻴ ﺰ درﺷ ﺖ ﺥ ﺮد ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬آﻠ ﻪ ﻗﻨ ﺪ ﺥ ﺮد ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬اوْوﺥﻮﻧﺘ ﻮ = ﺥ ﺮدﻩ رﻳ ﺰﻩ ‪،‬‬ ‫اوْوﺥﺎﻻﻣﺎق = ﺥﺮد و رﻳﺰ آﺮدن‪ :‬ﮔﻴﺘﻲ هﻤﻪ ﺱﺮ ﺏﺴﺮ آﻠﻮﺥﻲ اﺱﺖ × ﻗﺴﻢ ﺗﻮ از ﺁن آﻠﻮخ ﮔﺮدي اﺱﺖ‪ /‬ﺱﻨﺎﺋﻲ ﻏﺰﻧﻮي‬ ‫‪ .858‬آﻤﭽﻪ‬ ‫= آﻤﭽﻪ=ﭼﻤﭽﻪ=ﭼﺆﻣﭽﻪ = وﺱﻴﻠﻪ اي ﭼﻤﭽﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ در آﺎر ﺏﻨﺎﺋﻲ‬ ‫‪ .859‬آﻤﻚ‬ ‫=آﺆﻣﻚ =ﮔﺆﻣﻚ =ﮔﺆم )ﮔﺆﻣﻤﻚ = دﺱﺘﻪ آﺮدن ﻋﻠﻮﻓﻪ ‪ ،‬دﺱﺘﻪ آﺮدن( ‪ +‬ك )اك( = دﺱﺖ هﻤﻜﺎري ‪ ،‬ﻳﺎري ؛ آﺆﻣﻪ = ﺗﻮدﻩ اي از ﻳﻚ ﭼﻴﺰ‬ ‫‪ .860‬آﻨﺪ‪/‬ج‬ ‫و آﺪ = دﻩ ‪ ،‬ﺷﻬﺮ ‪ ،‬ﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﭘﺴﻮﻧﺪي دراﻧﺘﻬﺎي ﻧﺎﻣﻬﺎ ‪:‬ﺁق آﻨﺪ ‪ ،‬داﺷﻜﻨﺪ ‪ ،‬ﺗﺎﺷﻜﻨﺪ ‪ ،‬آﺪﺥﺪا ‪،‬آﺪﺏﺎﻧﻮ‬ ‫‪ .861‬آﻨﺪو‬ ‫و آﻨﺪوج = آﻨﺪي و آﻨﺪوُك = ﻇﺮف ﮔﻠﻲ ﺏﺸﻜﻞ ﺥﻢ ﺏﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺁرد و… )‪ :(27،18،2‬ﺏﺒﻨﺪد ﺱﺎل ﻗﺤﻂ ﺱﺨﺖ ‪ ،‬دروﻳﺶ و ﺗ ﻮاﻧﮕﺮ را * ه ﻢ‬ ‫از ﮔﻨﺪم ﺗﻬﻲآﻨﺪوك و هﻢ ﺥﺎﻟﻲ زﻧﺎن آﺮﺱﺎن‪ /‬ﻧﺰاري ﻗﻬﺴﺘﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .862‬آﻨﻜﺎش‬ ‫و آﻨﻜﺎج و آﻨﮕﺎج و آﻨﮕﺎش = آﺎﻧﻜﺎ )آﺎﻧﻜﺎﺷﻤﺎق و آﻨﮕﻴﺸﻤﻚ = ﻣﺸﻮرت آﺮدن( ‪ +‬ش ﻳﺎ ج )اك( = ﻣﺸﻮرت )‪: (1‬‬ ‫ﻧﻮروز و ﻗُﺘﻠﻎ ﺷﺎﻩ و ﻏﻴﺮﻩ ﺏﻪ آﻨﮕﺎج ﺥﻠﻮﺗﻲ ﺱﺎﺥﺘﻨﺪ ‪ /‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻏﺎزاﻧﻲ‪78.‬‬ ‫‪ .863‬آﻨﻴﺰ‬ ‫=آﻨﻴﺰ و آﻮﻧﻴﺰ و آﻮﻧﻮز = ﺥﺎدﻣﻪ ‪،‬آﻠﻔﺖ زن ؛ در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن »آﻮﻧﮓ« اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ )‪(17‬‬ ‫‪ .864‬آﻮﺗﺎﻩ‬ ‫= آﻮﺗﻪ = ﮔﻮﺗﻪ = ﮔﻮدﻩ و ﮔﻮدﻩ ك ؛ ﮔﻮدﻩ ﻟﻤﻚ = آﻮﺗﺎﻩ ﺷﺪن ‪ ،‬ﮔﻮدول = آﻮﺗﻮل = ﻧﺎرس از ﻗﺪ ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ آﺎف ﺁﺥﺮ ﺏ ﻪ ﺡ ﺮف ﻩ ﻣﻌﻤ ﻮل‬ ‫اﺱﺖ و ﺏﺮاي هﻤﻴﻦ ﻣﻌﻘﻮل اﺱﺖ آﻪ آﻮﺗﻪ )آﻮﺗﺎﻩ( از ﮔﻮدﻩ )ﮔﻮدﻩ ك( ﺏﺪﺱﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺏﺎﺷﺪ )در ﭘﻬﻠﻮي ﻧﻴﺰ ﺏﺼ ﻮرت ‪ kotak‬ذآ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ )‪ (27‬و‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮض را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ آﻨﺪ(‪ .‬از هﻤﻴﻦ آﻠﻤﻪ ‪ ،‬آﻮدك )ﻩ‪.‬م( هﻢ ﺏﻪ ﻓﺎرﺱﻲ رﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .865‬آﻮﺗﻮل‬ ‫= آﻮﺗﻮل = ﮔﻮدول = ﮔﻮدﻩ )آﻮﺗﺎﻩ( ‪ +‬ول )اك( = ﻗﺪ آﻮﺗﺎﻩ ‪ ،‬ﺥﭙﻞ )ﺏﺎخ‪ :‬آﻮﺗﺎﻩ و آﻮدك(‬ ‫‪ .866‬آﻮﭼﻚ‬ ‫= آﻮﭼﻮك و آﻴﭽﻴﻚ =آﻴﭽﻲ )ﺥﺮد و رﻳﺰ( ‪ +‬ك )اك( = آﻮﭼﻚ ؛ آﻴﭽﻴﻠﻤﻚ )= آﻮﭼﻚ ﺷﺪن( ‪ ،‬آﻴﭽﻴﻠﺪﻣﻚ = آﻮﭼﻚ آﺮدن ؛ آﻮﭼ ﻮك = ﻧ ﻮزاد ‪،‬‬ ‫ﺱﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﺼﺎدر آﻴﭽﻴﻠﻤﻚ و آﻴﭽﻴﻠﺪﻣﻚ از اﺱﻢ آﻴﭽﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺱﺎﺥﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﺼﺎدر دﻳﺮﻳﻠﻤﻚ )= زﻧﺪﻩ ﺷﺪن( و دﻳﺮﻳﻠﺪﻣﻚ )= زﻧﺪﻩ آﺮدن( از اﺱ ﻢ‬ ‫دﻳﺮي )= زﻧﺪﻩ( اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .867‬آﻮﭼﻪ‬ ‫= آﻮﭼﻪ = آﻮﻳﭽﻪ = آﻮي )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﭼﻪ )اك ﺗﺼﻐﻴﺮ( = آﻮي آﻮﭼﻚ‬ ‫‪ .868‬آﻮﭼﻴﺪن‬ ‫از ﻣﺼﺎدر ﺟﺪﻳﺪ ﻓﺎرﺱﻲ و وام ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﺼﺪر ﺗﺮآﻲ آﺆﭼﻤﻚ‬ ‫‪ .869‬آﻮدك‬ ‫ﮔﻮدﻩ ك = ﮔﻮدﻩ )آﻮﺗﺎﻩ( ‪ +‬ك )اك( = آﻮﭼﻚ و آﻮﺗﺎﻩ ؛ ﻗﻮدوق و ﺟﻮﺟﻮق )= ﺏﭽﻪ( ﻣﺤﺮف هﻤﻴﻦ آﻠﻤﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﺮﻳﺸﻪ ﺏﺎ آﻮﺗ ﺎﻩ )ﻩ‪.‬م( و آﻮﺗ ﻮل‬ ‫)ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .870‬آﻮر‬ ‫= آﻮْر = ﻧﺎﺏﻴﻨﺎ ‪ ،‬ﻣﺴﺪود ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ‪ ،‬آﻢ ﻧﻮر ؛ آﻮْر ﺏﻮْﻏﺎز = ﺱﻴﺮي ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ‪ ،‬آﻮْرﻗﺎﻟﻤﺎق = ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪن ‪ ،‬آﻮْر ﻗﻮﻳﻤ ﺎق = وﻳ ﺮان آ ﺮدن ‪،‬‬ ‫آﻮْرﮔﺆز = ﭼﺸﻢ ﭼﺮان ‪ ،‬آﻮْرﻻﻣﺎق = هﺪر دادن ‪ ،‬آﻮْرﻳﻮْل = ﺏﻦ ﺏﺴﺖ‬ ‫‪ .871‬آﻮرﻩ‬ ‫=آﻮرﻩ از ﻣﺼﺪر آﻮرﻩ ﻣﻚ )= ﭘﺎرو آﺮدن ‪ ،‬روﺏﻴﺪن ‪ ،‬رُﻓﺘﻦ( ﺏﻤﻌﻨﺎي وﺱﻴﻠﻪ اي آﻪ ﺏﺮف را ﻣﻲ روﺏﺪ و ﭘﺎك ﻣﻲ آﻨﺪ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﻪ اي آ ﻪ دود را از‬ ‫ﺁﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻲ روﺏﺪ‪.‬‬ ‫‪ .872‬آﻮزﻩ‬ ‫=آﻮزﻩ و آﻮزﻩ ج = ﻇﺮف ﻧﮕﻬﺪاري ﺁب )‪(18،2‬‬ ‫‪ .873‬آﻮﺱﻪ‬ ‫= آﻮْﺱﺎ = ﺻﻮرت آﻢ ﻣﻮ ‪،‬آﻢ رﻳﺶ )‪ (3‬؛آﻮْﺱﺎ ﺱﺎﻗﻘﺎل = رﻳﺶ ﺏُﺰي‬

‫‪ .874‬آﻮك‬ ‫= آﺆك = ﺁهﻨﮓ و ﻟﺤﻦ در ﺥﻮاﻧﻨ ﺪﮔﻲ ‪ ،‬رﻳﺸ ﻪ ‪ ،‬ﭼ ﺎق ‪ ،‬دوﺥ ﺖ ه ﺎي ﭘﺎرﭼ ﻪ ؛ آﺆآﻠ ﻪ ﻣ ﻚ = ﺱ ﻮزن ﻧ ﺦ آ ﺮدن ﻳ ﺎ آ ﺆك آ ﺮدن ﺱ ﺎز ﻣﻮﺱ ﻴﻘﻲ ‪،‬‬ ‫آﺆآﺴﻴﺰ = ﺏﻲ رﻳﺸﻪ )‪(2،25‬‬ ‫‪ .875‬آﻮآﻮ‪/‬ﭘﺮﻧﺪﻩ‬ ‫= ﻗﻮُﻗﻘ ُﻮ = ﻗﻮق )ﺻﺪا( ‪ +‬ﻗﻮ )اك( = ﻧﺎم ﭘﺮﻧﺪﻩ اي آﻪ ﻗﻮق ﻗﻮ ﻣﻲ آﻨﺪ ‪ ،‬ﻓﺎﺥﺘﻪ‬ ‫‪ .876‬آﻮل‬ ‫=ﮔﺆل = اﺱﺘﺨﺮ ‪ ،‬ﺁﺏﮕﻴﺮ ‪ ،‬ﺗﺎﻻب ‪ ،‬ﺏﺮآﻪ ‪ ،‬درﻳﺎﭼﺔ آﻮﭼﻚ )‪ :(2،1‬ﺷﻪ ﭼﻮﺡﻮﺿﻲ دان ﺡﺸﻢ ﭼﻮن ﻟﻮﻟﻬﺎ×ﺁب ازﻟﻮﻟﻪ رود درآﻮلهﺎ‪/‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .877‬آﻮﻻك‬ ‫= آﻮﻟ ﻪ ك = آﻮﻟ ﻪ )آﻮﻟ ﻪ ﻣ ﻚ = آ ﻮﻻك آ ﺮدن( ‪ +‬اك )اك( = آ ﻮﻻك آﻨﻨ ﺪﻩ! ؛ ﻧﻈ ﺮ دﻳﮕ ﺮ ﺁﻧﺴ ﺖ آ ﻪ‪ :‬آ ﻮﻻك = آﻮﻟ ﻪ ك = آﻮﻟﻴ ﻚ = آ ﻮﻟﻲ‬ ‫)آﻮﻟﻴﻤﻚ = زﻳﺮ ﺱﺎﻳﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﻣﺪﻓﻮن ﺷﺪن( ‪ +‬ك )اك( = زﻳﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺪﻓﻮن آﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺗﻨﺪﺏﺎد ﺏﺮﻓﻲ آﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را زﻳﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ .878‬آﻮﻣﺎج‬ ‫= آﺆﻣﺞ = آﺆم )آﺆﻣﻤﻚ = زﻳﺮ ﭼﻴﺰي ﭘﻨﻬ ﺎن آ ﺮدن( ‪ +‬اج )اك( = ﭘﻨﻬﺎﻧ ﻪ ‪ ،‬ﻧ ﻮﻋﻲ ﻧ ﺎن ﺷ ﻴﺮﻳﻦ آ ﻪ در زﻳ ﺮ ﺥﺎآﺴ ﺘﺮ و ﺁﺗ ﺶ ﭘﺨﺘ ﻪ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد و‬ ‫آﺆﻣﻮر )ﺥﺎآﺴﺘﺮ( از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ )‪ ، (18،2‬ﭼﺎدري را آﻪ ﺏﻮﺱﻴﻠﺔ ﺥﻴﻤﻪ و ﺱﺘﻮﻧﻲ ﺏﻠﻨﺪ آﻨﻨﺪ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺷﺒﺎ هﺖ ﭼﺎدر ﺏ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﺎن ﺁﻧ ﺮا آ ﺆﻣﺞ‬ ‫ﻳﺎ آﻮﻣﺎج ﮔﻮﻳﻨﺪ )‪.