03.01.04 Richtlijn Bitdiepte En Kleurruimte 0_6

PROJECTDOCUMENTATIE

06-6030 NA4ALL 03.01.04 Richtlijn bitdiepte en kleurruimte

Uitgave: Concept Datum: 20-03-2009

PRINCE 2 Auteur: Jeroen van Luin Projectmanager: Petra Schoen Opdrachtgever: Martin Berendse Documentnummer: 06-6030-03.01.04 Versie: 0.6

PRINCE2 managementproducten

Richtlijn Voor de diverse digitaliseringsprojecten binnen het Nationaal Archief is behoefte aan een richtlijn voor de bitdiepte en kleurruimte waarmee opzichtmateriaal en doorzichtmateriaal moet worden gedigitaliseerd. Productnummer:

03.01.04

Productnaam:

Richtlijn Bitdiepte en kleurruimte

Vastgesteld door:

NA4All Team Collectie

Doel Samenstelling Verantwoordelijkheid realisatie Kwaliteitscriteria:

Het vaststellen van de bitdiepte en kleurruimte die gebruikt moet worden bij het digitaliseren van de verschillende soorten originelen in de collectie van het Nationaal Archief. De richtlijn maakt onderscheid tussen opzichtmateriaal en doorzichtmateriaal. Voor deze twee categorieën wordt een richtlijn gegeven. Het team Collectie van het project NA4all is verantwoordelijk voor het opstellen van de richtlijn. •

De richtlijn moet voor verschillende soorten archiefstukken eenduidig aangeven welke bitdiepte en kleurruimte gebruikt moet worden bij het digitaliseren. • De voorgeschreven bitdiepte en kleurruimte moet voldoende zijn om de betreffende archiefsoort op voldoende kwaliteit te kunnen digitaliseren. • Bij het vaststellen van de bitdiepte en kleurruimte moet een afweging worden gemaakt tussen kwaliteit van digitalisering en de benodigde opslagruimte voor het gedigitaliseerde resultaat. Kwaliteitsmethode De richtlijn zal in twee pilots worden toegepast. De richtlijn en de resultaten van de pilots worden door het afdelingshoofd Toegangen & Gegevensbeheer en het afdelingshoofd Digitale Duurzaamheid beoordeeld. Kwaliteit tolerantie De richtlijn moet volledig voldoen aan de gestelde kwaliteitscriteria. Personen of vaardigheden De kwaliteitscontrole wordt uitgevoerd door Pieter Koenders benodigd voor kwaliteits- en Jacqueline Slats. beoordeling

Productbeschrijving 03.01.04 Richtlijn bitdiepte en kleurruimte Versie 0.5, concept, 03-03-2009

2

PRINCE2 managementproducten

Beschrijving richtlijn bitdiepte en kleurruimte Begrippen In deze richtlijn worden de volgende begrippen gebruikt: Opzichtmateriaal Doorzichtmateriaal

Adobe RGB

Optische densiteit (bij doorzichtmateriaal)

Grondsluier (bij doorzichtmateriaal) ∆D (bij doorzichtmateriaal)

Archiefstuk dat bekeken wordt door reflectie van licht op het materiaal. Voorbeelden van opzichtmateriaal zijn: foto’s, documenten en kaarten. Transparant archiefstuk dat bekeken wordt door licht door het materiaal heen te zenden richting een projectieoppervlak. Voorbeelden van doorzichtmateriaal zijn: glasnegatieven, dia’s en lantaarnplaatjes. Het Adobe® RGB kleurprofiel, vastgesteld in 1998. Zie: http://www.adobe.com/digitalimag/pdfs/AdobeRGB19 98.pdf De mate van ‘zwartheid’ van een afbeelding, geeft aan hoeveel licht er geabsorbeerd wordt wanneer het door een doorzicht-object wordt geschenen. Het donkerste deel van het object geeft de maximale optische densiteit. De optische densiteit van een leeg stuk doorzichtmateriaal, ofwel de ‘zwartheid’ van bijv. een leeg stuk filmrol. Het verschil tussen de maximale optische densiteit en de grondsluier. Geeft de bandbreedte van de grijstinten in een doorzichtobject aan.

