026

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ در ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﻣﺨﺎﻃﺮه ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ ﮐﺪ ﺧﺪاﯾﯽ‬

‫در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬارﯾﻬﺎی ﺧﻄﺮﭘﺬﯾﺮ رﯾﺴﮏ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ و‬ ‫ﻋﻠﺖ اﺟﺘﻨﺎب ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران از ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬارﯾﻬﺎ در ﻫﻤﯿﻦ ﻧﮑﺘﻪ‬ ‫ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﻤﻪﻫﺎ و ﺑﺎزارﻫﺎی ﺗﺄﻣﯿﻦ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﮐﻪ اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ در آﻧﻬﺎ اراﺋﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﺎر را ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬار آﺳﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ در واﻗﻊ ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ و در ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﺎص‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬارﯾﻬﺎی ﺧﻄﺮﭘﺬﯾﺮ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و راه ﺣﻞ در‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ از ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪،‬‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻓﻌّﺎل و ﻣﻘﺮرّات و ﺑﺎزارﻫﺎی زﯾﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﻦ ﮔﺴﺘﺮش را ﺗﺸﮑﯿﻞ‬ ‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺑﺰارﻫﺎ ﮐﻪ ﻋﻤﻼً ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎی ﺑﺎزار ﺑﺎ دﺷﻮاری ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﯾﺠﺎد‬ ‫ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺪون ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ در‬ ‫دﻫﻪﻫﺎی اﺧﯿﺮ ﺣﺠﻢ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎزارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ را در اﺑﻌﺎد ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮّر ﻗﺮار دادهاﻧﺪ ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﺧﯽ اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺸﺘﻘّﻪ و ﺟﺪﯾﺪ در ﺑﺎزارﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪۀ ﻣﻌﺎﻣﻼت را‬ ‫ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار داده و ﺑﺎزار اوراق اﺻﻠﯽ در ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫‪ .1‬اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ و ﭘﻮﻟﯽ‬

‫اﺑﺰار ﻣﺎﻟﯽ و ﭘﻮﻟﯽ ﮐﺎﻻ و ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﻮﻟﯽ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﮔﻮاﻫﯽ اوراق ﺳﭙﺮده‬ ‫)‪(L/e‬‬

‫)‪(CD‬‬

‫اﻋﺘﺒﺎرات اﺳﻨﺎدی‬

‫)‪(L/C‬‬

‫و ﺿﻤﺎﻧﺘﻨﺎﻣﻪﻫﺎی ﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از اﺑﺰارﻫﺎی ﭘﻮﻟﯽ ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻄﺮح ﻫﺴﺘﻨﺪ اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻧﯿﺰ از‬

‫ﻣﻮارد ﻣﻬﻢ اﺑﺰارﻫﺎی ﭘﻮﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ و ﺑﺎزار ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎی اﺻﻠﯽ و‬ ‫اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد ﺗﻮﺳﻌﻪ آن اﻣﮑﺎﻧﭙﺬﯾﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻼت و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻻزم اﺑﺰار ﮐﺎﻓﯽ در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪارد اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﮏ در اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان و در‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮد ﻏﯿﺮاﺻﻮﻟﯽ آن ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت زﯾﺎدی اﯾﺠﺎد ﮐﺮده ﻣﻌﻠﻮل ﺧﻼء اﺑﺰارﻫﺎی‬ ‫ﭘﻮﻟﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺗﺴﻬﯿﻞﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن اﻣﮑﺎن ﻃﺮاﺣﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ در اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻮﻟﯽ‬ ‫اﯾﺮان ﻣﯿﺴّﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ ﺧﻼء در ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬ ‫اﯾﺮان ﯾﮏ ﺑﺎزار ﺗﮏ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﻬﺎم ﻋﺎدی اﺳﺖ و اﻧﻮاع ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﻗﺮﺿﻪ در آن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬ ‫ﻧﻤﯽﺷﻮد اﺑﺰارﻫﺎی ﻧﻮﯾﻦ ﻣﺸﺘﻘﻪﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻔﻘﻮده ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدرا ﺗﻬﺮان ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﺠﺎد و ﺗﻮﺳﻌﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭘﯿﺶ ﻧﯿﺎزﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﺮای آﻧﻬﺎ ﺗﺪاﺑﯿﺮ‬ ‫ﻻزم اﻧﺪﯾﺸﯿﺪه ﺷﻮد در واﻗﻊ ﮔﺴﺘﺮش ﺣﺠﻢ و ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﻘﺪی ﺟﺬب ﺷﺪه در ﺑﺎزارﻫﺎی‬ ‫ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﻬﺮهﺑﺮداری از اﺑﺰارﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن در ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﻮاع اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ در اﻗﺘﺼﺎدی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎ در ﻗﺮاردادﻫﺎی ﻓﻮری‬