(1‬‬ ‫‪ .879‬آﻮﻣﻪ‬ ‫= آﻮْﻣﺎ =آﻮْم )دﺱﺘﻪ ‪ ،‬ﺏﺴﺘﻪ( ‪ +‬ا )اك( = ﺗﻮدﻩ ‪ ،‬ﺁﻻﭼﻴﻖ ‪ ،‬دﺥﻤﻪ ‪ ،‬آﻠﺒﻪ )‪ (3‬؛ ﺥﺮﮔﺎهﻲ از ﺡﺼﻴﺮ و ﭼﻮب ﺏﺮاي ﺷﻜﺎر و ﻗﺮق )‪(19‬‬ ‫‪ .880‬آﻮي‬ ‫=آﻮي = ﻣﺤّﻞ آﻮﭼﻚ زﻧﺪﮔﻲ ‪ ،‬دﻩ ‪ ،‬ازرﻳﺸﻪ هﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮآﻲ ؛ آﻮي ﻟﻮ = دهﺎﺗﻲ ‪ ،‬آﻮﭼﻪ = آﻮﻳﭽﻪ )‪(3‬‬ ‫‪ .881‬آﻲ‬ ‫= ﮔﺌﻲ = ﺥﻮب ‪ ،‬ﺏﺰرگ ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪي در ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺷﺎهﺎن آﻴﺎﻧﻴﺎن ؛ آﻴﻜﺎووس‪،‬آﻲ ﺁرش‪،‬آﻴﻘﺒﺎد؛ ﺷﺎﻩ ﺷﺎهﺎن ‪ ،‬از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ آﻴﺎ‪ :‬اﮔﺮ ﮔﺌﻲ دﻳﺮ‬ ‫ﻗﺎرﻳﻨﺪاش ﻳﻮﺥﺴﺎ ﻳﺎووز×اوزون ﻳﻮﻟﺪا ﺱﻨﻪ اوﻟﺪور ﻗﻴﻼووز‪/‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .882‬آﻴﭗ‬ ‫= ﺥﻴْﭗ و ﻗﻮْپ = ﻣﺤﻜﻢ ‪ ،‬ﺏﺴﻴﺎر ﺥﻮب )ﻩ‪.‬م( ‪ ،‬ﺗﻨﮓ ‪ ،‬ﺏﻬﻢ ﭘﻴﻮﺱﺘﻪ‬ ‫‪ .883‬آﻴﺶ‬ ‫= ﺗﻴﺮدان ‪ ،‬ﻗﺮﺏﺎن ‪ ،‬رﻳﺸﺔ اﺻﻴﻞ ﺗﺮآﻲ)‪(2‬‬ ‫هﺮ ﺗﻴﺮ آﻪ در آﻴﺶ اﺱﺖ ‪ ،‬ﮔﺮ ﺏﺮ دل رﻳﺶ ﺁﻳﺪ‬ ‫ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ ﺏﺎﺷﻴﻢ ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﺔ ﻗﺮﺏﺎن هﺎ ‪ /‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .884‬آﻴﻮﺱﻚ‬ ‫=آﻴﻮﺷﻚ =آﻮﺷﻚ و آﺆﺷﻚ = آﺆﺷ ﻮك = آﺆﺷ ﻮ )آﺆﺷ ﻮﻣﻚ = ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪن ‪ ،‬زﻳ ﺮ ﺱ ﺎﻳﻪ ﺏ ﺮدن( ‪ +‬ك )اك( = ﺱ ﺎﻳﺒﺎن ‪ ،‬اﺗﺎﻗﭽ ﻪ ‪ ،‬اﺗﺎﻗ ﻚ ؛ اﻟﺒﺘ ﻪ اﻳ ﻦ‬ ‫آﻠﻤﻪ ﺏﺼﻮرت ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ از اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺏﻪ ﻓﺎرﺱﻲ و ﺡﺘﻲ ﺗﺮآﻲ داﺥﻞ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ وﻟﻲ ﺏﺪون ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ ه ﻢ ﺏ ﺮ روي ﻧ ﺎم ﺏﻌﻀ ﻲ ده ﺎت ﻣﻨ ﺎﻃﻖ‬ ‫ﻓﺎرس ﻣﻲ ﺏﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪َ .885‬ﮔﺒّﻪ‬ ‫= ﮔﺆﺏﻪ = ﻗﺎﻟﻲ آﻪ ﭘﻮدهﺎي ﺏﻠﻨ ﺪ دارد )‪ (1‬؛ ﻓ ﺮش آﻨ ﺎرﻩ ‪ ،‬ﺡﺎﻣﻠ ﻪ ‪ ،‬ﺷ ﺨﺺ زﻣ ﻴﻦ ﮔﻴ ﺮ ‪ ،‬ﺏﻴﻤ ﺎر ؛ در هﻤ ﺔ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ ﻣ ﺬآﻮر ﻧ ﻮﻋﻲ ﺱ ﻨﮕﻴﻨﻲ و ﺏ ﻲ‬ ‫ﺗﺤﺮآﻲ اﺱﺘﻔﻬﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .886‬ﮔﺆي ﺗﺮك‬ ‫=ﮔﺆي )ﻗﻮي ‪ ،‬ﺁﺱﻤﺎن( ‪ +‬ﺗﻮرك = ﺗﺮك ﻗﻮي ‪ ،‬ﺗﺮك ﺁﺱﻤﺎﻧﻲ ‪ ،‬از ﻗﻮم هﺎي ﺏﺰرگ ﺗﺮك آﻪ ﺏﻌ ﺪ از ﺗﺮآ ﺎن ه ﻮن دوﻣ ﻴﻦ اﻣﭙﺮاﻃ ﻮري ﺏ ﺰرگ در‬ ‫ﺁﺱﻴﺎ را ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﻮر اﺱﻼم ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ و ﺏﻌﺪ از ﺥﻂ ﺗﺮك ﺱﻮﻣﺮي ‪ ،‬دوﻣﻴﻦ ﺥﻂ ﻏﻴﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺏﺸﺮي را اﺥﺘ ﺮاع آ ﺮدﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺥ ﻂ ﻣﻴﺨ ﻲ‬ ‫از ﺁن ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺖ )‪.(4،17‬‬ ‫‪ .887‬ﮔُﺪار‬ ‫= ﮔﻮدﻩ ر = ﮔﻮد )ﮔﻮدﻣﻚ = ﭘﺎﺋﻴﺪن ‪ ،‬ﻣﻮاﻇﺒﺖ آﺮدن ‪ ،‬آﻨﺘﺮل آﺮدن( ‪ +‬ار )اك( = ﻣﻮاﻇﺒﺖ ‪ ،‬آﻨﺘﺮل ‪ ،‬دﻗﺖ ؛ ﺏﻲ ﮔﺪار )ﺏﻲ دﻗ ﺖ ‪ ،‬ﺏ ﻲ ﺡﺴ ﺎب‬ ‫و آﺘﺎب( ﺏﻪ ﺁب زدن‬ ‫‪ .888‬ﮔﺪوك‬ ‫=ﮔﻪ دﻳﻚ =ﮔﺮدوﻧﺔ آﻮﻩ ‪،‬ﮔﺬرﮔﺎهﻲ در آﻮﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺪوك آﻨﺪوان‬ ‫‪َ .889‬ﮔﺮَك ﻳﺎراق‪/‬ت‬ ‫= َﮔﺮَك )ﺏﺎﻳﺪ( ‪ +‬ﻳﺎراق )= ﻳﺮاق ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات( = ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺟﺒﺎري ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت درﻋﻬﺪﺻﻔﻮي )‪(3‬‬ ‫‪ .890‬ﮔُﺰ‬ ‫= ﮔﺆز = ﭼﺸﻢ ؛ ﮔﺆزﻩ ل = ﺥﻮﺷﮕﻞ ؛ ﻗﺮﻩ ﮔﻮزﻟﻮ = ﻗﺎرا ﮔﺆزﻟﻲ = ﺱﻴﺎﻩ ﭼﺸﻢ‪ :‬ﺁن ﻳﻜﻲ ﺗﺮآﻲ ُﺏ ﺪ و ﮔﻔ ﺖ اي ﮔ ﺆزوم ×ﻣ ﻦ ﻧﻤ ﻲ ﺥ ﻮاهﻢ ﻋﻨ ﺐ ‪،‬‬ ‫ﺥﻮاهﻢ اوزوم‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .891‬ﮔَﺰﻟﻚ‬ ‫=ﮔَﺰﻟﻴﻚ =ﮔﻪ ز )ﮔﻪ زﻣﻚ = ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬ﮔﺸﺘﻦ( ‪ +‬ﻟﻴﻚ )اك( = ﺏﺮﻧﺪﻩ ‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮي ﺗﻴﻎ آﻮﺗﺎ ِﻩ ﺏﻠﻨﺪ دﺱﺘﻪ )‪ : (1‬ﺏﻨﻤﺎ ﺏﻤﻦ آﻪ ﻣﻨﻜﺮ ﺡﺴﻦ رخ ﺗﻮآﻴﺴ ﺖ؟ ×‬ ‫ﺗﺎدﻳﺪﻩ اش ﺏﻪﮔﺰﻟﻚﻏﻴﺮت درﺁورم‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .892‬ﮔﺰﻣﻪ‬ ‫=ﮔﺰ )ﮔﺰﻣﻚ =ﮔﺸﺘﻦ( ‪ +‬ﻣﻪ )اك( =ﮔﺸﺖ ‪ ،‬ﺷﺒﮕﺮدي آﻪ از ﻃﺮف داروﻏﻪ ﺷﺒﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﺡﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ در ﺷﻬﺮ ﻣﻲ ﮔﺸﺖ )‪.(1‬‬ ‫‪ .893‬ﮔﺰﻧﻪ‬ ‫=ﮔَﺰﻩ ﻧﻪ =ﮔﻪ ز )ﮔﻪ زﻣﻚ = ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬ﮔﺸﺘﻦ( ‪ +‬ان )اك( ‪ +‬ﻩ )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﺏﺮﻳﺪن ‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮي ﭼﺮم درآﻔﺎﺷﻲ )‪ ، (1‬هﻤﺮﻳﺸﺔ ﮔﺰﻟﻚ‬ ‫‪ .894‬ﮔﺴﺘﺎخ‬

‫= ﮔﺆﺱﺘﺎق = ﮔﺆزﺗ ﺎق = ﮔ ﺆز )ﭼﺸ ﻢ( ‪ +‬ﺗ ﺎق )اك( = ﭼﺸ ﻢ ﻧﺘ ﺮس ‪ ،‬ﺏ ﻲ ﺏ ﺎك ؛ ﻣﺠ ﺎزًا ﺏ ﻲ ادب و ﺏ ﺎزﻳﮕﻮش ؛ ﺗﺮآﻴ ﺐ ﮔﺆزﺗ ﺎق ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺷ ﻴﻠﺘﺎق و‬ ‫ﻳﺎﻟﺘﺎق اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .895‬ﮔُﻞ‬ ‫=ﮔﻮل از ﻣﺼﺪر ﮔﻮﻟﻤﻚ )= ﺥﻨﺪﻳﺪن( آﻪ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺷﺎداﺏﻲ ﮔﻞ ﺁﻧﺮا ﺏﺪﻳﻦ ﻧﺎم ﺗﺸﺒﻴﻪ آﺮدﻩ اﻧﺪ و در ﻓـــﺎرﺱﻲ ﺏﺎ ﮔﺮﺗﻪ ﺏ ﺮداري از هﻤ ﻴﻦ ﻧﻜﺘ ﻪ هﻤﻴﺸ ﻪ‬ ‫ﻟﺒﺨﻨﺪ و ﻟﺐ ﺏﺎ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺏﻪ ﮔﻞ و ﻏﻨﭽﻪ هﻤﺮاﻩ ﺏﻮدﻩ اﺱﺖ‪:‬ﮔﻞ ﺥﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺥﻨﺪة ﻏﻨﭽﻪ اي‬ ‫‪ .896‬ﮔﻠﺸﻦ‬ ‫=ﮔﻮﻟﺸﻦ =ﮔﻮل )ﺥﻨﺪﻩ( ‪ +‬ﺷﻦ )ﺷﺎدي( = ﺷﺎدي وﺥﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺗﻔﺮج ‪ ،‬ﺏﻮﺱﺘﺎن ؛ ﻣﻘﻠﻮب ﺷﻨﮕﻮل )= ﺷﻦ ‪ +‬ﮔﻮل(‬ ‫‪ .897‬ﮔﻠﻦ ﮔﺪن‬ ‫=ﮔﻪ ﻟﻦ )ﺁﻳﻨﺪﻩ( ‪+‬ﮔﺌﺪﻩ ن )روﻧﺪﻩ( = رﻓﺖ وﺏﺮﮔﺸﺖ آﻨﻨﺪﻩ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ رﻓﺖ و ﺏﺮﮔﺸﺘﻲ دراﺱﻠﺤﻪ‬ ‫‪ .898‬ﮔﻠﻮﻟﻪ‬ ‫= ﮔﻮﻟﻠــﻪ = ﮔﻮل )ﺏﺎخ ‪ :‬ﮔُﻞ( ‪ +‬ﻟﻪ )اك( = ﺏﺎز ﺷﻮﻧﺪﻩ ﭼﻮن ﮔﻞ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ اﻧﻔﺠﺎري از اﺱﻠﺤﻪ آﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻞ از داﺥﻞ ﺁن ﺏ ﺎز ﻣ ﻲ ﺷ ﺪ و ﻳ ﺎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﮔ ﻞ‬ ‫ﺏﻪ هﺮ ﺟﺎﺋﻲ ﻣﻲ ﺥﻮرد ‪ ،‬ﺏﺎز ﻣﻲ آﺮد‪.