1. Mo Bai-tac Gia- 1[1]

T¸c gi¶ xin cã lêi tha… S¸ch nµy viÕt tÆng ThÇy gi¸o hiÖn ®¹i, ngêi ThÇy tæng thÓ, ngêi lao ®éng s¶n xuÊt tæng thÓ. Ngêi lao ®éng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, trong bÊt cø lÜnh vùc nµo cña cuéc sèng hiÖn ®¹i, vÒ c¬ b¶n, lµ ngêi lao ®éng trÝ ãc, liªn hÖ h÷u c¬ víi b¶n thiÕt kÕ. Ngêi thiÕt kÕ, trong bÊt cø lÜnh vùc nµo, ®Òu dïng nh÷ng g× cã s½n vÒ khoa häc vµ nh÷ng thµnh tùu c«ng nghÖ míi nhÊt. Ngêi thùc thi chØ cÇn “®äc” ®îc b¶n thiÕt kÕ vµ cã n¨ng lùc thi c«ng theo ®óng thiÕt kÕ. ThÇy gi¸o hiÖn ®¹i, ngêi ThÇy tæng thÓ, ngêi lao ®éng s¶n xuÊt cã nghiÖp vô s ph¹m hiÖn ®¹i, ®¶m nhËn sø mÖnh lµm ra s¶n phÈm gi¸o dôc cÊp cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi hiÖn ®¹i. X· héi hiÖn ®¹i vËn ®éng víi tèc ®é “mét ngµy b»ng hai m¬i n¨m”, ®· tõng vît bá c¸c nguyªn lý cò trong qu¸ khø, nay ®ang chuyÓn sang nguyªn lý míi cha hÒ cã. Nghe nãi “cha hÒ cã” mÊy chó häc trß víi trÝ kh«n ch¼ng mÊy triÕt häc cø la lµng bÞ “phñ ®Þnh s¹ch tr¬n”. ¤ hay mÊy c¸i chó nµy! Ai b¾t mÊy chó ph¶i bß tõ trªn m¸y bay bß xuèng, råi bß vÒ nhµ, råi bß vµo phßng ngñ…?

i

Trong nÒn v¨n minh hiÖn ®¹i, c¸i míi manh nha tõ mét ý tëng m¬ hå. ý tëng nµy ®ñ chÝn th× kÕt thµnh ý ®Þnh triÓn khai thùc tiÔn, t¹o ra c¸i vËt chøa trùc quan chøa t tëng kia. T tëng c¬ b¶n vÒ nÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i cã thÓ th©u tãm vµo hai ch÷: Híng ®i - HiÖn ®¹i hãa nÒn gi¸o dôc. C¸ch lµm - C«ng nghÖ hãa qu¸ tr×nh gi¸o dôc. - NÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i mªnh m«ng bao la nh ®¹i d¬ng th× xö lý b»ng c¸ch nµo? - B»ng c¸ch “khoanh vïng”. VÝ dô, tríc hÕt, xö lý BËc tiÓu häc. Råi “khoanh vu«ng” tiÕp, hÑp h¬n n÷a. M«n TiÕng viÖt líp Mét… cø thÕ “khoanh vïng” ®¹i d¬ng gi¸o dôc hÑp dÇn, hÑp ®Õn tËn tõng giät níc c¸ nh©n. Mét giät Êy còng lµ níc cña ®¹i d¬ng, kh«ng thÓ lÉn víi níc trong ao lµng. T tëng c¬ b¶n vÒ nÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i ch¼ng qua là mét c¸ch nãi vÒ nguyªn lý míi. Níc biÓn tån t¹i vµ vËn ®éng gi÷a ®¹i d¬ng theo mét nguyªn lý kh¸c víi níc l· trong ao lµng.