‫)‪(Spot‬‬

‫‪ ،‬ﻏﯿﺮﻓﻮری )‪ ،(No-Spot‬اﺧﺘﯿﺎر ﺧﺮﯾﺪ ﯾﺎ ﻓﺮوش )‪ ،(Option‬ﻗﺮاردادﻫﺎ و ﭘﯿﻤﺎﻧﻬﺎی آﺗﯽ و ﺳﻠﻒ‬ ‫)‪(Future & Forward‬‬

‫‪ ،‬ﻣﻌﺎوﺿﻪ )‪ ،(Swap‬ﮔﻮاﻫﯽ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺳﻬﺎم )‪ ،(Warrant‬اوراق ﺑﻬﺎدار ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ )‪ ،(Convertible‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮاردادﻫﺎی‬

‫‪Option‬‬

‫ﺑﺎ ﻋﻨﺎوﯾﻦ‬

‫‪Floors ،Caps‬‬

‫و‬

‫‪Collars‬‬

‫‪،‬‬

‫ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه آﺗﯽ و ﮐﻨﻮﻧﯽ )‪ (FRAs & IRGs‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻗﯿﻤﺖ اﯾﻦ اﺑﺰار‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ دو ﻋﺎﻣﻞ )‪ (1‬ﻗﯿﻤﺖ داراﺋﯽ اﺻﻠﯽ و )‪ (2‬زﻣﺎن ﺳﺮرﺳﯿﺪﺷﺎن‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﺎﻫﯿﺖ و وﯾﮋﮔﯿﻬﺎی اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ‬

‫اﻧﻮاع اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﻣﻮرد اﺷﺎره ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ از ﺟﻬﺖ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی‪،‬‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮد و روﺷﻬﺎی ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ و ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری از وﯾﮋﮔﯿﻬﺎﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر اﺟﻤﺎل‬ ‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﺷﺎره ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫)‪(2-1‬‬

‫‪Option‬‬

‫ﯾﺎ ﻗﺮاردادﻫﺎی اﺧﺘﯿﺎر ﺧﺮﯾﺪ ﯾﺎ ﻓﺮوش ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﮔﺮان اﻣﮑﺎن ﻣﯽدﻫﺪ در‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ داراﺋﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ وﻣﺎﻟﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮای واﮔﺬاری در زﻣﺎن‬ ‫ﻣﻌﯿﻨﯽ در ﯾﮏ ﻗﺮارداد ﺑﻪ اﻣﻀﺎء ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺧﻄﺮ ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت را ﮐﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎی اﯾﻦ اوراق )‪ (1‬ﻧﺒﻮد ﺑﺎزار ﺳﺎزﻣﺎنﯾﺎﻓﺘﻪ )‪ (2‬ﺑﺎزار دﺳﺖ دوم و ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ و )‪ (3‬وﺟﻮد‬ ‫ﯾﮏ اﻋﺘﺒﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﺒﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای رﻓﻊ اﯾﻦ ﻧﺎرﺳﺎﺋﯿﻬﺎ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻻزم اﻧﺪﯾﺸﯿﺪه ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺪلﻫﺎی ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری آﭘﺸﻦﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻠﮏ و ﺷﻮﻟﺰ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ‪:‬‬ ‫‪C = N (d1 ) S −N (d2 ) Ee − rt‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﻗﺮارداد اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺧﺮﯾﺪ‬

‫)‪C = (Call‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪S  δ ‬‬ ‫‪Ln   +  r +  T‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪E ‬‬ ‫= ) ‪N ( d1‬‬ ‫‪δ T‬‬

‫‪N : ( d 2 ) = d1 − δ T‬‬

‫اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺮخ ﺑﺎزده ﺳﻬﺎم =‬

‫‪δ‬‬

‫)‪(Black & Scholes – 1973‬‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﺳﻬﺎم =‬

‫‪S‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ اﺟﺮا و ﻧﻬﺎﯾﯽ =‬ ‫ﺑﺎزده ﺑﺮون رﯾﺴﮏ =‬ ‫زﻣﺎن ﺗﺎﺳﺮرﺳﯿﺪ =‬

‫‪E‬‬

‫‪r‬‬

‫‪T‬‬

‫)‪ (e‬ﻟﮕﺎرﯾﺘﻢ ﻃﺒﯿﻌﯽ =‬

‫‪Ln‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ دو ﻧﻮع ﻗﺮارداد اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺧﺮﯾﺪ )‪ (Call Option = C‬و ﻓﺮوش‬ ‫‪E‬‬ ‫‪+C‬‬ ‫‪(1 + r ) T‬‬