‬‬ ‫‪َ .899‬ﮔﻠّﻪ‬ ‫=ﮔﻠﻠﻪ وﮔﻠﻼﻳﻲ = ﺏﻪ ﭼﺮا ﻓﺮﺱﺘﺎدن ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن ‪ ،‬دﺱﺘﺔ ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن )‪ (1‬؛ ﻧﻤﻲ داﻧﻢ ﭼﺮا ﺗﺮآﻲ اﺱﺖ‪ .‬ﺥﻮد ﺗﺮآﻬﺎ ﺏﻪ ﺁن ﺱﻮرو ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .900‬ﮔﻠﻴﻦ‬ ‫= ﮔﻞ )ﮔﻠﻤﻚ = ﺁﻣﺪن( ‪ +‬ﻳﻦ )اك( = ﺁﻣﺪﻩ ‪ ،‬ﺁﻧﻜﻪ ﺏﻌﺪًا ﺏﻪ ﺟﻤﻊ ﺥﺎﻧﻮادﻩ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ ‪ ،‬ﻋﺮوس ؛ در ﺗﺮآﻴﺒ ﺎﺗﻲ ﭼ ﻮن‪ :‬ﮔﻠ ﻴﻦ ﺥ ﺎﻧﻢ ‪ ،‬ﮔﻠ ﻴﻦ ﺁﻏ ﺎ و‬ ‫ﮔﻠﻴﻦ ﺏﺎﺟﻲ… )‪(25‬‬ ‫‪ .901‬ﮔﻮﺟﻪ‬ ‫= ﮔﺆوﺟﻪ و ﮔﺆﻳﺠﻪ = ﮔﺆي )ﺱﺒﺰ( ‪ +‬ﺟﻪ )اك( = ﺱﺒﺰﻩ ‪ ،‬ﺁﻟﻮﭼﻪ ﺱﺒﺰ ‪ ،‬اﻳﻦ اﺱﻢ ﺏﻌﺪهﺎ ﺏﺎ ﺁﻣﺪن ﮔﻮﺟﺔ ﻗﺮﻣﺰ ﺏﺼﻮرت ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﻲ و ﺡﺘﻲ ﮔﻮﺟﻪ‬ ‫ﻼ ﺗﺮآﻬ ﺎ ﻋ ﻼوﻩ ﺏ ﺮ ﮔﺆﻳﺠ ﻪ ‪،‬‬ ‫ﺏﺪان ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﻜﻪ ﺏﻪ ﺁﻟﻮﭼﻪ ‪ ،‬ﮔﻮﺟﻪ ﺱﺒﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ درﺡﺎﻟﻴﻜﻪ ﮔﻮﺟﻪ ﺥﻮدش در ﻣﻌﻨﺎي ﺱﺒﺰ اﺱﺖ‪ .‬ﻓﻌ ً‬ ‫ﺏﺎﻣﺎدور )ﻓﺮاﻧﺴﻮي( هﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .902‬ﮔﻮر‬ ‫=ﮔﻮْر = ﻗﺒﺮ ‪ ،‬آﻠﻤﺔ اﺻﻴﻞ ﺗﺮآﻲ )‪ ، (17‬در زﺏﺎن ﻓﺎرﺱﻲ هﻢ ﺏﺎ هﻤﺔ اﺱﺘﻔﺎدﻩ اش ﻧﺪﻳﺪﻩ ام آﻪ ﺁﻧﺮا ﻓﺎرﺱﻲ ﺏﺪاﻧﻨﺪ ؛ ﮔﻮْرا ﮔﺌ ﺪﻣﻚ = ﺏ ﻪ ﮔ ﻮر رﻓ ﺘﻦ‬ ‫و ﻣﺮدن ‪ ،‬ﮔﻮْر ﻗﻮْﻧﺸﻮﺱﻮ = هﻤﺴ ﺎﻳﺔ ﮔ ﻮر و آﻨﺎﻳ ﻪ از هﻤﺴ ﺎﻳﺔ ﻧﺰدﻳ ﻚ ‪ ،‬ﮔﻮْروﻧ ﺎ اوْد ﻗﺎﻻﻧﺴ ﻴﻦ = ﺁﺗ ﺶ ﺏ ﻪ ﻗﺒ ﺮش ﺏﺒ ﺎرد )ﻧﻔ ﺮﻳﻦ( ‪ ،‬ﮔ ﻮْر اﺋﺸ ﻦ =‬ ‫آﻔﺘﺎر و آﺎر زﻳﺮ ﺁﺏﻲ!‬ ‫‪ .903‬ﮔﻮرآﺎن‬ ‫=آﻮرﻩ آ ﻦ = داﻣ ﺎد ‪ ،‬ﻟﻘ ﺐ ﺗﻴﻤﻮرﻟﻨ ﮓ ﺱ ﺮدار و ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺏ ﺰرگ ﻗ ﺮن هﺸ ﺘﻢ هﺠ ﺮي و ﻣﺆﺱ ﺲ ﺱﻠﺴ ﻠﻪ ﮔﻮرآﺎﻧﻴ ﺎن ﻳ ﺎ ﺗﻴﻤﻮرﻳ ﺎن آ ﻪ اﻟﺒﺘ ﻪ ﭘ ﺲ از‬ ‫ازدواج ﺏﺎ دﺥﺘﺮ ﺥﺎن آﺎﺷﻐﺮ ﺏﺪﻳﻦ ﻟﻘﺐ )داﻣﺎد( ﻣﻌﺮوف ﺷﺪ‪ .‬در اواﻳﻞ ﻗﺮن ﻧﻬﻢ ﭘﺲ از اﻳﺮان ‪ ،‬ﻣﺴﻜﻮ و هﻨﺪوﺱﺘﺎن را ﺏﻪ ﻓﺘﻮﺡﺎﺗﺶ اﻓﺰود وﻟﻲ در‬ ‫ﺡﻤﻠﻪ ﺏﻪ ﭼﻴﻦ در ﻣﺮزهﺎي ﺁن ﺏﻪ ﺏﻴﻤﺎري ﺱﺨﺘﻲ ﮔﺮﻓﺖ و در ﺱﺎل ‪ 807‬ﻩ‪.‬ق ﻣُﺮد‪ .‬ﺏﺎ ﻣﺮدن او ﺏﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﺼﺮﻓﺎﺗﺶ از دﺱﺖ رﻓ ﺖ وﻟ ﻲ ﻧ ﻮادﻩ ه ﺎي‬ ‫او ﺏﻴﺶ از ﺻﺪ ﺱﺎل ﺏﺮ هﻨﺪ و ﺷﻤﺎل اﻳﺮان ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺏﺎ هﻤﺔ ﺟﻨﺎﻳﺎﺗﻲ آﻪ در ﻓﺘﻮﺡﺎﺗﺸﺎن آﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬار ﻋﻠ ﻢ و ادب در هﻨ ﺪ ﺏﻮدﻧ ﺪ و‬ ‫ﺱﺒﻚ هﻨﺪي در ﺷﻌﺮ ﻓﺎرﺱﻲ ﻧﻴﺰ در زﻣﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﻇﻬﻮر آﺮد‪.‬‬ ‫‪ .904‬ﮔﻮرﮔُﺰ‪/‬ت‬ ‫= ﮔﻮرﮔﺆز =ﮔﻮر )ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ‪ ،‬ﻗﻮي ‪ ،‬ﻧﺎﻓﺬ ‪ ،‬ﺏﻴﻨﺎ( ‪ +‬ﮔﺆز )ﭼﺸﻢ( = ﺗﻴﺰ ﭼﺸﻢ ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻐﻮﻟﻬﺎ آﻪ از ‪ 637‬ﺗﺎ ‪ 643‬ﻩ‪.‬ق در اﻳﺮان ﺡﻜﻮﻣﺖ آﺮد‪.‬‬ ‫‪ .905‬ﮔﻮﮔﻮش‬ ‫= ﻗﻮُﻗﻮُش = ﻗﻮ)ﻧﺎم ﭘﺮﻧﺪﻩ( ‪ +‬ﻗﻮش )ﭘﺮﻧﺪﻩ( = ﭘﺮﻧﺪة ﻗﻮ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺥﺎﻧﻢ‬ ‫‪ .906‬ﻻﭼﻴﻦ‬ ‫و ﻻﺟﻴﻦ = ﺁﻻﭼﻴﻦ = ﺁﻻ )اﺏﻠﻖ ‪ ،‬دورﻧﮓ( ‪ +‬ﭼﻴﻦ )ﭘﺮﻧﺪﻩ( = ﭘﺮﻧﺪة دورﻧﮓ ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﻩ اي ﺷﻜﺎري ‪ ،‬از اﻗﻮام ﺗﺮك ﻧﻮاﺡﻲ ﺏﻠﺦ ‪ ،‬ﻧﺎم ﺥﺎﻧﻢ ؛ ﭼﻴﻦ در‬ ‫ﺁﺥﺮ ﮔﻮﻧﻪ هﺎي ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﮔﺆﻳﺮﭼﻴﻦ )آﺒﻮﺗﺮ( ‪ ،‬ﺱﻴﻐﻴﺮﭼﻴﻦ )ﭘﺮﺱﺘﻮ( ‪ ،‬ﺏﻴﻠﺪﻳﺮﭼﻴﻦ و ﺏﺎﻟﻴﻘﭽﻴﻦ )ﻣﺮغ ﻣﺎهﻴﺨﻮار(‬ ‫‪ .907‬ﻻخ‪ /‬پ‬ ‫= ﭘﺴﻮﻧﺪي در اﻧﺘﻬﺎي اﺱﻢ در ﻣﻔﻬﻮم وﻓﻮري ﺁن اﺱﻢ در ﺁن ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ :‬ﺱﻨﮕﻼخ = ﺱﻨﮕﺰار ‪ ،‬ﺱﻨﮕﻼخ ‪ ،‬دﻳﻮﻻخ ‪ ،‬اهﺮﻳﻤﻦ ﻻخ‪ .‬وﻟﻲ در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ‬ ‫هﻢ ﺗﺮآﻴﺐ اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ را ﻣﻲ ﺗﻮان دﻳﺪ‪ :‬رودﻻخ ‪ ،‬ﺁﺗﺶ ﻻخ ‪ ،‬هﻨﺪوﻻخ )‪(1‬‬ ‫‪ .908‬ﻻﻟﻪ‬ ‫= ﻻﻻ = از ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺏﺎﺱﺘﺎﻧﻲ ﺗﺮآﻲ ﺏﺮاي ﮔﻞ و ﺥﺎﻧﻢ )‪ ، (5‬ﺏﺎخ‪ :‬ﺁﻻﻟﻪ‬ ‫‪ .909‬ﻟﭽﻚ‬ ‫= ﻟﺌﭽﻚ = روﺱﺮي ﻣﺜﻠﺜﻲ )‪(1‬‬ ‫‪ .910‬ﻟﺨﺸﻚ‬ ‫= ﻻﺥﺸﻚ= ﻻﺥﺸﺎق = ﻻﺥﺴﺎق = ﻻخ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻟﻖ( ‪ +‬ﺱﺎق )اك ﻃﻠﺐ( = ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺏﻪ ﻟﻘﻲ ‪ ،‬ﻟﻖ ﮔﻮﻧﻪ وﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل ‪ ،‬ﻟﻐﺰان ؛ ﻟﺨﺸﻴﺪن = ﻟﻐﺰﻳﺪن‬ ‫‪ .911‬ﻟﻖ‬ ‫= ﻻغ و ﻻخ ؛ ﻻﺥﻼﻣﺎق = ﺗﻠﻮﺗﻠﻮ آﺮدن و ﻟﻖ ﺏﻮدن ‪ ،‬ﻻﺥﺸﻚ )ﻩ‪.‬م( ‪ ،‬ﻻﻗﻘﻴﻠﺘﻲ = ﻟﻖ ﺏﻮدﻧﻲ‬ ‫‪ .912‬ﻟﮏ ﻟﮏ‬ ‫= ﻟﺌﻲ ﻟﮏ = ﻟﺌﻴﻠﻪ )ﻟﺌﻴﻠﻪ ﻣﮏ = ﺗﻴﺰ ﺷﺪن ‪ ،‬ﺱﺮﻳﻊ ﺷﺪن( ‪ +‬ک )اک( = ﭘﺮﻧﺪﻩ اي ﺏﻠﻨﺪ ﻗﺎﻣﺖ و ﺗﻴﺰ ﻣﻨﻘﺎر ﻳﺎ ﺗﻴﺰ ﮔﺮدن‪ .‬از رﻳﺸﻪ ﻟﺌﻲ )= ﺗﻴﺰ ‪،‬‬ ‫ﺱﺮﻳﻊ ‪ ،‬ﺏﺎ ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش(‬ ‫‪َ .913‬ﻟﻠَــــﻪ‪/‬ت‬ ‫= ﻟﻪ ﻟﻪ = ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺏﻴﺎن ﺗﺮﺏﻴﺘﻲ ﺷﺎهﺰادﮔﺎن ﺻﻔﻮي‬ ‫‪ .914‬ﻟﻮاش‬ ‫= ﻻواش = ﻳﺎواش )ﺏﺎخ‪ :‬ﻳﻮاش( = ﻧﺮم ‪ ،‬ﺗﺮد ‪ ،‬ﻧﺎن ﺗﺮد ؛ ﻻواش ﻻﭘﺎن = ﻳﺎواش ﻳﺎﭘﺎن = ﺗﺸﻜﭽﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪي آﻪ ﺏﺎ ﺁن ﻧﺎن را ﺏﻪ ﺗﻨﻮر ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .915‬ﻟﻮت‬ ‫= ﻟﻮت = ﻟﺨﺖ ‪ ،‬ﻋﺮﻳﺎن ؛ ﻟﻮﺗﻮر = ﺏﻲ ﭘﺮ ‪ ،‬ﭘﺸﻢ رﻳﺨﺘﻪ ‪ ،‬ﻋﺮﻳﺎن‬ ‫‪ .916‬ﻟﻮﺗﻜﺎ‬ ‫= ﻟﻮﺗﻜﻪ = ﻟﻮت )= ﻟﺨﺖ( ‪ +‬آﻪ )اك( = ﺟﺴﻢ ﺱﺎدﻩ و ﻟﺨﺖ ‪ ،‬ﻗﺎﻳﻖ ‪ ،‬ﺏﻠَﻢ )‪ (1‬؛ ﺷﺎﻳﺪ ﺏﺨﺎﻃﺮ ﺱﺎدﮔﻲ اش ﻧﺴﺒﺖ ﺏﻪ آﺸﺘﻲ ‪ ،‬ﺗﺮآﻬ ﺎ ﻟﺆآﻜ ﻪ ه ﻢ ﻣ ﻲ‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷﺪة هﻤﻴﻦ آﻠﻤﻪ اﺱﺖ‪ .