ii

NÒn gi¸o dôc cho 5% d©n c, sinh ra vµ sèng trªn lng mét x· héi cã s½n. Ngµy nay, kh«ng cã s½n mét x· héi hiÖn ®¹i cho gi¸o dôc, còng kh«ng cã s½n mét nÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i cho x· héi. C¶ hai cïng sinh thµnh ra nhau. Mèi quan hÖ x· héi – gi¸o dôc ®· ®Õn lóc cÇn xö lý triÖt ®Ó vÒ lý thuyÕt, ®Ó d¸m mÒm dÎo trong hµnh ®éng thùc tiÔn. Khi tÊt c¶ 100% trÎ em sinh ra tõ n¨m 2001 ®Òu ®Õn trêng, cã ph¶i nÒn gi¸o dôc nh thÕ nµo th× chØ cã thÓ cÊp cho x· héi nh÷ng ngêi nh thÕ Êy? Cã ph¶i x· héi sÏ cã g× th× chØ cã thÓ cã tõ 100% c«ng d©n Êy? Trong gi¸o dôc cha hÒ cã vµ kh«ng cã phÐp ¶o thuËt biÕn giÊy lén thµnh tiÒn. Ngµy tríc, 5% d©n c häc trß ®Õn trêng th× cßn cã 95% d©n c thÊt häc ë nhµ lµm ¨n nu«i sèng. Ngµy nay, c¶ 100% d©n c ®Òu ®i häc th× cßn b¸m vµo ai? Ngµy tríc, 5% d©n c ®i häc th× ®Ó “chuÈn bÞ vµo ®êi” (lµm quan). Ngµy nay, c¶ 100% d©n c ®i häc th× chØ cã duy nhÊt mét cuéc ®êi thùc. TrÎ em hiÖn ®¹i dï ë ®©u, lóc nµo còng lu«n lu«n sèng cuéc ®êi thùc, víi nh÷ng h¹nh phóc thùc, víi nh÷ng ®au khæ thùc ngay b©y giê, ngay ngµy h«m nay.

iii

NÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i ph¶i v× cuéc sèng thùc cña trÎ em hiÖn ®¹i. Mét mÖnh ®Ò Êy gãi l¹i c¶ sù sèng, c¶ søc sèng, c¶ lÏ sèng cña nÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i. Cuéc sèng thùc cña trÎ em diÔn ra ë mäi n¬i, dï lµ ë trêng, ë nhµ hay ë n¬i c«ng céng, suèt 24h ngµy ®ªm, n¨m 12 th¸ng, dï lµ ngµy häc hay ngµy nghØ, trong n¨m häc hay ngµy hÌ. Cuéc sèng thùc cña trÎ em hiÖn ®¹i vèn dÜ hiÖn ®¹i vÒ ®êi sèng thÓ chÊt: ¨n hiÖn ®¹i, ë hiÖn ®¹i, ®i l¹i hiÖn ®¹i… th× vÒ tinh thÇn, häc còng ph¶i hiÖn ®¹i. ViÖc häc hiÖn ®¹i kh¸c vÒ nguyªn lý so víi ngµy tríc, häc ®Ó kiÕm d¨m ba ch÷. TÊt nhiªn, råi còng häc ch÷, nhng ®iÒu cèt tö, cèt tñy cña nguyªn lý míi lµ häc sèng gi÷a ®êi, khoanh thµnh ba vïng: khoa häc – nghÖ thuËt – lèi sèng. Khoa häc hiÖn ®¹i cã tÝnh nh©n lo¹i. NghÖ thuËt thÊm ®Ém b¶n s¾c d©n téc. Lèi sèng, víi cèt lâi niÒm tin ®¹o ®øc, kÕt tinh trong m×nh c¶ tÝnh quèc tÕ, c¶ tÝnh d©n téc, c¶ gia phong, c¶ cæ truyÒn, c¶ hiÖn ®¹i,… QuyÓn s¸ch nµy coi nh mét lêi tha. Tha r»ng ®· cã thùc gi÷a ®êi, mét vÝ dô thùc tiÔn, thùc chøng cho nh÷ng ®iÒu ®· nãi, dï chØ nhá nh mét giät níc gi÷a ®¹i d¬ng gi¸o dôc tiÓu häc ®Çu thÕ kû XXI. Hµ Néi thø B¶y, 25 th¸ng 04 n¨m 2009

iv