‫)‪ P‬ﻧﯿﺰ در ﻓﺮﻣﻮل‬

‫= ‪S+ P‬‬

‫= ‪(Put Option‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﺑﺎزار ﭘﻮل و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ آﭘﺸﻦﻫﺎ در اﺷﮑﺎل ﺣﻖ اﺧﺘﯿﺎر ﭘﻮﻟﯽ و ﺣﻖ ﯾﺎ اﺧﺘﯿﺎر‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻗﺮاردادﻫﺎی اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺘﻨﻮع از اﯾﻦ اﺑﺰار را ﺗﺴﻬﯿﻞ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ 4‬راﻫﺒﺮد ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن از آﭘﺸﻦﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در ﺟﺪول زﯾﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ -1‬راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن در ‪Option‬‬

‫راﻫﺒﺮد ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‬

‫‪Option‬‬

‫وﯾﮋﮔﯽ ﻣﻬﻢ‬

‫راﻫﺒﺮد ﺧﻮﺷﺒﯿﻨﺎﻧﻪ‬

‫ﻗﯿﻤﺖ در‬

‫‪t2‬‬

‫< ﻗﯿﻤﺖ در‬

‫راﻫﺒﺮد ﺑﺪﺑﯿﻨﺎﻧﻪ‬

‫ﻗﯿﻤﺖ در‬

‫‪t2‬‬

‫> ﻗﯿﻤﺖ در زﻣﺎن‬

‫راﻫﺒﺮد ﭘﺮواﻧﻪای‬

‫ﺳﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫راﻫﺒﺮد ﺗﻘﻮﯾﻤﯽ‬

‫ﻗﯿﻤﺖﻫﺎی ﯾﮑﺴﺎن و ﺳﺮرﺳﯿﺪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫‪t1‬‬ ‫‪t1‬‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫در ﺑﯿﺎن ﮐﻠﯽ ﻧﺤﻮه اﺧﯿﺮ و ﺗﺄﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی ﻗﯿﻤﺖ اﯾﻦ در ﺟﺪول زﯾﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦﮐﻨﻨﺪه در ﻗﯿﻤﺖ ‪Option‬‬

‫ردﯾﻒ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات‬

‫‪Vp‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﺟﺎری اوراق اﺻﻠﯽ )ﺳﻬﺎم(‪،‬‬

‫‪S‬‬

‫‪È‬‬

‫‪Ç‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻬﺎﯾﯽ و اﺟﺮا ﻗﺮارداد‬

‫‪K‬‬

‫‪Ç‬‬

‫‪È‬‬

‫‪3‬‬

‫زﻣﺎن ﺗﺎ ﺳﺮرﺳﯿﺪ‬

‫‪t‬‬

‫‪Ç‬‬

‫‪Ç‬‬

‫‪4‬‬

‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﯿﻤﺖ ﺳﻬﺎم‬

‫‪Ç‬‬

‫‪Ç‬‬

‫‪5‬‬

‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬

‫‪Ç‬‬

‫‪È‬‬

‫‪6‬‬

‫ﺳﻮد ﻧﻘﺪی ﺳﻬﺎم‬

‫‪È‬‬

‫‪Ç‬‬

‫‪Volatility‬‬

‫‪r‬‬

‫‪Cd‬‬

‫در اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ آﭘﺸﻦﻫﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات از ﺟﺪول زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ ‪:‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻗﯿﻤﺖ آﭘﺸﻦ ﺧﺮﯾﺪ )‪ (C‬ﻓﺮوش )‪ (P‬و ﺳﻬﺎم )‪(S‬‬ ‫)‪(+P) = (+ C) + (-S‬‬ ‫)‪(+S) = (+ C) + (-P‬‬ ‫)‪(+C) = (+ S) + (+P‬‬ ‫)‪(- C) = (-S) + (-P‬‬ ‫)‪(- P) = (+ S) + (-C‬‬ ‫)‪(- S) = (+ P) + (-C‬‬

‫)‪: (+) , Short : (-‬‬

‫‪C = Call, P = Put, S = Stock (100 Shares), Long‬‬

‫‪Vc‬‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﯿﻤﺖ ﺳﻬﺎم و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﭘﺸﻦ از راﺑﻄﻪ‬

‫‪H−L‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪( H + L‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪H‬‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ و ‪ L‬ﭘﺎﺋﯿﻦﺗﺮﯾﻦ آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﭘﺸﻦﻫﺎ ﺣﻖ ﺑﺮون ﺗﻌﻬﺪ در اﻧﻮاع ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ‪،‬‬ ‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﭘﻮل ﺧﺎرﺟﯽ )ارز( و ﻗﺮارداد آﺗﯽ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪ Future (2-2‬ﻧﻮﻋﯽ از اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﮐﺎﻻی ﺷﺨﺺ در ﺗﺎرﯾﺦ و ﺑﺎ‬ ‫ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺸﺨﺺ در ﺑﺎزار رﺳﻤﯽ ﺑﺸﮑﻞ ﺗﻌﻬﺪی و ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﺣﺴﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ .‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫از اﯾﻦ ﻧﻮع اﺑﺰار وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد در ﺷﺎﺧﺺ ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد در ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﮐﺎرﺑﺮد درارز و‬ ‫ﭘﻮل راﯾﺞ‪ .‬ﻗﯿﻤﺖ اﯾﻦ اﺑﺰار در ﺷﮑﻞ ﮐﻠﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪد اﺳﺖ و ﺳﻮد ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻗﯿﻤﺖ‬ ‫ﺗﺤﻮﯾﻞ و ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﯽ اﺳﺖ‬