‬ﺏﻌﻴﺪ هﻢ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ روﺱﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .917‬ﻟﻴﻘﻪ‬ ‫= ﻟﻴْﻐﺎ = ﻟﻴْﻎ )ﺥﻤﻴﺮي ‪ ،‬ﭘﻼﺱﻤﺎ( ‪ +‬ا )اك( = ﺡﺎﻟﺖ ﺥﻤﻴﺮي ‪ ،‬ﺡﺎﻟﺖ ﺟﻮهﺮ ﺏﻌﺪ از اﺿﺎﻓﻪ آﺮدن ﭘﻨﺒﻪ ؛ ﻟﻴﻐﻴﺮﺱﺎ = ﻧﺎن ﺥﻤﻴﺮي و آﻢ ﭘﺨﺘﻪ‬ ‫‪ .918‬ﻟﻴﻠﻲ‬ ‫= ﻟﺌﻴﻠﻲ = ﻟﺌﻲ )= ﺗﻴﺰ ‪ ،‬ﺱﺮﻳﻊ ‪ ،‬ﺏﺎ ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش( ‪ +‬ﻟﻲ )اک ﻣﻠﮑﻲ( = ﭘﺮ ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش ‪ ،‬ﺁدم ﺗﻴﺰ و ﺱﺮﻳﻊ و ﺏﺎهﻮش ‪ ،‬ﻧﺎم ﺥﺎﻧﻢ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎم در‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺷﺐ از رﻳﺸﻪ ﻟﻴﻞ ﻋﺮﺏﻲ ﻧﻴﺰ در ﺏﻴﻦ ﻋﺮﺏﻬﺎ ﻣﺘﻌﺎرف اﺱﺖ اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺎﻣﻲ اﺱﺖ ﺗﺮﮐﻲ‪.‬‬ ‫‪ .919‬ﻟﻴﻮان‬ ‫= رﻳﺸﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ از روﺱﺘﺎي »ﻟﻴﻮان ﮔﺆدﻳﺶ« در ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن آﻪ در آﺎر ﺱﻔﺎﻟﻲ آﻢ ﻧﻈﻴﺮﻧﺪ و اوﻟﻴﻦ ﺏﺎر اﺱﺘﻜﺎن ﺏﻠﻨﺪ ﺱﻔﺎﻟﻲ)ﻟﻴﻮان(را ﺱﺎﺥﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .920‬ﻣﺎرال‬ ‫= ﺟﻴﺮان ‪ ،‬ﺁهﻮ ‪ ،‬ﻧﺎم دﺥﺘﺮ‬ ‫‪ .921‬ﻣﺎﺷﻪ‬ ‫= ﻣﺎﺷﺎ = ﺿﺎﻣﻦ در اﺱﻠﺤﻪ ﻳﺎ هﺮ وﺱﻴﻠﺔ دﻳﮕﺮ )‪. (1،27‬‬ ‫‪ .922‬ﻣﺎن‬ ‫= ﻣﺎن از ﻣﺼﺪر ﻣﺎﻧﻤﺎق )= ﻓﺮو رﻓﺘﻦ ‪ ،‬در داﺥﻞ ﭼﻴﺰي رﻓﺘﻦ ‪ ،‬ﻳﮑﻲ ﺷﺪن ﺏ ﺎ اﺻ ﻞ( = ﺷ ﺒﻴﻪ ‪ ،‬ﻓ ﺮو رﻓﺘ ﻪ ‪ ،‬ﻋﻴ ﺐ‪ .‬ﻣﺎﻧ ﺪﻳﺮﻣﺎق = ﻓ ﺮو ﺏ ﺮدن ‪،‬‬ ‫هﻤﻪ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺬﮐﻮر از اﻳﻦ ﻣﺼﺪر ﻗﺎﺏﻞ اﺱﺘﻔﻬﺎم اﺱﺖ‪ .‬ﮐﻤﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎن در ﻣﻌﻨﺎي ﻋﻴﺐ در ﺗﺮﮐﻲ ﺏ ﺪان ﻣﻔﻬ ﻮم اﺱ ﺖ ﮐ ﻪ ﻟﮑ ﻪ اي در وﺟ ﻮد ﺁدﻣ ﻲ ﻳ ﺎ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺏﺎﺷﺪ و در وﺟﻮد او داﺥﻞ ﺷﺪﻩ ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﺏﻮدن ﺏﻪ ﻧ ﻮﻋﻲ ﺏﺮﺥ ﻮرد و ﺗﻼﻗ ﻲ اﺱ ﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑ ﻪ در ﻓﺎرﺱ ﻲ ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﻲ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ :‬ﻓﻼﻧ ﻲ‬ ‫ﺥﻴﻠﻲ ﺏﻪ ﻓﻼﻧﻲ ﻣﻲ ﺥ ﻮرد‪ .‬ﺁﻳﻤ ﺎن )ﻣ ﺎﻩ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ( ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣ ﺎن )= ﻗﺎراﻣ ﺎن = ﭘﻬﻠ ﻮان ﻗ ﻮي( ‪ ،‬دﮔﻴﺮﻣ ﺎن )= ﺥﻴﻠ ﻲ ﭼﺮﺥﻨ ﺪﻩ ‪ ،‬ﺁﺱ ﻴﺎب( ‪ ،‬ﻣﺼ ﺪر ﺟﻌﻠ ﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪن هﻢ در ﻣﻌﻨﻲ ﺛﺎﺏﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻦ و هﻢ در ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺏﻮدن از ﻣﺼﺪر ﻣﺎﻧﻤﺎق ﺏﻪ ﻋﺎرﻳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺱﺖ‪) .‬ﺏﺎخ‪ :‬ﻣﺎن(‬ ‫‪ .923‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫= ﻣﺎﻧﺎﻧﺪ = ﻣﺎﻧﺎن= ﻣﺎن )ﺏﺎخ‪ :‬ﻣﺎن( ‪ +‬ان )اک ﻓﺎﻋﻠﻲ( = ﻣﺸﺎﺏﻪ ‪ ،‬ﺡﺮف دال ﺏﺼ ﻮرت اﺿ ﺎﻓﻲ در اﻧﺘﻬ ﺎي ﮐﻠﻤ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ و اﻳ ﻦ ﺱ ﺎﺏﻘﻪ‬ ‫دار اﺱﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮐﻴﺮﻳﺦ ﺏﻪ ﮐﻴﺮﻳﺨﺖ )ﺏﺎخ‪ :‬ﮐﺮﺥﺖ( ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .924‬ﻣﺄوا‬ ‫= ﺏﺮ وزن ﻣَﻔﻌَﻞ ﺏﺮاي ﺏﻴﺎن ﻣﻜﺎن آﻪ رﻳﺸﺔﺁن اوو ) اﺋﻮ = ﺥﺎﻧﻪ در ﺗﺮآﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ و ﺗﺮآﻲ ﺱﻮﻣﺮي( اﺱ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ در زﺏ ﺎن ﻋﺮﺏ ﻲ ﭘ ﺲ از دﺥﻴ ﻞ‬ ‫ﺷﺪن آﻠﻤﻪ ‪ ،‬رﻳﺸﻪ اي از ﺁن ﻣﻲ ﺱﺎزﻧﺪ و ﻣﺎﻟﻚ ﺁن آﻠﻤﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ رﻳﺸﺔ ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎﻧﻲ ﭘﺲ از داﺥﻞ ﺷﺪن در ﻋﺮﺏﻲ ﺏﺼ ﻮرت اوو ﻣﻌﻨ ﺎي‬ ‫»ﻣﺤﻞ ﺁراﻣﺶ« ﺏﺨﻮد ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﺁﻧﻜﻪ در هﻤﻪ ﺟﺎي ﻗﺮﺁن آﻠﻤﺔ ﻣﺄوا ﺏﺎ ﺟﻬﻨﻢ و ﻧﺎر ﻗﺮﻳﻦ اﺱﺖ و ﻣﻌﻨﺎي ﺁراﻣﺶ از ﺁن اﺱﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ .925‬ﻣﺘﻴﻦ‬ ‫= از ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺏﺴﻴﺎر ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺏﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺱﻨﮕﻴﻦ و ﺏﺎوﻗﺎر آﻪ ﺏﻪ ﻋﺮﺏﻲ رﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪ .‬ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠ ﻒ »ﻣﺘ ﻪ ‪ ،‬ﻣﺘ ﻲ ‪ ،‬ﻣﺌﺘ ﻲ ‪ ،‬ﻣ ﺎﺗﻲ ‪ ،‬ﻣﺎﺗ ﺎن و‬ ‫ﻣﺘﻨﻪ« ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(5‬‬ ‫‪ .926‬ﻣُﺦ‬ ‫= ﻣﻮُغ = ﺥﺮد و اﻧﺪﻳﺸﻪ )‪ ، (17‬رﻳﺸﺔ اﺻﻠﻲ ﻣﻐﺎن‬ ‫‪ .927‬ﻣﺮدﻣﻚ‬ ‫و ﻣﺮﺟﻴﻤﻚ )‪ = (1‬ﻣﺮﺟﻲ )ﻋﺪس( ‪ +‬ﻣﻚ )اك( = ﻋﺪس ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬آﺎﻧﻮن ﭼﺸﻢ آﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻋﺪس اﺱﺖ ؛ ﻣﺮﺟﻴﻞ = ﻋﺪﺱﻲ‬ ‫‪ .928‬ﻣﺰد‬ ‫ﻣﺤﻘّﻖ اروﭘﺎﺋﻲ س‪.‬ﭼﻮآﻪ ﺁﻧﺮا ﺗﺮآﻲ ﺱﻮﻣﺮي ﻣﻲ داﻧ ﺪ ﭼ ﺮا آ ﻪ در ﻣﺘ ﻮن ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧﻴ ﺰ اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺱ ﺖ )‪ (20‬؛ ﺏ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﮋدﻩ )ﻩ‪.‬م( ﻧﻴ ﺰ از هﻤ ﻴﻦ‬ ‫رﻳﺸﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .929‬ﻣﺰراق‬ ‫= ﻣﻴﺰراق و ﺏﻴﺰراق = ﺏﻴﺰ )ﻧﻮك ﺗﻴﺰ( ‪ +‬راق )اك( = وﺱﻴﻠﺔ ﻧﻮك ﺗﻴﺰ ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻴﺰﻩ ‪ ،‬زوﺏﻴﻦ )‪ :(19،3‬آﻤﻨﺪ رﺱﺘﻢ دﺱﺘﺎن ﻧﻪ ﺏﺲ ﺏﺎﺷﺪ رآ ﺎب او‬ ‫* ﭼﻨﺎن ﭼﻮن ﮔﺮز اﻓﺮﻳﺪون ﻧﻪ ﺏﺲ ﻣﺴﻤﺎر وﻣﺰراﻗﺶ‪ /‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮي‬ ‫‪ .930‬ﻣﮋدﻩ‬ ‫= ﻣ ﻮژدﻩ = ﻣ ﻮژدو = ﻣﻮﺟ ﺪو و ﻣ ﻮزدو = ﻣ ﻮزد )ﺏ ﺎخ‪ :‬ﻣ ﺰد( ‪ +‬و )اك( = ﻣﺰداﻧ ﻪ ‪ ،‬ﻣ ﺰدي آ ﻪ در ﻗﺒ ﺎل ﺗﺸ ﻜﺮ و ﺗﻘ ﺪﻳﺮ دهﻨ ﺪ ‪ ،‬ﻣﻮُﺟ ﺪوﻟﻮق و‬ ‫ﻣﺸﺘﻮﻟﻮق )ﺏﺎخ‪ :‬ﻣﺸﺘﻠﻖ( از هﻤﻴﻦ رﻳﺸﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .931‬ﻣﺸﺘﻠﻖ‬ ‫= ﻣﻮﺷﺘﻮﻟﻮق و ﻣﻮﺟﺪوﻟﻮق = ﻣﻮزدوﻟﻮق = ﻣﻮزدو )ﻣﮋدﻩ( ‪ +‬ﻟﻮق )اك( = ﻣﮋدﮔﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .932‬ﻣﻐﺎن‬ ‫ك‬ ‫ﻻ ﻗ ﺎن در ﺁﺥ ﺮ آﻠﻤ ﻪ هﻤ ﺎن ا ِ‬ ‫= ﻣﻮﻏﺎن = ﻣﻮُﻏﻘﺎن = ﻣﻮغ )ﺥﺮد( ‪ +‬ﻗﺎن )اك ﻓ ﺎﻋﻠﻲ( = ﺏﺴ ﻴﺎر در اﻧﺪﻳﺸ ﻪ ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘ ﺔ ﺷ ﻤﺎﻟﻲ ﺁذرﺏﺎﻳﺠ ﺎن ؛ اﺡﺘﻤ ﺎ ً‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺏﺎﺷﺪ آﻪ در اﺱﺎﻣﻲ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ ﺏﺼﻮرﺗﻬﺎي ﺟﺎن‪ /‬آﺎن ‪ /‬ﺥﺎن ‪ /‬ﻏﺎن ‪ /‬ﻗﺎن ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ‪ .