Bitdiepte Onderstaande tabel geeft voor de mogelijke materiaalsoorten aan op welke bitdiepte moet worden gedigitaliseerd. Materiaaltype Opzichtmateriaal kleur Opzichtmateriaal zwart-wit Doorzichtmateriaal negatief zwart-wit Doorzichtmateriaal negatief zwart-wit met ∆D > 2.0 Doorzichtmateriaal negatief kleur Doorzichtmateriaal diapositief zwart-wit Doorzichtmateriaal diapositief kleur Doorzichtmateriaal glasnegatief zwart-wit Doorzichtmateriaal lantaarnplaatje kleur Doorzichtmateriaal lantaarnplaatje zwart-wit Productbeschrijving 03.01.04 Richtlijn bitdiepte en kleurruimte Versie 0.5, concept, 03-03-2009

Aantal kleurkanale n 3 3 1 1 3 1 3 1 3 1

Bitdiepte per kanaal 8 8 8 16 8 1 16 16 16 16

Bitdiepte totaal 24 24 8 16 24 8 48 16 48 16 3

PRINCE2 managementproducten

Productbeschrijving 03.01.04 Richtlijn bitdiepte en kleurruimte Versie 0.5, concept, 03-03-2009

4

PRINCE2 managementproducten

Kleurruimte Al het materiaal dat in kleur wordt gedigitaliseerd (bitdiepte 24 of 48) gebruikt de Adobe RGB 1998 kleurruimte.

Uitleg bij de richtlijn Bitdiepte en benodigde opslagruimte (en dus opslagkosten) zijn direct aan elkaar gerelateerd. Bij de keuze van een bitdiepte is daarom steeds een keuze gemaakt voor een voldoende kleurrepresentatie bij een zo klein mogelijk bestandsomvang. Het Adobe RGB kleurenprofiel is een standaard voor kleuren waarbij in drie kanalen wordt gedigitaliseerd. Voor kleurenfoto’s en ander kleuren-opzichtmateriaal is het voldoende om met een bitdiepte van 8 bits per kleurkanaal te digitaliseren. De totale bitdiepte voor foto’s wordt hiermee 3 x 8 = 24 bits. Negatieven, en met name oudere- en glas-negatieven, kleuren-dia’s en lantaarnplaatjes kunnen een zeer grote dynamische omvang en maximale densiteit hebben. Met deze reden is gekozen voor een bitdiepte van 16 bits per kleurkanaal. Voor kleurnegatieven en diapositieven betekent dit een totale bitdiepte van 3 x 16 = 48 bits. Voor zwart-wit glasnegatieven en lantaarnplaatjes, waar maar één kleurkanaal nodig is, betekent dit een totale bitdiepte van 1 x 16 = 16 bits. Binnen het Nationaal Archief is de wens uitgesproken om het specifieke kleurkarakter van (verkleurde) zwart-wit foto’s te behouden. Er is daarom besloten dat zwart-wit foto’s als kleurenfoto worden gedigitaliseerd, met een bitdiepte van 3 x 8 = 24 bits. Voor zwart-wit negatieven met ∆D < 2.0 is één kleurkanaal nodig en is een bitdiepte van 8 bits voldoende, resulterende in een totale bitdiepte van 1 x 8 = 8 bits. Microfilms en microfiches vallen, afhankelijk van hoe ze gemaakt zijn, onder doorzichtmateriaal diapositief of negatief zwart-wit.

Productbeschrijving 03.01.04 Richtlijn bitdiepte en kleurruimte Versie 0.5, concept, 03-03-2009

5

PRINCE2 managementproducten

Colofon Overzicht van wijzigingen Datum wijziging 08-052007 25-062007 15-012008 03-032009 20-032009

Samenvatting van wijzigingen

Status

Opstellen richtlijn

Concept 0.1 Concept 0.2 Concept 0.3 Concept 0.5 Concept 0.6

Toevoeging uitleg richtlijn Invoegen reactie Joop Korswagen Kleine tekstuele wijzigingen ter voorbereiding op goedkeuringsverzoek Aanpassingen n.a.v. reacties kwaliteitscontroleurs

Goedkeuringen Voor dit document zijn de volgende goedkeuringen nodig. In het Managementdeel van het projectbestand worden ondertekende goedkeuringsformulieren opgenomen. Naam

Handtekening

Functie

Datum uitgifte

Versie

Verspreiding Dit document is verspreid aan: Naam

Functie

Joop Korswagen Pieter Woltjer Pieter Koenders en Jacqueline Slats

Adviseur Restauratie Teamleider Collectie Kwaliteitscontroleurs

Productbeschrijving 03.01.04 Richtlijn bitdiepte en kleurruimte Versie 0.5, concept, 03-03-2009

Datum Uitgifte 7-8-2007 15-1-2008 03-03-2009

Versie

Status

0.2 0.3 0.5

Concept Concept Concept

6