‫)‪Q (P-E‬‬

‫= ﺳﻮد در ﻗﺮارداد ‪ .Future‬در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ‬

‫‪Q‬‬

‫ﺗﻌﺪاد و‬

‫ﺣﺠﻢ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ P ،‬ﻗﯿﻤﺖ در زﻣﺎن ﺗﺤﻮﯾﻞ و ‪ E‬ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻮاﻓﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﯾﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫ﻗﻮﻟﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻠﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻌﺪاد ﯾﺎ ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻻ‪ (2) ،‬ﻧﻮع ﮐﺎﻻ‪) ،‬‬ ‫‪ (3‬ﮐﯿﻔﯿﺖ ﯾﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ (4) ،‬زﻣﺎن ﺗﺤﻮﯾﻞ و ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ (5) ،‬ﻣﺤﻞ ﻣﺒﺎدﻟﻪ و )‪ (6‬ﻗﯿﻤﺖ اﻗﻼم اﺻﻠﯽ‬ ‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﻣﻼت اﯾﻦ ﻧﻮع اﺑﺰار در ﺻﻮرﺗﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﮐﻪ راﺑﻄﻪ‬

‫‪FP < S. P + C‬‬

‫ﺑﺮﻗﺮار‬

‫ﺑﺎﺷﺪ )‪ FP‬ﻗﯿﻤﺖ ﻗﺮارداد ‪ SP ،Future‬ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ ‪ Spot‬و ‪ C‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاری و ﺗﺨﺼﯿﺺ(‪.‬‬ ‫در ﻗﺮاردادﻫﺎی آﺗﯽ‪ ،‬ودﯾﻌﻪ ﻧﺰد اﺗﺎق ﺗﺴﻮﯾﻪ ﯾﺎ اﺗﺎق ﭘﺎﯾﺎﭘﺎی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در اﻧﻮاع اﻗﻼم‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ ﮔﻨﺪم‪ ،‬ﻏﻼت‪ ،‬ﻓﻠﺰات ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﺧﺰاﻧﻪ‪ ،‬ﻗﺮﺿﻪ‪ ،‬ﮔﻮاﻫﯽ‬ ‫ﺳﭙﺮده‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎی رﻫﻨﯽ و ﺳﺎﯾﺮ اﺑﺰارﻫﺎی ﺑﺪﻫﯽ‪ .‬در ﻋﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ اﺑﺰار ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای‬ ‫ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزی اﺳﺖ ﭘﺪﯾﺪه ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ در ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﺑﺨﺸﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ارز ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻗﺮاردادﻫﺎی آﺗﯽ از ﺟﻬﺖ اﻧﺪازه – ﻣﺒﻠﻎ‬

‫)‪(Size‬‬

‫و‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫زﻣﺎﻧﺒﻨﺪی ﺗﺤﻮﯾﻞ و اﺟﺮا در ﻗﺎﻟﺒﻬﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ در ﺑﺎزارﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ روزاﻧﻪ دﭼﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺪه و از ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻤﻨﮓ ﺑﯿﻨﯽ ﻗﯿﻤﺖ آﺗﯽ و ﻓﻮری‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ در ﯾﮏ ﻧﺮخ ﻣﺮﮐﺐ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ راﺑﻄﻪ‬ ‫‪F = Se rT‬‬

‫) ‪F = S (1+ r‬‬

‫‪T‬‬

‫و در ﻧﺮخ ﻣﺮﮐﺐ داﺋﻤﯽ‬

‫ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻗﯿﻤﺖ اﯾﻦ اوراق اﺳﺖ ﺷﮑﻞ ﺳﺎده راﺑﻄﻪﻫﺎی ﻣﺰﺑﻮر ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ‪:‬‬

‫) ‪F = SF = S (1+ rT‬‬ ‫) ‪F = S (1+ CC‬‬

‫‪ F‬ﻗﯿﻤﺖ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻗﺮارداد آﺗﯽ‪ S ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﻓﻮری )‪ r ،(Spot‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺪون رﯾﺴﮏ‪ T ،‬زﻣﺎن ﺗﺎ‬ ‫‪ CC ......‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاری اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (2-3‬ﭘﯿﻤﺎن آﺗﯽ‬

‫)‪(Forward‬‬

‫ﮐﻪ در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﻗﺮاردادﻫﺎی ﺳﻠﻒ اﺳﺖ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‬

‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﮐﺎﻻی ﻣﺸﺨﺺ در ﺗﺎرﯾﺦ و ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﯿّﻨﯽ در ﺑﺎزار ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﻬﺪ و ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻞ‬ ‫ﻣﺒﻠﻎ در زﻣﺎن ﺗﺤﻮﯾﻞ‪ .‬ﺗﺤﻮﯾﻞ و ﭘﺮداﺧﺖ در اﯾﻦ ﻧﻮع ﻗﺮارداد در ﺳﺮرﺳﯿﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﺳﻪ‬ ‫ﻧﻮع ﻣﺤﺪودﯾﺖ رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎری‪ ،‬ﻋﺪم ﺑﺎزار ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻧﺒﻮد ﺑﺎزار ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﻣﺎﻧﻊ رﺷﺪ اﯾﻦ‬ ‫ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در روز اﻣﻀﺎء ﻗﺮارداد در ﺑﺎزار ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﭘﯿﻤﺎن آﺗﯽ در ﻣﻌﺎﻣﻼت ارزی از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮﻣﻮل‬

‫‪ 1+ rd ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪F = S ‬‬ ‫‪ 1+ rf ‬‬

‫)‪(OTC‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﮔﺬاری‬

‫ﻣﯽﺷﻮد در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ‪ F‬ﻗﯿﻤﺖ ﻗﺮارداد ‪ S ،Forward‬ﻧﺮخ ‪ Spot‬ارز‪ rd ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه داﺧﻠﯽ و ‪ rf‬ﻧﺮخ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ و ﺗﻮاﻓﻖ ﻓﯽ‬ ‫ﻣﺎﺑﯿﻦ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و در ﻣﻮارد ﺳﺮرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺳﻮد و ﻣﯿﺰان ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﻗﺎﻋﺪه و‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﯾﮏ اﺑﺰار ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫)‪ (2-4‬ﻣﻌﺎوﺿﻪ )‪ (SWAP‬ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻣﻌﺎوﺿﻪ دو داراﺋﯽ ﯾﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺣﻘﻮق آﻧﻬﺎ در ﺑﺎزار‬ ‫ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﮐﻪ در اﻧﻮاع ﺳﻮآپ و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﻮآﭘﺸﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در‬ ‫ﺳﻮآپ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎی ﻣﻌﺎوﺿﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﻤﻮدار زﯾﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ب‬

‫‪%10/75‬‬

‫‪BBB‬‬ ‫‪LIBOR‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏ‬

‫‪%10/5‬‬

‫‪ SWAP‬ﺷﺪه‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ب‬

‫ﺑﺎﻧﮏ اﻟﻒ‬ ‫‪AAA‬‬

‫‪LIBOR‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ اﻟﻒ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -1‬ﺳﻮآپ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬

‫در ﺳﻮآپ داﺋﻤﯽ ﻧﻤﻮدار زﯾﺮ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﻌﺎوﺿﻪ را اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪%9/75‬‬

‫ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﺻﻨﺪوق ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ‬

‫‪LIBOR‬‬ ‫‪LIBOR + %5‬‬

‫ﺧﺮﯾﺪار ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬

‫‪%10‬‬

‫ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪه ﻗﺮﺿﻪ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ -2‬ﻣﻌﺎوﺿﻪ دو داراﺋﯽ‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻗﺮارداﻫﺎی ﺳﻮآپ از اواﯾﻞ دﻫﻪ ‪ 80‬در دﻧﯿﺎ ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻧﻮع ﺧﺎص اﯾﻦ‬ ‫ﻗﺮاردادﻫﺎ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﯾﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺳﻠﻒ و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻘﺪی ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﯾﮏ ﻃﺮف ﺗﻌﻬﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻃﺮف دﯾﮕﺮ و ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﺛﺎﺑﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻃﺮف دوم ﻧﯿﺰ ﺗﻌﻬﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﺮف اول ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺷﻨﺎور را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ‪ OTC‬و در اﻧﻮاع ﻗﺮارداد ﺳﻮآپ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﻧﺮخ‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ارز‪ ،‬ﻧﺮخ و ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﻗﯿﻤﺖ ﺳﻬﺎم ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺰﯾّﺖﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺧﻄﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯿﻬﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﻘﯿﺎس‪،‬‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬آرﺑﯿﺘﺮاژ در ﺑﺎزارﻫﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ و ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬و‬ ‫اﯾﺠﺎد ﻧﻮآوری اﺑﺰارﻫﺎی ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره‪.‬‬ ‫در ﺳﻮآپ ﭘﻮﻟﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﻦ ارزی ﺗﻮاﻓﻖ دو ﻃﺮف ﺑﺮای ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎی ﻧﻘﺪی ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ‬ ‫ارزﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت و در ﺳﻮآپ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﻌﺎوﺿﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎی ﻧﻘﺪی ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﯾﮏ ارز‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻘﺪی ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻘﺪی ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﻧﺮخ‬ ‫ﺷﻨﺎور ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﻮآپ و ﻗﺮارداد اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻨﺎم ﺳﻮآﭘﺸﻦ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‬

‫‪Swaption = Swap +‬‬

‫‪ Option‬در ﺳﻮآﭘﺸﻦ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﯾﺎ ﺣﻖ اﺧﺘﯿﺎر ورود ﺑﻪ ﺳﻮآپ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه در‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت اﻟﮕﻮی ﮐﺎر ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد در ﺳﻮآﭘﺸﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﺣﻖ ﺑﺮای ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺮخ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮ روی ﺳﻮآپ‪ ،‬و در ﺳﻮآﭘﺸﻦ درﯾﺎﻓﺖﮐﻨﻨﺪه ﺣﻖ ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮ‬ ‫اﺳﺎس ﺳﻮآپ‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎی ﻗﺮارداد را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (2-5‬ﺣﻖ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻬﺎم )‪ – (Warrant‬اﯾﻦ اوراق ﻣﺠﻮزّ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻬﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﯿّﻨﯽ‬ ‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ اوراق از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻬﺎم ﻣﻤﺘﺎز و اوراق ﺑﺪﻫﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮرﺳﯿﺪ اﯾﻦ اوراق ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و ﺑﯿﻦ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﺳﺎل و زﻣﺎﻧﺒﻨﺪی ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮ از اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬ ‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺮﺧﻼف ﺣﻖ ﺧﺮﯾﺪ ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﯾﺎ‬

‫‪Rights‬‬

‫ﮐﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ زﻣﺎن آن ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ اﺳﺖ(‪.‬‬

‫ارزش وارﻧﺖﻫﺎ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬ ‫ارزش ﯾﮏ ﺣﻖ ﺧﺮﯾﺪ‬

‫‪= right‬‬

‫‪Vr‬‬

‫‪P0 − Pn‬‬ ‫‪r‬‬

‫= ‪Vr‬‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎزار ﻫﺮ ﺳﻬﻢ‬

‫‪P0‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ اﺟﺮا و ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺳﻬﺎم ﺟﺪﯾﺪ‬

‫‪Pn‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺣﻖ ﺧﺮﯾﺪ ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ ﯾﮏ ﺳﻬﻢ ﺟﺪﯾﺪ‬

‫‪r‬‬

‫در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﺳﻬﺎم )‪ (Ps‬از ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻬﺎﯾﯽ )‪ (Pe‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ، Ps > Pe‬ﺣﺪاﻗﻞ‬ ‫ارزش ‪ (Ps − Pe )× N‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد )‪ N‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻬﺎم ﻋﺎدی ﺑﺮای ﻫﺮ وارﻧﺖ(‪ .‬در وﺿﻌﯿﺖ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ارزش ﺻﻔﺮ و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ارزش وارﻧﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬

‫‪Ps × N‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻗﯿﻤﺖ وارﻧﺖ و ﻗﺮارداد اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﺑﺼﻮرت‬ ‫‪Vw‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ وارﻧﺖ‪،‬‬

‫‪Pc‬‬

‫اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺧﺮﯾﺪ‪،‬‬

‫‪q‬‬

‫‪Ps ≤ Pe‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻫﻤﯿﻦ راﺑﻄﻪ‪،‬‬

‫‪Pc‬‬ ‫‪×N‬‬ ‫‪1+ q‬‬

‫= ‪Vw‬‬

‫درﺻﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﺳﻬﺎم و‬

‫ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫‪N‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺳﻬﺎم‬

‫ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (2-6‬اوراق ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬

‫‪Convertibles‬‬

‫اﺑﺰارﻫﺎی ﺧﺎﺻﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﻣﻘﺮّر و‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺮارداد ﺑﻪ ﻧﻮع دﯾﮕﺮی از اوراق ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻮع ﻣﻌﻤﻮل و ﻣﺘﻌﺎرف اﯾﻦ اوراق‬ ‫ﻗﺮﺿﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺳﻬﺎم ﯾﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ارزش اﯾﻦ اوراق از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫)‪(2-7‬‬

‫‪ P‬‬ ‫× ‪+ c‬‬ ‫‪1 + q‬‬ ‫‪Floors ،Caps‬‬

‫ﯾﺎ‬

‫= ‪V‬ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬ ‫‪c‬‬ ‫‪Collars‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ اوراق ﻗﺮﺿﻪ‬

‫اﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﻮع اﺑﺰار اوراق ﺑﻬﺎدر ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﻧﺮخ‬

‫ﺑﻬﺮهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻮع اول اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه )‪ ،(Interest Rate Caps Option‬ﻧﻮع دوم‬ ‫اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬

‫)‪(Interest Rate Floors Opt‬‬

‫و ﻧﻮع ﺳﻮم اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬

‫)‪ (Collars Option‬ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ در واﻗﻊ اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎی ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی آﭘﺸﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮهاﻧﺪ در‬

‫‪Caps‬‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ وام ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺷﻨﺎور ﺑﺎ ﺗﻀﻤﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه از ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﺷﺨﺺ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻤﯽرود و‬ ‫در‬

‫‪Collars‬‬

‫)و ﯾﺎ ‪ (Floors‬ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ وام ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺷﻨﺎور ﺑﺎ ﺗﻀﻤﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه از ﯾﮏ ﺳﻄﺢ‬

‫ﻣﺸﺨّﺺ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻣﺒﻨﺎی ﮐﺎر ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪Caps‬‬

‫دﺳﺘﻪای از آﭘﺸﻦﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از‬

‫ﺟﻬﺖ ﻧﻮع و ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ وﻟﯽ دارای ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺮرﺳﯿﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﺰﯾّﺖ آﻧﻬﺎ ﭘﻮﺷﺶ‬ ‫ﭼﻨﺪ دوره زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺑﺎزار و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در ﻣﻮارد ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد از ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪﻫﺎی ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه آﺗﯽ‬

‫‪FRAs‬‬

‫و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه آﻧﯽ ‪ IRGs‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ارزش ﻗﺮاردادﻫﺎی‬

‫‪ FRA‬ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬

‫‪(rs − rf )× ‬‬

‫‪N ‬‬ ‫‪× B‬‬ ‫‪ 365 ‬‬ ‫‪ N ‬‬ ‫‪1 + rs ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 365 ‬‬

‫= ‪FRA‬‬

‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ‪ rs‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ‪ Spot‬در زﻣﺎن ﮐﻨﻮﻧﯽ و ﻋﻘﺪ ﻗﺮارداد‪ rf ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد روز ﺗﺎ ﺳﺮرﺳﯿﺪ اﺟﺮا‪،‬‬

‫‪B‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺎﯾﻪ ﯾﺎ ﻗﯿﻤﺖ اﺳﻤﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪FRA‬‬

‫‪N‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ‬

‫ﻧﺮخ ﻗﺮارداد آﺗﯽ ﺧﺎص ﯾﮏ اﺑﺰار ﭘﻮﻟﯽ ﺟﻬﺖ ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻄﺮ و ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزی ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺧﺎص – ﺑﻬﺮه ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺒﻨﺎ ‪ -‬ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻫﻤﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻮع دﯾﮕﺮی ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﺗﻮاﻓﻖ ﮐﺘﺒﯽ ﺑﺮای ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺳﻠﻒ‬

‫)‪(SAFE‬‬

‫ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻄﺮ و ﺳﻔﺘﻪﺑﺎزی ﺑﺮ روی ﺗﻐﯿﯿﺮات‬

‫آﺗﯽ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه )ﻣﺒﻨﺎ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻗﺒﻠﯽ( از اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎزار ﭘﻮﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﻮآپ ﭘﻮﻟﯽ‪،‬‬ ‫در ﺗﺎرﯾﺦ اوﻟﯿﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪(Settlement Date‬‬

‫ﻗﺮارداد ﻣﺒﺎدﻟﻪ و در ﺳﺮرﺳﯿﺪ )‪ (Maturity‬ﻣﺠﺪداً ﻣﻮرد ﻣﻌﺎوﺿﻪ‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫‪ .3‬ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ در ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬارﯾﻬﺎی ﺧﻄﺮﭘﺬﯾﺮ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎ رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ در ﻣﻮارد زﯾﺮ ﮐﺎرآﯾﯽ و‬ ‫ﺗﺄﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی اﯾﻦ ﻣﮑﺘﺐ را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫)‪ (1‬ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻮل اﻗﺘﺼﺎد در ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺑﺎزار ﺑﻮﯾﮋه ﻃﺮاﺣﯽ ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ‬ ‫ﻗﺮاردادﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺟﻬﺖ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮﺗﻔﻮیﻫﺎ و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزی آﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﻮﯾﮋه ﻃﺮاﺣﯽ و ﻣﺪﻟﺴﺎزی در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﯽ‬ ‫)‪ (4‬ﻧﻮآوری اﺑﺰارﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﺣﺬف رﯾﺴﮏ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎﯾﺖﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ از ﺟﻤﻠﻪ‬