‬ﺏﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ‪ :‬ﻣﻐﺎن = ﻣﻜﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺥﺮد‬ ‫‪ .933‬ﻣﻦ‬ ‫= ﺏﻦ ؛ ﻣﻦ و ﺏﻦ از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن)‪ .(17‬ﺏﻴﺰ = ﺏﻨﻴﺰ = ﺏﻦ )ﻣﻦ( ‪ +‬اﻳﺰ )اك ﺟﻤﻊ( = ﻣﻦ ه ﺎ = ﻣ ﺎ ‪ ،‬ﺱ ﻴﺰ = ﺱ ﻦ )ﺗ ﻮ( ‪ +‬اﻳ ﺰ )ه ﺎ( =‬ ‫ﺱﻨﻴﺰ= ﺗﻮهﺎ = ﺷﻤﺎ‬ ‫‪ .934‬ﻣﻨﺠﻮق‬ ‫و ﺏﻨﺠﻮق = ﻣﻴْﻨﺠﻴْﻖ و ﺏﻴْﻨﺠﻴْﻖ = ﺏﻮْﻧﺠﻮق = ﺏﻮْﻳﻮﻧﺠﻮق = ﺏﻮْﻳﻮن )ﮔﺮدن( ‪ +‬ﺟﻮق )اك( = ﮔﺮدن ﺁوﻳﺰ ‪ ،‬هﺮﭼﻴﺰ از ﺟﻮاهﺮ ﻳﺎ از ﭘﻨﺠﻪ هﺎي ﺷﻴﺮ‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻬﺮ آﻪ ﺏﺮاي دﻓﻊ ﭼﺸﻢ زﺥﻢ ﺏﻪ ﮔﺮدن اﺱﺐ ﻣﻲ ﺁوﻳﺨﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .935‬ﻣُﻮ ‪/‬درﺥﺖ‬ ‫= ﻣﻮْو = درﺥﺖ اﻧﮕﻮر ‪ ،‬ﺗﺎك ‪ ،‬رز ؛ ﻣﺆوﻟﻮك = ﺗﺎآﺴﺘﺎن‬ ‫‪ .936‬ﻣﻴﻦ ﺏﺎﺷﻲ‪/‬ت‬ ‫= ﻣﻴﻦ )هﺰار( ‪ +‬ﺏﺎﺷﻲ )ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ( = ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﮔﺮوﻩ هﺰار ﻧﻔﺮﻩ ‪ ،‬از رﺗﺒﻪ هﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ‬ ‫‪ .937‬ﻧﺮدﺏﺎن‬ ‫= ﻧﺮدﻩ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﺏﺎن )ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﺎم( = ﻧﺮدة ﺏﺎم ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﻧﺮدﻩ اي ﺏﺮاي ﭘﺸﺖ ﺏﺎم رﻓﺘﻦ‬ ‫‪ .938‬ﻧﺮدﻩ‬ ‫و ﻧﺮآﻪ و ﻧﺮﮔﻪ = ﺡﺼﺎر دور ﻳﻚ ﻣﺤﻮﻃﻪ ‪ ،‬در ﻗﺪﻳﻢ اﻓﺮاد ﺥﺎن ﻣﺤﺪودﻩ اي را ﺡﺼﺎر ﻣﻲ آﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺥﺎن راﺡﺖ ﺷﻜﺎر آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺡﺼﺎر ‪ ،‬ﻧﺮآﻪ و‬ ‫ﻧﺮﮔﻪ و ﻧﺮدﻩ ﻧﺎم داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ .939‬ﻧﺮﮔﺲ‬ ‫و ﻧﺮﺟﺲ )ﻣﻌﺮ( = ﻧﺮﮔﻴﺰ = ﻧﺎم ﮔﻞ ‪ ،‬از ﻧﺎﻣﻬﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺥﺎﻧﻤﻬﺎ )‪(5‬‬ ‫‪ .940‬ﻧﻨﻪ‬ ‫= ﻧﻪ ﻧﻪ = ﺁﻧﺎ ‪ ،‬ﻣﺎدر ‪ ،‬ﺏﺎخ‪ :‬ﺏﻪ ﺏﻪ‬ ‫‪ .941‬ﻧﻮآﺮ‬ ‫= ﻧﺆآﺮ= ﭼﺎآﺮ ‪ ،‬ﺥﺪﻣﺘﻜﺎر ﻣﺮد ‪ ،‬ﻧﻮآﺎر )‪ (1‬؛ رﻳﺸﻪ اش ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ‪:‬‬ ‫ﻧﺎﻳﻤﺘﺎي و ﺗﺮﻣﺘﺎي را ﺏﻪ ﻧﻮآﺎري ﻣﻌﻴّﻦ ﮔﺮداﻧﻴﺪ ‪ /‬ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎي ﺟﻮﻳﻨﻲ‬ ‫‪ .942‬وار‪/‬پ‬ ‫= هﺴﺖ ‪ ،‬دارا ‪ ،‬ﺻﺎﺡﺐ ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت ﭘﺴﻮﻧﺪ در اﻧﺘﻬﺎي ﺏﻌﻀﻲ آﻠﻤﺎت‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺥﺎﻧﻮار ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮر ‪ ،‬ﻋﻴﺎل وار ‪ ،‬ﺱﻮﮔﻮار ‪ ،‬اﻣﻴﺪوار؛ اﻟﺒﺘﻪ در ﻓﺎرﺱﻲ‬ ‫ﭘﺴﻮﻧﺪ وار ﻣﻌﺎﻧﻲ و وﻇﺎﻳﻒ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دارد وﻟﻲ ﺏﺎ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﺔ ﻣﺬآﻮر ﻣﺸﺨﺺ اﺱﺖ آﻪ از ﺗﺮآﻲ آﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .943‬واژﮔﻮن‬ ‫و واﺷﮕﻮن و ﺏﺎژﮔﻮن و ﺏﺎﺷﮕﻮن = ﺏﺎش )ﺱﺮ( ‪ +‬ﮔﻮن )اك( = ﺱﺮﻧﮕﻮن‬ ‫‪ .944‬وﺷﺎق‬ ‫= اُوﺷﺎق = ﺏﭽّﻪ ‪ ،‬ﻏﻼم ﺏﭽّﻪ ‪ ،‬ﭘﺴﺮزﻳﺒﺎ ‪ ،‬ﺥﺎﺻﺔ ﺷﺎﻩ ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺱﺎدﻩ )‪ :(1،27‬ﻧﻤﺎﻧﺪ از وﺷﺎﻗﺎن ﮔﺮدن ﻓﺮاز * آﺴﻲ در ﻗﻔﺎي ﻣﻠﻚ ﺟﺰ اﻳﺎز ‪/‬ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .945‬وﻃﻦ‬ ‫= واﻃﺎن = ﺏﺎﺗﺎن )ﻩ‪.‬م(‬ ‫‪ .946‬وﻳﺠﻴﻦ‬ ‫= ﺏﻴﺠﻴﻦ= ﺏﻴﭽﻴﻦ = ﺏﻴﭻ)ﺏﻴﭽﻤﻚ = درو آﺮدن( ‪ +‬ﻳﻦ)اك(= درو ‪ُ ،‬هﺮُس‬ ‫‪ .947‬هﺎﻟﻮ‬ ‫= ﺁﻟﻮ و ﺁﻟﻮق = ﺏﺪ ‪ ،‬زﺷﺖ ‪ ،‬دﺱﺖ و ﭘﺎ ﭼﻠﻔﺘﻲ ‪ ،‬ﺏﻲ دﺱﺖ و ﭘﺎ ؛ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﻟﻮ ﺏﻪ هﺎﻟﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﭼﺎر ﺏﻪ هﺎﭼﺎر اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .948‬هﺎﻟﻪ‬ ‫= هﺎﻻ = هﺎﻳﻼ = ﺁﻳﻼ )ﻩ‪.‬م( = ﻧﻮر و روﺷﻨﺎﺋﻲ دور ﻣﺎﻩ ؛ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺁ ﺏﻪ هﺎ در اول آﻠﻤﻪ ﻣﺮﺱﻮم اﺱﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬هﺎﭼﺎر )= ﺁﭼﺎر( و هﺎﻟﻮ )ﺁﻟﻮ(!‬ ‫‪ .949‬هﺮدم ﺏﻴﻞ‬ ‫= هﺮدن ﺏﻴﺮ= هﺮدن )ﮔﺎهﻲ ‪ ،‬هﺮ از ﭼﻨﺪ ﮔﺎﻩ( ‪ +‬ﺏﻴﺮ )ﻳﻚ ‪ ،‬ﻳﻜﺒﺎر( = ﻳﻜﺒﺎر ﮔﺎهﻲ ‪ ،‬ﮔﺎﻩ و ﺏﻴﮕﺎﻩ ‪ ،‬ﺏﮕﻴﺮ ﻧﮕﻴﺮ‬ ‫‪ .950‬هُﻤﺎ‬ ‫= هﻤﺎي = اوْﻣﺎي و اوُﻣﺎي = از اﻟﻬﻪ هﺎ و رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(17‬‬ ‫‪ .951‬هﻤﻪ‬ ‫ﻲ ﻳﺎ ﻗﺎﻣﻮ ﺁﻣﺪﻩ اﺱﺖ )‪.(2،17‬‬ ‫ﻲ ‪ ،‬در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ﺏﺼﻮرت ﻗﺎﻣ ْ‬ ‫= هﺎﻣ ْ‬ ‫‪ .952‬هﻮن‬ ‫= هﻮُن = در ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ﺏﻤﻌﻨﻲ »ﺥﻠﻖ ‪ ،‬اﻳﻞ« ‪ ،‬اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺏﺰرگ ﺗ ﺮك آ ﻪ‪ 1500‬ﺱ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﺁﺱ ﻴﺎي ﻣﻴﺎﻧ ﻪ ﺗ ﺎ اروﭘ ﺎي ﻣﺮآ ﺰي را ﺗﺤ ﺖ‬ ‫ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺥﻮد درﺁورد‪ .‬در آﺘﻴﺒﻪ هﺎي ﺏﺎﺱﺘﺎﻧﻲ ﺏﺼﻮرت»ﺥﻮن و ﮔﻮن« ﻧﻴﺰ ﺁﻣ ﺪﻩ و در ﺗﺮآ ﻲ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ اﺻ ﻄﻼح »اﺋ ﻞ‪-‬ﮔ ﻮن« از ﺁن رﻳﺸ ﻪ ﺏ ﺎﻗﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺱﺖ‪.‬‬ ‫‪ .953‬ﻳﺎﭘﻮﻧﺠﻲ‬ ‫ﻲ = ﻳﺎﭘﻴﻨﺞ )ﭘﺎﻟﺘﻮ( ‪ +‬ي )اك( = ﭘﺎﻟﺘﻮﺋﻲ ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﻧﻤ ﺪي ﺏ ﺪون ﺁﺱ ﺘﻴﻦ و ﺏ ﺎ داﻣ ﻦ دراز آ ﻪ از ﻳﻘ ﻪ ﺏ ﺎ ﺏﻨ ﺪ ﺏﺴ ﺘﻪ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد و از ﻧﻔ ﻮذ ﺏ ﺎران‬ ‫= ﻳﺎﭘﻴْﻨﺠ ْ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ آﻨﺪ )‪.(19‬‬ ‫‪ .954‬ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن‬ ‫= ﻳﺎت )ﻳﺎﺗﻤﺎق = ﺥﻮاﺏﻴﺪن( ‪ +‬اﻏﺎن )اك( = ﺥﻮاﺏﻨﺪﻩ ‪ ،‬وﺱﻴﻠﺔ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﺨ ﺖ وﺥﻮاﺏﻴ ﺪﻩ )و اﻣ ﺮوزﻩ ﺏ ﻪ ﺷ ﻜﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠ ﻒ( آ ﻪ در ﺻ ﻨﻌﺖ اﺱ ﺘﻔﺎدﻩ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺏﺮﻳﻨﮓ‬ ‫‪ .955‬ﻳﺎرﻣﺎق‬ ‫و ﻳﺮﻣﺎق و ﻳﺮﻣﻖ = ﻳﺎرﻣﺎق = ﻳﺎرﻳﻤﺎق )= درﺥﺸﻴﺪن( = درﺥﺸﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺱﻜﻪ ‪ ،‬درهﻢ و دﻳﻨﺎر ‪ ،‬ﭘﻮل ‪ ،‬ﻧﻘﺮﻩ )‪ :(27،1‬هﻢ ﺥﻮاﺱﺘﻪ ﺏﻪ ﺥﻨﺠﺮ هﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﺏﻪ ﺟﻮر * از ﺥﺼﻢ ﺥﻮد ﺗﻮ ﻳﺮﻣﻖ و از ﻣﻦ ﺗﻮ ﻳﺮﻣﻐﺎن‪ /‬رﺷﻴﺪي‬ ‫‪ .956‬ﻳﺎرﻣﻪ‬ ‫= ﻳﺎرﻣﺎ = ﻳﺎر )ﻳﺎرﻣﺎق = ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﺷﻜﺎﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﺏﻠﻐﻮر ‪ ،‬ﮔﻨﺪم ﻧﻴﻢ آﻮﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﻳﺎرﻣﻴﺶ )‪(2‬‬ ‫‪ .957‬ﻳﺎﺱﺎ‬ ‫از ﻣﺼﺪر ﻳﺎﺱﺎﻣﺎق )ﺗﻨﺒﻴﻪ آﺮدن ‪ ،‬ﺏﺮﻗﺮار آﺮدن ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻧﻮن( = ﻗﺎﻋﺪﻩ ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺏﺮاي ﺗﺄدﻳﺐ ‪ ،‬ﺱﻴﺎﺱﺖ ‪ ،‬ﻗﺼﺎص )‪ (1‬؛ ﺏﻪ ﻳﺎﺱﺎ رﺱ ﺎﻧﻴﺪن‬ ‫= ﻣﺠﺎزات و ﻗﺼﺎص آﺮدن ‪ ،‬ﻳﺎﺱﺎﻣﻪ = ﻳﺎﺱﺎﻣﺎ = ﻣﺎﻟﻴﺎت آﺸﺎورزان ‪ ،‬ﻳﺎﺱﺎﻣﻴﺸﻲ = ﻧﻈﻢ و ﺗﺪﺏﻴﺮ ‪ ،‬ﻳﺎﺱﺎي ﺏ ﺰرگ = از اﻧ ﻮاع ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ه ﺎ ﺏ ﺮاي‬

‫آﺸﺎورزي ﻏﻴﺮ از ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎي ﻗﻼن و ﻗﺒﺠﻮر ‪ ،‬ﻳﺴﺎق = ﺱﻴﺎﺱﺖ و ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ ،‬ﻳﺴﺎول = ﻧﻈﻢ دهﻨﺪﻩ‪ :‬و ﺁن ﻗﭙﭽﻮر آﻪ اآﻨﻮن ﺏﺤﻜ ﻢ ﻳﺎﺱ ﺎي ﺏ ﺰرگ ﻣ ﻲ‬ ‫ﺱﺘﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﻧﺴﺘﺪﻧﺪي و اآﻨﻮن هﻢ ﺏﺤﻜﻢ ﻳﺎﺱﻖ از ﭘﻨﺞ آﺲ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ… ‪ /‬رﺱﺎﺋﻞ ﺥﻮاﺟﻪ ﻧﺼﻴﺮ‬ ‫‪ .958‬ﻳﺎﺷﺎر‬ ‫= ﻳﺎﺷﺎ )ﻳﺎﺷﺎﻣﺎق = زﻧﺪﮔﻲ آﺮدن ‪ ،‬ﺟﺎوداﻧﻪ ﺏﻮدن( ‪ +‬ار )اك ﻓﺎﻋﻠﺴﺎز( = ﺟﺎودان ‪ ،‬ﻧﺎم ﺁﻗﺎ‬ ‫‪ .959‬ﻳﺎﺷﻤﺎق‬ ‫= ﭘﻮﺷﺶ ‪ ،‬ﻧﻘﺎب ‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩ ﭘﻮﺷﺎﻧﻲ )‪ ، (1‬ﻧﻮﻋﻲ ﺡﺠﺎب ﺻﻮرت‪ ،‬ﺏﺼﻮرت ‪ Yashmak‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬ ‫‪ .960‬ﻳﺎﻏﻲ‬ ‫ﻲ = ﺱﺮآﺶ ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(1،17‬‬ ‫= ﻳﺎﻏ ْ‬ ‫‪ .961‬ﻳﺎل‬ ‫= ﻳﺎل و ﻳﻴْﻞ و ﻳﺎﻟﻴْﻎ = رُﺱﺘﻨﮕﺎﻩ ﻣﻮي درﮔﺮدن اﺱﺐ ‪ ،‬ﻣﻮي ﮔﺮدن اﺱﺐ و ﺷﻴﺮ )‪ :(2‬ﺏﺪﻳﻦ آﺘﻒ و اﻳﻦ ﻗﻮت ﻳﺎل او × ﺷﻮد آﺸﺘﻪ رﺱﺘﻢ ﺏﻪ ﭼﻨﮕﺎل‬ ‫او‪ /‬ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪ .962‬ﻳﺎﻻﻧﭽﻲ‬ ‫ﻲ )اك( = دروﻏﮕﻮ ‪ ،‬ﺏﻲ ﺏﻨﺪ و ﺏﺎر ‪ ،‬ﺷﻌﺒﺪﻩ ﺏﺎز )‪(1‬‬ ‫ﻲ = ﻳﺎﻻن )دروغ( ‪ +‬ﭼ ْ‬ ‫= ﻳﺎﻻﻧﭽ ْ‬ ‫‪ .963‬ﻳﺎﻟﻘﻮز‬ ‫= ﻳﺎﻟﻘﻴْﺰ و ﻳﺎﻟﻨﻴْﺰ = ﻳﺎﻟﻴﻨﻘﻴﺰ = ﻳﺎﻟﻴﻦ )ﺱﺎدﻩ ‪ ،‬ﺏﺪون هﻤﺮاﻩ( ‪ +‬ﻗﻴْﺰ )اك( = ﺗﻚ ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ ،‬ﻣﺠﺮد )‪(1،19‬‬ ‫‪ .964‬ﻳﺎوﻩ‬ ‫= ﻳﺎوا = ﻳﺎو )ﺏﺪ ‪ ،‬ﻓﺤﺶ ‪ ،‬هﺮزﻩ( ‪ +‬ا )اك( = ﺱ ﺨﻦ ﻧﺎﻣﻨﺎﺱ ﺐ و ه ﺮزﻩ ‪ ،‬ﺱﺴ ﺖ و ﺏ ﻲ ﭘﺎﻳ ﻪ ‪ ،‬اراﺟﻴ ﻒ و اﺏﺎﻃﻴ ﻞ ‪ ،‬ﺱﺴ ﺖ و ﺏ ﻲ ﭘﺎﻳ ﻪ ؛ ﻳﺎﻣ ﺎن =‬ ‫ﻳﺎوﻣﺎن = ﻓﺤﺶ ‪ ،‬ﻳﺎووز = ﺏﺪ ‪ ،‬ﻳﺎوا ﺁدام = ﺁدم ﺱﺴﺖ و ﺁرام ‪ ،‬ﻳﺎواش = ﺁرام‬ ‫‪ .965‬ﻳﺘﺎق‬ ‫= ﻳﺎﺗﺎق = ﻳﺎت )ﻳﺎﺗﻤﺎق = ﺥﻮاﺏﻴﺪن( ‪ +‬اق )اك( = ﺥﻮاب ؛ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ و ﭘﺎﺱﺒﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺏﺨﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎن در ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ ﺏﺎﻳﺪ ﻣﺒﻴﺖ آﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺥِﺮدم ﻳﺰك ﻓﺮﺱﺘﺪ ﺏﻪ وﺛﺎق ﺥﻴﻠﺘﺎﺷﻢ‬ ‫ادﺏﻢ ﻃﻼﻳﻪ دارد ﺏﻪ ﻳﺘﺎق و ﭘﺎﺱﺒﺎﻧﻲ‪ /‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﻨﺠﻮي )‪(27‬‬ ‫‪ .966‬ﻳﺪك‬ ‫= ﻳﺎﺗﺎك = ﻳﺎﺗﺎق = ﻳﺎت )ﻳﺎﺗﻤﺎق = ﺥﻮاﺏﻴﺪن( ‪ +‬اق )اك( = ﺥﻮاﺏﻴﺪﻩ ‪ ،‬درﺡﺎل اﺱﺘﺮاﺡﺖ ‪ ،‬ﺱﺎﺏﻖ ﺏﻪ اﺱﺒﻬﺎي درﺡﺎل اﺱﺘﺮاﺡﺖ آ ﻪ ﺟﻬ ﺖ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ‬ ‫ﺏﺎ اﺱﺒﻬﺎي ﺥﺴﺘﻪ از راﻩ در ﭼﺎﭘﺎرﺥﺎﻧﻪ هﺎ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ وﻟﻲ اآﻨﻮن ﺏﻪ هﺮ وﺱﻴﻠﺔ ذﺥﻴﺮﻩ اي ﻳﺎ آﻤﻜﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬زاﭘﺎس ‪ ،‬ذﺥﻴﺮﻩ‬ ‫‪ .967‬ﻳﺮ‬ ‫= ﻳﺌﺮ = ﺟﺎ ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﻣﺴﺎوي ؛ ﻳﺮ ﺏﻪ ﻳﺮ= ﻣﺴﺎوي ﻣﺴﺎوي ‪ ،‬ﺟﺎ ﺏﻪ ﺟﺎ‬ ‫‪ .968‬ﻳﺮاق‬ ‫= ﻳﺎراق = ﻳﺎرا )ﻳﺎراﻣﺎق = ﺏﻪ درد ﺥﻮردن( ‪ +‬ق )اك( = ﺏﺪرد ﺏﺨﻮر ‪ ،‬اﺏﺰار و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻻزم ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﻨﮕﻲ ‪ ،‬اﺱﻠﺤﻪ ؛ ﻳﺎراﻗﻠﻴﻖ = ﻣﺴﻠّﺢ‬ ‫‪ ،‬از رﻳﺸﻪ هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن )‪(17‬‬ ‫‪ .969‬ﻳﺮﻏﻮ‬ ‫= ﻳﺎرﻗﻲ = ﻳﺎر )ﻳﺎرﻣﺎق = ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ‪ ،‬زﺥﻢ آﺮدن( ‪ +‬ﻗﻲ )اك( = اﺏﺰار ﺷﻜﺎﻓﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺱﻴﺎﺱ ﺖ ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻴ ﻪ ‪ ،‬ﻓﺮﻣ ﺎن ‪ ،‬ﻣﺤﺎآﻤ ﻪ ‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﺪ ﺏ ﻪ اﻋﺘﺒ ﺎر ﺏﺮﻧ ﺪﻩ و‬ ‫ﺷﻜﺎﻓﻨﺪﻩ ﺏﻮدن ﻗﺎﻧﻮن ؛ ﻳﺮﻏﻮﭼﻲ = ﻳﺎرﻗﻴﭽﻲ = ﺏﺎزرس و رﺋﻴﺲ دﻳﻮان ‪ ،‬ﻳﻮْرﻏﻮﻻﻣﺎق = ﻣﺠﺎزات آﺮدن ‪ ،‬ﻳﺎرﻗﻴﺘﺎي = دﻳﻮان ﻋﺪاﻟﺖ‪:‬‬ ‫ﻋﺎﺷﻖ از ﻗﺎﺿﻲ ﻧﺘﺮﺱﺪ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺏﻴﺎر × ﺏﻠﻜﻪ از ﻳﺮﻏﻮي دﻳﻮان ﻧﻴﺰ هﻢ ‪ /‬ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .970‬ﻳَﺮﻟﻴﻎ‬ ‫= ﻳﺎرﻟﻴﻎ = ﺡﻜﻢ ﭘﺎدﺷﺎهﻲ )‪ :(1‬ز ﺏﻴﻢ ﺥﺎﺗﻢ اﻟﻘﺎب ﺗﻮ ﻧﻬﺎدﺱﺘﻨﺪ × ﺏﺤﻜﻢ ﻳﺮﻟﻴﻎ از ﺁل اﻳﻠﺨﺎن ﻳﺎﻗﻮت ‪ /‬ﻧﺰاري ﻗﻬﺴﺘﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .971‬ﻳﺮﻧﺪاق‬ ‫= ﻳﺎراﻧﺪاق = ﭼﺮم ﺥﺎم ‪ ،‬اﻧﺒﺎن آﻪ ازﭘﻮﺱﺖ ﺏﺰﻣﺎدﻩ ﺏﺎﺷﺪ ‪ ،‬رودﻩ ‪ ،‬ﺗﺴﻤﻪ ‪ ،‬دوال )‪ :(2،8،27‬ﺏﻲ ﻳﺮﻧ ﺪاق ﮔ ﺮد ﮔ ﺮدن ﺗ ﻮ × ﻧ ﻪ ﺏﮕ ﺮدي و ﻧ ﻪ ﻓ ﺮو‬ ‫ﮔﺬري‪ /‬رودآﻲ ﺱﻤﺮﻗﻨﺪي‬ ‫‪ .972‬ﻳﺰﻧﻪ‬ ‫= ﻳﺌﺰﻧﻪ = ﺷﻮهﺮ ﺥﻮاهﺮ )‪ (1،19،27‬؛ ﺏﺼﻮرت ﻋﺎم ﻳﻌﻨﻲ داﻣﺎد‬ ‫‪ .973‬ﻳﺴﺎق‬ ‫= ﻳﺎﺱﺎق = ﻳﺎﺱﺎ )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬اق )اك( = ﺗﻨﺒﻴﻪ ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ‪ ،‬ﺱﻴﺎﺱﺖ ؛ ﺏﺼﻮرت ﻳﺎﺱﻖ ه ﻢ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺱ ﺖ‪ :‬ﺥﻔﺘ ﺎن و زرﻩ ز ﺗﻴ ﻎ و ﺗﻴ ﺮش × دل آﺴ ﺐ ﻧﻜ ﺮد‬ ‫درﻳﺴﺎﻗﺖ‪ /‬ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ ﻇﻬﻮري‬ ‫و ﺁن ﻗﭙﭽﻮر آﻪ اآﻨﻮن ﺏﺤﻜﻢ ﻳﺎﺱﺎي ﺏﺰرگ ﻣﻲ ﺱﺘﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﻧﺴﺘﺪﻧﺪي و اآﻨﻮن هﻢ ﺏﺤﻜﻢ ﻳﺎﺱﻖ از ﭘﻨﺞ آﺲ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ /‬رﺱﺎﺋﻞ ﺥﻮاﺟﻪ ﻧﺼﻴﺮ‬ ‫‪ .974‬ﻳﺴﺎل‬ ‫ﻻ از ﻣﺼﺪر ﻳﺎﺱﺎﻣﺎق )ﺏﺎخ‪ :‬ﻳﺎﺱﺎ( )‪: (8‬‬ ‫= ﻳﺎﺱﺎل = ﻗﺸﻮن ‪ ،‬ﺻﻒ ‪ ،‬ﻟﺸﻜﺮ ‪ ،‬ﻓﻮج ؛ اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻟﺸﻜﺮي ﻣﻨﻬﺰم از راآﺐ او ﭼﻮن ﻧﺸﻮد‬ ‫آﻪ ز ﺷﻮﺥﻲ هﻤﻪ ﺟﺎ ﻓﻮﺟﻲ از او ﺏﺴﺘﻪ ﻳﺴﺎل ‪ /‬ﺱﻨﺠﺮ آﺎﺷﻲ‬ ‫‪ .975‬ﻳﺴﺎول‬ ‫= ﻳﺎﺱﻮْووُل = ﻳﺎﺱﺎ )ﺏﺎخ‪ :‬ﻳﺎﺱﺎ( ‪ +‬ﻗﻮْل )ﺏﺎزو( = ﺏﺎزوي ﻗﺎﻧﻮن ‪ ،‬ﺏﺎزوي ﺗﻨﺒﻴﻪ ‪ ،‬آﺴﻲ آﻪ در دﺱﺖ ﻧﺸﺎن اﺟﺮاي ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮن دارد ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻴﻪ آﻨﻨﺪﻩ‬ ‫‪ ،‬ﻧﮕﻬﺒﺎن ﭼﻤﺎق ﺏﻪ دﺱﺖ ﺟﻠﻮي ﺥﺎﻧﺔ ﺥﺎﻧﻬﺎ در ﺟﺸﻨﻬﺎ و ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ هﺎ ﺏﺮاي ﺗﻤﻴﻴﺰ ﻣﻬﻤﺎﻧﻬﺎ از ﻏﺮﻳﺒ ﻪ ه ﺎ و ﻃ ﺮد ﺏﻴﮕﺎﻧ ﻪ )‪ (1‬؛ هﻤﺮﻳﺸ ﻪ ﺏ ﺎ ﻳﺴ ﺎق و‬ ‫ﻳﺎﺱﺎ‬ ‫‪ .976‬ﻳﻐﻼوﻩ‬ ‫= ﻳﺎﻏﻼوا = ﻳﺎﻏﻼ )ﻳﺎﻏﻼﻣﺎق = روﻏﻨﻲ آﺮدن ‪ ،‬ﭼﺮب آﺮدن( ‪ +‬وا )اك( = روﻏﻦ اﻧﺪود ‪ ،‬ﭼﺮﺏﻨﺎك ‪ ،‬ﻇﺮف ﺁهﻨﻲ دﺱ ﺘﻪ دار آ ﻪ در ﺁن روﻏ ﻦ‬ ‫ﺱﺮخ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ ‪ ،‬آﺎﺱﺔ ﻣﺴﻲ دﺱﺘﻪ دار ﺏﺮاي آﺸﻴﺪن ﻏﺬاي ﺱﺮﺏﺎزان )‪(1،25‬‬

‫‪ .977‬ﻳﻐﻠﻖ‬ ‫= ﻳﺎﻏﻠﻴْﻖ = ﻳﺎغ )= ﻏﺎرت( ‪ +‬ﻟﻴْﻖ )اك( = اﺡﺘﻤﺎ ً‬ ‫ﻻ‪ :‬وﺱﻴﻠﺔ ﻏﺎرت و ﺷﻜﺎر ‪ ،‬ﺗﻴﺮ ﭘﻴﻜﺎﻧﺪار )‪ :(1،27‬هﻨﻮزش ّﭘ ِﺮ ﻳﻐﻠﻖ در ﻋﻘﺎب اﺱﺖ × هﻨﻮزش‬ ‫ﺏﺮگ ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ در ﺁب اﺱﺖ‪ /‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﻨﺠﻮي‬ ‫‪ .978‬ﻳﻐﻤﺎ‬ ‫= ﻳﻴْﻐﻤﺎ = ﻳﻴْﻎ )ﻳﻴْﻐﻤﺎق = ﺏﺮﭼﻴﺪن( ‪ +‬ﻣﺎ )اك( = ﺏﺮﭼﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ آﺮدﻧﻲ ‪ ،‬ﺏﺮﭼﻴﺪن ﺱﻔﺮﻩ ‪ ،‬ﻏﺎرت ‪ ،‬ﺗﺎراج ؛ ﻳﺎﻏﻤﺎ ﺏﺎ هﻤ ﻴﻦ ﻣﻌ ﺎﻧﻲ ه ﻢ ﺻ ﺤﻴﺢ‬ ‫اﺱﺖ ‪ ،‬ﻳﺎﻏﻤﺎﻻﻣﺎق = ﻏﺎرت آﺮدن‪:‬‬ ‫‪ .979‬ﻳﻐﻤﻮر‬ ‫= ﻳﺎﻏﻤﺎر وﻳﺎﻏﻤﻮُر= ﻳﺎغ )ﻳﺎﻏﻤﺎق = ﺏﺎرﻳﺪن( ‪ +‬ﻣ ْﻴ ﺮ )اك( = ﺏ ﺎران ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﺁﻗ ﺎ ؛ اﻟﺒﺘ ﻪ در ﻣﻌﻨ ﺎي ﺏ ﺎران ﺁﻧ ﺮا در ﺗﺮآﻴ ﻪ ﺏﻜ ﺎر ﻣ ﻲ ﺏﺮﻧ ﺪ و ﺗﺮآ ﺎن‬ ‫ﺁذري ﺏﺠﺎي ﺁن ﻳﺎﻏﻴﺶ)از هﻤﻴﻦ ﻣﺼﺪر( اﺱﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺗﺮآﻴﻪ اي‪ :‬ﻳﺎﻏﻤﻮردان ﻗﺎﭼ ﺎرآﻦ دوْﻟﻮﻳ ﺎ ﺗﻮﺗﻮﻟﻤ ﺎق و ﻣﻌ ﺎدل ﺁذري ﺁن‪ :‬ﻳﺎﻏﻴﺸ ﺪان‬ ‫ﻗﺎﭼﻴﺐ دوْﻟﻮﻳﺎ دوﺷﻤﻚ)= از ﺏﺎران رهﻴﺪن و ﺏﻪ ﺗﮕﺮگ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪن(‬ ‫‪ .980‬ﻳﻐﻨﺎغ‬ ‫= ﻳﻴْﻐﻴْﻨﺎق = ﻳﻴْﻐﻴﻦ )ﻳﻴْﻐﻴﻨﻤﺎق = ﺟﻤﻊ ﺷﺪن ‪ ،‬ﻣﺘﺮاآﻢ ﺷﺪن( ‪ +‬اق )اك( = ﺗﺠﻤﻊ ‪ ،‬ﮔﺮدهﻤﺎﺋﻲ ﻣﺮدم ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ )‪(27‬‬ ‫‪ .981‬ﻳُﻐﻮر‬ ‫= ﻳﻮُﻏﻮُر از ﻣﺼﺪر ﻳﻮﻏﻮرﻣﺎق )=ﺥﻤﻴﺮ آﺮدن( = ﺥﻤﻴﺮوارﻩ ‪ ،‬ﺏﺪﻗﻮارﻩ و ﺷُﻞ و ول ‪ ،‬ﺻﻔﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﺏﺮاي ﺁدم ﺏﺪهﻴﻜﻞ‬ ‫‪ .982‬ﻳﻘﻪ‬ ‫= ﻳﺎﺥﺎ = ﮔﺮﻳﺒﺎن ‪ ،‬ﮔﻠﻮ )‪(1‬‬ ‫‪ .983‬ﻳﻼق‬ ‫= ﻳﺎﻻق = ﻳﺎﻻ )ﻳﺎﻻﻣﺎق = ﻟﻴﺴﻴﺪن( ‪ +‬اق )اك( = ﻟﻴﺴﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬ﺱﻔﺎل ﺷﻜﺴﺘﻪ آ ﻪ در ﺁن ﺏ ﺮاي ﺱ ﮓ و ﮔﺮﺏ ﻪ ﺁب و ﻏ ﺬا ﺏﺪهﻨ ﺪ )‪ (27‬؛ ﻳ ﺌﻼق = ﻧ ﺎم‬ ‫ﺷﺎهﻲ از ﺗﺮآﺎن )‪ :(27‬ﺗﺮاﺱﺖ ﻣﻠﻚ ﺟﻬﺎن و ﺗﻮﻳﻲ ﺱﺰاي ﺛﻨﺎ * ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮔﻮﻳﻢ ﻣﺪح ﻳﻤﺎك و وﺻﻒ ﻳﻼق‪ /‬ﺥﺎﻗﺎﻧﻲ ﺷﻴﺮواﻧﻲ‬ ‫‪ .984‬ﻳﻠﭙﻴﻚ‬ ‫= ﻳﺌﻠﭙﻴﻚ = ﺱﺎﻳﺒﺎن ‪ ،‬ﺱﺎﻳﺒﺎن درﺷﻜﻪ و ﺥﻮدرو )‪(25‬‬ ‫‪ .985‬ﻳﻠﻤﻪ‬ ‫= ﻳﻠﻪ ﻣﻪ = زرﻩ داراي ﭼﻨﺪ ﺗﻜّﻪ ‪ ،‬ﻗﺒﺎ ‪ ،‬ﺏﺎراﻧﻲ ‪ ،‬ﻳﻠﻤﻖ )ﻣﻌﺮ( )‪:(1،2‬‬ ‫ﻣﻦ از ﻳﻠﻤﻪﺏﻮدم هﻤﻴﺸﻪ ﺏﻪ ﺗﻨﮓ×ﮔﺬﺷﺘﻲ هﻤﻲ روز ﻧﺎﻣﻢ ﺏﻪ ﻧﻨﮓ‪ /‬ﻗﺎري‬ ‫‪ .986‬ﻳﻠﻮاج‬ ‫= ﻳﻮﻻوُوج = ﻳﻮل )راﻩ( ‪ +‬ﺁووج )ﺁﮔﺎﻩ( = راﻩ دان ‪ ،‬رهﻨﻤ ﺎ ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﻮد ﻳﻠ ﻮاج ﺥ ﻮارزﻣﻲ ﺱ ﻔﻴﺮ و رﺱ ﻮل ﭼﻨﮕﻴﺰﺥ ﺎن در درﺏ ﺎر ﺱ ﻠﻄﺎن‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺥﻮارزﻣﺸﺎﻩ و ﻧﻴﺰ وزﻳﺮ ﻗﺎﺁن ‪:‬‬ ‫هﺮ ﻳﻚ ﻋﺠﻤﻲ وﻟﻲ ﻟﻐﺰﮔﻮي × ﻳﻠﻮاج ﺷﻨﺎس ﺗﻨﮕﺮي ﺟﻮي ‪ /‬ﺥﺎﻗﺎﻧﻲ‬ ‫‪ .987‬ﻳﻨﮕﻪ‬ ‫= ﻳﺌﻨﮕﻪ = هﻤﺴﺮﺏﺮادر ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺏﻞ ﻳِﺰﻧﻪ)ﺷﻮهﺮ ﺥﻮاهﺮ( ‪ ،‬ﭘﻴﺮزﻧ ﻲ آ ﻪ ﺷ ﺐ زﻓ ﺎف هﻤ ﺮاﻩ ﻋ ﺮوس ﻣ ﻲ ﺁﻣﺪ‪،‬هﻤﺮاﻩ‪،‬ﻣﺜﻞ؛ﻳﻨﮕ ﺔ دﻧﻴ ﺎ = هﻤﺘ ﺎي دﻧﻴ ﺎ =‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫‪ .988‬ﻳﻮاش‬ ‫= ﻳﺎواش = ﻳﺎوا)ﻳﺎواﻣﺎق = ﺱﺴﺖ وﺁرام ﺷﺪن( ‪ +‬ش)اك( = ﺁرام ‪ ،‬ﺱﺴﺖ‬ ‫‪ .989‬ﻳﻮت‬ ‫= ﻣﺮگ ﻓﺮاﮔﻴﺮ داﻣﻲ ‪ ،‬ﻣﺮﻳﻀﻲ آﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺏﻪ ﻣﺮگ ﻋﺎم ﺱﺘﻮران ﮔﺮدد )‪.(27‬‬ ‫‪ .990‬ﻳﻮﺥﻪ‬ ‫= ﻳﻮْﺥﺎ = ﻧﺎزك ‪ ،‬ﺗﻨﻚ ‪ ،‬ﻧﺎن ﺗﻨﻚ )‪ (27‬؛ اورﻩ ﮔﻲ ﻳﻮْﺥﺎ = دل ﻧﺎزك‪:‬‬ ‫و ﺥﻮاﻧﻬﺎ ﺏﻪ رﺱﻢ ﻏﺰﻧﻴﻦ روان ﺷﺪ از ﺏﺰرﮔﺎن و ﻧﺨﺠﻴﺮ و ﻣﺎهﻲ و ﺁﭼﺎرهﺎ و ﻧﺎﻧﻬﺎي ﻳﻮﺥﻪ‪ /‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺏﻴﻬﻘﻲ )‪(27‬‬ ‫‪ .991‬ﻳﻮرت‬ ‫= ﻳﻮُرد = ﺥﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺥﻴﻤﻪ ‪ ،‬ﭼﺮاﮔﺎﻩ ‪ … :‬هﺮﻳﻚ را ﻳﻮرت ﻣﻌﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد آﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻋﺼﺎي اﻗﺎﻣﺖ ﺏﻴﺎﻧﺪازد ‪ /‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎي ﺟﻮﻳﻨﻲ‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻗﺮﻗﭽﻲ ﮔﺸﺘﻪ اي اي ﻋﺸﻖ اﻣﺎ ﻳﻮرت دل‬ ‫ﻳﻴﻼق ﺱﻠﻄﺎن ﭼﻮن ﺏﻮد ‪ ،‬ﻗﺸﻼق ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ اﺱﺖ اﻳﻦ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .992‬ﻳﻮرﺗﮕﻪ‬ ‫= ﻳﻮرت )ﻩ‪.