‫‪Yahoo‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﮑﺘﺐ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺧﺎﺻﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﯾﺎ ﺗﺠﺪﯾﺪ اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻠﻖ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺟﺪﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داراﺋﯽ در ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎی ﺗﺨﺼﯿﺺ داراﺋﯽ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ اوراق ﺑﻬﺎدارﮐﺮدن داراﺋﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻪ داراﺋﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﺑﻪ اﺑﺰارﻫﺎ و ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎی ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺪﻫﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻘﻮﻻت ﮐﻔﺎﯾﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮ ﺑﺪﻫﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎ ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ )‪ (BSM‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﮔﺮدش‪ ،‬ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزی ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزی ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﺳﺎزی اﻗﻼم ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ و ﮐﻨﺘﺮل رﯾﺴﮏ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻠﺰم ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﻨﻮن و اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﻈﺮ در ﻣﻮارد ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ زﯾﺮ ﺑﮑﺎر ﻣﯽرود ‪:‬‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫اﻟﻒ – ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻄﺮ )‪ ، (Heding‬ب ‪ -‬ﺳﻔﺘﻪﺑﺎزی )‪ ، (Speculation‬پ – آرﺑﯿﺘﺮاژ‬

‫)‪(Arbitrage‬‬

‫‪ ،‬ت – ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺳﺎﺧﺘﺎر )‪ (Structuing‬و ث‪ -‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داراﺋﯽ ﺑﺪﻫﯽ )‪.(A & L Management‬‬ ‫در ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻄﺮ اﻧﻮاع ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻧﺮخ ارز‬ ‫)‪(Currency Risk‬‬

‫رﯾﺴﮏ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬

‫)‪(Interest Rate Risk‬‬

‫‪ ،‬رﯾﺴﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬

‫)‪(Equity Risk‬‬

‫و ‪ . ...‬در‬

‫ﺳﻔﺘﻪﺑﺎزی ﻣﻮاردی از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻔﺎوت ﻧﺮخ ﺳﻮد در ارزﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻗﯿﻤﺖ آﻧﻬﺎ ﮐﺎرﺑﺮد‬ ‫ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در آرﺑﯿﺘﺮاژ اوراق ﻣﻀﺎرﺑﻪ ای‪ ،‬اوراق ﻓﺮوش اﻗﺴﺎﻃﯽ ‪ 1-5‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬اوراق اﺟﺎره ﺑﻪ‬ ‫ﺷﺮط ﺗﻤﻠﯿﮏ و اوراق ﺟﻌﺎﻟﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎرز را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺰاﯾﺎی اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎ و روشﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﺸﻤﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺎﻣﯿﻦ‬ ‫ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬آزادﺳﺎزی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻬﯿﻨﻪﮐﺮدن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﺷﺪ داراﺋﯿﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺼﺎرف‬ ‫ﺑﺸﮑﻞ ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﺑﻬﯿﻨﻪﮐﺮدن ﻧﺴﺒﺖﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻨﻮع ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺎت‪.‬‬ ‫ﺑﺮای ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران‪ ،‬ﻣﺸﺎرﮐﺖ در رﯾﺴﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪی‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ‬ ‫رﯾﺴﮏ ﺑﺎ ﺗﻨﻮع اﻗﻼم‪ ،‬ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻊ رﯾﺴﮏ و ﺑﺎزده‪ ،‬ﻣﺸﺎرﮐﺖ در رﯾﺴﮏ اوراق ﻣﺸﺘﻘﻪ ﻃﺮاﺣﯽ‬ ‫ﺷﺪه از آﺛﺎر ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﺧﻼﺻﻪ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ در ﺷﮑﻞ ﻋﺎم و اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه آن در ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ و ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران اﻧﻔﺮادی از اﯾﻦ‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و دﻧﯿﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﺳﺎﯾﻪ اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ‬

‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﭘﺬﻳﺮ ‪ -‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪٢٨ ،‬ﻭ‪ ٢٩‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪١٣٨٣‬‬ ‫ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداری از اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ از ﻗﺒﯿﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺎﻟﯽ اﯾﺮان‬ ‫ﺿﺮوری اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﮔﺮﯾﺰ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺧﻄﺮﭘﺬﯾﺮ در اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ﻣﺤﺪودﻣﺎﻧﺪن ﻇﺮﻓﯿﺖ‬ ‫رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی در اﺷﺨﺎص ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯿﮏ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ ﺑﺎ‬ ‫ﻇﺮﻓﯿﺖ رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ وﺗﻤﺮﯾﻦ رﯾﺴﮏ در اﯾﺮان در ﭘﺎﺋﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ ﻗﺮار دارد اﺑﺰارﻫﺎ و ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎی ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﻓﻀﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ورود ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬارﯾﻬﺎی ﺧﻄﺮﭘﺬﯾﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣ‪Ĥ‬ﺧﺬ‬ ‫‪Blake, David, Financial Market Analysis, McGraw Hill, 1990‬‬

‫)‪1‬‬

‫& ‪Cuthbertson & Nitzsche, Financial Engineering : Derivatives Risk Management, John Wiloy‬‬

‫)‪2‬‬

‫‪Sons Ltd, 2001‬‬