‬م( ‪ +‬ﮔﻪ )اك( = ﻧﻮﻋﻲ ﺥﺎﻧﻪ ‪:‬‬ ‫از ﭘﻨﺎﻩ ﺡﻖ ﺡﺼﺎري ﺏﻪ ﻧﺪﻳﺪ × ﻳﻮرﺗﮕﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺁن دز ﺏﺮﮔﺰﻳﺪ ‪ /‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .993‬ﻳﻮرﺗﻤﻪ‬ ‫= ﻳﻮْرﺗﻤﺎ = ﻳﻮْرت )ﻳﻮْرﺗﻤﺎق = ﺡﺮآﺖ دادن اﺱﺐ ﺏﺼﻮرت ﻳﻚ ﭘﺎ و ﻳﻚ دﺱ ﺖ در ه ﺮ ﻗ ﺪم ‪ ،‬ﺡﺎﻟ ﺖ اﺟﺒ ﺎري از ﻣﺼ ﺪر ﻳﻮرﻣ ﺎق( ‪ +‬ﻣ ﺎ )اك( =‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ راﻩ رﻓﺘﻦ اﺱﺐ ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺏﻪ ﺷﺘﺎب ‪ ،‬ﻳﻮرﻏﻪ ﻳﺎ ﻳُﺮﻏﻪ )‪(1،3‬‬ ‫‪ .994‬ﻳﻮرش‬ ‫= ﻳﻮروش = ﻳﻮرو )ﻳﻮﮔﻮرﻣﻚ ‪ ،‬ﻳﻮروﻣﻚ = ﺡﻤﻠﻪ ور ﺷﺪن( ‪ +‬ش )اك( = ﺡﻤﻠﻪ وري ‪ ،‬هﺠﻮم‬ ‫‪ .995‬ﻳﻮرﻏﻪ‬ ‫و ﻳﺮﻏﻪ = ﻳﻮْرﻏﺎ = ﻳﻮْر)ﻳﻮْرﻣﺎق = ﺡﺮآﺖ آﺮدن اﺱﺐ ﺏﺼﻮرت ﻳﻚ ﭘﺎ و ﻳﻚ دﺱﺖ ( ‪ +‬ﻏﺎ )اك( = ﺡﺮآ ﺖ ﻳ ﻚ ﭘ ﺎ و ﻳ ﻚ دﺱ ﺘﻲ اﺱ ﺐ ‪ ،‬ﻳﺮﻏ ﺎ ‪،‬‬ ‫ﺡﺮآﺖ ﺏﺎ ﻋﺠﻠﻪ و ﺷﺘﺎب ‪:‬‬ ‫ﺱﻜﺴﻜﺎﻧﻴﺪ از دﻣﻢ ﻳﺮﻏﺎ روﻳﺪ×ﺗﺎ ﻳﻮاش وﻣﺮآﺐ ﺱﻠﻄﺎن ﺷﻮﻳﺪ‪/‬ﻣﻮﻟﻮي‬ ‫‪ .996‬ﻳﻮزﺏﺎﺷﻲ‪/‬ت‬ ‫ﻲ )ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ( = ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﮔﺮوﻩ ﺻﺪ ﻧﻔﺮﻩ ‪ ،‬ﺱﺎﺏﻘًﺎ از رﺗﺒﻪ هﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ‬ ‫= ﻳﻮز )ﺻﺪ( ‪ +‬ﺏﺎﺷ ْ‬

‫‪ .997‬ﻳﻮغ‬ ‫ﻣﻌﺮب ﭼﻮغ و ﭼﻴْﻎ ﺗﺮآﻲ ) اﻓﺰار ﭼﻮﺏﻲ آﻪ ﺏﻪ ﮔﺮدن ﺡﻴﻮاﻧﺎت ﺏﺎرآﺶ ﻣﻲ اﻧﺪازﻧﺪ( ؛ اﻳﻦ رﻳﺸﻪ اﺻﻴﻞ ﺗﺮآ ﻲ در زﺏﺎﻧﻬ ﺎي دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ ﻧﻔ ﻮذ آ ﺮدﻩ‬ ‫اﺱ ﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‪ :‬ﭼ ﻮغ )ﻓﺎرﺱ ﻲ( ‪ ،‬ﻳ ﻮغ )ﻋﺮﺏ ﻲ( ‪) yoke ،‬اﻧﮕﻠﻴﺴ ﻲ ‪ ،‬وﺱ ﻴﻠﻪ اي ﺏ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﻜﻞ در ﺱﻴﺴ ﺘﻢ ﻓ ﺮاﻣﻴﻦ هﻠﻴﻜ ﻮﭘﺘﺮ( ‪) joch ،‬ﺁﻟﻤ ﺎﻧﻲ( ‪،‬‬ ‫‪) joug‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ( ‪) yogo ،‬اﺱﭙﺎﻧﻴﺎﺋﻲ( )‪ :(1،2،19،27‬ﻳﻜﻲ ﺗﺨﺖ ﻋﺎج و ﻳﻜﻲ ﺗﺨﺖ ﭼﻎ×ﻳﻜﻲ ﺟﺎي ﺷﺎﻩ و ﻳﻜﻲ ﺟﺎي ﻓﻎ‪ /‬ﻟﻐﺖ ﻓﺮس )‪(27‬‬ ‫‪ .998‬ﻳﻮﻏﻮرت‬ ‫= ﻳﻮُﻏﻮُرت از ﻣﺼﺪر ﻣﺘﻌﺪي ﻳﻮﻏﻮرﺗﻤﺎق )= ﺥﻤﻴﺮ ﮔﺮداﻧﺪن ‪ ،‬ﺱﺮﺷﺘﻦ ‪ ،‬ﻋﺠﻴﻦ آﺮدن( = ﻋﻤﻮﻣًﺎ ﻣﺎﺱﺖ ﺗُﺮﺷﻴﺪﻩ ‪ ،‬ﺟﻐﺮات )ﻣﻌﺮ( ‪ ،‬ﺏﺼﻮرت‬ ‫‪Yoghurt , Yogurt‬در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬ ‫‪ .999‬ﻳﻮﻧﺠﻪ‬ ‫= ﻳﻮْﻧﺠﺎ = ﻳﻮن )ﻳﻮﻧﻤﺎق =آﻨﺪن ‪ ،‬درﺁوردن از زﻣﻴﻦ ( ‪ +‬ﺟﺎ )اك( = ﭼﻴﺪﻧﻲ ‪ ،‬آﻨﺪﻧﻲ ‪ ،‬از روﺋﻴﺪﻧﻲ هﺎ‬ ‫‪ .1000‬ﻳﻴﻼق‬ ‫= ﻳﺎﻳﻼق = ﻳﺎي )ﺗﺎﺏﺴﺘﺎن( ‪ +‬ﻻق )اك( = ﺗﺎﺏﺴﺘﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﺟﺎي ﻣﻄﺒﻮع و ﺥﻨﻚ و ﻗﺎﺏﻞ زﻧﺪﮔﻲ در ﺗﺎﺏﺴﺘﺎن‬

‫ﻣﻨﺎﺏﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫‪ .1‬ﻣﻌﻴﻦ ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﺷﺶ ﺟﻠﺪي ﻓﺎرﺱﻲ‬ ‫‪ .2‬دﺏﻴﺮﺱﻴﺎﻗﻲ ‪ ،‬دﻳﻮان ﻟﻐﺎت اﻟﺘُﺮك ﻣﺤﻤﻮد آﺎﺷﻐﺮي‬ ‫‪ .3‬ﺏﻬﺰادي ‪ ،‬ﺏﻬﺰاد ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﺗﻜﺠﻠﺪي ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎﻧﻲ‪-‬ﻓﺎرﺱﻲ‬ ‫‪ .4‬زهﺘﺎﺏﻲ ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ‪ ،‬ﺗﻮرآﻠﺮﻳﻦ اﺱﻜﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫‪ .5‬ﻏﻔﺎري ‪ ،‬رﺿﺎ ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺗﺮك‬ ‫‪ .6‬ﺻﻔﺮﻟﻲ ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺎر و ﻳﻮﺱﻔﻠﻲ ‪ ،‬ﺥﻠﻴﻞ ‪ ،‬ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن ادﺏﻴﺎﺗﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫‪ .7‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺥﻮدﻳﻒ ‪ ،‬ﺁذرﺏﺎﻳﺠﺎن ادﺏﻲ دﻳﻠﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫‪ .8‬ﻋﻤﻴﺪ ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﺗﻜﺠﻠﺪي ﻓﺎرﺱﻲ‬ ‫‪ .9‬دﻳﻮان ﺡﺎﻓﻆ‬ ‫‪ .10‬ﻣﻮﻟﻮي)ﻣﺜﻨﻮي ﻣﻌﻨﻮي‪،‬دﻳﻮان ﺷﻤﺲ‪،‬اﺷﻌﺎر ﺗﺮآﻲ(‬ ‫‪ .11‬دﻳﻮان ﺱﻌﺪي‬ ‫‪ .12‬ﻧﺠﻔﻲ ‪ ،‬اﺏﻮاﻟﺤﺴﻦ ‪ ،‬ﻏﻠﻂ ﻧﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‬ ‫‪ .13‬اﻟﻐﻮن و درﺥﺸﺎن ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﻟﻐﺎت ﺗﺮآﻲ اﺱﺘﺎﻧﺒﻮﻟﻲ ﺏﻪ ﻓﺎرﺱﻲ‬ ‫‪ .14‬زهﺘﺎﺏﻲ ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺻﺮ ادﺏﻲ ﺁذري دﻳﻠﻲ‬ ‫‪ .15‬ﻓﺮهﻨﮓ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﺁﺏﺎدﻳﻬﺎي آﺸﻮر ﺟﻠﺪ ﺷﺸﻢ ﺱﺎزﻣﺎن ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﻧﻴﺮوهﺎي ﻣﺴﻠﺢ‬ ‫‪ .16‬ﺻﺪﻳﻖ ‪ ،‬ﺡﺴﻴﻦ ‪ ،‬ﺱﻴﺮي در اﺷﻌﺎر ﺗﺮآﻲ ﻣﻜﺘﺐ ﻣﻮﻟﻮﻳﻪ‬ ‫‪ .17‬ﺻﺪﻳﻖ ‪ ،‬ﺡﺴﻴﻦ ‪ ،‬ﻳﺎدﻣﺎن هﺎي ﺗﺮآﻲ ﺏﺎﺱﺘﺎن ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﺨﻠﻬﺎي ﺱﺮخ ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪1379 ،‬‬ ‫‪ .18‬هﻴﺌﺖ ‪ ،‬ﺟﻮاد ‪ ،‬ﺱﺎﻟﻨﺎﻣﻪ هﺎي ﺏﻴﺴﺖ ﮔﺎﻧﺔ »وارﻟﻴﻖ«‬ ‫‪ .19‬دهﺨﺪا ‪ ،‬ﻋﻠﻲ اآﺒﺮ ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﻟﻐﺖ ﺏﻴﺴﺖ و هﺸﺖ ﺟﻠﺪي ﻓﺎرﺱﻲ‬ ‫‪20.‬‬ ‫‪Reshid Arat , qutadgu Bilig , Istanbul‬‬ ‫‪ .21‬ﺻﺪﻳﻖ ‪ ،‬ﺡﺴﻴﻦ ‪ ،‬ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻣﻠﺤﻤﻪ اﺱﺖ ﻧﻪ ﺡﻤﺎﺱﻪ ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺔ ﻣﻘﺎم ‪ ،‬ش‪1378 ، 4‬‬ ‫‪ .22‬ﺻﺪﻳﻖ ‪ ،‬ﺡﺴﻴﻦ ‪ ،‬ﻗﺎرا ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ ،‬اردﺏﻴﻞ ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﻴﺦ ﺻﻔﻲ اﻟﺪﻳﻦ ‪1378 ،‬‬ ‫‪ .23‬ﭘﺎﺷﺎ ﺻﺎﻟﺢ ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺡﺜﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺡﻘﻮق ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮان ‪1348 ،‬‬ ‫‪ .24‬ﺡﻴﻴﻢ ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﻳﻜﺠﻠﺪي ﻓﺎرﺱﻲ – اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬ ‫‪25.‬‬ ‫‪Turgut Akpinar, Turk Tarihinde Islamiyet , Istanbul‬‬

‫‪ .26‬داﺷﻘﻴﻦ ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ ﻟﻐﺎت ﺗﺮﮐﻲ ﺏﻪ ﻓﺎرﺱﻲ‬ ‫‪ .27‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﺡﺴ ﻴﻦ ﺏ ﻦ ﺥﻠ ﻒ ﺗﺒﺮﻳ ﺰي ‪ ،‬ﺏﺮه ﺎن ﻗ ﺎﻃﻊ ‪ ،‬ﺗﻬ ﺮان ‪ ،‬اﻧﺘﺸ ﺎرات اﻣﻴﺮآﺒﻴ ﺮ ‪،‬‬ ‫‪1362‬‬

‫‪1993‬‬